Wixinee Labsii Gibira Galii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Irra Deebiin Fooyyessuuf Qophaa’e

Labsii Lak. ___/2009

Wixinee Labsii Gibira Galii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Irra Deebiin Fooyyessuuf    Qophaa’e

Sadarkaa guddina dingdee biyyi xxxxxx xxxx gahee fi guddina dinagdee Naannichaa wajjin walsimuu fi guddina dinagdee deeggaru sirna gibiraa hammayyaa’aa fi si’ataa ta’e diriirsuun waan barbaachiseef;

Sirni kaffaltii gibiraa haqa qabeessa akka ta’uu fi galiiwwan gibirri itti hin kaffalamne saaphana gibiraa keessa akka xxxxx gochuun barbaachisaa waan ta’eef;

Akkaataa Heera Mootummaa Naannichaa Fooyya’xx Xxxx Labsii Lak. 46/1994 Keewwata 49(3) (a)tiin kan kanatti aanu labsameera.

Kutaa Tokko

Tumaalee Waliigalaa

1. Xxxx Xxxxx Gabaabaa

Labsiin kun “Labsii Gibira Galii Naannoo Oromiyaa Lak. ___/2009” jedhamee waamamuu ni danda’a.

2. Hiika

Akaataan jechichaa hiika biroo kan kennisiisuuf xxx xx’e xxxxx Xxxxx Kana keessatti:

1. “Mootummaa” jechuun mootummaa naannoo Oromiyaati.

2. “Hanga maallaqaa”kan jedhu hanga akaakuudhaan ibsames ni dabalata.

3. “Hojii daldalaa” jechuun:

1. Walitti fufiinsaan yookiin yeroo gabaabaaf hojii industirii, daldala, ogummaa yookiin vokeeshinaalaa bu’aaf hojjetamu kamiyyuu yammuu ta’u tajaajila qaxaramaan qaxaraaf kennu yookiin mana kireessuu hin dabalatu;

2. Akkaataa seera daldalaatiin hojii daldalaati jedhamee beekamtiin kan kennameef hojii biroo kamiyyuu; yookiin

3. Gamoo kireessuu otuu hin dabalatiin kaayyoon kubbaaniyichaa maalis xxx xx’x, hojii kamiyyuu waldaan aksiyoonaa yookiin waldaan dhuunfaa itti gaafatamummaan isaa murtaa’e kamiyyuu hojjetu.

4. “Qabeenyaa Hojii Daldalaa” jechuun adeemsa hojii daldalaa gaggeessuu keessatti guutummaatti yookiin gar-tokkeen galii hojii daldalaa argachuuf qabeenya qabame yookiin faayidaarra oole jechuudha.

5. “Galii Hojii daldalaa”kan jedhu hiika Labsii kana keewwata 22 irratti kennameef ni qabaata.

6. “Argachuu” jechuun:

1. Gibira galii hojii daldalaa fi kiraatiif:

1. Kaffalaa gibiraa akkaataa qabiinsa herregaa herrega walitti qabamuu fi

  kaffalamu irratti hundaa’ee herrega isaa qabatuuf mirga fudhachuuf       dandeessisu argachuu;

2. Kaffalaa gibiraa akkaataa qabiinsa herregaa maallaqa calla irratti hundaa’en

herrega isaa qabatuuf fudhachuu; xxxxxxx

2. Akkaataa Labsii kanaatiin gibira biroo buufame kamiifiyyuu fudhachuu dha.

1. “Gahee bu’aa” jechuun bu’aa dhaabbanni tokko miseensota isaatiif qoodu yammuu ta’u,kanneen armaan gadiis ni dabalata:

1. Kaappitaalli dhaabbatichaa gar-tokkeen yammuu hir’atu miseensaaf miseensummaaa isaatiin akka deebi’uuf kan taasifamu kaappitaalicha keessaa kan hir’ifame gatii bu’aa miseensummaa maqaa isaatiin galmaa’ee ol ta’e hanga maallaqqaa aragame.

2. Sababa dhaabbatichi deebi’ee gurguramuun yookiin cufamuun yookiin kubbaaniyyichi diigamuu isaatiin yookiin shariikumman addaan cituu isaatiin faayidaan miseensummaa yammuu haqamu miseensaaf kan deebifame kaappitaalicha keessaa gatii bu’aa miseensummaa maqaa isaatiin galmaa’ee ol kan ta’e hanga maallaqaa ti.

3. Dhaabbatichi miseensa isaa tokkoof yookiin nama miseensicha waliin quunnamtii qabu kan biraaf bittaa fi gurgurtaa bu’aa qooduu hordofsiisuun hanga maallaqaa kamiyyuu kan liqeesse, kaffaltii qabeenya yookiin tajaajila tokkoof raawwate, gatii qabeenyaa yookiin tajaajilaa dhiyaate kamiyyuu yookiin idaa liqii dhiifame.

1. “Qaxaramaa” jechuun kontiraaktara of danda’ee hojjetu otuu hin dabalatiin, gaggeessummaa fi too’annoo nama biraa jala ta’ee tajaajila kennuuf dhaabbiidhaan yookiin yeroodhaaf nama dhuunfaa qaxarame yammuu ta’u, daayirekteera dhaabbataa yookiin gaggeessummaa dhaaabbatichaa keessatti nama biraa itti gaafatamummaan itti kenname akkasumas muudamaa fi filatamaa uummataa dabalatee itti gaafatamaa hojii mootummaa ni dabalata.

2. “Qaxaraa” jechuun nama qaxaramaa qaxare yookiin qaxaramaaf miindaa kaffalu jechuudha.

3. “Galii Qaxaramuu irraa argamu”kan jedhu Labsii kana keewwata 13 irratti hiika kennameef niqabaata.

4. “Galii gibira irraa bilisa ta’e” jechuun Labsii kana Gabatee ‘E’ tiin galii gibira irra bilisa ta’eedha.

5. “Sadarkaalee dhiyeessa gabaasa faayinaansii” jechuun Labsii Qophii fi Dhiyeessii Gabaasa Faaynaansii Federaalaa keessatti sadarkaalee dhiyeessa gabaasa faaynaansii tumamanidha.

6. “Galii waliigalaa” jechuun baasiiwwan osoo hin hir’ifamiin dura namni tokko galii waliigalaa Gabatee ‘B’ yookiin‘C’ jalatti kufu argate jechuudha.

7. “Qabeenya hin sochoone” kan jedhu akkaataa Labsii kana Keewwata 36 jalatti tumameen mirga albuuda yookiin qabeenyaa boba’aa irratti qabu yookiin ragaa albuudaa yookiin boba’aa ni dabalata.

8. “Galii” jechuun galii idilee hin taane dabalatee madda kamirraayyuu maallaqa callaan yookiin akaakuun argame yookiin xxxxx kamiiniyyuu kaffalaa gibiraatiif kan kaffalame, maqaa isaatiin kan qabameef yookiin kan fudhate faayidaa dinagdee kamiyyuudha.

9. “Kontiraaktera of danda’e”jechuun hojii isaa harka caalu mataa isaatiin gaggeessuu fi too’achuuf waliigaltee aangoo ga’aa kennuuf irratti hundaa’uun nama dhuunfaa tajaajila kennuudha.

10. “Dhala” jechuun maallaqa fayyadamuuf yookiinn yeroo kaffaltii dheeressuuf yeroo yeroon yookiin yeroo tokkotti hanga maallaqaa kaffalamu xxx xx’u, hir’ifama, piriimiyeemii fi kaffaltiiwwan kana fakkaatan biroos ni dabalata.

11. “Kaffaltii hojii gaggeessaa” jechuun hanga maallaqaa hojii gaggeessuuf yookiin tajaajila bulchinsaaf kaffalamu xxx xx’u, kaffaltii qaxaramuu irraa argamu hin dabalatu.

12. “Mana Maree Bulchiinsaa” jechuun Mana Maree Bulchiinsaa Mootummaa Naannoo Oromiyaati.

13. “Abbaa Taayitaa” jechuun Abbaa Taayitaa Galiiwwan Oromiyaa ti.

14. “Fudhachuu” kanneen xxxxxx xxxx ni dabalata:

1. Gaaffii kaffalaan gibiraa dhiyeessuun yookiin akkaataa seeraatiin maallaqichi maqaa kaffalaa gibiraatiin hojiirra xxx xxxx,

2. Faayidaa kaffalaa gibiraatiif xxxxx maallaqichi deebi’ee hojiirra xxx xxxx, xxxxxxx xxx xxxxxxx yookiin kaappitaala guddisuuf xxx xxxx,

3. Faayidaa kaffalaa gibiraatiif gara herrega baankiitti yoo galu yookiin gara maallaqa eeggannootti yoo jijjiiramu, yookiin

4. Xxxxx biroo kamiiniyyuu kaffalaa gibiraatiif yoo qabamu.

1. “Royaalitii” jechuun dhimmoota armaan gaditti ibsaman kamiifiyyuu yeroo tokkotti yookiin yeroo yeroon hanga maallaqaa kaffalamuudha:

1. Hog-barruu, ogummaa harkaa, mirga waraabbii hojii saayinsaawaa kamiyyuu xxx xx’u, fiilmiiwwan siniimaatoogiraafii fi raadiyoof, teleevizyiiniif yookiin tamsaasa interneetiif fiilmiiwwanii oolanii fi teeppiiwwan faayyadamuu yookiin fayyadamuuf mirga argachuu ni dabalata;

2. Tamsaasa televizyiinii yookiin raadiyoo yookiin interneetii waliin walqabatee saatalaayitiin, keebiliidhaan yookiin faayiber optiksiidhaan yookiin teeknooloojii kana fakkaataniin kanneen darban yookiin fakkiiwwan ilaalaman yookiin xxxxxxx xxxxxxx lamaanuu fudhachuu yookiin xxxxxxxxxx xxxxx dandeessisu qabaachuu;

3. Mirga abbummaawaa uumuu, waa uumuu, mallattoo daldalaa, dizaayinii yookiinmoodeela, plaanii, foormulaa yookiin adeemsa iccitii yookiin qabeenya biroo kana fakkaatu kamiyyuu yookiin mirga fayyadamuu yookiin mirga fayyadamuu qabaachuu;

4. Meeshaa industirii, daladalaa yookiin saayinsaawaa kamiyyuu fayyadamuu yookiin fayyadamuuf mirga argachuu;

5. Ragaa muuxxanoo industirii, daladalaa yookiin saayinsaawaa kamiyyuu ilaallatu fayyadamuu yookiin fayyadamuuf mirga argachuu;

6. Qabeenyawwan yookiin mirgoota keewwata kana keewwata xiqqaa 22 (a-e) jalatti tarreeffaman fayyadamuun akka danda’amuuf deeggarsa dabalataan kennamu.

1. “Bara gibiraa” jechuun:

1. Kaaffalaa gibiraa dhuunfaadhaaf xxx xx’e, Abbaan Taayitichaa beeksisa barreeffamaan heeyyama yoo kennuu baatee fi haal dureewaan beeksisa bareeffamichaan murtaa’an guutuudhaan namni dhuunfaa sun bara herregaa mataa xxxx xxx fayyadame malee, Adoolessa 1 irraa hanga Waxabajjii 30 tti kan jiru yeroo waggaa tokkooti;

2. Dhaabbataaf xxx xx’u, bara herregaa dhaabbatichaa; yookiin

3. Bara herregaa ce’umsaa Labsii kana keewwata 29 jalatti murtaa’e dha.

1. “Kaffalaa Gibiraa” jechuun akkaataa Labsii kanaatiin nama dirqamni gibira kaffaluu irratti buufame dha.

2. “Kaffaltii Tekinikaa” jechuun kaffaltii tajaajila teekinikaa, ogummaa ykn gorsaaf kaffalamu xxx xx’x, ogeessota tekinikaa yookiin kan biroo fayyadamuuf kaffaltii kaffalamu ni xxxxxxxx.

3. “Meeshaa daldalaa” kanneen armaan gadii ni dabalata:

1. Meeshaa oomishame, hojjetame, bitame yookiin oomishaaf, gurgurtaaf yookiin jijjiirraaf xxxxx kamiiniyyuu argame;

2. Adeemsa oomishuu yookiin hojjechuu keessatti kan hojiirra oolu meeshaa dheedhii yookiin dhumataa kamiyuu; xxxxxxx

3. Beeyilada fe’umsaaf yookiin hojiidhaaf tajaajilan osoo hin dabalatiin beellada biroo kamiyyuu.

27. “Abbumma muummee”jechuun karaa kallaattii fi alkallattiitiin dhaabbata tokko keessatti dhaabbata yookiin dhaabbilee quunnamtii qabuun yookiin karaa namoota dhuunfaatiin yookiin karaa dhaabbata abbummaadhaan namoota dhuunfaa jala hin taaneen faayidaa abbummaa qabame dha.

28. “Gibira hir’isee galii taasisuuf nama itti gaafatamummaan itti kenname” jechuun kaffaltii raawwatamu irraa bu’uura Labsii kanaatiin gibira hir’isee hambisuudhaaf nama itti gaafatamummaa qabu dha.

29. “Galii gibirri irraa hir’ifamu” jechuun bu’uura Labsii kanaatiin galii gibirri irraa hir’ifamee qabamu jechuudha.

30. “Naannoo” jechuun Xxxxxxx Xxxxxxxx ti.

31. Jechi Labsii Bulchiinsa Taaksii keessatti hiikni itti kenname Labsii kana keessatti hojjiira kan oolu xxx xx’ee fi labsii kanaan hiikni kan itti hin kennamne xxx xx’e hiika Labsii Bulchiinsa Taaksii keessatti kennameef ni qabaata.

1. Ibsa Koornayaa

Labsii kana keessatti koornayaa dhiiraatiin kan ibsame dubartiis ni dabalata.

4. Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx

Labsiin kun, akkaataa Heera Mootummaa Rippaabiliika Dimokiraatawaa Federaalawaa Itiyoophiyaa keewwata 96 tiin aangoo gibiraa Mootummaa Federaalaatiif adda bahee kennamee fi gibira galii qonnaan bultoota dhuunfaatiin alatti kaffaltoota gibiraa galii kamiyyuu Naannicha keessaa argatan hunda irratti raawwatiinsa ni qabaata.

5. Sadarkaa Kaffaltoota Gibiraa

   1. Raawwii Labsii kanaatiif sadarkaaleen kaffaltoota gibiraa armaan gadii ni jiraatu.

1. Xxxxxxxx gibiraa sadarkaa “A”:

1. Xxxxxxxxx; xxxxxxx

2. Nama galiin waliigalaa waggaa isaa qarshii 1,000,000.00 yookiin kanaa ol ta’e kamiyyuu,

2. Xxxxxxx gibiraa sadarkaa “B” kan jedhamu dhaabbata osoo hin dabalatiin, kaffalaa gibiraa galiin waliigalaa waggaa isaa qarshii 500,000.00 ol ta’ee fi 1,000,000.00 gadi ta’e;

3. Kaffallaa gibiraa sadarkaa “C” kan jedhamu, dhaabbata osoo hin dabalatiin, nama galiin waliigalaa waggaa isaa hanga qarshii 500,000.00 kan ta’e dha.

1. Abbaan Taayitichaa galii kaffalaan gibiraa beeksisu yookiin ragaa dabalataa argamu bu’uura godhachuun bara gibiraa sanaaf sadarkaan kaffalaa gibiraa tokko kan jijjiirame ta’uu fi dhiisuu ni murteessa.

2. Xxxxx Xxxxx Bulchiinsaa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin sadarkaa kaffalaa gibiraa “A”, “B” fi “C” jedhee ramaduuf kan dandeessisu hanga galii waliigalaa waggaa qorannoo dinagdee Biiroon Maallaqaa fi Xxxxx’iinsa Diinagdee gaggeessu irratti hundaa’uun yoo xiqqaate waggaa shan keessatti jijjiiruu ni danda’a.

1. Dhaabbata Dhaabbiidhaan Hojjetu

   1. Keewwata kana keewwanni xiqqaa 2, 3, 4 fi 5 jalatti kan tumaman akkuma jirutti ta’ee, “dhaabbata dhaabbiidhaan hojjetu” kan jedhamu namni kamiyyuu hojii    daldalaa isaa hunda yookiin gartokkee bakka dhaabbiidhaan itti gaggeessuu    jechuudha.

   2. Kanneen armaan gaditti tarreeffaman dhaabbiilee dhaabbiidhaan hojjetan jedhamanii fudhatamu:

1. Waajjira hojiin bu’uuraa isaa dhaabbaticha walquunnamsiisuu ta’e malee, biiroo, warshaa, mana kuusaa yookiin workishooppii bakka hojiin bulchiinsaa itti raawwatu;

2. Bakka oomisha albuudaa, boolla boba’aa yookiin gaazii, oomisha cirracha ijaarsaa yookiin bakka barbaachaa yookiin hojiin oomishaa qabeenya uumamaa biroo kamiyyuu itti raawwatamu;

3. Projektii tokko yookiin projektoota walitti hidhamiinsa qaban yeroo guyyaa 183 (guyyaa dhibba tokkoo fi saddeettamii sadii) oli ta’eef qaxaramtoota yookiin hojjetoota biroo ramaduudhaan tajaajila gorsaa dabalatee tajaajilli biroo kamiiyyuu bakka itti kennamu dha.

1. Hojii ijaarsichaa, projektich yookiin sochiin hojichaa guyyaa 183 (guyyaa dhibba tokkoo fi saddeettamii sadii) oliif kan turu hanga ta’ettiiddoo hojiin ijaarsi gamoo itti raawwatamu, pirojektii ijaarsaa,walitti ijaaruu (assembly) yookiin pirojektii dhaabuu yookiin hojiiwwan to’annoo kanneen waliin walitti dhufeenya qaban dhaabbata dhaabiidhaan hojjetu godhamee fudhatama.

2. Keewwata kana keewwata xiqqaa 1 fi 2 jalatti tumame jiraatuyyuu bakka bu’aan of danda’ee hojjetu adeemsa hojii daldalaa idileetiin hojiin raawwatuun ala namni kamiyyuu “bakka buusaa” jedhamee nama waamamu biroof bakka bu’aa ta’ee maqaa nama biraatiin kan hojjetu yeroo ta’xxxx xxxxx bu’aan nama bakka buuseef dhaabbata dhaabiidhaan hojjetu kan jedhamu:

1. Maqaa bakka buusaatiin dhaabiidhaan waliigaltee kan seenu; yookiin

2. Maqaa bakka buusaatiin meeshaawwan dabarsuuf kuusee kan qabu xxx xx’e dha.

1. Keewwata kana keessatti “bakka bu’aa of danda’ee hojjetu” jechuun to’annoo nama bakka isa buusee jala osoo hin ta’iin of danda’xx xxx hojjetu faddaalaa, bakka bu’aa komiishinii yookiin bakka bu’aa biroo xxx xx’x, namoota of danda’anii quunnamtii daldalaa yookiin faayinaansii isaanii hojjetan irraa adda kan ta’e dhuunfaadhaan yookiin muummeedhaan (principally) bakka bu’aa nama tokkoo ta’uudhaan hojjetan hin dabalatu.

1. Jiraataa

   1. Kanneen armaan gadii jiraattota Naannichaa ti:

1. Nama dhuunfaa jiraataa ta’e;

2. Dhaabbata jiraataa ta’e;

3. Manneen hojii fi Dhaabbilee Misoomaa Mootummaa Naannichaa;

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 3 fi 4 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, namni dhuunfaa tokko jiraataa Naannichaati kan jedhamu:

1. Naannicha keessatti teessoo jireenyaa dhaabbataa kan qabu;

2. Naannicha keessa yeroo waggaa tokkoo keessatti guyyaa 183 (dhibba tokkoo fi saddeettamii sadii) ol osoo addaan hin kukkutiin yookiin deddeebi’uudhaan nama jiraate.

1. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin “bara gibiraa qabame” jedhamee kan caqafameef namni dhuunfaa bara gibiraa tokkoof jiraata ta’e bara gibiraa darbeef jiraata kan hin taane xxx xx’x xxxx gibiraa qabameef akka jiraataatti kan lakkaa’amu guyyaa jalqabaaf Naannicha keessa jiraachuu jalqabe irraa eegaleeti.

2. Namni dhuunfaa tokko bu’uura keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin bara gibiraa qabameef jiraataa ta’ee ,garuu bara gibiraa itti aanutti jiraataa kan hin taane xxx xx’e, bara gibiraa qabametti akka jiraataa ta’xxxx xxx lakkaa’amu namni dhuunfaan kun yeroo dhumaatiif Naannicha keessa guuyyaa jiraateen dura yeroo jiruuf ta’a.

3. Dhaabbanni jiraataa Naannichaati kan jedhamu:

1. Naannicha keessatti kan hundeeffame xxx xx’e;

2. Damee Naannicha keessaa kan qabu yookiin qaama gaggeessaa murtii jijjiirama hordofsiisu kennuu danda’u Naannicha keessaa kan qabu xxx xx’e dha.

1. Kubbaaniyaan Naannicha keessatti jiraataa ta’e dhaabbata Naannicha keessatti jiraataa ta’ee dha

1. Madda Galii

   1. Qaxaramaan tokko galiin inni qaxaramuu irraa argate maddi isaa Naannicha keessa kan jedhamu bakki kaffaltiin itti raawwatamu ilaalcha keessa osoo hin galiin tajaajila qaxarrii Naannicha keessatti raawwatamuun galii argame.

   2. Karaa dhaabbata isaa dhaabbiin hojjatuutiin galii Naannichaan ala argatu osoo hin dabalatiin namni jiraataa Naannichaa ta’e galiin hojii daldalaa Naannicha keessatti xxxxxx xxxxx Xxxxxxxxx keessaa xxxxxx xx’x.

   3. Galiin hojii daldalaa nama Naannicha keessa jiraataa hin taanee galii Naannicha keessaa argamedha kan jedhamu:

1. Namni jiraataa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiin hojjetuutiin hojii daldalaa Naannicha keessatti raawwatu irraa galii argame xxx xx’x;

2. Namni jiraataa Naannichaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiin hojjetuutiin meeshaalee yookiin shaqaxoota gurguru waliin meeshaalee yookiin shaqaxoota xxxx xxxxx xx’an yookiin walfakkatan Naannicha keessatti gurguruun galii argatu;

3. Namni jiraataa Naannichaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiin hojjetuutiin hojii daldalaa raawwatu kamiyyuu waliinsochii hojii daldalaa biroo xxxx xxxxx xx’e yookiin wal fakkaatu Naannicha keessatti raawwachuun galii argatu.

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 1, 2 fi 3 jalatti tumaman jiraatiyyuu galiiwwan armaan gaditti tarreeffaman galii Naannicha keessa maddani dha:

1. Dhaabbanni jiraataa Naannichaa ta’e kaffaltii gahee bu’aa nama tokkoof kaffalu;

2. Galii qabeenyaawwan armaan gaditti tarreeffaman kireessun argamu:

1. Qabeenya hin sochoone Naannicha keessatti xxxxxx; xxxxxxx

2. Bu’uura Labsii kana keewwata 55 tiin qabeenya socho’u Naannicha keessaatti argamu gibirri itti kaffalamu.

3. Galii qabeenyawwan armaan gaditti tarreeffaman dabarsuudhaan argamu:

1. Qabeenya hin sochoone Naannicha keessatti argamu;

2. Faayidaan gatii qabeenya xxxx xxxx % 50 ol ta’uun karaa kallatti yookiin alkallattin dhaabbata tokko yookiin tokkoo ol ta’anii quunnamtii qabaniin qabame yommuu qabeenya hin sochoone Naannicha keessatti argamu irraa faayidaa argamu;

3. Aksiyoona yookiin boondii Kubaaniyaan jiraataa Naannichaa ta’e dhiyeesse;

4. Inshuuraansiin Naannicha keessatti argamu waadaa balaaf galeef araboonii kaffalamu;

5. Sochii ispoortii yookiin bashannanaa Naannicha keessatti gaggeeffamuun galii argamu;

6. Bu’uura Labsii kanaatiin gibirri kan itti kaffalamu, dhala, rooyaalitii, kaffaltii hojii gaggeessummaa yookiin kaffaltii tajaajila teekinikaa ilaalchisee;

1. Namni jiraataa Naannichaa ta’e karaa dhaabbata dhaabbiidhaan hojjetu hojii daldalaa biyya alaatti gaggeessuuf baasii inni xxxxx xxxx hin dabalatiin nama jiraataa Naannichaa ta’eef kaffaltii raawwatu

2. Namni jiraataa Naannichaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessatti hojjetuutiin hojii daldalaa Naannicha keessatti raawwatuuf kaffaltii kaffalu.

9. Gabateewwan Galii

1. Gibirri galii Labsii kanaan tumame akkaataa gabateewwan armaan gadiitiin ni kaffalma:

1. Gabatee “A”, galii qaxaramuu irraa argamu;

2. Gabatee “B”, galii kiraa manaa irraa argamu;

3. Gabatee “C”, galii hojii daldalaa irraa argamu;

4. Gabatee “D”, galiiwwan biroo;

5. Gabatee “E”, galiiwwan gibira galii irraa bilisa ta’an.

2. Labsii kana keewwata 60 keewwata xiqqaa 2 jalatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee, kaffalaan gibiraa bara gibiraatti maddoota galii garaa garaa gabatee tokkicha keessatti kufan irraa galii kan argate xxx xx’e galiiwwan hundi walitti xxx’amanii gabatee sana jalatti gibira waggaa sanaa ni kaffala.

10. Dirqama Gibira Galii Kaffaluu

Namni galii kamiyyuu argate akkaataa Labsii kanaa fi Labsii Bulchiinsa Taaksiitiin dirqama gibira kaffaluu qaba.

Kutaa Lama

Gabatee “A”, Galii Qaxaramuu Irraa Argamu

11. Galii Qaxaramuu Irraa Argamu Irratti Gibira Buusuu

    1. Labsii kana keewwata 80 jalatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee, qaxaramaan  kamiyyuu ji’a tokko keessatti qaxaramuun galii waliigalaa ji’a tokkoo yookiin walakkaa  xx’xxxxx argatu irratti akkaataa Labsii kana keewwata 12 tiin taarifa murtaa’een ji’a ji’aan   gibira ni kaffala.

    2. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin gali qaxaramuudhaan ji’aan argamu irratti gibirri galii buufamu qaxaramaan ji’a tokko keessatti galii waliigalaa argate irraa akkaataa Labsii kana keewwata 12 tiin taarifa raawwatiinsa qabu bu’uura godhachuun ni shallagama.

    3. Qaxaramaan galii qaxaramuun argatu argachuuf baasiin inni baasu kamiyyuu akka hir’ifamaatti qabamuufii hin danda’u.

    4. Raawwii gabatee kanaa fi Labsii kana keewwata 79 tiif xxxxx xx’oota Hagayyaa fi Qaammee kaffaltiin galii qaxarriin argamu walitti xxx’xxxx akka miindaa ji’a tokkootti gibirri itti kaffalama.

    5. Labsii kana tumaan keewwata 79 keewwata xiqqaa 1 qaxaramaa tokko irratti akka raawwatu kan taasifame xxx xx’e, galii qaxaramuun argame irratti gibirri qaxaramaan kaffale isa dhumaa ta’a. Akkaataa Labsii kana keewwata 83 tiin qaxaraan gibira galii qaxaramaa irraa barbaadamu hir’isee kan hambise xxx xx’e gibirri akka kaffalametti fudhatama.

12. Taarifa Galii Qaxaramuun Argamu Irratti Raawwatamu

Galii qaxaramuun argamu irratti gibira buufamuuf taarifni raawwatiinsa qabaatu kanneen armaan gadii ti:

Galiii qaxaramuun argamu ji’aan qarshiidhaan	Taarifa galii qaxaramuun argamu irratti rawwatiinsa qabaatu
Hanga 600.00	% 0
601.00 - 1,650.00	% 10
1,651.00 - 3,200.00	% 15
3,201.00 - 5,250.00	% 20
5,251.00 - 7,800.00	% 25
7,801.00 - 10,900.00	% 30
10,900.00 ol	% 35

13. Galii Qaxaramuu Irraa Argamu

    1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 2 fi 3 jalatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee, galiiwwan qaxaramuu irraa argaman kan jedhaman kanneen armaan gadii ti:

1. Qaxaramichi qaxarrii yeroo darbee, kan yeroo ammaa fi kan gara fuula duraa waliin wal qabatee miindaa, durgoo, kaffaltii dabalataa (bonus), komishinii, kennaa jajjabeessituu bu’aa raawwii hojii gaarii yookiin kaffaltii gatii tajaajilaa biroo fudhate;

2. Qaxarrii yeroo darbee, kan yeroo ammaa yookiin kan gara fuula duraa ilaalchisee gatii faayidaa akaakuudhaan argamu qaxaramichi fudhatu;

3. Qaxaramichi hojii irraa xxx xxx’xxxxx, hojii xxx xxxx dhiisu yookiin hojii akka gadi dhiisu amansiisuuf kaffaltii kaffalamu dabalatee sababa waliigalteen hojii addaan citeef fedhiidhaan, waliigalteedhaan yookiin bu’uura murtii qaama murtii akka kennuuf aangoon kennameefiitiin kaffaltii fudhate kamiyyuu;

1. Galiin qaxaramuu irraa argamu galii gibira irraa bilisa taasifame hin dabalatu.

2. Qaxaraan kamiyyuu gibira qaxaramaan kaffalamuu qabu galii qaxaramaa irraa osoo hin hir’isiin ofuma isaatii qaxaramaaf guutummaan yookiin gar-tokkee xxxx xxx xxxxxxxxx; hangi gibiraa qaxaraadhaan kaffalame hanga maallaqaa qaxaramaan qaxarrii irraa argatee gibirri itti kaffalamu irratti xxx’xxxx gibirri shallagama.

3. Xxxxx Xxxxx faayidaa qaxaramaan mindaadhaan ala akaakuudhaan argatu xxxxx gatiin itti murtaa’uu fi gibirri itti kaffalamu ilaachisee dambii ni baasa.

Kutaa Sadii

Gabatee “B”, Xxxxx Xxxxx Xxxxx Xxxxx Xxxxxx

14. Galii Kiraa Manaa Irratti Gibira Buusuu

    1. Namni mana kireessuudhaan galii argatu akkaataa Labsii kana keewwata 15 tiin     taarifa kaa’ameen tokkoon tokkoo bara gibiraatti gibira galii kiraa manaa ni kaffala.

    2. Kaffalaan gibiraa tokko bara gibiraatti galii kiraa manaa irraa argatu irratti gibirri    kaffalu akkaataa Labsii kana keewwata 15 jalatti taarifa ibsameen galii waggaa gibirri    itti kaffalamu irratti raawwachiisuun kan shallagamu ta’a.

    3. Gabateen kun akkaataa Labsii kana keewwata 54 tiin galii gibirri galii kiraa itti    kaffalamu irratti raawwatiinsa hin qabaatu.

15. Taarifa Gibira Galii Kiraa Manaa

    1. Taarifni gibiraa galii kiraa manaa dhaabbilee irratti raawwatiinsa qabu % 30 dha.

    2. Taarifni galii kiraa manaa namoota dhuunfaa irratti raawwatiinsa qabu kan armaan     gadii ta’a:

Galiii kiraa manaa gibirri itti kaffalamu waggaadhaan	Taarifa galii kiraa manaa
Hanga 7,200.00	% 0
7,201.00 -19,800.00	% 10
19,801.00 - 38,400.00	% 15
38,401.00 - 63,000.00	% 20
63,001.00 - 93,600.00	% 25
93,601-130,800	% 30
130,800.00 ol	% 35

16. Galii Kiraa Manaa Gibirri Itti Kaffalamu

    1. Galii kiraa manaa waggaa keessatti kaffalaa gibiraa tokkoon gibirri itti kaffalamu   jedhamu kaffalaan gibiraa bara gibiraa keessatti mana kireessuudhaan galii waliigalaa   argate irraa baasiin waliigalaa xxxxxxxx gibiraaf xxxxxxxxx xxxxx xxx’xxxxxx xxxxx xxxx   xxx.

    2. Keewwata kana keewwata xiqqaa 3 fi 4 jalatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee,   kaffalaan gibiraa tokko waggaa keessatti mana kireessuun galiin waliigalaa argatu   kanneen armaan gadii ni dabalata:

1. Daballii gatii kiraa yookiin kaffaltiiwwan walfakkaatan biroo dabalatee akkaataa waliigaltee kiraatiin hanga galii waliigalaa kamiyyuu kaffalaan gibiraa waggaa keessatti argatu;

2. Bu’uura waliigaltee kiraatiin kireeffataan kireessaa bakka bu’uun bara gibiraa sana keessatti kaffaltii inni qaama biroof kaffalu;

3. Kaffalaan gibiraa miidhaa mana irra gahe sirreessuuf kan itti hin fayyadamnee fi miidhaa manicha irra gahu sirreessuuf akka ooluuf kan qabatee fi bara gibirichaatti boondii yookiin wabummaa yookiin hanga maallaqaa wal fakkaatu kaffalaa gibiraatiif galii ta’e;

4. Kaffaltii kiraa manaa kaffalaa gibiraaf kaffalamutti dabalataan bu’uura waliigaltee kiraatiin kireeffataan ofii isaatiin suphaa yookiin fooyyessa manichaatiif maallaqa inni baasii godhu.

1. Kaffalaan gibiraa manicha kan kireesse meeshaalee waliin xxx xx’x, galiin waliigalaa     kaffalaan gibiraa argate galii kiraa meeshaa irra argames ni hammata.

2. Galiin waliigalaa kaffalaan gibiraa mana kireessuun argatu galii gibira irraa bilisa ta’e     hin dabalatu.

3. Kaffalaan gibiraa galmee herregaa qabachuuf dirqama hin qabne bara gibiraa tokko    keessatti galii gibirri itti kaffalamu yeroo shallagamutti baasiiwwan armaan gadii akka    hir’ifamaatti qabamu:

   1. Taaksii osoo hin dabalatiin lafichaaf yookiin mana kireeffame waliin walqabatee kaffalaan gibiraa mootummaf yookiin bulchiinsa magaalaaf bara gibiraachaa keessatti kaffaltiiwwan kaffale;

   2. Mana yookiin mi’aa fi meeshaa manaa haaromsuuf, suphaaf, hir’ifama dullumaaf kan ta’u maallaqa waliigalaa kiraa manaa, mi’a manaa fi meeshaa irraa argate keessaa % 50.

4. Tumaan keewwata kana keewwata xiqqaa 5 akkaataa Labsii kanaatiin kaffaltoota    gibiraa galmee herregaa qabachuuf dirqama qaban irratti sababa kamiiniyyuu    raawwatiinsa hin qabaatu.

5. Kaffalaan gibiraa galmee herregaa qabatu bara gibirichaatti galii gibirri itti kaffalamu    yommuu shallagamu baasii galii kana argachuuf bahee fi baasii barbaachisaa kaffalaa    gibiratiin kaffalame kan hir’ifamu ta’ee; baasiin kunis kanneen armaan gadii ni    dabalata:

1. Kiraa lafaa bakka manichi irra qubate;

2. Baasii suphaa;

3. Hir’ifama dulluma manichaa, mi’ootaa fi meeshaawwan manaa;

4. Dhalaa fi araboonii inshuraansii;

5. Taaksii osoo hin dabalatiin lafichaaf yookiin mana kireeffame waliin walqabatee kaffalaan gibiraa kaffaltiiwwan mootummaa yookiin bulchiinsa magaalaatiif kaffale;

17. Kireeffatee Kireessaa

1. Kirreeffatee kireessan bara gibiraa tokko keessatti galii gibirri itti kaffalamu argateera kan jedhamu kireeffatee kireessaan bara gibiraa keessatti galii waliigalaa kiraa irraa argatu keessaa kiraa kireessaa muummeedhaaf kaffalamu akkasumas baasiiwwan barbaachisoo biroo galicha argachuuf xxxxx xxxx hir’ifamee booda maallaqa hafu dha.

2. Abbaan qabeenyaa manaa kireeffataan akka mana kirreeffate deebisee kireessu heeyyamu, kireeffataan gibira galii kiraa osoo hin kaffalin yoo hafe xxxxx xxxx xx’xx gibiricha kaffaluuf dirqama ni qabaata.

18. Xxxx Xxxxxx Kireeffamu Beeksisuu

    1. Xxxxx kireeffamuuf ijaaramu akkuma ijaaramee xumurameen yookiin kireeffameen lamaanuu keessaa yeroo dursutti abbaan manichaa fi konteraakterri manicha ijaare ijaarsi manichaa xumuramuu isaa yookiin kireeffamuu isaa galii kiraa irraa argamu irratti maqaa nama gibira kaffaluu qabuu, teessoo fi lakkoofsa eenyummeessaa kaffalaa gibiraa, bulchiinsa gandaa yookiin bulchiinsa naannawaa manichi itti argamutti beeksisuuf dirqama qabu.

    2. Bulchiinsi gandichaa fi bulchiinsi naannawaa bu’uura beeksisa kanaatiin xxxxx xxxxxx Abbaa Taayitichaatiif beeksisuu qabu.

Kutaa Afur

Gabatee “C”, Galii Hojii Daldala Irraa Argamu

19. Galii Hojii Daldalaa Irratti Gibira Buusuu

    1. Kutaa kana keessatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee, bara gibiraa tokko keessatti namni galii gibirri itti kaffalamu argatu, tokkoon tokkoo bara gibiraatiif akkaataa Labsii kana keewwata 20 tiin taarifa tarreeffameen gibira galii hojii daldalaa ni kaffala.

    2. Gibirri galii hojii daldalaa kaffalaan gibiraa bara gibiraa tokko keessatti kaffalu kan shallagamu taarifa Labsii kana keewwata 20 jalatti ibsame galii waggaa kaffalaa gibira gibirri itti kaffalamu irratti raawwatiinsa akka qabaatu taasisuudhaani.

20. Taarifa Gibira Galii Hojii Daldalaa

1. Taarfni gibira galii hojii daldalaa dhaabbilee irratti raawwatiinsa qabu % 30 dha.

2. Taarifni gibira galii hojii daldalaa nama dhuunfaa irratti raawwatiinsa qabaatu kanneen armaan gadii ta’a:

   Galiii hojii daldalaa irraa argamu kan gibirri itti kafalamu waggaadhaan	Taarifa gibira galii hoji daldalaa
   Hanga 7,200.00	% 0
   7,201.00 - 19,800.00	% 10
   19,801.00 - 38,400.00	% 15
   38,401.00 - 63,000.00	% 20
   63,001.00 - 93,600.00	% 25
   93,601.00 - 130,800.00	% 30
   130,800.00 ol	% 35

3. Keewwata kana keewwata xiqqaa 1 jalatti kan tumame jiraatuyyuu, interpiraayizoonni xixiqqaan gibira kan kaffalan bu’uura taarifa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti tumameen ta’a.

4. Raawwii keewwata kanaatiif “Interpiraayizoota Xixiqqaa” kan jedhu Dambii Deeggarsa Misooma Interpiraayizoota Maayikiroo fi Xixiqqaa Naannoo Oromiyaa Lakk. 139/2004 tiin kennameef ni qabaata.

21. Galii Hojii Daldalaa Gibirri Itti Kaffalamu

1. Galii hojii daldalaa waggaa kaffalaa gibiraa gibirri itti kaffalamu kan jedhamu galii   waliigalaa kaffalaan gibiraa waggaa keessatti hojii daldalaatiin argate irraa baasiin   waliigalaa xxxxxxxx gibiraaf xxxxxxxxx xxx’xxxxxx xxxxx xxxxx argamu dha.

2. Tumaalee Labsii kanaa, dambii xxxxx xxxxx baasuu fi qajeelfama Abbaan Taayitichaa   baasu akkuma jirutti ta’ee, galiin kaffalaan gibiraa waggaa keessatti gibira itti kaffalu   kan murtaa’u kaffalaan gibiraa bu’uura sadarkaalee dhiyeessa gabaasa faayinaansii   hordofuutiin ibsa bu’aa fi kasaaraa yookiin ibsa galii inni qopheessu irratti hindaa’uun   ta’a.

22. Galii Hojii Daldalaa

1. Tumaaleen Labsii kanaa akkuma eegamanitti ta’ee, bara gibiraa tokko keessatti galiin hojii daldalaa kaffalaa gibiraa kanneen armaan gadiitti tarreeffaman ni dabalata:

1. Galii qaxaramuu irraa argamu osoo hin dabalatiin kaffalaan gibiraa meeshaalee gurguruu fi jijjiiruun akkasumas tajaajila kennuun hanga mallaqaa argatu dabalatee hanga mallaqaa waliigalaa hojii daldalaatiin bara gibiraa keessatti argate;

2. Meeshaa daldalaaf oolu osoo hin dabalatiin,bara gibiraa keessatti hanga maallaqaa qabeenya hojii daldalaa dabarsuun argate;

3. Bu’uura Labsii kanaatiin hanga maallaqaa biroo kamiyyuu bara gibiraatiif galii kaffalaa gibiraa ta’ee fudhatamu.

2. Galiin hojii daldalaa irraa argamu galii gibira irraa bilisa ta’e hin dabalatu.

3. Keewwata kana keewwata xiqqaa 4 jalatti kan tumame akkuma jirutti ta’ee, akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (b) tiin galii hojii daldalaa keessatti haammatamu galiin qabeenya hojii daldalaa dabarsuun argamu gatii galmee bu’aa qulqulluu (the net book value) qabeenya hojii daldalichaatiin oli ta’e qabeenyi hojii daldalichaa yeroo darbu galii qabeenya darbe irraa argamudha.

4. Qabeenyi hojii daldalaa tokko akkaataa Labsii kana keewwata 55 tiin gibirri kan itti kaffalamu xxx xx’e:

   1. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1(b) tiin qabeenya hojii daldalaa galii hojii daldalaa keessatti hammatamu dabarsuun galiin argamu baasii qabeenya hojii daldalichaatiif taasifame hanga maallaqaa gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenya hojii daldalichaa kan caalu xxx xx’x;

   2. Bu’aa baasii ol argamu irratti akkaataa Labsii kana keewwata 55 tiin gibirri itti kaffalama.

1. Xxxxxxxxxx Xxx’ifaman

   1. Tumaaleen Labsii kanaa akkuma eegamanitti ta’ee, bara gibiraatti galii kaffalaan gibiraa gibira itti kaffalu murteessuuf baasiiwwan akka hir’ifamatti kanneen armaan gadii ni dabalatu:

1. Galii hojii daldalichaa keessatti galiiwwan xxxxxxxxxx xxxxxxxxx, hojii daldalichaaf wabummaa kennuu fi hojii daldalichaa itti fufsiisuuf baasiiwwan barbaachisoo bara gibiraa keessatti kaffalaa gibiraatiin taasifaman;

2. Akkaataa sadarkaalee gabaasa faayinaansiitiin kan shallagame bara gibiraa keessatti baasii meeshaa daldalaa gurgurameef kaffalaa gibiraatiin xxxx;

3. Akkaataa Labsii kana keewwata 26tiin murtaa’uun galii hojii daladaala argachuuf qabeenya hojii irra oolan gatiin isaanii hir’atuu fi qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) hir’ifama dullumaa waliigalaa bara gibiraa keessatti herregamu;

4. Kaffalaan gibiraa bara gibirichaatti meeshaa daldaalaa osoo hin dabalatiin kisaaraa qabeenyaawwan hojii daldalaa gurguruudhaan yookiin jijiiruudhaan isa mudatu;

5. Bara gibirichaatiif akkaataa Labsii kanaatiin kaffalaa gibiraatiif baasiiwwan biroo kamiyyuu akka hir’ifamaatti eeyyamamuuf.

2. Qabeenyi gibirri itti kaffalamu qabeenya gatiin isaa hir’atu xxx xx’e xxxxx, kasaaraa yeroo qabeenyi gibirri itti kaffalamu darbu qaqqabuuf Labsii kana keewwatni 55 raawwatiinsa kan qabaatu yommuu ta’u, keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (d)’n garuu raawwatiinsa hin qabaatu.

3. Raawwii keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (d) tiif, kasaaraa qabeenya daldalaa dabarsuudhaan qaqqabu kanjedhamu yeroo qabeenyichi gurgurametti hangi maallaqa gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenyichaa hanga gatii qabeenyichi itti darbe caaleeni dha.

24. Baasii Dhalaa

    1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee,     kaffalaan gibiraa liqii yookiin idaa biroo fudhate yookiin waliigalteen taasise galii hojii     daldalaa isaa argachuuf kan oolche hanga ta’etti dhalli kanaan wal qabatee kaffalame     bara gibiraa keessatti galii gibirri itti kaffalamu kaffalaa gibiraatti yeroo murtaa’u akka     baasiitti qabamaaf.

    2. Baasiiwwan kanatti aananiif hir’ifamni hin heeyyamamu:

       1. Dhalichi hanga dhala liqii Baankii Biyyoolessaa fi Baankii Daladalaa gudduutti taasifamu irratti shallagamu % 2’n kan caalu xxx xx’e, akka hir’ifamaatti hin qabamu; haa ta’u malee dhalichi:

       2. Dhaabbata faayinaansii Baankii Biyyoolessaatiin beekamtiin kennameef; yookiin

       3. Baankii biyya alaa namoota Itiyoophiyaa keessa jiraataniif liqii akka kennu heeyyamameef, kan kaffalame yookiin kan kaffalamu xxx xx’e xxxx xxx’xxxxxxxxx ni qabama.

       4. Galiin dhalichaa galii hojii daldalaa nama quunnamtii qabuu keessatti kan hin hammatamne xxx xx’xx xxxxx, dhala kaffalaan gibiraa tokko nama jiraataa Itiyoophiyaa quunnamtii qabuuf kaffale yookiin kaffalu.

25. Kennaawwan Kaayyoo Tola Ooltummaatiif Taasifaman

1. Galiin waggaa kaffalaan gibiraa gibirri itti kaffalamu yeroo murtaa’utti kennaan kaffalaan gibiraa taasise hir’ifama kan taasifamu kennichi kanneen armaan gadiitiif kan taasifame xxx xx’e dha:

1. Dhaabbata yookiin waldaa tola ooltota Itiyoophiyaa keewwata kana keewwata xiqqaa 3 jalatti ibsameef; yookiin

2. Waamicha mootummaan taasiseen kenna misoomaaf, walabummaa biyyattii fi tokkummaa kabachiisuuf yookiin balaa yookiin weerara uumamaa yookiin nam-tolchee ittisuuf yookiin waamicha kana fakkaataniif deebii kennuuf kan taasifame xxx xx’xxxx.

2. Kaffalaa gibiraatiif akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin hir’ifamni waliigalaa heeyyamamu, galii waggaa kaffalaa gibiraa gibirrii itti kaffalamu %10 caaluu hin qabu.

3. Raawwii keewwata kanaatiif “dhaabbata tola oolaa Itiyoophiyaa” yookiin “waldaa Itiyoophiyaa” kan jedhu hiika Labsii Dhaabbilee fi Waldaalee Tola Ooltotaa Lak. 621/2001 Federaalaa keessatti kennameef ni qabaata.

26. Hir’ifama Dullumaa

1. Galii kaffalaan gibiraa bara gibiraatti gibira kaffalu murteessuuf kaffalaan gibiraa galii argamsiisuuf bara gibiraatti qabeenya hojii irra oolchee fi gatiin isaanii hir’atuu fi qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) hanga maallaqaa gatiin isaanii hir’ateen hir’ifama dullumaa taasisuun ni eeyyamamaf;

2. Tumaaleen Labsii kanaa akkuma eegametti ta’ee, qabeenyawwan gatiin isaanii hir’atanii fi qabeenyawwan hojii daldaala kiliyaa (intanjable property) hir’ifamni dullumaa tokko tokkoo bara gibiraatti taasifamu dambii Xxxxx Xxxxx baasuun ni murtaa’a.

3. Kanfalaan gibiraa tokko bara gibiraatti galii hojii daldaala hundumaa argachuuf qabeenyawwan gatiin isaanii hir’atu yookiin qabeenyawwan daldala kiliyaa (intanjable property) kan hin fayyadamne xxx xx’e, akkaataa keewwata kanaatiin hir’ifamni dullumaa shallagamu bu’uura keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin ta’ee, herrigni waggaa yeroo qabeenyi hojii daldalichaa hojii irra hin oole haala wal madaaleen erga hir’ifameen booda dha.

4. Kanfalaan gibiraa tokko bara gibiraa tokko keessatti qabeenya gatiin isaa hir’atuu fi qabeenya daldala kiliyaa (intanjable property) galii gartokkeen gibirri itti kanfalamu argachuuf gar- tokkeen immoo tajaajila biroof kan itti fayyadame xxx xx’e, bu’uura Keewwata kanaatiin hir’ifamni dullumaa taasifamu sirreeffamni akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3tiin taasifamu tilmaama keessa galee akkaata keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin hanga galii hojii daldaalaa argachuuf hojiirra oolcheen kan shallagamu ta’a.

5. Kaffalaan gibiraa tokko bara gibiraa tokko keessatti qabeenya gatiin isaa hir’atuu fi qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) galii gar-tokkeen gibirri itti kanfalamu argamsiisuuf gar tokkeen immoo tajaajila biroof erga fayyadamee booda qabeenyicha bara gibirichaa keessatti kan gurgure yookiin kan jijjiire xxx xx’e, akkaataa Labsii kana keewwata 23 (1)(b) yookiin 1(d) jalatti tumameen hangi bu’aa yookiin kasaaraa kan shallagamu hanga bu’aa yookiin kasaaraa hojii daldaalichaa mudate yookiin hanga gumaacha galii hojii daldalichaatiif taasiseen karaa madaalawaa ta’een qoqqoodamuun ta’a.

6. Qabeenyawwan gatiin isaanii hir’atu yookiin qabeenyawwan hojii daldala kiliyaa (intanjable property) hir’ifama dullumaa shallagamuu kan eegalu qabeenyichi galii hojii daldalaa argamsiisuuf guyyaa tajaajilaaf qophii itti ta’ee fi tajaajila kennuuf eegale irraa kaasee xxx xx’u, gamoo kaffalaa gibiraatiin ijaarame xxx xx’xxxx Abbaan Taayitichaa kaffalaa gibiraatiif ijaarsi gamoo xummuramuu kan mirkaneessu waraqaa ragaa guyyaa kenne dura ta’uu hin danda’u.

7. Keewwata kana keessatti :

1. “Qabeenyawwan hojii daldala kiliyaa (intanjable property)” jechuun guutummaan yookiin gartokkeen galii hojii daldaalaa argamsiisuuf kan oolan qabeenyaawwan armaan gadii ti:

1. Mirga waraabbii, paatantii, diizayinii yookiin moodelii, pilaanii, foormulaa yookiin adeemsa hojii iccitii, mallattoo daldaalaa yookiin qabeenya walfakkataa biroo bara murtaa’eef qofa tajaajilu;

2. Tarreeffama maamiltootaa, sarara tamsaasaa yookiin maqaa addaa,mallattoo yookiin fakkii yookiin akkaataa daldala kiliyaa (intanjable property) biroo bara murtaa’eef qofa tajaajilu;

3. Waggaa tokkoo oliif ta’ee yeroo murtaa’eef kan tajaajilu mirga waaliigaltee irraa xxxxx (baasii dursee kanfalames dabalatee)

4. Qabeenyaa daldala kiliyaa (intanjable property) kan socho’us ta’xx xxx hin sochoone argachuuf baasii ba’e osoo hin dabalatiin waggaa tokkoo oliif baasii faayidaa kennu.

2. “Qabeenya gatiin isaa hir’atu” jechuun Qabeenya socho’u daldala kiliyaa (intanjable property) haalawwan armaan gadii guutu ta’ee, fooyya’iinsa qabeenya hin sochoone irratti taasifamus ni dabalata:

1. Bara tajaajilaa waaggaa tokkoo caalu kan qabu;

2. Sababa dullumaan yookiin yeroon irra darbuutiin gatiin isaa kan hir’achuu danda’u;

3. Gar-tokkeen yookiin guutummaan galii hojii daldalaa argamsiisuuf faayidaa irra kan oole.

3. “Fooyya’insa qabeenyaa hin sochone irratti taasifamu” jechuun mana yookiin qaama manichaa biroo kan ta’u yookiin manicha waliin dhaabbataan kan wal qabate dabalata manicha irratti taasifamu kamiyyuu yookiin jijjiirama xxx xx’u daandii, daandii keessoo, iddoo dhaabbii konkolaataa fi ijaarsa dallaa kamiyyuu ni dabalata.

27. Kasaaraa Dabarsuu

    1. Hir’ifama bu’uura keewwata kanaatiin heeyyamamu osoo hin dabalatiin, gibira   waggichaatiif baasiin hir’ifamu galii waliigalaa kaffalaan gibiraa bara gibirichaa   keessatti xxxxxx xxx xxxxx hangi maallaqaa caalee argame kasaaraa kaffalaa gibiraa   irratti qaqqabe ta’a.

    2. Tumaan keewwata kana keewwata xiqqaa 4 jalatti tumame akkuma eegametti ta’ee,    kaffalaan gibiraa bara gibiraa keessatti kasaaraan xxx xxx xxxxxx, kasaaraa bara    gibirichaatti isa mudate bara gibiraa itti aanutti dabarsuu ni danda’a; waan ta’eefis,    galiin kaffalaa gibiraa gibirri itti kaffalamu kan bara gibiraa itti aanuu yoo shallagamu    kasaaraan ce’e akka hir’ifamaatti qabama.

    3. Kaffalaan gibiraa kasaaraa isaa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2tiin    guutummaan guututti hir’isuu kan hin dandeenye xxx xx’e, kasaaraa hin hir’ifamne    bara gibiraa itti aanutti dabarsuuf hanga maallaqaa bakka buufamee akkaataa    keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti ibsameen galii waliigalaa waggaa bara    gibirichaa keessatti argame irraa hir’isuun kasaarichi guutumaa guutuutti hir’ifamee    hanga xumuramutti dabarsuu kan danda’u xxx xx’u, garuu kaffalaan gibiraa kasaaraa    irra qaqqabe dhuma waggaa kasaarichi irra qaqqabee irraa eegalee waggoottan gibiraa    5 (shani) oliif dabarsuu hin danda’u.

    4. Kaffalaan gibiraa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin waggoota lama    kasaaraan irra qaqqabe yoo jiraatee fi tokkoon tokkoo kasaaraa xxx xxxxx xxx xx’e    kasaaraa biroo dabalataa kamiyyuu akka dabarsuuf heeyyamamuufii hin qabu.

    5. Kaffalaan gibiraa akkaataa keewwata kanaatiin kasaaraa dabarsuu kan danda’u    akkaataa dambii gibiraa irratti ibsameen ta’a.

28. Baasiiwwanii fi Kasaaraawwan Hin Hir’ifamne

1. Labsii kanaan kan tumameen alatti basiiwwaan armaan gadii akka hir’ifamaatti hin qabaman:

   1. Labsii kana keewwata 23 keewwata xiqqaa 1 (c) tiin xxxxx tumameen xxx xx’e xxxxx baasiiwwan amala kaappitaalummaa qaban;

   2. Aksiyoona kubbaaniyaa yookiin waldaa shariikaaf bu’uura ta’e kaappitaala guddisuuf baasii ba’u;

   3. Buusii sooramaa yookiin fandii profidentii miindaa qaxaramaa irraa %15 ol fedhiidhaan taasifamu;

   4. Qoodinsa gahee aksiyoonaa fi gahee bu’aa;

   5. Inshuraansiidhaan, beenyaadhaan yookiin bu’uura waliigaltee wabummaatiin baasii yookiin kasaaraa deebi’e yookiin kan deebi’uu danda’u;

   6. Seera yookiin waliigaltee kamiyyuu darbuudhaan adabbii maallaqaa buufamu yookiin beenyaa kaaffalamu;

   7. Kaffalaan gibiraa galmee herregaa isaa irratti kan qabatu yeroodhaan baasii kan hin taasifamne garuu baasiiwwan yookiin kasaaraawwan bara gibiraa gara fuulduraatti uumamaniif of eeggannoof akka ta’uuf maallaqa yookiin herrega of eeggannoo qabame;

   8. Bu’uura Labsii kanaa yookiin seera gibiraa biyya alaatiin gibira galii kaffalame yookiin taaksii dabalata qabeenyaa akka deebi’u tasifamu;

   9. Qaxaramaa waajjira xxxx xxxxx bu’xx xxxxx garaagaraatti argamuuf galii qaxaramuun argamu irraa %10 ol durgoo ittigaafatamummaa kaffalamu;

   10. Kanneen armaan gadiitti tarreeffaman irraa kan hafe baasii bashannanaaf bahu:

1. Hojiin daladalaa kaffalaa gibiraa tajaajila bashannanaa kennuu xxx xx’x; xxxxxxx

2. Abbaan Taayitichaa qajeelfamaan hanga hir’ifama taasifamu heeyyameen

       qaxaraan hojii albuuda baasuu, manufaakcheriingii yookiin qonna irratti

    xxxxx’x hojjattoota isaa bashannansiisuuf baasii baasu;

11. Labsii kana keewwata 25 jalatti kan ibsameen alatti kennaa yookiin gargaarsa taasifame;

12. Baasii dhuunfaa kaffalaan gibiraa ofii isaaf baasu;

13. Kaffalaan gibiraa qabeenya hojii daldalaa tokko nama quunnamtii qabuuf yeroo dabarsu kasaaraa qaqqabu;

14. Baasiiwwan dambii bahuun akka hir’ifamaatti hin qabaman jedhaman.

1. Keewwata kana keessatti “bashannana” jechuun nyaata, dhugaatii, tamboo, bakka boqqonnaa, kan itti buhaaran yookiin keessummeessa xxxx kamiiyyuu nama kamiifiyyuu dhiyaatu jechuu dha.

Kutaa Shan

Qabiinsa Herrega Xxxxxx

29. Bara Herregaa

    1. Keewwanni kun kaffaltoota gibiraa armaan gadii irratti raawwatiinsa ni qabaata:

1. Akkaataa Labsii kana keewwata 2 keewwata xiqqaa 21 (a) tiin hiika bara gibiraatiif kennameetiin kaffalaa gibiraa dhuunfaa bara herrega xxxx xxxx xxxx gibiraatti akka itti fayyadamu heeyyamni kennameef;

2. Dhaabbata.

1. Xxxxxxxx gibiraa keewwanni kun raawwatiinsa irratti qabaatu, bara herregaati kan    jedhamu madaallii herrega faayinaansii waggaa kaffalaa gibiraa yeroo itti cufamee    dhumu yeroo ji’oota 12 (kudha lama) ti.

2. Kaffalaan gibiraa kamiyyuu Abbaa Taayitichaa irraa dursee heeyyama barreeffamaan    osoo hin argatiinii fi haal-dureewwan Abbaa Taayitichaatiin kaa’aman osoo hin guutiin     bara herrega isaa jijjiiruu hin danda’u.

3. Kaffalaan gibiraa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3 jalatti tumameen haal-    dureewwan heeyyama kennameefiitiin wal qabatee jiru kamiyyuu osoo hin guutiin     kan hafe xxx xx’e, Abbaan Taayitichaa akeekkachiisa barreeffamaa kennuun heeyyama     kenne haquu ni danda’x.

4. Xxxxx herregaa kaffalaa gibiraa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3 yookiin 4     tiin kan jijjiirame xxx xx’e, jijjiiramichi osoo taasifamiin bara gibiraa jiruu fi xxxxxx     xxxxx gibiraa haaraan itti eegalu gidduu yeroon jiru “bara ce’umsaa” jedhamee kan     beekamuu fi bara gibiraa of danda’e taasifamee fudhatama.

5. Barri herregaa kaffalaa gibiraa bara bajataa waliin yeroo wal hin simne ta’utti seerri     bara herregaatiif raawwatiinsa qabu seera bara baajataa bara herregichaa keessaatti    xumuramu irratti raawwatiinsa qabu dha.

1. Mala Qabiinsa Herrega Taaksii Jijjiiruu

1. Kafaalaan gibiraa mala qabiinsa herrega isaa jijjiiruudhaaf Abbaa Taayitichaaf iyyata barreeffamaan dhiyeessuu ni danda’a. Abbaan Taayitichaa jijjiirrichi galii kaffalaan gibiraa gibira itti kaffalu sirriitti shallaguuf kan barbaachisu ta’uu xxxx xxx itti amane iyyata kaffalaan gibiraa mala qabiinsa herrega isaa jijjiiruuf dhiyeeffate fudhachuu xxxx xxxxxxxxxxxxx beeksisuu ni danda’a.

2. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin bara gibiraa malli qabiinsa herrega kaffalaa gibiraa itti jijjiiramutti sadarkaan kaffalaa gibiraas kan jijjiiramu xxx xx’e, galiin kaffaalaa gibiraa osoo hin galmaa’iin akka hin hafne yookiin irra deebiin akka hin galmoofne gochuuf xxxx dureewwan galii irratti, baasiiwwan xxx’xxxxxx irratti yookiin herrega taaksii bakka buufamu irratti jijjiiramicha wajjin wal qabatee sirreeffama barbaachisu taasisuu qaba.

31. Idaawwan Hin Sassaabamne

1. Bara gibiraa tokko keessatti galii kaffalaa gibiraa gibirri itti kaffalamu murteessuuf haal-dureewwan armaan gadii guutamanii yoo argaman idaan hin sassaabamne kaffalaa gibiraatiif akka hir’ifamaatti ni qabamaaf:

a) Hangi maallaqaa idaa hin sassaabamne wajjin walgitu dursee galii hojii daldalaa      kaffalaa gibiraa ta’xx xxx qabame;

b) Idichi yookiin idicha keessaa hangi maallaqaa murtaa’e galmee herregaa bara      gibiraa kaffalaa gibiraa keessaa kan haqame xxx xx’x;

c) Idaa deebisiisuuf tarkaanfiin seeraa fudhatamee idichi osoo hin xxxxx’xxx xxx xxxx.

2. Kaffalaa gibiraatiif bu’uura keewwata kanaatiin bara gibiraatti hangi maallaqaa hir’ifamni heeyyamamuufii hanga idaa galmee herregaa kaffalaa gibiraa iraa haqamee caaluu hin qabu.

3. Keewwatni kun dhaabbilee faayinaansii Labsii kana keewwata 32 irratti raawwatiinsa hin qabaatu.

32. Dhaabbilee Faayinaansii fi Kubbaanniyyaawwan Inshuraansii

Dambiin Xxxxx Xxxxx Bulchiinsaa Mootummaa Naannichaa gibira galii ilaalchisee baasu dhimmoota armaan gadii hammachuu ni danda’a:

1. Herrega eeggannoo dhaabbileen faayinaansii kaasaraaf qabatan xxxxx itti hir’ifamu;

2. Kubbaanniyyaawwan insuraansii wabii lubbuu osoo hin dabalatiin, kubbaanniyyaawwan insuraansii wabii insuraansii yeroon isaanii itti hin dabarre baasan waliin walqabatee herrega eeggannoo qabatan xxxxx itti hir’ifamni taasifamu;

3. Kubbaanniyyaawwan insuraansii lubbuuf xxxxx shallaggii galii gibirri itti kaffalamuu.

33. Waliigalteewwan Yeroo Dheeraaf Turan

    1. Kaffalaan gibiraa galii gibiraa hojii daldalaatiif herrega isaa akkaataa qabiinsa herregaa herrega walitti qabamuu fi kaffalamu irratti hundaa’een qabatu waliigaltee yeroo dheeraa waliigale keessatti akkaataa dhibbeentaa bara gibirichaa xumurameetiin bu’uura godhachuun galii isaa galii hojii daldalaa keessa yeroo galchu baasii isaas qixuma dhibbeentaa kanaatiin akka hir’ifamaatti akka qabamuuf taasifama.

    2. Waliigaltee yeroo dheeraaf kaffalaa gibiraatiin taasifame keessatti bara gibirichaatti kan xumurame dhibbeentaan kan murtaa’u jijjiirama bara gibirichaa jiru dabalatee baasii kaffalaan gibiraa bara gibiraa sana keessatti xxxxx tilmaama baasii waliigalaa waliigaltichaa wajjin wal bira qabuudhaan ta’a.

    3. Kaffalaan gibiraa waliigaltee yeroo dheeraaf taasifame wajjin wal qabatee bara waliigaltee dhumaatti kasaaraan kan irra qaqqabee fi akkaataa keewwata 27 tiin kisaaraa isaa akka dabarfatu kan eeyyamameef ta’us kasaaraa isaa dabarsuu kan hin dandeenye ta’ee bara waliigaltee dhumaa hojii daldalaa Itiyoophiyaatti hojjechuu kan dhaabe xxx xx’e kaffalaan gibiraa kun kasaaraa irra qaqqabe gara duubaatti deebi’ee bara gibiraa darbeetti akka hir’ifamaatti akka qabamuuf ni taasifama.

    4. Kaffalaan gibiraa kisaaraa irra qaqqabe akkaataa Labsii kana keewwata xiqqaa 3 tiin duubatti deebi’ee guutumaa guuttuutti akka baasii hir’ifamaatti akka qabamu taasisuu kan hin dandeenye xxx xx’e, kisaaraan hin hir’ifamne gara duubaatti deebi’xx xxxx bara gibiraa darbe dura jirutti kan dabarfamu ta’ee akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3 tiin hir’ifamni ni taasifama.

    5. Waliigaltee yeroo dheeraatiin kaffalaa gibiraa irra kasaaraan qaqqabeera kan jedhamu haal-dureewwan armaan gadii bakka tokkotti guutamanii yoo argaman ta’a:

1. Kaayyoo hojii xumurame dhibbeentaan shallaguuf xxxxx galiin gibirri itti kaffalamu akkaataa waliigalteetiin ni aragama jedhamee tilmaamame galii gibirri itti kaffalamu dhugumatti argame caalee xxx xxxxxx;

2. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 5 (a) tiin maallaqni caalmaan argame bu’uura keewwata kanaatiin shallagamee kan irra gahame bara gibiraa waliigaltichi itti xumurametti garaagarummaa galii fi baasii hojii daldalaa gidduu jiru caalee xxx xxxxxx;

6. Raawwii keewwata kanaatiif, “waliigaltee yeroo dheeraaf turu” jechuun yeroo hojiin kun eegalamee kaasee ji’oota 12 (kudha lama) keessatti ni xumurama jedhamee kan tilmaamamu irraa kan hafe, bara gibiraa jalqabame keessatti hojii oomishuu, dhaabuu yookiin ijaarsaa akkasumas tajaajila kanneen wajjin wal qabate kan hin xumuramne dha.

34. Kaffaltoota Gibiraa Sadarkaa “B” tiif Sirna Taaksii Xxxxxxx

Galiin kaffaltoota gibira sadarkaa “B” gibirri itti kaffalamu bara gibirichaa kan shallagamu akkaataa Labsii kanaatiin xxx xx’u, haalawwan keewwata kanaan ibsaman eegamuu qabu:

1. Kaffalaan gibiraa galii hojii daldala isaa fi baasii hir’ifamu kan qabatu mala qabiinsa herregaa maallaqa callaa irratti hundaa’uun ta’uu qaba.

2. Raawwii Labsii kana keewwata 26 tiif xxxxx qabeenyawwan gatiin isaanii hir’atuu fi qabeenya hojii daldalaa kaffalaa gibiraa daldala kiliyaa (intanjable property) baasiin dullumaa taasifamu %100 ta’a.

3. Baasiin meeshaalee daldalaa bara gibirichaa keessatti argamaniif xxxx hir’ifamaan ni qabama.

4. Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 19 keewwata xiqqaa 2 jalatti kan ibsame yeroon galmee herregaa qabatee turuu fi murtii gibiraa fooyyessuuf Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 30 keewwata xiqqaa 2 (b) jalatti yeroon ibsame waggaa 3 (sadii) ta’a.

Kutaa Jaha

Dhaabbilee

35. Dhaabbata Tokko To’achuuf Jiijjiirama Taasifamu

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, dhaabbanni tokko “bara kasaaraa” jedhamee caqasamutti bara gibiraa kasaaraan irra

gahe akkaataa Labsii kana keewwata 27 tiin gara “bara ce’umsaa” jedhamee gara caqasamutti bara itti aanutti dabarsuu kan danda’u bara kasaarichaatti, bara ce’umsattii fi baroota gidduu xxxxx kamittiyyuu namni gahee abbummaa muummee kubbaaniyyichaa % 50 ol ta’e qabate nama wal fakkaatu xxx xx’e qofa dha.

2. Akkaataa Keewwata kana Keewwata Xiqqaa 1 tiin dabarsa kasaaraa dhorkuun kan hin danda’amne:

1. Bara kasaaraatti, bara ce’umsaa fi baroota gibiraa gidduu xxxxx hundatti dhaabbatichi hojii daldalaa xxxx tokko kan hojjete xxx xx’x; xxxxxxx

2. Abbummaan muummee dhaabbatichaa erga jijjiirame boodas kasaaraan qaqqabe baasiidhaan hir’ifamee hanga xumuramutti dhaabbatichi hojii daldalaa haaraa irratti kan hin bobbaanee fi dhaabbatichi yookiin miseensonni dhaabbatichaa kayyoon ol’aanaan hojii daldalaa haaraa irratti bobba’aniif kasaaraan qaqqabe galii hojii daldalaa haaraa irraa argame irraaakka hir’ifamu taasisuudhaan gibira galii hojii daldalaa dhaabbatichaan kaffalamuu qabu hir’isuuf kan hin taane xxx xx’xxxx.

36. Kubbaanniyyaa Irra Deebiin Gurmaa’u

    1. Kubbaanniyyaan jiraataa Naannichaa ta’e “daddabarsaa” jedhamee kan waamamu kubbaanniyyaa jiraataa Naannichaa ta’e “kan darbuuf” jedhamee kan ibsamuuf kubbaaniyyaa jiraataa Naannichaa ta’e biroof irra deebiin gurmaa’uu waliin wal qabatee qabeenya hojii daldalaa kan dabarseef xxx xx’e:

1. Dabarsuun isaa qabeenya hojii daldalaa akka waan gurgureetti, jijjiireetti yookiin kenneetti hin fudhatamu;

2. Kubbaanniyyaan qabeenyi hojii daldalichaa darbeefis yeroo qabeenyi hojii daldalaa darbeefitti dabarsichi qabeenya hojii daldalichaa argachuuf baasiin xxxxx qabeenyicha waliin wal qixa ta’e baasuudhaan qabeenya hojii daldalichaa akka argateetti lakkaa’ama;

3. Namni qabeenyichi darbeef jijjiirraa qabeenya darbeefiitiin aksiyoona kan kenne xxx xx’e, baasiin aksiyoonotaaf taasifame yeroo qabeenyaa darbe dabrsuun raawwatamutti gatii duraan ture waliin wal qixa ta’uu qaba.

1. Keewwata kan keewwata xiqqaa 1 jalatti kan ibsame qabeenya hojii daldalaa qabeenya gatiin isaa hir’atu yookiin qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) xxx xx’x, bu’uura keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin baasii qabeenya hojii daldalaaatiif xxxx jedhamuun kan ibsame yeroo dabarsi qabeenyichaa raawwatamutti kan ture gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenya hojii daldalaa kan ilaallatu ta’a.

2. Raawwii keewwata kanaatiif “irra deebiin gurmaa’uu” jechuun:

1. Walitti makamuu kubbaanniyyoota jiraataa Naannichaa ta’an lama yookiin lamaa olii;

2. Kubbaanniyyaa jiraataa Naannichaa ta’e gatii aksiyoonaa sagalee kennisiisu % 50 yookiin gatiin waliigala aksiyoonota biroo % 50 jijjiirraa aksiyoonaa dhaabbatni miseensa kubbaaniyyaa irra deebiin gurmaa’u ta’uun argatu qofaan kan gurgurame yookiin karaa biroo kamiiniyyuu xxx xxxxx xxx xx’e:

1. Kubbaanniyyaa miseensa kubbaanniyyaa irra deebiin gurmaa’u keessatti gama kaffaltii gahee aksiyoonaatiin mirga addaa kan hin kennisiifnee fi xxxxx hirmaannaa sagalee argamsiisu qofaan qabeenyaa kubbaanniyyaa jiraataa Itiyoophiyaa ta’ee fi irra deebiin gurmaa’uudhaan miseensa ta’e keessaa % 50 ol yookiin kubbaanniyyaa jiraataa Naannichaa ta’e kan birootiif kenname xxxxxxx xxx xxxxx xxx xx’e;

2. Kubbaanniyyaa jiraataa Naannichaa ta’e gara kubbaanniyyaa lama yookiin isaa oliitti xxx xxxxxx; xxxxxxx

3. Dhaabbanni daldalaa tokko kaappitaala kittillayoota isaa; kappitaala dhaabbatichaa kan qabataniif yoo hiru dha.

4. Tumaan Keewwata kanaa raawwatiinsa kan qabaatu Abbaan Taayitaa walitti makamiinsa taasifame, abbummaa qabachuu, dhuunfachu, hiramuu yookiin kaappitaala kittillayoota isaa kaayyoon bu’uuraagocha kaappitaala dhabbatichaa warra qabataniif dabarsuu taaksii irraa baqachuu akka hin taane yoo itti amane dha.

Kutaa Torba

Hojiiwwan Albuudaa FI Boba’aa

37. Hiika

Akkaataan jechichaa hiika biroo kan kennisiisuuf xxx xx’e xxxxx kutaa kana keessatti:

1. “Kontiraaktara” jechuun nama kamiyyuu mootummaa waliin waliigaltee bu’aa raawwate dha.

2. “Naannawwaa Waliigaltee” jechuun waliigaltee xxxx’xx keessatti naannawaa waliigaltee jedhamee iddoo moggaaffamedha.

3. “Waliigaltee mirga dabarsuuf taasifamu” jechuun waliigaltee Labsii kana keewwatni 44 raawwatinsa irratti qabaatu dha.

4. “Baasii misoomsuu” jechuun baasii qabeenya gatiin isaa hir’atu osoo hin dabalatiin nama xxxxxxx kontiraaktara eeyyamni kennameef baasii kappitalaa hojii misoomaa hojjachuuf baahu xxx xx’u, kanneen armaan gadii ni dabalata:

1. Hojiiwwan armaan gadii raawwachuuf baasii yeroo kamiyyuu bahu:

1. “Baasii barbaachaa” gaaleen jedhu keewwata kana keewwata xiqqaa 6 (a)(i)  tiin hiika kennameen faayidaa ibsame osoo hin dabalatiin baasii albuuda baasuutiin yookiin hojii boba’aatiin faayidaa argachuuf bahu; yookiin

2. “Baasii barbaachaa” gaaleen jedhu keewwata kana keewwata xiqqaa 6 (a)(ii) tiin hiika kenname osoo hin dabalatiin baasii albuuda baasuu yookiin odeeffannoo hojii boba’aa argachuuf bahu.

2. Mirga albuuda baasuu yookiin waliigaltee boba’aa waliin walqabateen baasii bu’uraalee misooma hawwaasummaa diriirsuuf ba’u.

5. “Hojiiwwan Misoomaa” jechuun:

   1. Hojii albuuda baasuutiif xxx xx’x heeyyama hojii albuuda baasuutiin hojii heeyyamame; xxxxxxx

   2. Hojii boba’aaf xxx xx’u hojii boba’aa waliin wal qabatee hojiiwwan misoomaa fi oomishuuf waliigaltee boba’aatiin heeyyamamanidha.

6. “Baasii barbaachaa” jechuun baasii qabeenyawwan gatiin isaanii hir’ataniif ba’u osoo hin dabalatiin nama heeyyamni kennameef yookiin kontiraaktarichaan hojii qorannoo gaggeessuuf baasii ba’u xxx xx’x, kanneen armaan gadii ni dabalata:

   1. Kanneen armaan gadii argachuuf baasii xxxx:

      1. Mootummaa yookiin waliigaltee mirga dabarsu irraa baasii faayidaa mirga

barbaachaa ilaallatu argachuuf bahu; xxxxxxx

2. Mootummaa yookiin waliigaltee mirga dabarsu irraa odeeffannoo barbaachaa

argachuuf baasii bahu; xxxxxxx

2. Hojii barbaacha albuudaa yookiin waaliigaltee boba’aa waliin walqabatee baasii ijaarsa bu’uraalee misooma hawwaasummaatiif bahu.

1. “Odeeffannoo barbaachaa” jechuun:

   1. Mirga barbaacha albuudaa keessatti albuudota hammataman argachuuf barbaacha taasifamuuf odeeffannoo gargaaru ; xxxxxxx

   2. Waliigaltee boba’aa keessatti boba’aa hammatame argachuuf barbaacha taasifamuuf odeeffannoo gargaaru dha.

2. “Hojii barbaachaa” jechuun:

   1. Barbaacha albuudatiif xxx xx’u hojii mirga barbaacha albuudaa keessatti heeyyamame ; xxxxxxx

   2. Hojii boba’aatiif xxx xx’u waliigaltee boba’aa keessatti hojii barbaachaa heeyyamame dha.

3. “Mirga barbaachaa” jechuun bu’uura Labsii Albuudaatiin mirga hojii barbaacha albuudaa mootummaadhaan heeyyamamee yookiin bu’uura waliigatee xxxx’xxxxxx heeyyama barbaachaa kennamedha.

4. “Naannawaa heeyyamni itti kenname” xxxxxxx naannawaa heeyyamni albuuda baasuu itti kennamedha.

5. “Nama heeyyamni kennameef ” jechuun nama xxxxx xxxxxxx baasuu kennameefii dha.

6. “Mirga barbaachaa albuudaa” jechuun bu’uura Labsii albuudaatiin mirga sakatta’uu, barbaaduu yookiin heeyyama qabatanii turuu kenname dha.

7. “Odeeffannoo albuudaa” jechuun odeeffannoo hojii albuudaa waliin wal qabatedha.

8. “Hojiiwwan Albuudaa” jechuun bu’uura mirga albuudaatiin hojiiwwan heeyyamamani dha.

9. “Mirga albuudaa” jechuun bu’uura Labsii Hojii Albuudatiin heeyyama sakatta’uu, qorannoo, heeyyama qabatanii turuu yookiin oomisha albuudaa mootummaadhaan kennamu dha.

10. “Waliigaltee boba’aa” jechuun hojii boba’aatiin wal qabatee bu’uura seera rogummaa qabuun waliigaltee namni tokko mootummaa waliin walii mallatteessudha.

11. “Odeeffannoo boba’aa” jechuun odeefannoo hojii boba’aa waliin wal qabatedha.

12. “Hojiiwwan boba’aa” jechuun hojiiwwan waliigaltee boba’aatiin heeyyamamani dha.

13. “Baasii bu’uraalee misooma hawwaasummaa” jechuun namni yookiin kontraaktarri heeyyamni kennameef bu’uura dirqama mirga hojii albuudaa yookiin waliigaltee boba’xx xxxx jiruutiin manneen ummataa, hospitaala, daandii yookiin bu’uraalee misoomaa hawaasummaa kana fakkaatan ijaaruuf baasii kappitaalaa baasu yookiin buusii fandii misooma hawaasummaatiif taasisu dha.

14. “Kontiraaktara Xiqqaa” jechuun nama qaxxarriidhaan tajaajila kennu osoo hin dabalatiin nama heeyyamni kennameefiif hojii albuuda baasuu waliin tajaajilawwan walqabatan nama kennudha.

15. Jechi Labsii Bulchiinsa Taaksii keessatti hiikni itti kenname labsii kana keessatti hojjiira kan oolu xxx xx’ee fi Labsii kanaan hiikni kan itti hin kennamne xxx xx’e hiika Labsii Bulchiinsa Taaksii keessatti kennameef ni qabaata.

38. Namaa fi Kontraaktara Heeyyamni Kennameef Irratti Xxxxxx Xxxxxx

    1. Fooyya’iinsi Kutaa Torba kana jalatti tumaman akkuma eegametti ta’ee, Keewwatni kun nama yookiin kontiraaktara heeyyamni kennameef irratti raawwatinsa ni qabaata.

    2. Gibira nama yookiin kontiraaktara heeyyamni kennameef ilaalchisee Kutaa kanaa fi kutaawwaan biroo Labsichaa jalatti kan tumame gidduu walsimuu dhabuun kan uumame xxx xx’e Kutaan kun raawwatiinsa ni qabaata.

    3. Nama yookiin kontiraaktara heeyyamni kennameef irratti taarfni gibira galii hojii daldalaa raawwatinsa qabaatu % 25 ta’a.

    4. Namni heeyyamni kennameef kaffaltii kamiyyuu kantiraaktara xiqqaa jiraataa Naannichaa hin taaneef raawwatu irraa % 10 gibiraaf hir’isee Abbaa Taayitichaatiif galii taasisuu qaba.

    5. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 4 tiin hangi gibira kaffalamuu kan shallagamu baasiiwwan moobilaayizeeshinii fi dimoobilaayizeeshiniin hir’ifamaniiti dha.

39. Daangaa Hir’ifama Baasiiwwan Hojii Albuudaa Yookiin Boba’aa Irratti Taasifaman

1. Namni heeyyamni kennameef naannawaa heeyyamni itti kennameef keessatti baasii hojii albuuda baasuu hojjachuuf baasu xxx’xxxxxxx kan qabamuuf naannawaa heeyyamni itti kennameef keessatti hojii albuudaa waliin walqabatee galii hojii daladalaa bara gibiraa keessatti argate irraa qofa xx’x.

2. Namni heeyyamni kennameef naannawaa heeyyamni itti kennameef xxxxxxxxx bara gibirichaatti yeroo hojii albuudaa hojjatutti kasaaraan kan isa muudate xxx xx’e kasaaraan xxx xxxx bara gibirra itti aanuutti darbee namni heeyyamni kennameef naannawaa heeyyamni itti kennameef keessatti hojii albuuda baasuu hojjechuun galii hojii daldaalaatiin argatu irraa hir’ifamni ni taasifama.

3. Namni heeyyamni kennameef kasaaraa isaaa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2tiin guutummaa guutuutti hir’isuu kan hin dandeenye xxx xx’e, kasaaraa hin hir’ifamne bara gibiraa itti aanutti dabarsuu fi hanga bakka buufame akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti ibsameen galii waliigalaa baruma gibirichaatti argame irraa hir’isuun kasaarichi guuttummaa guutuuttii hir’ifamee xxxx xumuramutti dabarsuu kan danda’u xxx xx’uu, garuu namni heeyyamni kennameef kasaaraa isa mudate dhuma waggaa kasaarichi itti qaqqabe irraa jalqabee kan lakkaa’amu bara gibiraa kudhan caaluuf dabarsuu hin danda’u.

4. Namni heeyyamni kennameef hojii albuuda baasuutiin walqabate naannawaa heeyyamniitti kenname keessatti kasaaraan xxxx xxxxxxx kan jedhamu hojii albuuda baasuu naannawaa heeyyamni itti kenname xxxxxxxxx raawwatuun wal qabatee baasiin bara gibirichaatti akka hir’ifamaatti qabameef bara gibirichaatti naannawicha keessatti galii hojii albuuda baasuu hojjachuun argate kan caale xxx xx’edha.

5. Keewwatni kun akkaataa barbaachisummaa isaatti fooyya’insi irratti taasifamaa bu’uura waliigaltee boba’aatiin naannawaa waliigalteen kontiraaktarichaaf kenname ilaalchisee kan raawwatu ta’a.

40. Baasii Barbaachaa

1. Raawwii Labsii kana keewwata 26 tiif baasiin barbaachaa nama yookiin kontiraaktara heeyyamni kennameefiin bahu qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) xxxxxx xxxxxx tokkoo qaban akka ta’anitti fudhatamu.

2. Taarifni hir’ifama dullumaa qabeenya hojii daldalaa gatiin isaa hir’ifamu kan yeroo jalqabaatiif hojii xxxx xxxx % 100 ta’a.

41. Baasii Misoomsuu

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 3 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, raawwii Labsii kana keewwata 26 tiif xxxxx baasiin misoomsuu nama yookiin kontiraaktara heeyyamni kennameefii akka qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) kan yeroo waggaa afuriif tajaajiluutti lakkaa’ama.

2. Keewwata kana keewwata xiqqaa 4 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, namni yookaan kontraaktarri heeyyamni kennameef oomisha daldalaaf oolu oomishuu osoo hin jalqabiin baasii misoomsuu xxx xxxxx xxx xx’e, baasiin kun akka baasii yeroo oomishini daldalaaf oolu oomishamuu jalqabe bahetti lakkaa’xxxx tumaaleen Labsii kanaa keewwata 26 raawwatiinsa ni qabaata.

3. Keewwata kana keewwata xiqqaa 4 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee,namni yookaan kontraaktarri heeyyamni kennameef osoo oomisha daldalaaf oolu oomishuu hin jalqabiin qabeenya tajaajila hojii misoomaatiif oolu kan gatiin isaa hir’achuu danda’u kan bite yookiin kan ijaare xxx xx’e qabeenyi kun yeroo oomishini daldalaaf oolu jalqabametti akka bitame yookiin akka ijaarametti lakkaa’xxxx tumaaleen Labsii kana keewwata 26 raawwatiinsa ni qabaata.

4. Hangi hir’ifamaa baasii misoomsuu akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2tiin heeyyamamu yookiin akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3tiin qabeenya hojii daldalaa sababa dullumaatiin gatiin isaa hir’atuuf bara gibirichaatti hir’ifamni dullumaa taasifamu kan shallagamu akkaataa herrega armaan gadiitiin ta’a:

A x ^B/_C

1. hanga baasichaa yookaan baasii qabeenyichaaf taasifame;

2. xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx jalqabamee kaasee hanga xxxxxx xxxxxx xxxx gibiraa

daldalaaf oomishamuu itti jalqabe gidduu guyyoota jiran;

3. bara gibiraa oomishini daldalaaf oolu itti oomishamuu jalqabame keessatti baay’ina

xxxxxxxx xxxxxxx.

5. Waliigaltee mirga dabarsuuf taasifamu osoo hin dabalatiin, namni heeyyamni kennameef mirga hojii albuudaa keessaa faayidaa tokko kan dabarse xxx xx’e yookiin kontraaktarichi waliigaltee boba’aatiin mirga argate keessaa mirga yookiin faayidaa tokko kan dabarse xxx xx’e namni yookiin kontiraaktarri heeyyamni kennameef akka faayidaa mirga isaa dabarsuun argateetti kan fudhatamu hojiin dabarsuu yeroo raawwatametti herrega hir’ifama taasifameef yookiin xxxxx kamiiniyyuu herrega deebii hin taane osoo hin dabalatin baasiin misoomaa nama hayyamni kennameefii yookaan kontraaktarichi xxxxx xxxx xxx’xxxxxx xxxxx xx’x.

6. Raawwii keewwata kanaatiif “oomisha daldalaaf ta’u oomishuu jalqabuu” jechuun bu’uura Xxxxxx Xxxxxxx, Albuudaa fi Inarjii murteessuun guyyoota walitti aanan 30 keessaa guyyoota 25 oomshini ol’aanaan itti oomishamuu danda’ame guyyoota 30 keessaa guyyaa isaa jalqabaa ti.

42. Baasii Deebisanii Haaromsuu

1. Xxxxx xxxxxxx kontraaktarri bu’uura karoora deebisanii haaromsuu heeyyamameen heeyyamni kennameef hojii albuudaa yookiin boba’aa waliin wal qabatee buusiin inni bara gibiraa keessatti fandii deebisanii haaromsuuf taasisu bara gibirichaa buusichi raawwatame keessatti akka hir’ifamaatti qabama.

2. Namni yookiin kontraaktarri heeyyamni kennameef hojii albuudaa yookiin boba’aa ilaalchisee bu’uura karoora deebisanii haaromsuu ragga’een baasiin hojii hojjetuuf baasu karaa kallattiinis ta’e alkallattiin fandii deebisanii haaromsuu irraa kan hin kaffalamneef xxx xx’x, bara gibiraa baasichi xxxx keessatti xxxx xxx’xxxxxxxxx qabamaaf.

3. Maallaqni fandii deebisanii haaromsuu keessatti kuufamu xxxxxxx bu’uura karoora deebisanii haaromsuutiin baasii barbaachisu haguuguuf maallaqni fandii deebisanii haaromsuu irraa baasii taasifamu gibira galii irraa bilisa.

4. Maallaqni fandii deebisanii haaromsuu irraa baasii ta’ee nama xxxxxxx kontraaktara heeyyama qabuuf deebii ta’e, nama xxxxxxx kontraaktara heeyyamni kennameef bara gibiraa maallaqichi deebii ta’etti akka galii hojii daldalaatti fudhatama.

5. Hojiin deebisanii haaromsuu yeroo xumuramutti maallaqni irraa hafee fandii deebisanii haaromsuu nama xxxxxxx kontraaktara heeyyamni kennameef keessa xxx xxxx xxx xx’e, maallaqni kun akka maallaqa galii hojii daldalaa nama xxxxxxx kontraaktara heeyyamni kennameef bara gibira hojii deebisanii haaromsuu itti xumurame keessatti akka heeyyama fudhatetti fudhatama.

6. Raawwii keewwata kanaatiif:

1. “Karoora deebisanii haaromsuu mirkanaa’e” jechuun dirqamoota waliigaltee boba’aa yookiin mirga albuudaa keessatti murtaa’an dabalatee karoora deebisanii haaromsuu bakka albuudni yookaan boba’aan itti argamuu Xxxxxx Xxxxxxx, Albuudaa fi Inarjiitiin mirkanaa’edha.

2. “Fandii deebisanii haaromsuu” jechuun naannawaa mirga albuudaa yookiin waliigaltee boba’aa keessatti haammatame sirreessuuf baasiiwwan fuulduraaf barbaachisan haguuguuf bu’uura mirga albuudaa yookiin waliigatee boba’aatiin taa’uu qabuu fi maallaqa Xxxxxx Xxxxxxx, Albuudaa, fi Inarjii fi namni yookiin kontraaktarri xxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx dha.

43. Hir’ifama Invastmantiif Taasifamu

1. Namni yookiin kontiraaktarri heeyyamni kennameef dameelee hojii misoomaa biroo abbaa taayitaa heeyyama kennuutiin heeyyamameen baasii invastimantii hojii invastimantii xxxx xxxx galii waliigalaa tokkoon tokkoo bara gibiraa irraa hanga % 5 hir’ifamuu ni danda’a.

2. Xxxxx xxxxxxx kontraaktarri heeyyamni kennameef akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1tiin bara gibiraa tokko keessatti hanga maallaqaa hir’ifama taasisee bara gibiraa hir’ifamichi taasifame irraa eegalee hanga dhuma bara gibiraa itti aanutti invastimantii irra kan hin oolchine xxx xx’x, galii waliigalaa nama xxxxxxx kontraaktara bara gibirichaatti heeyyama fudhate irratti xxx’ama.

1. Xxxxx Xxxxxxxx

1. Mirga dabarsuun kan raawwatamu haalawan armaan gadii guutamanii yoo argamaniidha:

1. “Dabarsaa” jedhamee kan caqasamu abbaa heeyyamaa yookiin kontraaktarri mirga albuuda baasuun yookiin waliigaltee xxxx’xxxxxx mirga murtaa’aa argate namni “Xxxxx xxxxxxx” jedhamee nama caqasamu biroof dabarsuuf “waliigaltee dabarsaa”jedhamee waliigaltee waamamu kan taasise xxx xx’xxxx.

2. Namni mirgi darbeef gatii inni nama mirgicha guutumaa guutuutti yookiin gar-tokkeen dabarseef kaffalu baasii namni mirgi darbeef kaffaluuf waliigale yookiin mirgoota muraasa namni mirgicha dabarsu hambise irraa dirqamoota maddan hunda yookiin gar- tokkeen nama mirgicha dabarse bakka bu’uun dirqama bahachuu qabus ni dabalata.

1. Mirga dabarsuun yeroo raawwatamutti:

1. Namni mirga dabarsu mirga osoo hin dabarsiin hambiseen walqabatee gatiin hojii namni mirgi darbeef raawwatu kanneen armaan gadii keessatti hin haammatamu:

1. namni mirga dabarsu mirga dabarseef gatii fudhatu; yookiin

2. Galii hojii daldalaa nama mirga dabarsuu; fi

2. Namni mirga dabarsu mirga darbeef maallaqa inni fudhate yookiin fudhatu irratti kanneen armaan gadii raawwatiinsa ni qabaatu.

1. Namni mirga dabarsu mirga dabarseen walqabatee baasii baaseef hir’ifamni

inni argate akka deebi’u sababa taasifameef hanga qarshii fudhate irratti

tumaaleen Labsii kanaa keewwata 69 raawwatiinsa ni qabaata.

2. Maallaqa namni mirga dabarsu fudhate irratti tumaan Labsii kanaa keewwata

69 raawwatiinsa kan qabaatu baasiin hir’ifamaa kan caale xxx xx’e hangi       maallaqaa caalmaan mul’atee gatii xxxxx xxxxxx ta’ee fudhatama.

45. Mirga Albuudaa Yookiin Xxxx’xx Xxxxx Alkallattiin Dabarsuu

    1. Mirgi abbummaa bu’uuraa nama heeyyamni kennameefii yookiin kontraakterichaa % 10 ol kan jijjiirame xxx xx’x, namni heeyyamni kennameef xxxxxxx kontraakterichi jijjiirama kana battalumatti Abbaa Taayitichaaf barreeffamaan beeksisuu qaba.

    2. Dhaabbata tokko keessatti mirga miseensummaa isaa kallattiin yookiin karaa alkallattiin dabarsuuf namni beeksisa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 keessatti tumame kennuu qabu jiraataa Naannichaa kan hin xxxxx xxx xx’x, namni yookiin kontiraakterri heeyyamni kennameef bakka bu’aa nama jiraataa Naannichaa hin taanee akka ta’anitti lakkaa’xxxx dabarsicha waliin walqabatee akka Labsii kanaatti gibira kaffalamuu qabu kaffaluuf dirqama qabu.

    3. Akkaataa keewwta kana keewwata xiqqaa 2 tiin namni heeyyamni kennameef yookiin kontraakterri nama jiraataa Itiyoophiyaa hin taane bakka bu’uudhaan gibirri kaffalan kamiyyuu bu’uura Labsii kanaatiin idaa taaksii nama jiraataa Naannichaa hin taane irraa barbaadamu waliin bakka buufama.

    4. Raawwii Labsii kanaatiif xxxxx, keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan ibsame faayidaan miseensummaa dhaabbata tokko keessatti qabu akka qabeenya hojii daldalaatti fudhatama.

Kutaa Saddeet

Gibira Idil-Addunyaa

46. Gibira Hojii Daldalaa Idil-Addunyaa

Akkaataa raawwii gibira hojii daldala biyya alaatti kaffalame bakka buusuu fi hir’ifama kasaaraa daldala biyya alaa bu’uura Labsii Gibira Galii Mootummaa Federaalaatiin kan raawwatamu ta’a.

Kutaa Sagal

Gibira Hojii Daldala Tilmaama Irratti Hundaa’e

47. Gibira Galii Kaffaltootni Gibiraa Sadarkaa “C” Kaffalan

Kaffaltootni gibiraa sadarkaa “C” tokkoon tokkoo bara gibiraatti gibira galii hojii daldalaa kan kaffalan mala kaffaltii gibiraa dambii bahuun murtaa’uun ta’a.

Kutaa Kudhan

Gabatee “D” – Xxxxxxxxx Xxxxx

48. Galii Namoota Jiraataa Itiyoophiyaa Hin Taanee

    1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane gahee bu’aa, dhala, royaaliitii, kaffaltii hojii gaggeessaa, kaffaltii tajaajila teeknikaa yookiin araboonii inshuuraansii Naannicha keessaa kan argate xxx xx’e, akkaataa taarifa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti tumameen dirqama gibira kaffaluu qaba.

    2. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane taarifni gibira itti kaffalu:

1. Kaffaltii waliigalaa araboonii inshuuraansiif kaffalamu yookiin royaaliitii irraa % 5;

2. Galii waliigalaa gahee bu’aa yookiin dhala irraa %10;

3. Galii waliigalaa kaffaltii hojii gaggeessaa yookiin tajaajila teeknikaa irraa % 15.

1. Galiin gahee bu’aa, dhala, royaaliitii, kaffaltii hojii gaggeessaa, kaffaltii tajaajila teeknikaa, yookiin araboonii inshuuraansii irraa argame namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane karaa dhaabbata dhaabiin hojjetuutiin hojii daldalaa Naannicha keessatti gaggeessu irraa xxx xx’e, keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan tumame raawwatiinsa hin qabaatu. Kun yeroo ta’utti, galiiwwan kun akkuma xxxxx isaatti bu’uura Gabatee “C” yookiin “D” tiin gibirri itti kaffalama.

1. Kaffaltii Tajaajila Teeknikaa fi Royaaliitii Akka Bakka Buufamu Gaafatamee Irratti Gibira Kaffalamu

   1. Keewwatni kun raawwatinsa kan qabaatu haalawwan armaan gaditti tarreeffaman guutamanii yoo argamani dha:

1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiin hojjetuu osoo hin ta’ii ofuma isaatiin tajaajila teeknikaa yookiin tajaajila kiraayii (liizii) meeshaa kan  kennu xxx xx’x;

2. Tajaajilli teeknikaa yookiin tajaajilli kiraayii (liizii) meeshaa namni kennameef “tajaajila fudhataa” jedhamee kan waamamu:

1. Hojii daldalaa karaa dhaabbata dhaabbiin Itiyoophiyaan alatti hojjetu raawwatu osoo hin dabalatiin jiraataa Naannichaa xxx xx’x; xxxxxxx

2. Jiraataa Itiyoophiyaa kan hin taanee fi karaa dhaabbata dhaabbiin hojjetuu hojii daldalaa kan raawwatu xxx xx’e;

1. Dhiyeessii yookiin liizicha waliin walqabatee nama jiraataa Itiyoophiyaa hin taaneef kaffaltiin tajaajila teeknikaa yookiin royaaliitii kan kaffalame tajaajila fudhataa waliin nama qunnamtii qabu jiraataa Itiyoophiyaa hin taaneen xxx xx’x;

2. Namni qunnamtii qabu kaffaltii tajaajila teeknikaa yookiin royaaliitii tajaajila fudhataa irraa kan gaafate xxx xx’e.

1. Keewwatni kun yeroo raawwii qabaatutti namni quunnamtii qabu tajaajila fudhatichaaf tajaajila teeknikaa yookiin tajaajila liizii meeshaa akka kennetti fudhatamee akkasumas maallaqni akka bakka buufamu gaafatame tajaajila teeknikaa yookiin liizii meeshaaf akka kaffaltii kaffalameetti lakkaa’xxxx tumaaleen Labsii kanaa akka raawwatiinsa qabaatan ni taasifama.

1. Gibira Tajaajila Kennitoota Bashannanaa Jiraataa Itiyoophiyaa Hin Taanee

   1. Hojii tajaajila bashannanaa Naannicha keessatti gaggeeffamu irratti hirmaataa kan ta’u namni yookiin gareen jiraataa Itiyoophiyaa hin taane tajaajila bashaannanaa kennu galii waliigalaa tajaajila bashannanaa irraa argatu irraa %10 gibira ni kaffala.

   2. Galii miseensummaa xxxxx irraa argamu dabalatee fayyadamaan galii tajaajila bashannanaa irraa argamuu nama bashannansiisu osoo hin ta’iin nama xxxxx xxx xx’x, galii waliigalaa namni kun argatu irratti tumaan keewwata kana keewwata xiqqaa 1 kan raawwatu ta’a.

   3. Raawwii keewwata kanaatiif:

1. “Tajaajila bashannanaa kan kennu” jechuun ispoortessaa yookiin weellisaa ni dabalata.

2. “Xxxxx” kilabii (xxxxx) ispoortii ni dabalata.

3. “Tajaajila bashannanaa” dorgommii ispoortii ni dabalata.

51. Royaaliitii

    1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa ta’e royaaliitii naannicha keessatti kan argate xxx xx’x, kaffaltii waliigalaa royaaliitii irraa % 5 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

    2. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessa jiruu fi hojjetuun galii royaaliitii naannicha keessatti xxx xxxxxx, kaffaltii royaaliitii waliigalaa irraa % 5 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

52. Gahee Bu’aa

    1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa ta’e naannicha keessatti gahee bu’aa argate galii waliigalaa gahee bu’aa irraa % 10 gibira galii gahee bu’aa kaffaluuf dirqama qaba.

    2. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessa jiruu fi hojjetuun galii gahee bu’aa naannicha keessatti xxx xxxxxx, galii waliigalaa gahee bu’aa irraa % 10 gibira galii kaffaluufdirqama qaba.

53. Dhala

    1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa ta’ee fi Naannicha keessatti dhala argate:

1. Dhalicha kan argate dhaabbilee maallaqaatti maallaqa isaa qusannaan kan kaawwate xxx xx’e, galii waliigalaa dhala irraa % 5 gibira galii kaffaluuf dirqama ni qaba.

2. Xxxxx biroo kamiiniyyuu dhala kan argatu xxx xx’e, galii waliigalaa dhala irraa % 10 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

1. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane karaa dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessa jiruu fi hojjetuun Naannicha keessatti galii dhalaa xxx xxxxxx:

1. Dhalicha kan argate dhaabbata maallaqaa jiraataa Itiyoophiyaa ta’etti maallaqa isaa qusannaan kaawwachuun xxx xx’x, galii waliigalaa dhala irraa % 5 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

2. Xxxxx biroo kamiiniyyuu dhala kan argatu xxx xx’e, galii waliigalaa dhala irraa % 10 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

54. Galii Xxxxxx Xxxxxx Qabeenya Kireessuun Argamu

1. Naannicha keessatti xxxxxx xxxxxx qabeenya (lafa, mana yookiin qabeenya socho’u kamiyyuu) kireessuun namni galii argatu galii waliigalaa kiraa irraa %15 gibira galii kiraa kaffaluuf dirqama qaba.

2. Tumaan keewwata kanaa akkaataa Labsii kana keewwata 49 yookiin 52 tiin galii gibirri royaaliitii itti kaffalamu irratti raawwatiinsa hin qabaatu.

55. Faayidaa Qabeenya Kaappitaalaa Dabarsuun Argamu

    1. Namni tokko “qabeenya gibirri itti kaffalamu” jedhamee waamamu qabeenyaa hin sochoone, aaksiyoona yookiin boondii dabarsuudhaan faayidaa kan argate xxx xx’e, faayidaa argame irratti bu’uura taarifa keewata kana keewwata xiqqaa 2 irratti ibsameen gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

    2. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin gibira kaffalamu irratti taarifni raawwatiinsa qabu:

1. Qabeenyota ramaddii ‘A’ gibirri itti kaffalamu % 15;

2. Qabeenyota ramaddii ‘B’ gibirri itti kaffalamu % 30 ta’a.

1. Faayidaan qabeenya gibirri itti kaffalamu dabarsuun argamu gatiin qabeenyicha dabarsuun argame gatii yeroo qabeenyichi itti dabarfame qabu caalee hanga maallaqaa argame dha.

2. Keewwata xiqqaa kana jalatti kan tarreeffaman akkuma eegamanitti ta’ee, namni tokko bara gibiraa keessatti qabeenya gibirri itti kaffalamu tokko yeroo dabarsu kasaaraan kan irra gahe xxx xx’e, kasaarichi bara gibirichaatti qabeenya ramaddii walfakkaataa keessa jiru gibirri itti kaffalamu yeroo dabarfamu galii argamu waliin akka buufamu taasifama.

1. Kasaarichi galii bu’uura keewwata kanaatiin argame bakka buusuuf kan oolu dha.

2. Kasaaraan bakka hin buufamne hanga bakka buufamee xumuramutti qabeenyi ramaddii walfakkaataa keessa jiru yeroo dabarfamutti bakka buusuuf akka ooluuf yeroo hin murtoofneef ni dabarfama.

3. Namni tokko nama qunnamtii qabuuf qabeenya kan dabarse xxx xx’e, kasaaraa qaqqabeef beekamtiin hin kennamuuf;

4. Namni tokko kasaaraa isaarra qaqqabeef xxxxx amansiisaa ta’een ibsuu yoo danda’e qofadha.

1. Kasaaraan qabeenya gibirri itti kaffalamu dabarsuutiin qaqqabu baasii yeroo qabeenyichi gurgurametti xxxx hanga maallaqaa gatii qabeenyichi itti dabarfamee caalee argame dha.

2. Qabeenyi gibirri itti kaffalamu dabarfame qabeenya hojii daldalaa yeroo ta’utti Labsii kana keewwatni 36 raawwatiinsa ni qabaata. Raawwii Keewwata kanaatiif:

1. “Qabeenya hin sochoone” gamichi osoo hin dabarfamiin dura waggoota lamaaf guutummaa guutuutti gamoo mana jireenyaatiif tajaajilehin dabalatu.

2. “Qabeenya gibirri itti kaffalamu ramaddii ‘A’ ” jechuun qabeenya hin sochoone jechuu dha.

3. “Qabeenya gibirri itti kaffalamu ramaddii ‘B’ ” jechuun akasiyoonotaa fi boondiiwwan jechuu dha.

56. Bu’aa Tasaa

1. Akkaataa raawwii gibira gaalii kaffaltii bu’aa tasaa bu’uura Qajeelfama Ministeera Maallaqaa fi Xxxxx’iinsa Diinagdee Mootummaa Federaalaa baasuun kan raawwatamu ta’a.

2. Keewwata kana keewwata xiqqaa 1 jalatti kan ibsame akkuma eegametti ta’ee, naannicha keessatti bu’aa tasaa hin hammatamin irratti Biiroon Maallaqaa fi Xxxxx’iinsa Diinagdee Oromiyaa Qajeelfama baasuu ni danda’a.

3. Akkaataa keewwata kanaatiin “bu’aa tasaa” jechuun bu’aa dhamaatii xxxxx xxxxxx, hin eegamne yookiin irra deddeebiin hin argamne biroo kamiyyuu dha.

57. Bu’aa Addaan Hin Qoodamne

Bu’uura Qajeelfama Abbaan Taayitichaa baasuun bara gibiraa tokko keessatti gibirri erga kaffalamee booda bu’aan qulqulluun dhaabbatichaa miseensaaf hin hiramnee fi deebi’ee hojii invastimantiirra hin oolle irraa %10 gibirri ni kaffalama.

58. Bu’aa Dhaabbata Dhaabbiidhaan Hojjetuun Ergamu

1. Karaa dhaabbata Naannicha keessatti dhaabbiidhaan hojjetuutiin namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane hojii daldalaa hojjetu bu’aa dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessaa hojjetu irraa ergamuuf irraa % 10 gibira kaffaluuf dirqama qaba.

2. Raawwiin keewwata kanaa Dambii Xxxxx Xxxxx Bulchiinsa Mootummaan Naannichaa baasuun kan murtaa’u ta’a.

59. Galiiwwan Biroo

Bu’uura gabatee A, B, C fi gabateewwan kana keewwattoota birootiin namni galii gibirri galii itti hin kaffalamne argate kamiyyuu galii waliigalaa isaa irratti %15 gibira galii kaffaluuf dirqama qaba.

60. Tumaalee Waliigalaa Gabatee “D” Waliin Walitti Hidhamiinsa Qaban

    1. Gibirri akkaataa gabatee “D”tiin buufamu galii gabateewwan biroo jalatti gibirri itti kaffalamu yookiin galii gibira galii irraa bilisa ta’an irratti raawwatiinsa hin qabaatu.

    2. Gibirri bu’uura gabatee kanaatiin buufamu galicha irratti gibira isa dhumaa ta’a.

    3. Namni jiraataa Naannichaa ta’ee royaaliitii irraa, gahee bu’aa irraa, dhala irraa yookiin qabeenya gibirri itti kaffalamu Labsii kana keewwata 59 jalatti ibsame dabarsuun galii aragate kan biyya alaa irraa argame xxx xx’e namni kun galii akkaataa gabatee kanaatiin kaffalamu irraa gibirri biyya alaatti galii kana irratti kaffale zeeroodhaa gaditti osoo hin bu’iin hir’ifama akka taasifamu ni heeyyamamaaf.

    4. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3tiin gibira hir’ifama hin taasifamne dabarsuun hin danda’amu.

    5. Namni gibira hir’isee qabachuuf dirqama qabu akkaataa Labsiitiin gibiricha hir’isee kan hambise xxx xx’e akkaataa Labsii kana keewwata 48, 49, 50, 51, 52 yookiin 53 jalatti tarreeffameen kaffalaan gibiraa dirqama gibira kaffaluu xxxx xxxx akka bahatetti lakkaa’ama.

Kutaa Kudha Tokko

Gabatee “E” Galii Gibira Galii Irraa Bilisa Ta’e

61. Galii Gibira Galii Irraa Bilisa Ta’e

    1. Galiiwwan armaan gadii gibira galii irraa bilisa ta’u:

1. Raawwii keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (a) (ii), (iii), (iv) fi (vi)tiif Qajeelfama Xxxxx Xxxxx Bulchiinsa Mootummaa Naannichaa baasuun daangaan taasisu akka eegametti ta’ee, galiiwwan armaan gadii qaxaramaadhaaf kaffalaman gibira galii irraa bilisa ta’u:

1. Maallaqa hojjechiisaan hojjetaan xxxx xxx dhukkubsatu tajaajila fayyaa hojjetichaatiif kaffale:

2. Akkaataa waliigaltee hojiitiin durgoo geejjibaa hojjetaadhaaf kaffalamu;

3. Sababa rakkisummaa iddoo yookiin xxxxx hojiitiin durgoo hojjetaadhaaf kaffalamu;

4. Hojjetichi hojii idilee isaatiin ala hojicha hojjechuuf yeroo socho’utti durgoo geejjibaa fi durgoo oolmaaf kaffalamuuf;

5. Kaffaltiin geejjibaa bu’uura waliigaltee qaxarriitiin kan kaffalame xxx xx’e, hojjetaa iddoo hojii isaatiin alatti akka hojjetuuf filatamee qaxarameef baasiin geejjibaa yeroo hojii galu yookiin hojii isaa xumuree deebi’u kaffalamuuf akkasumas baasii geejjibaa hojjettoonni biyya alaa biyya isaaniitii yoo dhufanii fi gara biyya isaaniitti xxx xxxxx’xx xxxxxxxxx;

6. Nyaataa fi dhugaatii hojjechiisaan hojii albuuda baasuu,oomishaa fi daldala qonnaa irratti bobba’e tolaan hojjetaa isaatiif dhiyeessu;

7. Mootummaan Naannichaa hojjettoota biyya alaatti erguuf durgoo kaffalu.

1. Miseensa boordii yookiin barreessaa dhaabbata misoomaa mootummaa yookiin waajjiraalee mootummaa akkasumas xxxxx qo’attootaa Bulchiinsi Mootummaa Naannichaa yookiin Bulchiinsi magaalaa dhaabu keessatti miseensa yookiin barreessaa ta’uun durgoo kaffalamu;

2. Faayidaa hojjetaatiif xxxxx miindaa ji’aa qaxaramichaa irraa %15 hanga hin caalleen ji’aan buusii sooromaa yookiin proovidant fandii qaxaraadhaan buufamu;

3. Labsii Sooromaa Hojjettoota Mootummaa fi Labsii Sooroma Hojjettoota Dhaabbata Dhuunfaatiin galii sooromaa gibira irraa bilisa taasifame;

4. Galii Naannichii fi bulchiinsi magaalotaa hojii idilee isaaniitiin wal qabsiisuun argatan;

5. Bu’uura waliigaltee idil-addunyaatiin hanga galii gibira irraa bilisa taasifame;

6. Bu’uura waliigatee mootummaa Federaalaa Dimokiraatawaa Rippaabiliika Itiyoophiyaa gibira irraa bilisa taasisuun akkuma jirutti ta’ee, bu’uura waliigaltee mootummaan naannichaa galiin kamiyyuu gibira irraa bilisa kan ta’u haalawwan armaan gadii guutamanii yoo argamaniidha:

1. Waliigaltichi kan taasifame mootummaaf gargaarsa maallaqaa, teeknikaa, namoomaa yookiin gargaarsa bulchiinsaa dhiyeessuuf xxx xx’e;

2. Keewwata gibira irraa bilisa taasisuu danda’u ilaalchisee Abbaan Taayitichaa waliigaluu isaa barreeffamaan xxx xxxx.

1. Damee hojii kamiinuu raawwii hojii ol’aanaadhaaf yookiin bu’uura Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 137 tiin badhaasa kennamu;

2. Nama miidhaan irra ga’eef yookiin sababa du’a nama biraaf beenyaa kaffalamu;

3. Labsii kana keewwata 55 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, kennichi galii qaxaramuu, kiraa yookiin hojii daldalaa xxx xx’e xxxxx maallaqacallaa yookiin qabeenya kennaadhaan yookiin dhaalaan argamu;

4. Dhaabbata barnootaa keessatti barumsa tolaan hordofuuf kaffaltii raawwatamu;

5. Kaffaltiiwwan qallabaaf yookiin deeggarsa daa’immaniif kennaman;

6. Galii hojii daldalaa kaayyoo dhaabbatichi dhaabbate waliin wal hin qabanne osoo hin dabalatin galii dhaabbatni bu’aaf hin dhaabbatne argatu;

7. Maallaqni yeroo lakkaa’amu hir’ina qaqqabu bakka buusuuf hanga ta’u qofa qaxaraan qaxaramaa isaatiif kan kaffaluu fi kaayyoo kanaaf ooluun isaa kan mirkanaa’e kaffaltii maallaqa callaa bakka buusuuf oole;

8. Bu’uura seera Naannichaa ragga’ee ittiin hojjetamaa jiruutiin xxxxx addaatiin galii gibira irraa bilisa taasifame.

9. Hojjettoota mana jireenyaatii hojjetaniif miindaa kaffalamu;

10. Kontraaktarri hojii boba’aa irratti bobba’e kontraaktaroota xiqqaatiif kaffaltii kaffallu.

2. Keewwata kana keewwata xiqqaa a – q kan tumame akkuma eegametti ta’ee, sababa diinagdee, bulchiinsaa yookiin hawaasummaatiif galii tokko xxxxx gibira galii irraa bilisa itti ta’u ilaalchisee Xxxxx Xxxxx Bulchiinsaa Mootummaa Naannichaa Dambii baasuu ni danda’a.

Kutaa Kudha Lama

Tumaalee Waliinii

Kutaa Xiqqaa Tokko

Qabeenya

62. Qabeenya Argachuu

Namni tokko qabeenya argate kan jedhamu yeroo maqaan abbaa qabeenyummaa seeraan darbeefii kaasee xxx xx’u qabeenyichi mirga yookiin filannoo xxx xx’xxxx yeroo mirgi yookiin filannoon kun itti kennames ni dabalata.

63. Qabeenya Dabarsuu

1. Namni tokko qabeenya isaa dabarse kan jedhamu qabeenya xxxx xxx xxxxxxx, jijjiiru yookiin xxxxx biraatiin maqaa abbaa qabeenyummaa qabeenyicha irratti qabu yeroo dabarsu xxx xx’u, qabeenyichi akka haqamu, abbaa qabeenyaa duraatiif akka deebi’u, akka badu, akka barbaadaa’u, yeroon tajaajila isaa akka darbu yookiin nama biraaf dabarfamee akka kennamu taasisuu ni dabalata;

2. Namni kamiyyuu qabeenya kanaan dura hin turre qabeenya nama biraa akka ta’u kan taasise xxx xx’e, namni kana taasise yeroo qabeenyichi uumametti qabenya maqaa isaatiin ture nama lammaffaaf akka dabarsetti lakkaa’ama;

3. Qabeenyi tokko dhaalaan yookaan dhaamoodhaan xxx xxxxx, yeroo qabeenyichi darbetti namni du’e sun qabeenyicha akka dabarsetti lakkaa’ama;

4. Qabeenya dabarsuun kutaa muraasa qabeenya hojii daldalaa tokko gurguruu yookiin dabarsuu ni dabalata;

5. Raawwii Labsii kanaatiif qabeenya nama tokkoo “abbaa qabeenyaa jedhamee kan waamamu” qulqulleessaaf, adeemsa kasaaraa keessatti nama imaanaa fudhateef yookiin fudhataadhaaf kennuun qabeenyicha akka waan gurguruu yookiin jijjiiruutti kan hin lakkaa’xxxx xxx ta’u, qabeenyichaan wal qabatee hojiileen qulqulleessaadhaan abbaa imaanaatiin yookiin fudhataadhaan raawwataman abbaan qabeenyichaa akka raawwateetti lakkaa’amu.

64. Baasii Qabeenyaaf Taasifamu

1. Tumaaleen keewwata kanaa akkuma eegamanitti ta’ee qabeenyota daldala kiliyaa (intanjable property) osoo hin dabalatiin baasiin qabeenya tokkoo idaa’ama kanneen armaan gadii ta’a:

1. Yeroo qabeenyichi argametti gatii gabaa sirrii qabeenya akaakuudhaan kennamuu dabalatee gatii abbaan qabeenyichaa qabeenyichaaf kaffale xxx xx’x, qabeenyichi kan ijaarame, oomishame yookiin kan misoome xxx xx’e baasii ijaaruuf oomishuuf yookiin misoomsuuf xxxx ni dabalata;

2. Adeemsa qabeenyicha argachuuf gurguruuf yookiin geeddaruuf taasifamu keessatti baasii xxxx kamiyyuu;

3. Baasii abbaan qabeenyichaa qabeenyicha dhaabuuf, geeddaruuf, haaromsuuf, deebisee ijaaruuf yookiin fooyyessuuf xxxxx kamiyyuu.

2. Tumaan keewwata kanaa akkuma eegametti ta’ee, baasii qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) tokkooti kan jedhamu:

1. Labsii kana keewwata 26 keewwata xiqqaa 7 (a) (i), (ii) yookiin (iii)tiin hiika gaalee “qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property)” jedhuuf kenname keessatti qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) waliin wal qabatee qabeenyawwan kana argachuuf, uumuuf, fooyyessuu fi haaromsuuf akkasumas qabeenyawwan kana argachuuf yookiin dabarsuuf baasii biroo bahu;

2. Labsii kana keewwata 26 keewwata xiqqaa 7 (a) (i - iv) tiin hiika gaalee “qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property)” jedhuuf kenname xxxxxxxxx xxxxxxxx hojii daldala kiliyaa (intanjable property) ibsame waliin wal qabatee baasii bahedha

3. Akkaataa haalawwan Labsii kana keewwata 66 keewwata xiqqaa 2 jalatti tumamaniin baasiin qabeenya kennaadhaan argamuu, gatii gabaa sirrii yeroo qabeenyichi kennaadhaan argametti turedha;

4. Gatiin qabeenya tokkoo labsii kanaan baasii kamiyyuu akka hir’ifamu heeyyamame hin dabalatu;

5. Gatiin qabeenya tokkoo abbaan qabeenyichaa filannoo qabeenyicha argachuuf taasisu waliin walqabatee baasiiwwan bahani ni dabalata;

6. Gatiin qabeenya tokkoo sababa miidhaa qabeenyicha irra gaheetiin herrega hir’ifamaa galmee herrega abbaa qabenyichaa irratti galmaa’xx xxxx hin dabalatu;

7. Namni tokko qabeenya tokko keessaa gar-tokkeen kan dabarse xxx xx’e, gatii gabaa sirrii yeroo qabeenyi kun bitamuu ilaalcha keessa galchuudhaan gatiin qabeenyichaa gahee qabeenya gurguramee fi abbaa qabeenyichaa xxxxx xxxx gidduutti hirama;

8. Akkaataa Labsii kanaatiin galii hojii daldalaa kaffalaa gibiraa keessatti kan haammatame xxx xx’e xxxxx, gatiin qabeenya kaffalaa gibiraa tokkoo kaffalaan gibiraa yeroo qabeenyicha argatu maallaqa deegarsaa fudhatu yookiin fudhate deeggarsa, deebii, koomishinii, yookiin maallaqaa deeggarsaa biroo kamiyyuu hin dabalatu;

9. Xxxxx Xxxxx dambii baasuun gatii qabeenya tokkoo murteessuuf dhimmoota biroo ilaalcha keessa galuu qaban murteessuu ni danda’a.

65. Gatii Galmee Bu’aa Qulqulluu Qabeenya Hojii Daldalaa

1. Tumaan keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti tumame akkuma eegametti ta’ee, gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenya hojii daldalaa tokkooti kan jedhamu qabeenyicha argachuf baasii ba’e irraa qabeenyicha waliin wal qabatee akkaataa Labsii kana keewwata 26 keewwata xiqqaa 1 tiin hir’ifama heeyyamame yookiin keewwata kana keewwata 26 keewwata xiqqaa 3 tiin osoo raawwatamuu baate hir’ifamni heeyyamamu erga hir’ifamee booda bu’aa argamuudha;

2. Gatiin galmee bu’aa qulqulluu qabeenya hojii daldalaa kaffalaa gibira tokkoo yeroo tilmaamamutti Labsiin kun keewwata 64 keewwata xiqqaa 7 raawwatiinsa kan qabaatu xxx xx’e, gatii galmee qulqulluu qabeenya hojii daldalichaati kan jedhamu akkaataa Labsii kana keewwata 64 keewwata xiqqaa 7 tiin baasii gahee qabeenyichaa qulqulluu jedhamee fudhatamu irraa akkaataa Labsii kana keewwata 26 keewwata xiqqaa 1 tiin hir’ifamni baasii kaffalaa gibiraatiif taasifamu yookiin osoo tumaan Labsii kanaa keewwata 26 keewwata xiqqaa 4 raawwatamuu baatee baasiin hir’ifamuuf ture erga hir’ifamee booda herrega hafudha.

66. Galii Qabeenya Dabarsuun Argamu

1. Namni tokko qabeenya tokko yoo dabarsu galii qabeenya kana irraa argame ta’xx xxx fudhatamu maallaqa waliigalaa yeroo qabeenyicha dabarsu fudhate yookiin fudhatu xxx xx’x, yeroo qabeenyichi darbetti gatii gabaa sirrii faayidaa akaakuudhaan argame kamiyyuu ni dabalata;

2. Dhaabbata tola oolaa Naannichaa yookiin Itiyoophiyaa yookiin Waldaa Itiyoophiyaatiif gargaarsa kennamu osoo hin dabalatiin qabeenyi kennaadhaan xxx xxxxx xxx xx’e gatiin gabaa sirrii yeroo qabeenyichi darbetti jiru galii qabeenyicha irraa argame akka ta’etti fudhatama;

3. Namni tokko qabeenya isaa dabarsuun galii argate qabeenyicha dabarsuun wal qabatee filannoo dhiyaateef irraa faayidaa argate ni dabalata. Ta’us faayidaan kun akka galiitti kan fudhatamu filannoo dhiyaateef waliin wal qabatee faayidaa argate irratti gibira kan hin kaffale xxx xx’e qofa;

4. Qabeenyi tokko xxx xxxx yookiin kan barbadaa’e xxx xx’e, gatii qabeenya kanaati kan jedhamu abbaan qabeenyichaa sababa qabeenyichi badeef yookiin barbadaa’eef hanga beenyaa fudhatee yookiin fudhatuu xxx xx’u kanneen armaan gadii ni daalata:

1. Akkaataa imaammata inshuraansiitiin sababa beenyaa yookiin waliigaltee birootiin hanga maallaqaa fudhatee yookiin fudhatuu;

2. Xxxxxx xxxxx’xxxxxxxxxx hanga maallaqaa fudhaatuu; yookiin

3. Murtii Mana Murtii irratti hundaa’uudhaan hanga maallaqa fudhatee yookiin fudhatuu,

5. Namni tokko bittaa fi gurgurtaa tokkotti qabeenya lama yookiin isaa ol ta’an kan dabarse xxx xx’ee fi gatiin tokkoon tokkoo qabeenyichaa adda ba’xx xxx hin beekamne xxx xx’e sababa akkaataa gatii gabaa sirrii yeroo qabeenyonni darbanitti tureen dabarseef hangi maallaqaa fudhate qabeenyota darbaniif akkaataa gahee isaaniitiin ni hiramaaf;

6. Kaffalaan gibiraa tokko ragaa gatii qabeenya darbee agarsiisu dhiyeessuu kan hin dandeenye xxx xx’e, gatii gabaa sirriin yeroo qabeenyichi darbe ture gatii qabeenyichaa akka ta’etti fudhatama.

67. Bu’aa Yookiin Xxxxxxxx Xxxxxxxx

1. Raawwii Labsii kanaatiif xxxxx keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, qabeenyi tokko yoo darbu sababa haalawwan armaan gadiitiin faayidaan argame yookiin kasaaraan qaqqabe kamiyyuu kaffaltii gibiraatiif ilaalcha keessa hin galu:

1. Haati warraa fi abbaan warraa yeroo wal hiikanitti qoodinsa qabeenyaa taasifamu;

2. Sababa du’a nama tokkootiin qulqulleessaa dhaalaatiif yookiin dhaaltuuf qabeenyi yoo darbu;

3. Sababa qabenyichi badeef yookiin barbadaa’eef yookiin faayidaa hawaasaaf xxxxx mootummaadhaan fudhatamuu isaatiin kana booda “qabeenya bakka buufame” jedhamee kan caqasamu galiin argame karaa nama maallaqicha fuudheen qabeenyichi erga badee yookiin barbadaa’ee yeroo waggaa tokkoo keessatti yookiin yeroo dabalataa Abbaan Taayitichaa heeyyamu keessatti qabeenya walfakkaataa kana booda “qabeenya bakka buufamu” jedhamee caqasamu horachuuf kan oole xxx xx’x;

4. Qabeenyichi kana booda “qabeenya bakka buufame” jedhamee kan caqasamu qabeenya gatiin isaa gadi bu’xx xxx ta’e fi abbaan qabeenyichaa yeroo ji’a jahaa qabeenyichi bakka buufame bade yookiin barbadaa’e keessatti yookiin yeroo kana caalaa dheeratu Abbaan Taayitichaa heeyyamu keessatti guutummaa guutuutti yookiin gar-tokkeen galii hojii daldalaa argachuuf kan oolu gatiin isaa kan gadi bu’u kana booda “qabeenya bakka buufamu” jedhamee kan waamamu qabeenya walfakkaatu kan horate xxx xx’e.

2. Namni qabeenya bakka buufame argate qabeenya kana fuulduraaf yeroo dabarsutti bu’uura Labsii kanaatiin gibirri inni kaffaluu qabu kan hin jirre xxx xx’u, tumaaleen keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (a) fi (b) raawwatiinsa hin qabaatani.

3. Tumaaleen keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (a) yookiin (b) yeroo raawwatamanitti namni qabeenyicha argate hanga maallaqaa namni qabeenyicha dabarsu yeroo qabeenyichi dabarfamutti qabeenyichatti baaseetiin qabeenyicha akka argatetti lakkaa’ama.

4. Tumaaleen keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (c) yookiin (d) jalatti tumaman yeroo raawwatamanitti gatiin qabeenya bakka buufamuu gatii qabeenya bakka buufamee kan caale xxx xx’e, gatii qabeenya bakka buufamuu ta’xx xxx fudhatamu yeroo qabeenychi darbetti gatii qabeenya bakka buufamee irraa hangi maallaqaa caalee argame itti dabalameeti.

5. Tumaaleen keewwata kana keewwata xiqqaa 1 (c) yookiin (d) jalatti tumaman yeroo raawwatamanitti gatiin qabeenya bakka buufameef kaffalame gatii qabeenya bakka buufamuu kan caale xxx xx’e, gatii qabeenya bakka buufamuuti kan jedhamu yeroo qabeenyichi darbetti gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenya bakka buufame irraa hangi maallaqaa caalmaan mul’ate hir’ifameeti. Ta’us, zeeroodhaa gadi ta’uu hin qabu.

6. Gatiin galmee bu’aa qulqulluu qabeenyichaa hir’isuuf kanhin oolle akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 5 tiin hangi maallaqaa bu’aa ta’ee argamee xxxxx xxxxxxxx gibiraa keessatti haammatamuu qaba.

7. Qabeenyi darbe gatiin isaa kan hir’atu yookiin qabeenya hojii daldala kiliyaa (intanjable property) kan ta’e xxx xx’e:

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 3 jalatti “hanga maallaqaa qabeenyaaf baasee” jechuun kan ibsame gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenyichaa ta’ee fudhatama.

2. Keewwata kana keewwata xiqqaa 4 fi 5 jalatti “baasii qabeenya bakka buufameef taasifame” jechuun kan ibsame gatii galmee bu’aa qulqulluu qabeenya bakka buufamee ta’ee fudhatama.

68. Qabeenya Dabarfaman Galmeessuu

Dabarsa qabeenya tokkoo fudhachuuf, galmeessuuf yookiin karaa biroo kamiiniyyuu darbuusaa mirkaneessuuf namni seeraan aangoon kennameef kamiyyuu sababa dabarsa qabeenyichaatiin kaffaltii gibiraa bu’uura Labsii kanaatiin kaffalamuu qabu kaffalamuu isaa osoo hin mirkaneessiin dabarfamuu isaa fudhachuu, galmeessuu yookiin mirkaneessuu hin danda’u.

Kutaa Xiqqaa Lama

Tumaalee Waliinii Biroo

69. Baasii Deebi’e

Kanfalaan gibiraa tokko bara gibiraa tokkotti baasii baaseef akka hir’ifamaatti kan qabameef xxx xx’e yookiin idaan hin sassaabamne kan haqameef xxx xx’ee fi fuulduratti garuu kaffalaan gibiraa baasii maallaqa callaa yookiin akaakuudhaan akka hir’ifamaatti qabameef yookiin hanga maallaqaa idaa haqameef bakka buufamu kan fudhate xxx xx’e, hangi maallaqaa kaffalaan gibiraa fudhate akka galii bara gibiraa maallaqicha itti fudhatetti argametti kan lakkaa’amu xxx xx’x, galiin kunis galii hir’ifamni irraa tasifameefii ture waliin ramaddii wal fakkaataa ni qabaata.

70. Hojii Galii Argamsiisu Dhaabuu

    1. Kaffalaan gibiraa kamiyyuu:

1. Bara gibirichaatti galiin argamuun dura hojii daldaalaa, sochii hojii, yookiin investimantii dhaabe irraagalii kan argate xxx xx’ee; fi

2. Galichi kan argame hojiin daldalichaa, sochiin hojii yookiin investimantii dhaabbachuun dura osoo ta’ee, bu’uura Labsii kanaatiin gibirri kan itti kaffalamu xxx xx’xxxx hojiin daldalaa, sochiin hojii yookiin investimantichi yeroo galichi argametti akka hin dhaabbannetti lakka’xxxx xxxxxxx irratti Labsiin kun raawwatinsa akka qabaatu ni taasifama.

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 1tiin galii ibsame argachuuf baasiin xxxx xxxx Labsii kanaan heeyyamametti akka hir’famaattini qabama.

1. Hanga Maallaqaa Akaakuudhaan Argamee

Labsii kana keewwata 13 keewwata xiqqaa 3 jalatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, hangi maallaqaa akaakuudhaan argamee yookiin gatiin kaffaltii raawwatamee yeroo hangi maallaqichaa argametti yookiin kaffaltichi raawwatametti gatii gabaa sirrii qabeenyichi qabaachaa ture xxx xx’u, gatiin kun yeroo xxxxx’xxxx daangaan mirga qabeenyicha dabarsuu irratti xxx’xxx tilmaamaa keessa hin galu.

72. Baasiiwwan Qoqqooduu

    1. Tumaaleen Labsii kanaa akkuma eegamanitti ta’ee, baasiin kamiyyuu:

1. Xxxx galii tokkoo ol ta’e argachuuf; yookiin

2. Xxxx galii tokkoo argachuufi Kaayyoo birootiif kan oole xxx xx’e, hangaa fi amala hojiilee fi baasiiwwan tilmaama keessa galchuun baasiiwwan karaa sababawaa ta’een ni qoqqoodama.

1. Kanneen armaan gaditti tarreeffaman gosawwan galii garagaraa akka ta’anitti fudhatamu:

1. Galii qaxaramuu irraa argamu;

2. Galii mana kireessuun argamu;

3. Galii hojii daldalaa;

4. Tokkoon tokkoo xxxx galii of danda’e ta’xx xxx fudhatamu gabatee “D”jalatti galii gibirri itti kaffalamu.

5. Galii gibira galii irraa bilisa ta’e.

73. Xxxxxxx Xxxxxxxxx

1. Akkaataa Labsii kanaatiin hangi maallaqaa herreggamu qarshiin ibsamuu qaba.

2. Hangi maallaqaa maallaqa qarshiin ala ta’een yoo qabame; raawwii Labsii kanaatiif xxxxx xxxx maallaqichaa yeroo galmee herreggaa irratti galmaa’u bu’uura shallaggii sharafaa Baankiin Biyyoolessa Itiyoophiyaa baaseen herregamee maallaqichi gara qarshiitti jijjiirrama.

3. Faayidaan bittaa fi gurgurtaa sharafa biyya alaatiin taasifameen argame yookiin kasaaraan qaqqabe kaffaltii gibiraatiif xxxxx bara gibiraa bittaa fi gurgurtaan itti gaggeeffame keessatti faayidaa argame yookiin kasaaraa qaqqabe akka ta’etti ibsamuu qaba.

Kutaa Kudha Sadii

Yaalii Gibira Dhoksuuf Taasifamu Ittisuu

74. Galii Qoqqooduu

1. Kaffalaan gibiraa tokko nama qunnamtii qabu waliin bittaa fi gurgurtaa raawwatu galii qoqqooduuf yoo yaale, sababa galichi qoqqoodameef hir’ina gibiraa galii mudatu ittisuuf xxxxx Abbaan Taayitichaa galii fi baasii namoota lamaanii hir’ate sirreessuu ni danda’a.

2. Kanfalaan gibiraa tokko galii isaa qoqqooduuf yaalera kan jedhamu:

1. Kanfalaan gibiraa karaa kallattis ta’ee al kallattiin galii isaa yookiin xxxxx xxxxxxx argamsiisu nama quunnamtii qabuuf yoo dabarsu;

2. Kanfalaan gibiraa maallaqa callaa dabalatee qabeenya kamiyyuu kallattiinis ta’e al kallatti nama quunnamtii qabuuf yoo dabarsuu fi namni qabeenyichi darbeef qabeenya darbeefii irraa galii yookiin faayidaa yoo argatu akkasumas sababa qabeenyichi darbeef yookiin sababoota qabeenyichi darbeef keessaa tokko galii nama dabarsee yookiin nama darbeefii xiqqeessuuf xxx xx’u dha.

3. Namni tokko galii isaa qoqqooduuf kan yaale ta’uu fi ta’uu dhabuu murteessuuf Abbaan Taayitichaa gatii qabeenya darbeef kenname (xxx xxxxxxx) tilmaama keessa galchuu qaba.

75. Gatii Dabarsuu

1. Bittaa fi gurgurtaan qajeeltoo gatii gabaatiin hin raawwatamne kamiyyuu yoo jiraatu, gatii gabaa sirriitiin kan mul’atu, galii, faayidaa, hir’ifama, kasaaraa yookiin bakka buufama sirrii murteessuuf Abbaan Taayitichaa galiiwwan, faayidaawwan, hir’ifama baasiiwwanii, kasaaraawwan yookiin bakka buufama kanneen namoota bittaa fi gurgurtaa raawwatan gidduutti qoqqooduu yookiin hiruu danda’a.

2. Bittaa fi gurgurtaan keewwata kana keewwata xiqqaa 1 irratti raawwatu qaama waliigalan keessaa tokko Naannicha keessa kan jiruu fi Naannichaaf gibira kaffaluuf dirqama kan qabu xxx xx’eefi qaamni bittaa fi gurgurtaa raawwate inni biroon immoo Naannichaan alatti kan argamu xxx xx’e qoqqooddii, hiruu, qoqqooddii galii, faayidaa, herrega xxx’xxxxxx, kasaaraa yookiin bakka buufamni gibiraa kamiyyuu taasifamu bu’uura qajeelfama Abbaan Taayitichaa baasuun ta’a.

3. Namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane, dhaabbata dhaabbiidhan Naannicha keessatti hojjatu yookiin namni jiraataa Naannichaa ta’ee dhaabbata dhaabbiidhan Itiyoophiyaan alatti hojjetu qoqqooddiin galii yookiin baasii taasifamu bu’uura qajeelfama Abbaan Taayitichaa baasuun ta’a.

4. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 3tiin qajeelfamni bahu bittaa fi gurgurtaa guutummaa guutuutti Naannicha keessatti raawwatamaniifis raawwatinsa ni qabaata.

5. Kaffalaan gibiraa tokko beeksisa gibiraa bara gibirichaatti dhiyeessu keessatti tarreeffama bittaa fi gurgurtaa namoota quunnamtii qaban waliin raawwate waliin dhiyeesuu qaba.

6. Bu’uura keewwata kanaan “bittaa fi gurgurtaa bu’uura gatii gabaatiin raawwatamu” jechuun namootni quunnamtii hin qabne bu’uura gatii gabaatiin bittaa fi gurgurtaa raawwatanidha.

76. Karoora Gibira Dhoksuuf Taasifamu

1. Abbaan Taayitichaa haalawwan armaan gadii raawwatamaniiru jedhee yoo amane tumaalee Keewwata kanaa hojiirra oolchuu ni danda’a.

1. Karoorri gibira dhoksuuf dandeessisu yoo qopha’u yookiin hojiirra xxx xxxx;

2. Bu’uura karoorichaatiin namni tokko faayidaa gibiraa xxx xxxxxxx; fi

3. Dhimma bu’uuraa karoorichaa tilmaama keessa galchuudhaan namni karooricha irratti waliigale yookiin karooricha hojiirra oolche, kaayyoon tokkichi yookiin inni bu’uuraa kana gochuuf isa dandeessise faayidaa gibiraa keewwata kana keewwata xiqqaa 1(b) argachuuf jedhee murteessuuf kan danda’amu xxx xx’xxxx.

2. Labsii kana keessatti tumaan faallaa ta’e jiraatus; Keewwatni kun yeroo raawwii qabaatutti Abbaan Taayitichaa waligalteen karooraa kamiyyuu akka hin taasifamne yookiin waliigaltichi akka hojiirra hin oolletti lakkaa’uun gocha gibira dhoksuuf taasifame ittisuuf yookiin hir’isuuf haalawwan rogummaa qabu jedhu tilmaama xxxxxx xxxxxxxx gibira nama gibira kaffaluuf dirqama qabuu yookiin gibira nama karooricha waliin quunnamtii qabuu murteessuu ni danda’a.

3. Bu’uura Keewwata kanaatiin murtiin gibiraa kan kenname xxxxx’e, murticha hojii irra oolchuuf akka danda’amu Abbaan Taayitichaa murtee gibiraa ilaalchisee kaffalaa gibiraatiif beeksisa ni kenna.

4. Raawwii Keewwata kanaatiif: “karoorri” kanneen armaan gadii ni dabalata:

1. Adeemsa murii keessatti raawwatamuu kan danda’u yookiin kan hin dandeenye ta’us yookiin ifaan yookiin callisaan kan raawwatame ta’us ta’uu baatus waliigaltee, xxxxx mijeessuu, waadaa seenuun, yookiin dhimma tokko raawwachuuf xxxxx’uu;

2. Karoora yookiin yaada kamiyyuu dhiyeessuu, adeemsa gocha tokkoo yookiin adeemsa raawwii gocha tokkoo.

5. Faayidaa gibiraa jechuun:

1. Gibira namni kamiyyuu kanfaluu qabu hir’isuu;

2. Dirqama namni tokko gibira kaffaluuf qabu tursiisuu; yookiin

3. Gocha biroo kamiyyuu gibira dhoksuuf raawwatamu dha.

Kutaa Kudha Afur

Tumaalee Bulchiinsaa fi Adeemsa

77. Raawwatiinsa Labsii Bulchiinsa Taaksii

Labsii kana keessatti kan tumame akkuma eegametti ta’ee, Labsii kana raawwachiisuuf akkaataa barbaachisummaa isaatti tumaaleen Labsii Bulchiinsa Taaksii raawwatiinsa ni qabaatu.

78. Qabiinsa Galmee

    1. Kaffaltoonni gibiraa sadarkaan “A” gibira galii hojii daldaalaa kaffaluuf dirqama qaban bu’uuraa sadarkaalee dhiyeessa gabaasa faayinaansiitiin galmeewwan herregaa qabachuuf dirqama kan qaban xxx xx’x, keessattuu galmeewwan armaan gadii qabachuu qabu:

1. Guyyaa qabeenyawwan dhaabbataan itti bitaman, gatii itti bitaman, qabeenyicha fooyyessuuf baasii bahee fi gatii galmee qulqulluu wayitaawaa qabeenyichaa sanada agarsiisu dabalatee qabeenyaafi idaa hojii daldalichaa galmee agarsiisu;

2. Hojii daldala kaffalaa gibirichaa waliin walqabatee galii guyyaa guyyaan argamee fi baasii kamiyyuu sanada agarsiisu;

3. Hojii daldalichi waliin walqabatee bittaa fi gurgurtaa meeshaawwan daldalaa akkasumas tajaajila kaffalaa gibiraatiin kennamanii fi argaman ilaalchisee sanada dhimmoota itti aanan argisiisu:

1. Meeshaalee daldalaa gabaa irra oolche yookiin fudhatee fi tarreeffama tajaajilaa kenname yookiin argamee;

2. Maqaa namoota kaffalaa gibiraa irraa meeshaa daldalaa yookiin tajaajilawwan bitanii yookiin kaffalaa gibiraatiif dhiyeessanii fi lakkoofsa eenyummaa kaffalaa gibiraa akkuma xxxxx isaatti;

3. Nagaheewwan dursa lakkoofsi kennameef kan lakkoofsa eenyummaa kaffalaa gibiraa dhiyeessaa qabatan;

4. Sanada xxxx, hangaa fi gatii meeshawwan daldalaa dhuma bara gibiraatti harka kaffalaa gibiraatti argamanii fi mala tilmaama gatii agarsiisuu;

5. Sanada biroo kamiyyuu itti gaafatamummaa gibiraa kaffalaa gibiraa murteessuuf dandeessisu.

1. Kaffaltootni gibiraa sadarkaa “B” gibira galii hojii daldaalaa kaffaluuf dirqama qaban sanadoota armaan gadii qabachuuf dirqama qabu:

1. Galmee galii fi baasii guuyya guyyaa argisiisu;

2. Galmee gurgurtaa fi bittaa hunda agarsiisu;

3. Galmee mindaa fi durgoowwanii;

4. Sanada biroo kamiyyuu itti gaafatamummaa gibiraa kaffalaa gibiraa

murteessuuf dandeessisu.

3. Kaffaltoonni gibiraa sadarkaa “C” bu’uura dambii Xxxxx Xxxxx baasuun kan murtaa’u galmee galii gurgurtaa waliigalaa agarsiisu yookiin galmee barbaachisaa biroo qabachuuni danda’u.

4. Bu’uura Labsii kana Gabatee “B” tiin kaffalaan gibiraa sadarkaa “A” yookiin “B” gibira kaffaluuf dirqama qabu sanadoota armaan gadii qabachuuf dirqama qabu:

1. Sanada galii kiraarraa argate argisiisu;

2. Kaffaltiiwwan manichaan walqabate mootummaaf yookiin bulchiinsa magaalaatiif kaffalame sanada agarsiisu;

3. Xxxxx Labsii kana keewwata 16 keewwata xiqqaa 5 (b) raawwatiinsa itti qabaatu xxx xx’xxxxxx, baasii kamiyyuu manichaan walqabatee bahu sanada argisiisu;

4. Guyyaa gamoon kireeffamu itti argame, gatii gamichi itti argame, baasii gamicha fooyyessuuf bahee fi gatii galmee qulqulluu wayitaawaa gamichaa sanada agarsiisu;

5. Mannicha ilaalchisee waliigaltee kireessaa fi kireeffataa kamiyyuu sanada agarsiisu.

1. Akkaataa Labsii kana keewwata 55 tiin kaffalaan gibiraa gibira kaffaluuf dirqama qabu guyyaa qabeenyi gibirri itti kaffalamu argame, gatii itti argamee fi qabeenyicha fooyyessuuf baasii biro bahe kamiyyuu, galii yeroo qabeenyichi darbutti argate galmee argisiisu qabachuuf dirqama qaba.

2. Kaffalaan gibiraa baasiin tokko akka hir’ifamaatti akka qabamuuf yookiin gatii qabeenya tokkoo keessatti akka hammatamuuf kan dandeessisu ragaa sanadaa dhiyeessuu kan hin dandeenye xxx xx’e, Abbaan Taayitichaa kanneen armaan gadiiheeyyamuu dhiisuu danda’a:

1. Baasiin akka hir’ifamaatti akka qabamu;

2. Baasiin tokko gatii qabeenya tokkkoo keessatti akka hammatamu.

1. Raawwii Keewwata kanaatiif Abbaan Taayitichaa qajeelfamani baasa.

1. Gibira Beeksisuu

1. Qaxaramaan tokko ji’a tokko keessatti qaxxartoota tokkoo oliif kan hin hojjane yookiin gibira hir’isee galii gochuuf dirqama kan hin qabne xxx xx’e xxxxx, gibiricha beeksisuuf dirqama hin qabu.

2. Qaxaramaan tokko ji’a tokko keessatti qaxxartoota tokkoo olii kan qabu yookiin galii ofii isaa irraa gibira hir’isee qabachuuf dirqama kan qabu xxx xx’e, qaxaramichi dhuma ji’a sadiin booda guyyoota 30’n jiran keessatti beeksisa gibiraa dhiyeessuu qaba.

3. Qaxaramaan tokko dirqama gibira beeksisuu kan hin qabne xxx xx’e, qaxaraan akkaataa Labsii kana keewwata 89 tiin nagahee gibira hir’ifamee hafe qaxaramaaf kennuu agarsiisu kaayyoo Labsii kanaa fi Labsii Bulchiinsa Taaksiitiif xxxxx qaxarichi gibira ji’aan kaffaluu qabu irraa murtii gibiraa kenname ta’ee fudhatama.

4. Kaffaltootni gibiraa sadarkaa “A” fi “B” gibira bara gibirichaa kan beeksisan yeroo armaan gadii keessatti ta’a:

1. Kaffaltoonni gibiraa sadarkaa “A” barri gibirichaa yeroo xumuramee eegalee ji’oota afur jiran keessatti;

2. Kaffaltoonni gibiraa sadarkaa “B” barri gibirichaa yeroo xumuramee eegalee ji’oota lama jiran keessatti.

5. Beeksifni gibiraa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 4 tiin dhiyaatu kanneen armaan gadii qabaachuu qaba:

1. Kaffaltoota gibiraa sadarkaa “A” tiif ibsa bu’aa fi kasaaraa fi ibsa qabeenyaa fi idaa kaffalaa gibiraa kanbara gibirichaa; yookiin

2. Kaffaltoota gibiraa sadarkaa “B” tiif ibsa herrega bu’aa fi kasaaraa gibira waggaa kan kaffalaa gibirichaa.

6. Kaffalaan gibiraa sadarkaa “C” yeroo Labsii kana keewwata 80 keewwata xiqqaa 4 jalatti murtaa’e keessatti beeksisa gibirichaa dhiyeessuu qaba.

7. Galii argate irraa sababa gibirichi hir’ifameef bilisa yoo taasifame malee kaffalaan gibiraa galii Gabatee “D”qabu bara gibirichaatti bittaa fi gurgurtaa galicha argamsiise erga taasifamee eegalee ji’oota xxxxxx xxxxx keessatti beeksisa gibiraa dhiyeessuuf dirqama qaba.

80. Gibira Kaffaluu

1. Yeroon kaffaltii qaxaramaan tokko gibira galii qaxaramuu irraa aragamu ji’aan kaffaluu qabu yeroo kaffalaan gibiraa beeksisa gibiraa kan ji’a sadi sadii itti dhiyeessudha.

2. Kaffaltootni gibiraa sadarkaa “A” fi “B” yeroo galii waggaa isaanii beeksisuu qabanitti gibira bara gibirichaatti kaffaluu qaban kaffaluu qabu.

3. Kaffalaa gibiraa Labsii kana keewwata 79 keewwata xiqqaa 7 ilaallattu bittaa fi gurgurtaa yeroo gibirri itti kaffalamuu ilaalchisee yeroo beeksifni gibiraa itti dhiyaatu ta’a.

4. Kaffalaan gibiraa sadarkaa “C” bu’uura dambii Labsii kana raawwachiisuuf bahuutiin tokkoon tokkoo bara baajataatiif yeroo Adoolessa 1 hanga Adooleessa 30 jiru gidduutti gibira kaffaluu qaba.

81. Meeshaleen Biyya Keessa Yeroo Xxxxx Gibira Dursee Kaffalamu

1. Xxxxxxxx gibiraa gabatee “C” Meeshaalee daldaalaaf oolan gara biyya keessatti yoo galchu baasii meeshawwan gatii gumurukaa, araboonii inshuraansii geejjibuuf baasu gibira hojii daldaalaaf dursee AbbaaTaayitaatiif ni kaffala.

2. Bu’uura keewwata kana keewwata xiqqaa1tiin gibira kaffaluun irra jiraatu kan kaffalamu meeshaaleen too’annaa gumurukaa xxxxx xxxxx osoo hin bahiin ta’ee, gibirri kunis bara gibiraa kaffalaan gibiraa meeshaalee biyya keessa galchuun itti raawwate idaan gibira hojii daldalaa kaffalaa gibiraa irraa barichatti barbaadamu waliin bakka buufama.

3. Bu’uura keewwata kana keewwata xiqqaa 2tiin bakka buusuun kan danda’amu, bara gibiraa tokkotti hanga gibiraa yeroon yeroon kaffalame kaffalaan gibiraa bara gibiraatti idaa gibira galii hojii daldalaa kaffaluun xxxx xxxx xxx caale, hangi maallaqaa garaa garummaan mul’ate akkaataa Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 51 tiin hojii irra ni oola.

4. Raawwii keewwata kanaatiif “Meeshaleen daldaalaaf oolan” gaaleen jedhu hiika qajeelfama Abbaan Taayitichaa kennu ta’a.

82. Gibira Yeroo Yeroon Kaffaluu

1. Keewwata kana keewwata xiqqaan 2 akka eegametti ta’ee, kaffalaan gibiraa Gabatee   “C” ji’a 6^ffaa bara gibirichaa keessatti itti aanee ji’a dhufu hanga guyyaa dhumaatti   gibira galii hojii daldalaa gar-tokkeen kaffaluu ni danda’a.

2. Keewwata kana keewwatni xiqqaan 3 fi 4 akka eegamanitti ta’ee, kaffalaan gibiraa    tokko yeroo kaffaltii tokkotti gibiraa gar-tokkee kaffaluu danda’u gibira galii hojii    daldalaa bara gibiraa darbe kaffalame walakkaa isaa ta’a.

3. Kaffalaan gibiraa bara gibiraa darbe gibira galii hojii daldalaa kaffaluuf dirqama kan    hin qabne xxx xx’e, hangi gibira gar-tokkee kaffalamuu bara gibiraa dhiyoo keessatti    gibira galii hojii daldalaa qabaataa ture walakkaa isaa ta’a.

4. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 2 tiin kaffalaa gibiraa tokkoon gibirri gar-   tokkeen kaffalamuu qabu irraa kaffalaan gibiraa akkaataa Labsii kana keewwata 84    tiin gibirri kaffalame hir’ifama kan taasifamu xxx xx’u, hir’ifamni taasifamee kan hafu    zeeroodhaa gaditti ta’uu hin danda’u.

5. Akkaataa keewwata kanaatiin kaffalaan gibirichaa bara gibirichaatti gibirri gar-   tokkeen kaffale gibira galii hojii daldalaa bara gibirichaatti kaffaluu qabuun waliin    baka bu’a.

6. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 5 tiin bakka buufamuu kan danda’u    kaffalaan gibiraa hanga gibiraa bara gibiraa tokkotti gar-tokkeen kaffale gibira galii    waggaatti kaffaluu qabu kan caale xxx xx’e, hangi maallaqaa garaagarummaadhaan    mul’ate akkaataa Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 51 tiin hojii irra ni oola.

7. Akkaataa keewwata kanaatiin “Gibira galii hojii daldalaa” jechuun kan ibsame “gibira    galii kiraa” jechuun kan ibsames dabalatee keewwatni kun kaffalaa gibiraa gabatee “B”    tiifis raawwatiinsa qabaachuu ni danda’a.

8. Keewwata kanaan “qoqqooduun yeroo kaffaltiin itti raawwatamu” jechuun bara    gibiraa kaffalaa gibiraa ilaalchisee bara gibirichaa keessatti guyyaa dhumaa ji’a jahan    jalqabaa ti.

Kutaa Kudha Shan

Herregoota Kaffalaman Irraa Gibira Hir’isanii Hambisuu

83. Galii Qaxaramuun Argamu Irraa Gibira Hir’isanii Hambisuu

1. Keewwata kana keewwata xiqqaa 2 jalatti kan ibsame akkuma eegametti ta’ee, qaxaraan kamiyyuu akkaataa Labsii kana keewwata 11 tiin galii qaxaramuun argamu gibirri itti kaffalamu qaxaramaaf yeroo kaffalutti akkaataa Labasii kana keewwata 12 jalatti tumameen bu’uura hanga taarifa gibiraa raawwatamuun tokkoon tokkoo yeroo kaffaltiitti gibira galii kaffalamuu qabu kaffaltii waliigalaa irraa hir’isee hambisuuf dirqama qaba.

2. Qaxaraan qaxaramaan qaxarrii tokkoo ol irraa galii argachuu isaa kan beekuu fi qaxaraan biraa yookiin qaxartoonni biroo waliigala galii qaxaramaa irratti hundaa’anii gibira galii hir’isanii akka hin galchine kan beeku xxx xx’e, qaxaraan galii qaxaramaa walitti qabuudhaan gibira galii hir’isee hambisuuf dirqama qaba.

3. Qaxaraan galii qaxaramuun argamu qaxaramaaf kaffalu irraa dirqamni gibira hir’isee hambisuu isaa kaffaltiiwwan hojjetichaaf raawwatu irraa dirqamoota biroo qaxaradhaan hir’ifamuu qaban dursa niqabaata.

84. Namoota Jiraataa Itiyoophiyaa Hin Taaneef Kaffaltiiwwan Raawwataman Irraa Gibira  Hir’isanii Hambisuu

1. Namni jiraataa Naannichaa ta’ee fi namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane dhaabbatni dhaabbiidhaan Naannicha keessatti hojjetu qabu nama jiraataa Itiyoophiyaa hin taaneef kaffalatii bu’aa gahee, kontiraaktara xiqqaa, dhalaa, royaalitii, hojii gaggeessaa, teeknikaa, araboonii inshuraansii, bu’aa gara alaatti ergamuu yookiin kaffaltii galiiwwan biroo kan raawwate xxx xx’x, xxxxxx xxxxxxxx isaatti bu’uura Labsii kana keewwata 38 (4), 48 (2), 51, 52, 53, 58 yookiin 59 tiin taarifa gibiraa tumameen nama jiraataa Naannichaa hin taaneef kaffaltii waliigalaa raawwatamu irraa gibira galii hir’isee hambisuu qaba.

2. Namni jiraataa Naannichaa ta’ee fi namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane dhaabbata dhaabbiidhaan Naannicha keessatti hojjetu qabu nama bashannansiisaa jiraataa Naannicha hin taaneef akkaataa Labsii kana keewwata 50 tiin kaffaltii gibirri itti kaffalamu kan raawwate xxx xx’e, akkaataa taarifa gibiraa Labsii kana keewwata 50 keewwata xiqqaa 1 jalatti tumameen kaffaltii waliigalaa bashannansiisaaf kaffalu irraa gibira galii hir’isee hambisuu qaba.

3. Namni jiraataa Naannichaa ta’e bu’aa hin qoqqoodamne kan qabu xxx xx’e, bu’aa kana irraa akkaataa Labsii kana keewwata 57 jalatti tumameen gibira hir’isee hambisuu qaba.

85. Kaffaltii Gahee Bu’aa, Bu’aa Hin Qoqqoodamne, Dhalaa fi Rooyaalitii Irraa Gibira  Hir’isanii Hambisuu

    1. Namni jiraataa Naannichaa ta’ee fi namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane dhaabbata dhaabbiidhaan hojjetu akkaataa Labsii kana keewwata 51 tiin kaffaltii rooyaalitii gibirri itti kaffalamu yeroo raawwatuttibu’uura taarifa keewwata kanaan tumameen gibiricha kaffaltii waliigalaa irraa hir’isee hambisuu qaba.

    2. Dhaabbanni jiraataa Naannichaa ta’ee akka xxxxx isaatti akkaataa Labsii kana keewwata 52 yookiin 58 tiin kaffaltii bu’aa gahee gibirri itti kaffalamu yookiin bu’aa hin qoqqoodamne nama xxxxxxxx Xxxxxxxxxx xx’xxx xxx xxxxxxxx yookiin hambisu bu’uura taarifa keewwata kanaan ibsameen gibira hir’isee hambisuuf dirqama qaba.

    3. Namni jiraataa Naannichaa ta’ee yookiin namni jiraataa Itiyoophiyaa hin taane dhaabbata dhaabbiidhaan hojjetu akkaataa Labsii kana keewwata 53 yookiin 58 tiin dhala gibirri itti kaffalamu yookiin bu’aa gara alaatti ergamu kan kaffale xxx xx’e, bu’uura taarifa keewwata kanaan ibsameen gibiricha hir’isee hambisuuf dirqama qaba.

86. Kaffaltiiwwaan Naannichaa Keessatti Raawwataman Irraa Gibira Hir’isanii Hambisuu

1. Intarpiraayizii maayikiroo fi xixiqqaa irraa kan hafe; dhaabbanni, xxxxx hojii mootummaa, dhaabbanni bu’aaf hin dhaabbanne yookiin dhaabbanni miti mootummaa akkasumas kaffaltoonni gibiraa qajeelfama Abbaan Taayitichaa baasuun gibira hir’isanii akka hambisan dirqamni itti kenname bittaa fi gurgurtaa armaan gadiitiif kaffaltii waliigalaa rawwatan irraa % 2 gibira hir’isanii hambisuuf dirqama qabu:

1. Itiyoophiyaa keessatti bittaa yeroo tokkoo yookiin waliigaltee dhiyeessii meeshaa tokkoof qarshii 10,000.00 (kuma kudhan) ol ta’eef kaffaltii dhiyeessii meeshaa raawwatamuuf;

2. Itiyoophiyaa keessatti bittaa yeroo tokkootiin yookiin waliigaltee tajaajilaa tokkootiin qarshii 3,000.00 (kuma sadii) oli kaffaltii raawwatamu;

1. Meeshaaleen yookiin tajaajiloonni hanga maallaqaa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 jalatti ibsameen gadi ta’een adda bahanii yoo dhiyaatanii fi meeshaaleen yookiin tajaajiloonni kun hojimaata idileetiin dhiyeessii altokkoon kan dhiyaatanii fi maallaqni dhiyeessiif kaffalamus hanga maallaqa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 jalatti ibsame akka caalu kan tilmaamamu xxx xx’x, keewwata kana keewwatni xiqqaan 1 raawwatiinsa ni qabaata.

2. Keewwata kana keewwatni xiqqaan 2 raawwatiinsa yeroo qabaatutti, Abbaan Taayitichaa hanga gibiraa hin kaffalamneef murteessuunii fi beeksisa barreeffamaa keennuudhaan gibira hin kaffalamiin hir’ifamee hambifamuun irra ture dhiyeessaa yookiin bitataa kaffalchiisuu ni danda’a.

3. Dhiyeessaan keewwata kana keewwatni xiqqaan 1 irratti raawwatamu nama gibira hir’isee hambisuuf lakkoofsa eenyummeessaa kaffalaa gibiraa kan hin kennine xxx xx’e, namni gibira hir’see hambisuuf dirqama qabu kaffaltii waliigalaa raawwatu irraa % 30 hir’isee hambisuuf dirqama qaba.

4. Akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 4 tiin gibirri hambifamee kaffalamu:

1. Galii dhiyeessaan dhiyeessii irraa argatu ilaalchisee gibira isa dhumaa ta’a.

2. Qajeelfamaan yookiin murtii bulchiinsaatiin hafuu hin danda’u.

6. Hanga maallaqaa akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin murtaa’e Abbaan Taayitichaa qajeelfama baasuun jijjiiruuni danda’a.

87. Galii Gibira Irraa Bilisa Ta’e Irraa Gibirri Hir’ifamee Kan Hin Hambifamne Ta’uu

Bu’uura Labsii kanaatiin namni gibira hir’isee hambisuuf dirqama qabu, galii gibira irraa bilisa ta’e irraa gibira hir’isee hambisuu hin danda’u.

88. Galiin Gibirri Xxxxx Xxx’ifamu Xxxxx Itti Kaffalameera Jedhamu

Galii gibirri irraa hir’ifamu nama gibira hir’isee hambisuuf dirqama qabuun kaffalameera kan jedhamu kanneen armaan gadii keessaa tokko xxx xxxxxxxxxx dha:

1. Galiin gibirri irraa hir’ifamu nama kaffaltiin raawwatamuuf qabatamatti xxx xxxxxxxxx;

2. Galiin gibirri irraa hir’ifamu ajaja nama kaffalamuufiitiin yookiin akkaataa seeraatiin maqaa nama kaffalamuufiitiin xxx xxxxxxxxx;

3. Galiin gibirri irraa hir’ifamu faayidaa nama kaffalamuufiitiif xxxxx hojii xxxx xxx oole, kuufame, yookiin qabeenyaa kaappitaalaa argachuuf yoo oole;

4. Galiin gibirri irraa hir’ifamu faayidaa nama kaffalamuufiitiif xxxxx maqaa nama kaffalamuufiitiin yoo qabameef.

1. Xxxxxxx Xxxxxxx Xxx’xxxxxx Xxxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxxx Kennuu

Kaffaltii tokko irraa gibirri hir’ifamee yeroo hambifamutti namni gibiricha hir’isee hambisu kaffalticha nama fuudhuuf bu’uura qajeelfama Abbaan Taayitichaa baasuun nagahee gibirri hir’ifamee hambifamuu isaa ibsu kennuuf dirqama qaba.

90. Gibira Hir’ifamee Hambifame Kaffaluu

    1. Namni gibira hir’isee hambisuuf dirqama qabu kamiyyuu maallaqa kaffalu irraa gibira hir’isee hambisu ji’a kaffaltii itti raawwatee booda guyyoota 30’n jiran keessatti Abbaa Taayitichaatiif kaffaluu qaba.

    2. Namni gibira hir’isee hambisuun kaffaluuf dirqama qabu gibira akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin hir’ifamee hambifame bu’uura guca mirkanaa’eetiin Abbaa Taayitichaa beeksisuu fi gibiricha kaffaluuf dirqama qaba.

    3. Namni gibira hir’isee hambisuuf dirqama qabu kamiyyuu:

1. Bu’uura Labsii kanaatiin gibira hir’isee kan hin hambifne xxx xx’e; xxxxxxx

2. Gibira hir’isee hambise akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 jalatti tumameen Abbaa Taayitichaatiif kan hin kaffalle xxx xx’e, gibira Abbaa Taayitichaatiif kaffalamuu qabu ilaalchisee itti gaafatamummaa ni qabaata.

1. Namni gibira hir’isee hambisuuf dirqama qabu sababa gibiricha hir’isee hin hambifneef hanga gibiraa keewwata kana keewwata xiqqaa 3 jalatti ibsameef itti gaafatamaa yeroo ta’utti gibira ofii isaatiif kaffale nama kaffaltiin raawwatameef irraa deebisiisuuf mirga qaba.

1. Gibira Hir’ifamee Hambifameef Bakka Buufama Gibiraa Kennamu

   1. Bu’uura Labsii kanaatiin gibirri galii irraa hir’ifame akkaataa Labsii kana keewwata 11 keewwata xiqqaa 5 yookiin keewwata 60 keewwata xiqqaa 2 tiin gibira isa xummuraa yeroo hin taanetti kaffalaan gibirichaa gibira hir’ifamee hambifameef bara gibirichaatti bakka buufama gibiraa argachuuf mirga qaba.

   2. Gibirri akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin kaffalame hanga gibira waggaa kaffalaa gibiraa irraa barbaadamuun xxxx xxx ta’e, kaffalaan gibirichaa galii isaa yeroo beeksisutti gibira garaagarummaan irraa barbaadamu kaffaluuf dirqama qaba.

   3. Gibirri akkaataa keewwata kana keewwata xiqqaa 1 tiin kaffalame hanga gibira waggaa kaffalaa gibiraa irraa barbaadamuu caalee kan argame xxx xx’e, gibirri caalmaadhaan kaffalame akkaataa Labsii Bulchiinsa Taaksii keewwata 51 jalatti tumameen kan raawwatamu ta’a.

Kutaa Kudha Jaha

Tumaalee Adda Addaa

92. Aangoo Dambii fi Qajeelfama Baasuu

    1. Labsii kana raawwachiisuuf Xxxxx Xxxxx Bulchiinsaa Mootummaa Naannichaa     Dambii baasuu ni danda’a.

    2. Labsii kanaa fi Dambii Labsicha hojiirra oolchuuf bahu raawwachiisuuf Abbaan Taayitichaa Qajeelfama baasuu ni danda’a.

93. Xxxxxxx Xxxxxxxxxxx Xxx Xxxxxxxx

1. Labsii Gibira Galii Mootummaa Naannoo Oromiyaa Lak. 74/1995, Labsii Lak. 74/1995 Fooyyessuuf Labsii Xxxx Lak. 134/2000, Labsii Lak. 74/1995 Akka Fooyya’eetti Irra Deebiin Fooyyessuuf Labsii Xxxx Lak. 171/2004 akkasumas Labsii Gibira Galii Hojii Albuudaa Lak. 92/1997 Labsii kanaan haqamanii jiru.

2. Seerotnii fi barmaatileen hojii Labsii kanaan faallessan kamiyyuu dhimmoota Labsii kana keessatti hammataman irratti raawwatiinsa hin qabaatan.

94. Tumaalee Ce’umsaa

1. Labsiin kun osoo hojiirra hin ooliin dura bara gibiraa jiruuf raawwiin seerota Labsii kanaan haqamanii kan itti fufu ta’a.

2. Labsii kanaan jechi bara gibiraa darbe jedhu akkaataa barbaachisummaa isaatti bara gibiraa seerota haqaman keessa jirus ni dabalata.

3. Akkaataa Labsii kana keewwata 69 tiin ibsi hir’ifama kanaan dura taasifamee, baasii, kasaaraa yookiin idaa hin sassaabamne jedhu bu’uura seera haqameetiin baasii xxx’xxxxx, kasaaraa yookiin idaa hin sassaabamne ni dabalata.

4. Akkaataa Labsii kanaatiin ibsi bu’aa fi kasaaraa yookiin galii akkaataa Qophii fi Dhiyeessa Gabaasa Faayinaasiitiin kan qophaa’u ta’ee, akkaataa gabatee yeroo Waldaan Qabiinsa Herregaa fi Odiitii Oromiyaa baasuun ta’a. Gabateen yeroo hanga hojiirra ooluu eegalutti seerri haqame raawwatiinsa ni qabaata.

5. Abbaan Taayitichaa yeroo Labsiin kun hojii xxxx xxxx irraa eegalee waggaa tokko keessatti yeroo sadarkaan kaffalaa gibiraa akkaataa Labsii kanaatiin tumame itti rawwatamu ni murteessa. Kun hanga murtaaa’utti sadarkaa kaffalaa gibiraa ilaalchisee seerri haqame raawwatiinsa ni qabaata.

6. Dambiiwwanii fi qajeelfamoonni bu’uura seerota haqamaniitiin bahan hanga Labsii kanaan wal hin faallessinettii fi dambiiwwanii fi qajeelfamoota birootiin hanga bakka bu’anitti rawwiin isaanii kanitti fufu ta’a.

95. Yeroo Labsichi Hojiirra Itti Oolu

Labsiin kun Adoolessa 1 bara 2008 irraa eegalee galii argame irratti raawwatiinsa ni qabaata.

Finfinnee,

Guyyaa _______/ 2009

Lammaa Magarsaa

Pirezidaantii Mootummaa Naannoo Oromiyaa

74