STICHTING LEZEN EN SCHRIJVEN
ONDERZOEK VERGRIJZING ‘ER ZIJN MEERDERE DEFINITIES VAN LEEFTIJD’
PARLEMENTAIRE ENQUÊTE LESSEN TREKKEN VOOR
DE TOEKOMST
ING-HOOFDECONOOM XXXXXXX XXXX
‘WE MOETEN MEER WERKEN AANTREKKELIJKER MAKEN’
N°3 oktober 2022
ONBENUT TALENT
Xxxx xxx Xxxxxx, directeur Stichting Lezen
en Schrijven over de kansen voor laaggeletterden
2 | OKTOBER | 2022
STICHTING LEZEN EN SCHRIJVEN
Kansen voor laaggeletterden X Xxxx xxx Xxxxxx
14
18
Parlementaire
enquête UWV
KRAPTE OP
DE ARBEIDSMARKT
Hoe UWV helpt om personeelstekorten op
te lossen in het onderwijs, de bouw en in de zorg
36
22
Xxxxxx Xxxxxxxx:
'Niet afrekenen, maar leren en opvolgen'
UWVMAGAZINE
6. ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
ING-hoofdeconoom Xxxxxxx Xxxx over de kansen bij deeltijdwerkers.
12. 55- PLUSSERS
Prof. dr. Xxxxx xx Xxxxx deed onderzoek naar de vergrijzing van de werkende populatie.
14. STICHTING LEZEN EN SCHRIJVEN
Directeur Xxxx xxx Xxxxxx over de kansen voor laaggeletterden.
16. ONBEKEND EN ONGEKEND TALENT
‘Liefst 500.000 mensen zouden meer uren willen werken en zijn ook direct beschikbaar.’
18. PARLEMENTAIRE ENQUÊTE UWV Xxxxx Xxxxxxx en Xxxxx Xxxx over de voorbereiding op het onderzoek.
22. ZWAAR MAAR NOODZAKELIJK MIDDEL
Hoogleraar Staatsrecht Xxxxxx Xxxxxxxx over de waarde van de parlementaire enquête.
25. EEN GIGANTISCHE KLUS
Hoe bereiden SZW en de Belastingdienst zich voor op de parlementaire enquête?
26. OPNIEUW!
‘We willen aandacht kunnen geven aan elke medewerker.’
34. COMMUNICATIECAMPAGNE UWV
Xxx xxx Xxxxxxxxx over de nieuwe pay-off: UWV werkt voor ons allemaal.
36. UWV HELPT
Initiatieven van UWV om de krapte in de zorg, de bouw en het onderwijs tegen te gaan.
Magazine voor stakeholders van UWV ■ jun 2022
■ Verschijnt drie keer per jaar ■ Realisatie: XXX, Xxxxxxxxx 00X, 0000 XX Xxxxxxxxxx, xxx.xx
■ Hoofdredactie: Xxxxxxx Xxxxx, Xxxx Xxx Xxxx
■ Mailadres redactie: xxxxxxx@xxx.xx
■ Vormgeving: LOVEBRAND DESIGNERS®
■ Lithografie en drukwerk: Tuijtel, Hardinxveld- Giessendam ■ Adreswijziging: UWV, Xxxxxxx 00000,
0000 XX Xxxxxxxxx o.v.v. ‘Adreswijziging UWVmagazine’ ■ Het is alleen toegestaan artikelen uit UWVmagazine over te nemen na toestemming van de redactie. ■ Klimaatneutraal gedrukt
en verzonden, verpakt in biofolie ■ FOTO COVER: Xxxx Xxxxxxxx
26 INCLUSIEVE ARBEIDSMARKT Bij Opnieuw versmelten de werelden van het 'normale' werken en de sociale werkplaats | 34 UWV WERKT VOOR ONS ALLEMAAL Xxx xxx Xxxxxxxxx over de nieuwe communicatiecampagne van UWV |
INHOUD
Ga ook naar UWV Magazine online voor de laatste cijfers en trends op het gebied van sociale zekerheid en arbeidsmarkt, de visie van opiniemakers over actuele thema’s
en spraakmakende columns. Kijk op xxx.xx/xx/xxxx-xxx
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
Kansen in tijden van krapte op de arbeidsmarkt
X Xxxxxxx Xxxx
6
11
Portretreeks:
Doorzetters
55-PLUS
Xxxxx xx Xxxxx: 'Er zijn meerdere
definities van xxxXxxx'
12
KORT
KIJK TERUG:TALKSHOW
OVER XXXXXX ARBEIDSMARKT
Krapte op de arbeidsmarkt blijft voorlopig een gegeven. Wat betekent dat voor werkenden, werkzoekenden en werkgevers? Voor beleidsmakers- en uitvoerders? Kunnen we oplossingen bedenken voor de korte én lange termijn? UWV verzorgde op donderdag 13 oktober 2022 in de Werkspoorkathedraal in Utrecht een interactieve avond voor iedereen die werkt aan creatieve oplossingen voor de economie, de samenleving en vooral de arbeidsmarkt. In de vorm van een talkshow werd er met deskundigen en met het publiek gesproken over krapte, gevolgen en oplossingen. Met prikkelende presentaties over langetermijnkansen én de dag van morgen, met inspirerende voorbeelden uit
de praktijk. Nieuwsgierig geworden? ■
Scan de QR-code en kijk de uitzending terug.
WW-gerechtigden voelen zich gehoord, gezien en geholpen
Vereenvoudigde WIA-beoordeling voor 60-plussers
UWV is 1 oktober gestart met de vereenvoudigde WIA-beoordeling voor 60-plussers, om achterstanden terug te dringen. In de meeste gevallen worden zij niet langer door een verzekeringsarts beoordeeld om te
bepalen of ze in aanmerking komen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA). Het is een van de maatregelen die minister Xxxxxx xxx Xxxxxx van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onlangs heeft aangekondigd om iets te doen aan de achterstanden bij de sociaal-medische beoordelingen waar UWV mee kampt.
Werknemers die twee jaar ziek zijn kunnen in aanmerking komen voor een WIA-uitkering. Normaal gesproken betekent dit dat ze een
sociaal-medische beoordeling krijgen door een verzekeringsarts en een arbeidsdeskundige. De vereenvoudigde beoordeling houdt in dat mensen die de grens van twee jaar ziekte bereiken na 1 oktober en dan 60 jaar of ouder
zijn, alleen beoordeeld worden door een arbeidsdeskundige.
In alle gevallen geldt dat werknemer en werkgever moeten instemmen met de vereenvoudigde beoordeling.
Het is dus mogelijk om wel een beoordeling door een verzekeringsarts te vragen. Ook houden cliënten de mogelijkheid om in bezwaar te gaan, zoals bij elk ander besluit van UWV. Verder is van belang dat werkgevers niet met extra kosten te maken krijgen. De maatregel loopt vooralsnog tot en met 31 december 2023. ■
De eindrapportage van de effectmeting WW-dienstverlening UWV brengt de effecten van de persoonlijke WW-dienstverlening van UWV op werkhervatting en uitstroom uit de WW binnen dertig maanden na instroom in beeld.
Eerder onderzoek toonde al aan dat WW-gerechtigden de dienstverlening van UWV meer waarderen wanneer zij een persoonlijk gesprek hebben gehad met de adviseur werk: zij voelen zich gehoord, gezien en geholpen.
Sinds 2017 zet UWV weer meer in op persoonlijke dienstverlening voor WW-gerechtigden.
Om na te gaan of dit hun kansen op de arbeidsmarkt verbetert en uitstroom uit de WW bevordert, heeft SEO Economisch Onderzoek in opdracht van UWV een experimenteel onderzoek uitgevoerd. ■
Bekijk hier de resultaten uit de eindrapportage.
Integriteitsdashboard UWV 2022: Gevoel van veiligheid stijgt verder
UWV maakt sinds 2011 elke twee jaar de balans op van de eigen integriteit.
De resultaten worden in een Integriteitsdashboard gepresenteerd. Op nagenoeg alle onderdelen is de afgelopen twee jaar verbetering geboekt, zo blijkt uit het onlangs verschenen Integriteitsdashboard 2022.
De pijlers waarop integriteit bij UWV wordt gemeten zijn: preventie, werkklimaat en vangnet & naleving. Preventie, het ontwikkelen van een interne organisatie waarin integriteitsschendingen worden voorkomen en integer gedrag wordt gestimuleerd, scoorde vijf procentpunt hoger dan in 2020 (van 85 naar 90 procent). Het klimaat, hoe medewerkers integriteit ervaren in hun dagelijkse werk ging van 81 naar 86 procent. Bij de pijler vangnet & naleving gaat het onder andere over de bekendheid met loketten waar medewerkers terecht kunnen en of medewerkers iets gedaan hebben met door hen waargenomen schendingen (95 procent geeft aan dat dit het geval is). De score bleef hier nagenoeg gelijk. ■
Overal kansrijke beroepen op verschillende niveaus
Nu de krapte op de arbeidsmarkt in elke beroepsgroep zo hoog is, zijn er vrijwel geen kansarme beroepen meer. Dat blijkt uit de update van de kansrijke beroepen- lijst van UWV. In totaal staan er nu ruim 270 verschillende kansrijke beroepen op de lijst. Voor deze beroepen geldt dat er voldoende tot goede kansen zijn om in dit beroep aan de slag te gaan. Er zijn goede baankansen op alle niveaus, van beroepen met lage instroomeisen tot en met de hogere instroomeisen.
X’ ■
Xxxx hier de volledige lijst kansrijke beroepen.
4 | OKTOBER | 2022 UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 5
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
ING-hoofdeconoom Xxxxxxx Xxxx over onbenut arbeidspotentieel
‘WE MOETEN MEER WERKEN
AANTREKKELIJKER MAKEN’
TEKST XXXX XXXXXX
De arbeidsmarkt is krapper dan ooit. Toch is er nog veel onbenut arbeidspotentieel, blijkt uit cijfers van het CBS. ING-hoofdeconoom Xxxxxxx Xxxx ziet kansen bij deeltijdwerkers en bij het beter helpen van mensen die op zoek zijn naar ander werk.
6 | OKTOBER | 2022 UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 7
Onbenut
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
arbeidspotentieel in Nederland
Er is een ongekend tekort aan personeel. Zowel CBS als UWV rapporteren een recordkrapte op de arbeidsmarkt. Meer dan
de helft van de vacatures is volgens werkgevers moeilijk vervulbaar en het merendeel van de werkgevers verwacht dat het vervullen van vacatures (nog) moeilijker wordt. Toch heeft Nederland nog een relatief groot onbenut arbeidspotentieel. Hieronder een overzicht van het onbenut arbeidspotentieel in ons land.
114.000
Gezocht, niet beschikbaar
327.000
Werkloos
Wat is onbenut arbeidspotentieel?
Onder onderbenut arbeidspotentieel verstaan we werklozen, semiwerklozen en onderbenutte deeltijdwerkers onder de bevolking tussen 15 en 75 jaar. Volgens de richtlijnen van de International Labour Organization (ILO) is iemand werkloos als hij of zij geen betaald werk heeft, recent naar werk heeft gezocht én direct aan de slag kan. Semiwerklozen staan iets
verder af van de arbeidsmarkt. Zij hebben óf recent werk gezocht óf zijn direct beschikbaar. Onderbenutte deeltijdwerkers werken in deeltijd in hun grootste werkkring, willen meer uren werken en zijn daarvoor ook beschikbaar.
*
‘De crux is vaak dat het leven wat meer om het werk heen georganiseerd moet worden’
1.120.000
Totaal onbenut arbeidspotentieel
661
460
314
119
185.000
Beschikbaar, niet gezocht
494.000
Wil meer uren werken, beschikbaar
494
327
185
114
11,3%
vrouw
8,8%
man
� Eerst de cijfers. Volgens het CBS omvatte het totale onbenut arbeidspotentieel, dat bestaat uit onderbenutte deeltijders, werklozen en semiwerklozen, ruim 1,3 miljoen personen (zie kader) in 2021.
Lang niet iedereen die tot het onbenut arbeidspotentieel wordt gerekend, staat als werkzoekende ingeschreven bij UWV. Vorig jaar ging het om 301.000 personen; 23 procent van het totale onbenut arbeidspotentieel. Vooral onderbenutte deeltijders, deeltijdwerkers die meer willen werken, staan relatief weinig ingeschreven. Van het onbenut potentieel zonder werk stond 33 procent (249 duizend personen)
2020
Onbenut arbeidsspotentieel sinds de coronacrisis (x1000)
13,6%
2022
geregistreerd bij UWV. Over deeltijd gesproken: vorig jaar werkten 4,45 miljoen mensen parttime. Van deze groep waren er 561.000 mensen die meer uren wilden werken en beschikbaar waren. Slechts
52.000 van hen stonden ingeschreven bij
Relatief veel onbenut arbeidspotentieel boven
10,9%
Cultuur, sport
Horeca
UWV als werkzoekend. Tegelijk is er sprake van een recordkrapte op de arbeidsmarkt:
de grote rivieren
Het onbenut arbeidspotentieel in 2021 was met 11,6 procent van de 15- tot
75-jarigen naar verhouding het grootst in de provincie Groningen, gevolgd door Noord-Holland met 11,1 procent. Ook in Zuid-Holland, Flevoland en Friesland was het onbenut arbeidspotentieel groter dan gemiddeld.
8 | OKTOBER | 2022
BRON CBS
en recreatie 8,7%
Handel
1
2
3
Top 3: Onderbenutte deeltijders (15 tot 75 jaar) naar bedrijfstak, 2021
In 2021 maakten meer vrouwen
dan mannen deel uit van het onbenut arbeidspotentieel
Het grotere onbenut arbeidspotentieel bij vrouwen, die relatief vaak in deeltijd werken, is volgens het CBS vooral toe te schrijven aan het grotere aandeel onderbenutte deeltijdwerkers. Bij mannen was dit landelijk 3,1 procent en bij vrouwen 5,4 procent.
volgens het CBS waren er in het eerste
kwartaal van dit jaar 133 vacatures per 100 werklozen.
ONBENUTTE DEELTIJDERS
‘Onbenut arbeidspotentieel is misschien een wat normatief begrip’, zegt Xxxxxxx Xxxx, hoofdeconoom bij ING. ‘Want wil je de economie zo groot mogelijk maken, dan zouden zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk betaald moeten werken. De cijfers laten zien dat daar veel ruimte voor is. Maar
belangrijker vind ik de vraag: halen we als �
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 9
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
� samenleving het beste uit onze tijd? Dat is niet per se hetzelfde als iedereen die dat kan, of wil, 40 uur per week laten werken.’ De cijfers van het CBS laten zien dat het aandeel onderbenut arbeidspotentieel
bij vrouwen groter is dan onder mannen: In 2021 maakte 11,3 procent van de vrouwen deel uit van het onbenut arbeids- potentieel. Van alle mannen behoort 8,8 procent tot het onbenut arbeidspotentieel.
Het grotere onbenut arbeidspotentieel bij vrouwen, die relatief vaak in deeltijd werken, is volgens het CBS vooral toe te schrijven aan het grotere aandeel
onderbenutte deeltijdwerkers. Bij mannen was dit landelijk 3,1 procent en bij vrouwen 5,4 procent.
*
‘Mensen lopen met vragen als: wat moet ik dan gaan doen? Waar ga
ik dat leren? Hoe maak ik daar tijd voor?
Hoe betaal ik mijn omscholing?’
DEELTIJDPRINSESJES
Xxxxxxx Xxxx: ‘Dit heeft te maken met de zeer sterke Nederlandse culturele norm van het anderhalve kostwinnersmodel.
Enerzijds hebben we in Nederland de groep mensen die het heeft over de deeltijdprinsesjes, anderzijds is er de groep die vindt dat moeders voor hun kinderen moeten zorgen. Een tussenweg lijkt er niet te zijn, maar de voorzieningen om meer werken voor moeders makkelijker te maken, zoals kinderopvang, zijn niet goedkoop. Je moet je werk wel heel leuk vinden en het moet daarnaast ook echt lonen, wil je als moeder fulltime blijven werken.’
MEER WERKEN MOGELIJK MAKEN
Blom vervolgt: ‘Tegelijk is het ook belangrijk om aanwezig te blijven in het arbeidsproces. Het vergroot je kans op leuk werk op de langere termijn, het
geeft je werkplezier en het zorgt voor een hoger salaris. Als je kinderen hebt, ben je ongeveer 18 jaar van je werkzame leven bezig met zorgen. Maar een werkzaam leven duurt veel langer dan die 18 jaar!
Die overige jaren kun je er veel profijt van
10 | OKTOBER | 2022
hebben als je wel bent blijven werken. Maar dit ligt niet aan de moeders; ik vind dat we daar als land echt kansen weggooien. We moeten de onafhankelijkheid van vrouwen hoger op de prioriteitenlijst zetten, zodat het makkelijker wordt om meer te blijven werken.’
ARBEIDSMARKT OVERZIEN
Xxxx stelt daarnaast de vraag of we in Nederland mensen wel goed genoeg in staat stellen om tot op hoge leeftijd te kunnen blijven werken. ‘De crux is vaak dat het leven wat meer om het werk heen georganiseerd moet worden; we moeten
niet veronderstellen dat dat allemaal maar vanzelf gaat. Ook vinden veel mensen het ontzettend lastig om de arbeidsmarkt te overzien. De doelgroep van UWV Magazine snapt wel waar de kansen zitten. Maar
dat geldt lang niet voor iedereen en daar moeten we wat mee, vind ik. Ik moet altijd denken aan de oud-klasgenoot die ik tegenkwam op een reünie van mijn
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 11
basisschool. Hij werkte in de dorpsdrukkerij. Toen ik hem sprak en zei: goh, dan moet je binnenkort wel op zoek naar nieuw werk, bleek dat hij zich daar echt wel bewust van
was, maar hoe hij dat moest aanpakken en wat hij dan wel kon gaan doen om geld te verdienen, daar had hij geen zicht op.’
TRIPADVISOR
TEKST FLEUR BAXMEIER | BEELD XXXXXX XXXXXXXX
Blom pleit daarom voor een Tripadvisor, maar dan voor de arbeidsmarkt. ‘Stel je eens voor, als je op vakantie wilt, kun je echt alles uitzoeken. Waar je heen wilt, hoe je er komt, waar je kunt overnachten, wat je er kunt doen, wat het gaat kosten. Maar juist bij zoiets belangrijks als een volgende stap of een switch, omscholen voor de arbeidsmarkt, ben je ontzettend op jezelf aangewezen. Mensen lopen met vragen als: wat moet ik dan gaan doen? Waar ga ik dat leren? Hoe maak ik daar tijd voor? Hoe betaal ik mijn omscholing? Voordat deze mensen werkloos worden, zouden ze al een wegwijzer moeten hebben die ze leidt naar een ander, kansrijker beroep. Heel belangrijk om ons bewust te worden dat veel mensen zo'n wegwijzer missen, en om de dienstverlening zo in te richten dat we
mensen kunnen helpen voordat ze werkloos worden, zodat ze hun arbeidsmarkt- perspectief kunnen vergroten. Ook dat helpt mee om de krapte tegen te gaan.’ ■
DOORZETTERS
1
‘Ik werk hier al achttien jaar met veel plezier. Met de jaren heb ik steeds meer bijgeleerd, waardoor ik inmiddels zelfstandig mijn werk kan doen.
Vanaf mijn 18e krijg ik een Wajong- uitkering, maar stopte niet met zoeken naar werk. Dat was niet altijd makkelijk, omdat ik mijn droom moest aanpassen. Toch gaf ik de moed niet op. Ik kreeg een coach van UWV die mij hielp bij het vinden van een baan. Op een gegeven moment zei zij: ‘Ik heb een baantje voor je gevonden bij de kruidenfabriek, vind je dat wat?’ Ik ben eerst een maand
op proef gegaan, om te kijken of het werk bij mij paste. Daarna zei mijn leidinggevende: ‘Van mij mag ze hier blijven.’ En vervolgens ben ik nooit meer weggegaan.
Inmiddels hoeft niemand meer uit te leggen wat ik moet doen. Als ik ’s ochtends om 7 uur begin, dan kijk ik gewoon wat er moet gebeuren en ga dan inpakken, stickers controleren, op het gewicht letten of dozen stapelen. Ik help vaak andere mensen en spring overal bij. Ik doe mijn werk net zo goed
en snel als andere mensen.
Mijn werk is super belangrijk voor me, vanwege de inkomsten maar ook het sociale contact. Ik moet toch mijn huur betalen en boodschappen doen. Daarnaast wil je ook nog op vakantie. De sfeer is gezellig en we hebben veel lol met elkaar. Als ik de hele week thuis zou zitten, dan word ik gek. Ik ben blij
dat ik vijf dagen per week werk.’
Wie
Xxxxxxx Xxxxxx Xxxxxxxxx (41).
Wat
Heeft een verstandelijke beperking en kreeg met behulp van haar werkgever een volwaardige baan zonder Wajong-uitkering.
’Ik doe mijn werk net zo goed en snel als andere mensen’
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
‘Er zijn meerdere definities van leeftijd’
Nederland vergrijst en daarmee ook de werkende populatie. Maar: geen 55-plusser is hetzelfde en iemands leeflijd zegt weinig over het werkvermogen. Dit zijn twee belangrijke onderzoeks-
in werk aan de Open Universiteit. Ze deelt een aantal belangrijke inzichten uit haar onderzoek.
TEKST XXX XXXXXXX | ILLUSTRATIE XF&M
bevindingen van Xxxxx xx Xxxxx, professor Xxxxxxxxx ouder worden
Er zijn steeds meer ouderen en minder jongeren op de arbeidsmarkt. De afgelopen decennia is de arbeidsparticipatie van oude- ren sterk gestegen. Dat komt grotendeels door beleidsmaatregelen, zoals het verval- len van de fiscale voordelen van de VUT
en het verhogen van de AOW leeftijd. Een paar cijfers: tussen 1969 en 2021 is de netto arbeidsparticipatie* van 45- tot 75-jarigen significant gestegen: van 43,3 naar 59,7 procent. Xxxxxx, de vergrijzing raakt ook de beroepsbevolking. Hoe benutten we de kracht van 55-plussers op de arbeidsmarkt?
NEGATIEVE STEREOTYPEN INCORRECT
Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt stromen nog altijd minder 55-plussers uit de WW naar werk dan jongere werkzoekenden, blijkt uit cijfers van UWV en CBS. Hoewel de arbeidsparticipatie van 55-plussers hoger
is dan ooit, is het voor hen toch ook moei- lijker om – weer – aan de slag te komen of ander werk te vinden’, beaamt Xx Xxxxx. ‘Er bestaan nog altijd negatieve – en niet correcte – stereotypen over 55-plussers: ze zouden langzamer zijn, vaker ziek, leveren minder ‘return on investment’. Ook hebben sommige ouderen negatieve opvattingen over zichzelf en denken ze: kan ik nog wel meekomen? Die vooroordelen zijn hardnek- kig en verminderen de kansen van ouderen. Terwijl tegelijkertijd bekend is dat ouderen veel relevante werk- en levenservaring
meebrengen en veelal zeer gemotiveerd zijn om door te werken. Zeker in tijden van per- soneelskrapte is het dus van belang om hen bij het arbeidsproces te blijven betrekken. En, niet onbelangrijk: zorg dat in je commu- nicatie, je wervingscampagne bijvoorbeeld, rolmodellen zichtbaar zijn. Dus niet alleen beeld van jongeren, maar ook van ouderen.’
MEERDERE DEFINITIES VAN LEEFTIJD
‘We zijn geneigd om over ouderen als één groep na te denken, maar zo’n groep
bestaat niet. Er zijn meerdere definities van leeftijd dan alleen hoe oud iemand is. De eerste is organisatie-leeftijd. Daarbij gaat
*
‘Iemands leeflijd zegt weinig over het werkvermogen’
het om de ervaringen die iemand in werk heeft opgedaan: is hij gestimuleerd om zich te blijven ontwikkelen bijvoorbeeld of staat zijn ontwikkeling al een tijdje stil. De tweede is de leefsituatie-leeftijd. Een persoon met een jongere, werkende partner bijvoorbeeld zal geneigd zijn langer door te werken dan iemand met een niet-werkende partner.
Xxxxxxxxx, met name voor mensen die ook in hun werk al zorgtaken hebben, kunnen ertoe leiden dat iemands inzetbaarheid afneemt. Met de toenemende vergrijzing gaat dat de komende jaren steeds meer een thema worden. De derde is functionele leeftijd: de fysieke en mentale gezondheid. Je kunt niet zeggen dat een werknemer met een chronische ziekte per definitie geen duurzaam werkvermogen heeft, maar hart- en vaatziekten of kanker bijvoorbeeld kun- nen de inzetbaarheid wel verminderen.
En de vierde is de psychosociale leeftijd: welke denkbeelden heeft iemand over ouder worden, niet alleen de oudere zelf maar ook de omgeving. Deze leeftijdsoorten bieden veel meer aanknopingspunten om een werknemer duurzaam inzetbaar te maken dan zijn kalenderleeftijd.’
KIJK NAAR BEHOEFTE EN STERKE PUNTEN
‘Het is goed als werkgevers nadenken over de verschillende behoeften van oudere werknemers. Voer gesprekken met 55-plus- sers binnen je bedrijf, met de bovenstaande leeftijdsdefinities in gedachten. Wat is
je situatie en waar heb je behoefte aan? Zorg dat je een breed hr-aanbod hebt voor ouderen en dat zij dat aanbod goed weten te vinden en te gebruiken. Een breed hr- aanbod bevat onder andere interventies
gericht op het ontzien en behoud van mede- werkers. Parttime werken is daar onderdeel van, dat is vooral nuttig bij mensen die een verminderd werkvermogen hebben. Het Radboudumc bijvoorbeeld gaat met oudere werknemers in gesprek over de vraag hoe zij fysiek en mentaal fit kunnen blijven en een goede balans tussen werk en privé kunnen behouden. Dat soort initiatieven juich ik toe.’
‘Zorg daarnaast dat je hr-aanbod ook opties biedt voor ontwikkeling en het benutten van de talenten en vaardigheden van individuele medewerkers. Interventies die daarop gestoeld zijn, blijken heel effectief. Wij hebben onderzoek gedaan naar job crafting. Bij job crafting geeft de medewerker zelf vorm aan de functie op basis van diens talenten, vaardigheden en competenties.
Dit blijkt een effectieve manier om te zorgen dat iemand inzetbaar blijft.’
ONTWIKKELKANSEN BIEDEN
‘Om inzetbaar te blijven, is het belangrijk dat mensen, ouderen in het bijzonder, zich blijven ontwikkelen. Mentale veerkracht en cognitieve flexibiliteit kun je namelijk trai- nen door uit je comfortzone te komen, iets nieuws te leren. Werkgevers kunnen hierbij helpen, bijvoorbeeld door kansen te bieden om iets nieuws te proberen, maar ook door in gesprek te gaan over ontwikkeling en vitaliteit. Stel vragen als: hoe zit je fysiek en mentaal in je werk? Heb je behoefte aan
coaching om mentaal of fysiek fit te blijven? Xxxx ook met de oudere medewerker naar de toekomst: welke skills zijn er dan nodig?
Is het tijd om iets bij te gaan leren? In de huidige arbeidsmarkt volgen ontwikkelingen elkaar snel op en ik voorspel dat de arbeids- markt steeds meer op skills gebaseerd zal zijn en niet zozeer op ervaring. Daar moeten we mee leren omgaan.’ ■
* netto arbeidsparticipatie:
het aandeel van de werkzame beroeps- bevolking in de bevolking (beroeps- en niet-beroeps bevolking)
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 13
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
‘Er valt zoveel winst te behalen voor laaggeletterden’
XXXX XXX XXXXXX
‘Ik verzon allerlei smoezen om maar niet te hoeven lezen en schrijven.’
XXXXX XXXXXXXX
Onvoldoende kunnen lezen, schrijven, rekenen of omgaan met een computer of smartphone verslechtert je kansen en positie op de arbeidsmarkt, aldus Xxxx xxx Xxxxxx (45), directeur- bestuurder van Stichting Lezen
en Schrijven.
Maar liefst 2,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Bovendien is de
kans op onvoldoende digitale vaardigheden drie keer zo groot bij laaggeletterden. En dat heeft gevolgen voor volgen van een opleiding en het vinden en behouden van werk. In het tweede kwartaal van 2022 telde het onbenut arbeidspotentieel ruim 1,1 mil- joen mensen. Tot wel vijftig procent van die populatie is laagopgeleid, laaggeletterd en langdurig werkzoekend.
14 | OKTOBER | 2022
STARTKWALIFICATIE
Stichting Lezen en Schrijven zet in op het voorkomen en verminderen van laaggelet- terdheid. De stichting richt zich op het bedrijfsleven, gemeenten, maatschappelijke organisaties, ministeries en het Nederlandse publiek. Xxxx xxx Xxxxxx: ‘De helft van de laaggeletterden is in Nederland opgegroeid en naar de basisschool gegaan, maar mist de juiste startkwalificaties. Hun taal- en/of rekenniveau ligt onder mbo2, ofwel 2F. Dit aantal groeit door de vergrijzing en doordat er meer en meer jongeren met onvoldoende basisvaardigheden het onderwijs verlaten.’
GEZONDHEID
Laaggeletterdheid heeft ook invloed op de gezondheid en op het terrein van werk. Constante stress en schaamte leidt vaak tot een hoger ziekteverzuim en een lagere
productiviteit. ‘Informatie wordt minder goed of langzamer verwerkt en de kans op
het maken van fouten neemt toe. Bijvoorbeeld bij het werken met prijslabels, het lezen van routes en planningen of het maken van digitale verslagen.’
TRAINING EN VOORLICHTING
Stichting Lezen en Schrijven geeft training en voorlichting aan onder meer gemeenten
en UWV-medewerkers. ‘Zij hebben een belang- rijke verwijsfunctie voor hulp en aanbod in de regio. In vrijwel alle Nederlandse gemeenten worden laagdrempelige cursussen en trainin- gen aangeboden, bijna altijd gratis.’ De krappe arbeidsmarkt nu maakt dat werkgevers eerder bereid zijn om te investeren in om- en bij- scholing. Er is zoveel winst te behalen, mits we samen oog hebben voor oplossingen en het bieden van een helpende hand.’
‘Post bleef liggen, mails bleven onbeantwoord. Niemand had door dat ik niet goed kon lezen, schrijven,
rekenen en omgaan met een computer. Xxxxx Xxxxxxxx (48) hield haar laaggeletterdheid jarenlang angstvallig verborgen.
‘Ik verzon allerlei smoezen om maar niet te hoeven lezen en schrijven. Van ‘mijn handschrift is niet goed’ tot ‘ik ben mijn leesbril vergeten’. Je wil je opgroeiende kinderen zo graag helpen met school-
opdrachten. Maar je kunt het niet. Dat geeft de nodige tranen. De schaamte is groot.’
LAGERE SCHOOL
Xxxxx Xxxxxxxx is geboren in Tetouan, Marokko. ‘Ik heb de helft van de lagere school gemist. Later heb ik wel een cursus
op lbo-niveau gedaan. Daarin werden geen hoge eisen gesteld aan mijn taalniveau.’ Dertig jaar lang werkte ze als horeca-
en hotelmedewerker. Tot ze na een schouderoperatie werd afgekeurd voor zwaar fysiek werk. ‘Ik wil graag een mbo- opleiding maatschappelijk werk doen en een baan vinden die bij me past. Maar voor een standaard taalcursus spreek ik te goed Nederlands. En voor een vervolgopleiding kom ik tekort. Ik kom zo geen stap verder.’
AMBASSADEUR
Als taalambassadeur voor Stichting Lezen en Schrijven vraagt Xxxxx regelmatig aandacht voor haar situatie. ‘Ik ben met mijn verhaal op radio en
in televisieprogramma’s geweest; van Koffietijd tot het Jeugdjournaal.’ Met UWV overlegt ze over alle mogelijkheden. ‘Wat
heb ik nog nodig om de taal voldoende machtig te zijn? Volwassenenonderwijs op hoger niveau zou een uitkomst zijn.
Alleen vier dagen werken en een dag naar school kan ik niet combineren met de zorg voor mijn gezin.’
DEUREN OPEN
TEKST XXXXXXX XXXXXXXXXX | BEELD XXXX XXXXXXXX
‘Er komt zoveel schaamte en stress kijken bij niet goed kunnen lezen en schrijven. Je staat continu onder spanning. In de jaren ben ik daar wel in veranderd. Als je durft te zeggen dat je laaggeletterd bent valt er een enorme spanning van je af. En gaan er meer deuren voor je open. Maak ik nu nog een taalfout? Xxxxxx dan! Het belangrijkste is dat ik van me laat horen.’ ■
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 15
ONBENUT ARBEIDSPOTENTIEEL
ONBEKEND, ZEER BEMIND
TEKST XXX XXXXXXXXX | BEELD XXXX XXXXXXX
Volgens het CBS behoorden in 2020 1.114.000 personen tot het onbenut arbeidspotentieel. Xxx Xxxxxxx, directeur Werkbedrijf UWV, gebruikt die term niet graag. ‘Ik heb het liever over onbekend en ongekend talent.’
*
Nog nooit zijn in Nederland zo veel
met een uitkering en mensen die dreigen
een beroep leren bij een erkend leerbedrijf. En het STAP-budget (Stimulering van de ArbeidsmarktPositie: een vergoeding voor scholing waarmee mensen hun positie op de arbeidsmarkt kunnen verbeteren, red.) mag wat mij betreft nooit meer verdwijnen. En werkgevers hoeven niet bang te zijn dat ze hun goed opgeleide werknemers vervolgens kwijtraken. Als alle werkgevers dit namelijk stimuleren, komt er vanzelf een carrousel op gang waarbij iedereen zelf ook weer goed opgeleide werknemers kunnen vinden die door een ander zijn opgeleid.’ Daarnaast maakt Xxxxxxx zich hard voor betere en beter betaalbare kinderopvang. ‘Dat is
mensen aan het werk geweest: 4,9 miljoen mensen hebben fulltime werk, en nog eens 4.7 miljoen mensen werken parttime. Tegelijkertijd was er nooit eerder zo’n schrijnend tekort aan arbeidskrachten. Op
dit moment staan er ruim 450.000 vacatures open, die je dus gemakkelijk kunt vervullen met die ruim 1,1, miljoen onbekende en ongekende talenten. Althans, dat zou je denken. ‘Was het maar zo simpel’, zegt
Xxx Xxxxxxx.
PARTTIMERS
In de pool van onbekend en ongekend talent zitten zo’n 340.000 werklozen: mensen zonder werk die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn. Voor een ander deel gaat het om mensen die beschikbaar zijn en niet gezocht hebben (182.000) of juist niet beschikbaar zijn maar wel gezocht hebben (119.000). Maar het grootste is de groep van onderbenutte deeltijdwerkers. ‘Liefst 500.000 mensen zouden wel meer uren willen werken en zijn ook direct beschikbaar’, legt Thissen uit. ‘Een groot obstakel daarbij is de kinderopvang, die is in Nederland niet voldoende en niet voldoende betaalbaar beschikbaar. Verder kennen wij een belastingsysteem dat werkt met toeslagen. Veel parttimers verliezen zo veel toeslag wanneer ze meer gaan werken,
16 | OKTOBER | 2022
‘Veel parttimers verliezen zo veel toeslag wanneer ze meer gaan werken, dat de extra arbeid niet loont’
dat de extra arbeid niet loont. Ook heeft een deel van de parttimers er bewust voor gekozen om parttime te gaan werken voor een betere balans tussen werk en privé.
Daarnaast wil een deel van de fulltimers ook parttime gaan werken vanwege dezelfde reden.’
BREDE DIENSTVERLENER
UWV wil een brede dienstverlener zijn en iedereen aan het werk helpen. ‘Wij hebben in principe alleen directe invloed
op het primaire proces en dat betekent: in samenwerking met andere partijen mensen
hun werk te verliezen naar werk begeleiden. We hebben inzicht in en invloed op de werkzoekenden uit de eigen bestanden. Van het totale onbenutte arbeidspotentieel van de Nederlandse bevolking staat 29 procent geregistreerd in onze systemen. Vooral mensen zonder uitkering en jongeren staan niet geregistreerd.’ Toch reikt de invloed van UWV verder dan de mensen uit de eigen bestanden. Thissen: ‘In de coronaperiode werd massale werkloosheid verwacht. In een herontdekte samenwerking tussen sociale partners, gemeenten, onderwijs en arbeidsmarktpartijen zijn we volop gaan deelnemen in Regionale Mobiliteitsteams. De werkloosheid bleef uit, we kregen er krapte voor in de plaats, maar de samen- werking is gebleven. Die komt in deze situatie ook uitstekend van pas.’
XXXXXXXX, XXXXXXXX, SCHOLING
Xxxxxx we meer mensen aan het werk krijgen, dan zullen deze partners samen de schouders eronder moeten zetten, vindt Xxxxxxx. En die schouders moeten vooral onder vergaande stimulering en scholing. ‘Niet alleen in onderwijsinstellingen, maar ook op de werkvloer moeten we inzetten op scholing, scholing en scholing, liefst
in de vorm van de Beroeps Begeleidende Leerweg, waarbij mensen in de praktijk
niet morgen geregeld, en de kinderopvang hoort niet bij de directe invloedssfeer van UWV. Maar wij kunnen als belangrijke arbeidsmarktpartij wél een signaal afgeven aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.’
VIJF JAAR
En ja, dat zijn dringende signalen. ‘Toch ben ik optimistisch. Toen Xxxx X. Xxxxxxx in 1961 zei dat voor het einde van het
decennium Amerikanen op de maan zouden lopen, gaf dat een enorme boost aan de ontwikkeling van de ruimtevaart. In 1969 liepen er inderdaad Amerikanen op de maan. Ik zou willen zeggen: voor het einde van het decennium hebben we volledige werkgelegenheid, is er geen werkloosheid meer en doet iedereen naar vermogen
mee. Je ziet dat sommige werkgevers al teruggrijpen op oude vormen van goed werkgeverschap. Xxxxxxx bouwden grote werkgevers complete wijken voor hun medewerkers, zoals Batadorp en Heveadorp. Nu zien we ook weer werkgevers die huisvesting voor hun werknemers regelen. En als UWV blijven wij mensen – via de vestigingen en de Regionale Werkcentra – op weg helpen. Met een lage drempel en een open deur. Onze ambitie: je komt bij ons altijd vandaan met perspectief.’ ■
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 17
PARLEMENTAIRE ENQUÊTE
Lessen trekken
VOOR DE TOEKOMST
TEKST XXXX XXXX | BEELD XXX XXX XXX XXXX
Sinds februari dit jaar is een nieuwe enquêtecommissie aan het werk. Zij doet onderzoek naar de vraag hoe in
de afgelopen decennia de fraudebestrijding heefl kunnen leiden tot een tekortschietende rechtsbescherming en dienstverlening voor en aan burgers. Xxxxxxxxxxx beleidsadviseurs Xxxxx Xxxxxxx en Xxxxx Xxxx zijn beide betrokken bij de voorbereidingen van UWV op deze enquête.
‘Ongekend onrecht’ is de titel van een indringend rapport over de kindertoe- slagenaffaire. De conclusies waren pijnlijk en hadden een breed maatschappelijk effect. Mede naar aanleiding van dit rap- port werd ruim een jaar na het uitkomen ervan een parlementaire enquêtecommis- sie in het leven geroepen die in bredere zin ingaat op het functioneren van de overheid. ‘Het is een breed opgezette enquête waarin fraudebeleid en fraude- beleid in relatie tot dienstverlening van acht departementen, de Belastingdienst, Stichting Inlichtingenbureau en UWV onder de loep worden genomen,’ zegt
18 | OKTOBER | 2022
UWV-beleidsadviseur Xxxxx Xxxx. ‘Een kern- aspect zal de ontwikkeling zijn over de jaren van fraudebeleid en met name fraude- bestrijding, hoe dit in de praktijk heeft doorgewerkt en welke politieke keuzes daaraan ten grondslag lagen.’
DOCUMENTEN VAN DE AFGELOPEN 20 JAAR AANLEVEREN
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 19
Afgelopen februari ging de parlementaire commissie van start met het verzamelen van schriftelijke gegevens. UWV werd gevraagd documenten met betrekking tot fraude-gerelateerde onderwerpen van de afgelopen 20 jaar aan te leveren, verdeeld
over 36 onderwerpen of ‘vorderingen’ zoals in het onderzoek worden genoemd. Xxxxx Xxxxxxx, strategisch beleidsadviseur bij UWV: ‘Het gaat om vele tienduizenden documenten, waaronder vergaderverslagen, agenda’s en e-mails. Het is niet alleen de hoeveelheid documenten, maar ook de wijze waarop ze moeten worden aangeleverd die de nodige tijd vraagt, vervolgt Xxxxxxx: ‘We moeten bijvoorbeeld aangeven welke docu- menten of delen van documenten na afloop van de enquête openbaar mogen worden gemaakt en welke niet. En er speelt nog
iets anders. Als werkgever hechten we aan
de bescherming van de privacy van onze �
Xxxxx Xxxxxxx (links) en Xxxxx Xxxx (rechts)
PARLEMENTAIRE ENQUÊTE
� medewerkers en cliënten. De commissie wil bijvoorbeeld ook graag het e-mailverkeer inzien van verschillende (oud-) bestuurders, (oud-)directeuren en enkele medewerkers. Dat heeft persoonlijke impact en moet daarom gepaard gaan met de nodige waar- borgen op het gebied van privacy. Het zijn zaken waarover we dan ook het gesprek aangaan met de griffie van de commissie.’
BETERE SAMENWERKING TUSSEN INSTANTIES
Naar verwachting wordt na deze gesprek- ken de schriftelijke fase van het onderzoek afgesloten. Vervolgens is het de bedoeling
20 | OKTOBER | 2022
dat eind dit jaar de zogeheten informele gesprekken starten met medewerkers van de verschillende partijen. Krol: ‘Deze gesprekken zijn voornamelijk bedoeld om de aangeleverde documenten van context
te voorzien, om ze als het ware in te kleuren. De commissie bepaalt wie zij oproepen.
Wij ondersteunen het proces en zorgen voor de inhoudelijke voorbereiding. Dat geldt uiteraard ook voor onze mensen die worden opgeroepen voor de openbare verhoren die daarop zullen volgen.’
Een parlementaire enquête is het zwaar- ste middel dat de Tweede Kamer ter
beschikking heeft om onderzoek te doen naar het functioneren van de overheid. Krol: ‘Het is belangrijk dat we met deze enquête lessen trekken voor de toekomst. Onze wens is dat de parlementaire enquête ook laat zien dat door betere samen- werking tussen de verschillende instanties en overheden de dienstverlening aan burgers kan worden verbeterd. Dat we
BRON XXXXXXXXX.XXX
echt naar elkaar willen luisteren en elkaars perspectieven willen begrijpen. Het functio- neren van de overheid krijgt uiteindelijk vorm door de dynamiek tussen politieke keuzes, vorming van beleid en de daad- werkelijke uitvoering ervan.’ ■
PARLEMENTAIRE ENQUETES IN NEDERLAND
1852 - 1853
1940-1945
eerste besluit tot parlementaire
enquête
ACCIJNS OP ZOUT Is het belasten van zout bij de inslag doelmatig met het oog op de belangen van de schatkist en de nijverheid? Die vraag kwam op tijdens een wetsvoorstel over de zoutaccijns. In november 1852 werd daarop besloten hiervoor een parlementaire enquête in te stellen. Doordat de regering de Kamer ontbond is het nooit tot een onderzoek
laat staan een eindrapport gekomen.
2002-2003
REGERINGSBELEID Deze parlementaire enquête richtte zich op het regeringsbeleid van de kabinetten-Xx Xxxx, -Xxxxxxxxx X en II, -Xxxxxxxxx XXX en -Schermerhorn vanaf de Duitse inval in
Nederland op 10 mei 1940 en de oorlog met Japan.
1998-1999
BOUWNIJVERHEID Op 5 februari 2002 besloot de Tweede Kamer een parlementaire enquête in stellen naar de
aard en omvang van de fraude in de bouw.
VLIEGRAMP BIJLMERMEER In 1998-1999
vond een parlementaire enquête plaats naar de vliegramp in de Bijlmermeer
in 1992.
2009-2012
2012-2014
FINANCIEEL STELSEL De Tweede Kamer stelde in juni 2009 een onderzoek in naar de kredietcrisis van 2008. Het ging daarbij
om de structurele problemen in het
financieel stelsel.
WONINGCORPORATIES Op 16 april 2013
besloot de Tweede Kamer een parlementaire enquête in te stellen naar de opzet en het functioneren van woningcorporaties.
2019 - voortdurend
2013-2016
AARDGASWINNING GRONINGEN In maart 2019
besloot de Tweede Kamer op voorstel van Xxx xxx xxx Xxx (GroenLinks) tot het houden van een parlementaire enquête naar de aardgaswinning in Groningen.
FYRA In juni 2013 besloot de Tweede Kamer een parlementaire enquête te houden over de Fyra-treinverbinding
tussen Nederland en België.
2021 - voortdurend
2021 - voortdurend
DIENSTVERLENING, HANDHAVING EN FRAUDE- BESTRIJDING BIJ OVERHEIDSDIENSTEN Op 11
februari 2021 besloot de Tweede Kamer tot het houden van een parlementaire enquête naar de
affaire rondom de kinderopvangtoeslag.
AANPAK VAN DE CORONAPANDEMIE
Op 4 november 2021 besloot de Tweede Kamer een parlementaire enquête te organiseren over de aanpak van de coronapandemie.
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 21
PARLEMENTAIRE ENQUÊTE
Niet afrekenen, MAAR LEREN EN OPVOLGEN
Ooit was de parlementaire enquête een instrument dat door de Tweede Kamer spaarzaam werd ingezet. Nu lopen er drie tegelijk. Het is een zwaar, maar nuttig en noodzakelijk middel, zegt Xxxxxx Xxxxxxxx, hoogleraar Staatsrecht aan de Universiteit Utrecht.
TEKST XXXX XXXX | BEELD XXX XXX XXX XXXX
In 1852 besloot de Tweede Kamer een enquête in te stellen naar de doelmatigheid van de belasting op zoutwinning.
Uiteindelijk ging deze eerste parlementaire enquête niet door omdat de regering een jaar later besloot de kamer te ontbinden.
UITBOUW VAN DE SOCIALE WELVAARTSSTAAT
Tot de Tweede Wereldoorlog zouden er in totaal acht enquêtes worden gehouden, waaronder een geruchtmakende naar de arbeidsomstandigheden in fabrieken die uiteindelijk de aanzet gaf tot de Arbeidswet van 1890. Alleen al afgelopen twintig jaar zijn dat er al elf. Xxxxxxxx: ‘In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw nam het aantal enquêtes toe om in 21ste eeuw te exploderen met momenteel drie enquêtes die tegelijk lopen, een unicum in Nederland. Deze evolutie moet worden gezien in de context van de verdere uitbouw van de sociale welvaartsstaat en de toenemende complexiteit van de samenleving. Deze
22 | OKTOBER | 2022
context heeft geleid tot een sterke toename van wet- en regelgeving en beleid en tot de uitbouw van een bureaucratisch overheids- apparaat met een wirwar van actoren
die vaak een specifieke expertise hebben. De opkomst van deze ‘administrative state’ heeft geleid tot een fragmentatie van bevoegdheden en verantwoordelijkheden, wat kan leiden tot problemen met transparantie en accountability.’
ONVOLDOENDE GRIP OP DIGITALISERING
Een belangrijke rol speelt ook de almaar verdergaande digitalisering, waarop de Tweede Kamer onvoldoende grip heeft. De Nederlandse overheid heeft ook haar informatiehuishouding slecht op orde, vervolgt Xxxxxxxx. Hierdoor kunnen burgers lelijk in de knel geraken, zie ook de kinderopvangtoeslagaffaire.’
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 23
Het vinden van de balans tussen verdergaande digitalisering, rechtstatelijke waarborgen en de menselijke maat is wat Goossens betreft een van de grootste
opgaven voor de komende decennia. Hij zou het een goed idee vinden om een staatscommissie in te stellen met de opdracht hoe om te gaan met dit spanningsveld.
WEGBLIJVEN VAN AFREKENCULTUUR
Een parlementaire enquête draait meestal om twee zaken, waarheidsvinding en publieke verantwoording, ofwel wie is waarvoor politiek verantwoordelijk.
‘Wat je ziet is dat het zwaartepunt van aandacht vaak ligt bij de publieke verantwoording over het verleden, inclusief politieke afrekeningen,’ zegt
Goossens. ‘Ik hoop dat we bij de enquête Xxxxxxxxxxxx en Dienstverlening wegblijven van die afrekencultuur. Dat zal immers niet ten goede komen aan het toch al snel slinkende vertrouwen in de politiek en het leidt af van de concrete oplossingen voor huidige en toekomstige problemen in de werking van overheid
en haar relatie met de burger.’ �
PARLEMENTAIRE ENQUÊTE PARLEMENTAIRE ENQUÊTE
‘Een gigantische klus’
Naast UWV zijn ook de Belastingdienst
� HERSTEL EN VERTROUWEN IN DE OVERHEID
De enquête naar dienstverlening, hand- having, informatie-uitwisseling en fraude- bestrijding bij overheidsdiensten is zeer breed van opzet, constateert Xxxxxxxx. ‘Het is niet minder dan een onderzoek naar de werking van rechtsstaat, waarbij de commissie als doel heeft een bijdrage te leveren aan het herstel van vertrouwen in de overheid. Wat ging er mis, waarom en hoe kan dat in de toekomst worden voor-
komen? Bijzonder is dat de enquêtecommis- sie ook de eigen rol van de Tweede Kamer zal onderzoeken.’
MAAK GEBRUIK VAN BESTAAND WETEN- SCHAPPELIJK ONDERZOEK
Natuurlijk moet er goed onderzoek worden gegaan, zegt Xxxxxxxx, maar maak vooral ook gebruik van bestaand wetenschappelijk onderzoek en eerdere onderzoeken en rapporten, zoals onder meer die van de Autoriteit Persoons- gegevens, de Commissie van Venetië en het rapport Ongekend Onrecht van de Parlementaire Ondervragingscommissie. Goossens: ‘Dat komt de snelheid en de effectiviteit ten goede. Ze staan vol met nuttige aanbevelingen. Denk daarbij aan nieuwe instrumenten voor betere rechts- bescherming van de burgers en de noodzaak van maatwerk, algemene regels voor bestuurswetgeving en het overwegen van de opname van een zogenaamde hardheidsclausule, waarbij de wet zelf de
mogelijkheid biedt om wettelijke bepalingen niet toe te passen als deze onbillijke of onredelijke gevolgen hebben.’
OPVOLGING VAN DE AANBEVELINGEN
Xxxxxxxx zou graag zien dat de nadruk in deze enquête ook komt te liggen op, zoals hij zegt ‘de opvolging van de aanbevelin- gen.’ ‘In mijn geboorteland België leidde een parlementair onderzoek naar de Dutroux- affaire bijvoorbeeld tot een ingrijpende
24 | OKTOBER | 2022
*
‘Mijn advies: kijk na 1 jaar hoe het is gesteld met de realisatie
van de aanbevelingen en doe dat na 5 jaar opnieuw’
hervorming van de politiediensten. De opzet van de enquête Xxxxxxxxxxxx en Dienstverlening is daar natuurlijk niet mee te vergelijken, maar ik hoop dat dit onder- zoek leidt tot even concrete en wezenlijke
veranderingen. Dat daadwerkelijk invulling wordt gegeven aan hoe in de toekomst misstanden in de rechtsstaat kunnen worden voorkomen op het vlak van dienst- verlening, handhaving, informatie-uitwis- seling en fraudebestrijding. Ten slotte is het ook belangrijk verder te onderzoeken hoe de Tweede Kamer weer voldoende grip kan krijgen op de digitalisering van bestuur. Ik zou de Tweede Kamer, de uit- voeringsorganisaties en andere betrokken actoren aanraden om na één jaar te kijken hoe ver het staat met de opvolging van
de aanbevelingen. Na vijf jaar zou deze exercitie herhaald moeten worden. Want hoe zinvol en nuttig het ook is om met aanbevelingen over dienstverlening, menselijke maat en rechtsbescherming te komen, het gaat uiteindelijk om wat er concreet wordt gedaan om te voorkomen
dat burgers worden vermalen in een slecht functionerend overheidsapparaat.’ ■
en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid betrokken bij de parlementaire enquête. Hoe bereiden zij zich hierop voor?
TEKST XXXX XXXX
REACTIE BELASTINGDIENST
ALLE HENS AAN DEK
Xxxxxxxx Xxxxxxx staat aan het hoofd van een door de Belastingdienst speciaal voor de parlementaire enquête Fraudebeleid en Dienstverlening opgericht team.
Het team, dat bestaat uit elf vaste mensen, aangevuld met zo’n veertig uitzendkrachten, is gesplitst in twee onderdelen - één die zich bezighoudt met het proces, de ander met de inhoud. Xxxxxxx: ‘De eerste richt zich primair op de zoektocht naar de voor de parlementaire commissie relevante documenten. Waar moeten we zoeken? Hoe gaan we zoeken? Welke zoektools zijn daarvoor nodig? Hoe leggen we vast wat we waar hebben gevonden en welke afwegingen we daarbij hebben gemaakt? De hele zomer hebben we met tachtig mensen doorgewerkt om zo’n 600.000 documenten door te vlooien. Een gigantisch klus die een stevig beslag legt op onze organisatie, niet in de laatste plaats op de IT-capaciteit.’
Het andere deel van het team Parlementaire Enquêtecommissie BD richt zich op het analyseren van de gevonden informatie en de politiek-bestuurlijke analyse. Xxxxxxx: ‘De enquête is ontzettend breed opgezet en, zo heb ik de indruk, vooral ingesteld om van elkaar te leren in plaats van elkaar de maat te nemen. Wat is er nodig voor een betere samenwerking tussen beleid en uitvoering zodat burgers niet langer in de knel geraken? Hoe regel je betere afstemming tussen de verschillende overheidsinstanties? Hoe gaan we, kortom, een tweede kindertoeslagenaffaire voorkomen? Als dat het resultaat is van de enquête is die wat mij betreft al meer dan geslaagd.’
REACTIE SZW
30 JAAR TERUG IN DE TIJD
Xxxx Xxxxxxxx is projectleider van Project 10, een team van ongeveer tien mensen dat voor het ministerie van SZW de werkzaamheden voor de parlementaire enquête Fraudebeleid en Dienstverlening coördineert en regisseert.
Xxxxxxxx: ‘In de organisatie waren op een zeker moment zo’n 150 mensen bezig met het zoeken en beoordelen van documenten en het opstellen van inlichtingen. Het legde een
zodanig beslag op de organisatie dat het reguliere werk soms op een lager pitje moest worden gezet. Xxx is gevraagd om dertig jaar terug in de tijd te gaan. Dat betekent dat niet alleen ons digitale archief, maar ook ons papieren archief, dat in grote, beveiligde hallen in Winschoten is opgeslagen, moest worden doorgenomen. Een monnikenwerk. Ook moesten we naar het Nationaal Archief voor nog oudere documenten. Uiteindelijk hebben we ruim 100.000 documenten digitaal aangeleverd aan de commissie, waarbij de hulp van de informatiespecialisten van Doc-Direct en SSC- ICT, beide onderdeel van het ministerie van BZK, onmisbaar was. Niet alleen bij het toepassen van een geavanceerde zoektool, maar ook bijvoorbeeld bij het herstellen van oude mailboxen en bij de autorisatie van de mensen die voor ons de archieven doornamen.’
‘Bij aanvang van onze werkzaamheden hebben we drie uitgangpunten geformuleerd. De eerste is openheid, we willen de parlementaire enquêtecommissie zo goed mogelijk van dienst zijn. Het creëren van een veilige omgeving voor onze medewerkers is een ander uitgangspunt. We hebben afspraken met de commissie over de vertrouwelijke omgang met persoonsgegevens en we gaan collega’s geen zaken nadragen die zij tien, twintig jaar geleden met de beste bedoelingen hebben gedaan. Ten derde willen we als SZW oprecht lessen trekken voor de toekomst. Gelukkig, zo heb ik de indruk, zit de parlementaire commissie ook op deze lijn. Na de rapporten over de kinderopvangtoeslagenaffaire en de uitvoeringsorganisaties beseften we allemaal al dat zaken anders moesten worden aangepakt. Daarmee is inmiddels
flink vooruitgang geboekt. Kijk alleen al hoe de samenwerking tussen UWV en SWZ de laatste jaren is verbeterd. Het eindrapport van deze parlementaire commissie zal voor alle betrokken organisaties hopelijk ook een steun in de rug zijn om op de ingeslagen weg voort te gaan.’
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 25
REPORTAGE ARBEIDSBEPERKTEN
‘WE WILLEN AANDACHT KUNNEN GEVEN AAN ELKE MEDEWERKER’
TEKST TIJGERBLOED TEKSTEN & XXXXXX XXXXXXXX | BEELD XXXXXX XXXXXXXX
Een instaptrede van de trein wordt een kantoorstoel, oude treinplafonds en wandjes vormen samen een nieuwe stiltewerkplek. Bij OPNIEUW! in het Friese plaatsje Buitenpost wordt kantoormeubilair vervaardigd uit gebruikte materialen. Als sociale onderneming zet OPNIEUW! hier mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor in. Die noemen ze liever ‘unieke talenten’. Algemeen directeur Xxxx Xxxxxxxxx: ‘Mensen kunnen veel meer dan je denkt’.
Hoe kun je ondernemerschap inzetten ten dienste van andere mensen? Dat was de basisgedachte waarmee OPNIEUW!- oprichter en circulair ondernemer Xxxxx Xxx Xxxxxxx in 2017 een nieuw bedrijf opzette. De werelden van het ‘normale’ werken en van de sociale werkplaats moesten versmelten. ‘Xxxxx Xxx xxxxx iets teruggeven aan de wereld’, vertelt algemeen directeur Xxxx Xxxxxxxxx. ‘Dat vertaalde zich in de focus op ecologische winst en het sociale uitgangspunt van
OPNIEUW!. Ik ben samen met hem en mijn collega’s die reis begonnen.’
Al het meubilair wordt gemaakt in Buitenpost, door eigen houtbewerkers, stoffeerders, metaalbewerkers en monteurs. ‘Het personeelsbestand bestaat voor zo’n veertig procent uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die we zelf hebben opgeleid’, vertelt Xxxx. Het kan gaan om mensen met een Wajong- of WIA-uitkering, maar ook een zeventiger die nog af en toe aan de slag wil, mag aankloppen.
Het aanbod is divers. OPNIEUW! maakt van petflessen kantoorlampenkappen, jeans worden omgetoverd tot
afscheidingswandjes. Het bedrijf levert aan kantoren, de zorg en het onderwijs. Doordat er amper nieuwe grondstoffen worden gebruikt, is de CO2-uitstoot lager.
Kandidaten worden doorgaans aangedragen door UWV, gemeenten of een regionale
maatschappelijke organisatie. Noordmans: ‘Meestal komt er eerst een proefplaatsing van drie maanden. Dan kijken we: is het een match? Zo kijken we of iemand de drie
cultuurwaardes van het bedrijf onderschrijft: positiviteit, communicatie en vertrouwen.
Oplossingsgerichte communicatie vinden wij belangrijk. Xxxx je zit even niet lekker in je vel, dan moet je je vrij voelen om dat dan
ook te zeggen. Vertrouwen in elkaar hebben. Zo’n cultuur creëer je samen, dus we vinden een positieve houding van onze kandidaten belangrijk.’
Tijdens een proefplaatsing wordt op twee momenten geëvalueerd met de kandidaat. ‘Open gesprekken waarin we vragen, denk je dat je hier past? Is dit wat je wilt? We hebben veel succesverhalen, maar af en toe
matcht het niet. Xxx houdt het helaas op, maar al deze ervaring opdoen is ook al een mooi resultaat.’
OPNIEUW! werkt xxxx samen met UWV. ‘Het was even zoeken, maar nu we weten bij wie we moeten zijn is de telefoon zo gepakt. We hebben er vaste aanspreekpunten. Zo hebben ze een
bedrijfsanalyse (zie kader op pagina 30) bij ons uitgevoerd om te adviseren hoe we een werkproces nog beter in kunnen richten en teamleiders kregen leiderschapstrainingen.
We denken nu na over het aannemen van een eigen jobcoach. Ook als we flink
groeien willen we genoeg aandacht kunnen geven aan iedereen. UWV denkt over zulke dingen ook mee.’
Noordmans raadt andere bedrijven zeker aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans te geven. ‘Het
geeft veel voldoening. Onze medewerkers werken keihard omdat wij ze een kans geven. En ze kunnen vaak veel meer dan we in eerste instantie verwachten. Je moet er wel energie en tijd in willen investeren. Het heeft zeker toegevoegde waarde voor een bedrijf, op menselijk niveau. Onze medewerker Xxxx zegt, ‘ik ben hier een nieuw persoon geworden’. Dit bedrijf is echt zijn huis. We zien onze medewerkers groeien en hun gevoel voor eigenwaarde terugkrijgen doordat ze weer meedoen in de maatschappij. Prachtig om te zien.’ ■
26 | OKTOBER | 2022
XXXXX XXXXX (53): ‘Ik zat al
een tijd thuis en heb OPNIEUW! gevonden via LinkedIn. Ik heb vorig jaar een open sollicitatie geschreven en in november ben ik aan de slag gegaan als productiemedewerker. Sinds januari ben ik teamleider stoelenproductie en -reiniging en teamleider magazijn. Het is allemaal best snel gegaan. Dat komt zowel door de mensen bij OPNIEUW! en mijn ervaring in de branche. Als jongen van 14 had ik een vakantiebaantje bij een bedrijf in projectmeubelen en heb daar uiteindelijk 15 jaar in vaste dienst gewerkt, tot aan het faillissement. Je kan dus wel zeggen dat ik wat weet van kantoormeubelen. Het mooie van OPNIEUW! is dat we met duurzaamheid bezig zijn. Dat past ook bij mijn hobby; ik restaureer antieke meubels.
Ik zit hier helemaal op mijn plek en omdat het bedrijf zo snel groeit zijn er lekker veel uitdagingen!’
‘Ik zit hier helemaal op mijn plek’
ben meegegroeid’
zien groeien en ik
‘Ik heb het bedrijf
REPORTAGE ARBEIDSBEPERKTEN
28 | OKTOBER | 2022
XXXX XXXXXXXXXX (53): ‘Ik kom uit Eritrea en woon al 33 jaar in Nederland. Ik werk al bij OPNIEUW! sinds het bedrijf is opgericht. Toen is mijn leven eigenlijk ook opnieuw begonnen. Daarvoor deed ik allemaal simpel werk, zoals magazijnwerk en
lopendebandwerk. Mijn werk hier is heel anders. Ik heb het bedrijf zien groeien en ik ben meegegroeid. Ik ben nu expert in het herstellen van allerlei stoelen en ik heb geleerd hoe alle apparaten werken. Dit is een hele fijne vaste baan; ik ga hier nooit
meer weg! Moet je nagaan: ik ga altijd met plezier naar mijn werk, ik heb een lieve vrouw en mijn kinderen doen het op school hartstikke goed. De oudste zit nu op de filmacademie in Amsterdam. Ja, ik ben een gelukkig mens.’
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 29
Bedrijfsanalyse
Met een bedrijfsanalyse, ofwel Bedrijfsadvies Inclusieve Arbeidsorganisatie (BIA), onderzoekt UWV of het anders organiseren van werk een oplossing is voor het vraagstuk binnen een bedrijf, zoals personeelstekort.
Meer weten? Kijk of op xxxxxxxxxx.xxx.xx/xxxxxxxxxxxxxx of scan de Qr-code:
30 | OKTOBER | 2022
XXXX XXXXX (24): ‘Dit is mijn eerste baan in Nederland. Ik kom uit Turkije en de liefde heeft mij naar Nederand gebracht. Het werk dat ik hier doe is helemaal nieuw voor mij; alles wat ik hier doe heb ik hier geleerd. Ik werk in de stoffeerderij, soms bij de houtbewerking. Stofferen doe ik het liefst. Het is leuk om met stoffen te werken en
meubels weer mooi te maken, of nieuwe meubels te maken van bijvoorbeeld oude stukken pvc-buis. Ik heb hier fijne collega’s van wie ik van alles heb geleerd. Ze helpen me ook met het Nederlands; ik leer elke dag nieuwe woorden. Ik ben echt met mijn neus in de boter gevallen: ik werk hier aan mijn toekomst en dat maar drie haltes met de trein van mijn huis in Groningen!’
‘Ik heb hier fijne collega’s van wie ik van alles heb geleerd’
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 33
TEKST XXXXXXXX XXXXX | BEELD XXXX XXXXXX XXXX
32 | OKTOBER | 2022
REPORTAGE ARBEIDSBEPERKTEN
DOORZETTERS
2
‘Door mijn burn-out kwam ik thuis te zitten, ik voelde me waardeloos. Om wat om handen te hebben, meldde ik me bij het dorpshuis als vrijwilliger; eerst als gastvrouw, later werd ik activiteitencoördinator. Mijn collega’s waren een stuk ouder dan ik,
daarom werd ik steeds vaker gevraagd om te komen werken.
Ongeveer een jaar geleden kwam ik in contact met Xxxxx Xxxxxxxx,
adviseur intensieve dienstverlening bij UWV. Zij wees mij op een persoonlijk ontwikkelingstraject. Ik begon daar vol overgave mee, maar het bleek toch lastig te combineren met mijn baan als vrijwilliger. Toch wilde ik doorgaan met het traject en ik wilde mezelf verder ontwikkelen. Helaas kon in het dorpshuis niemand mijn werk overnemen. Toen heb ik de knoop doorgehakt: ik koos voor mezelf en diende mijn ontslag in. Waarom zou
ik zo veel vrijwillig werken, dan kan ik toch beter een betaalde baan gaan zoeken? Toen ik mijn ontslag had ingediend werd ik gevraagd om te
blijven, dit keer met een vast contract. Dat ik de kracht had om voor mezelf op te komen, kwam mede door de gesprekken met Xxxxx en de trainingen in het traject. Ik leerde goed naar mezelf kijken. De online lessen gingen over omgaan met tegenslagen en
over hoe je kunt groeien en jezelf verbeteren. Xxxxx bleef gedurende het project mijn coach en luisterde als ik ergens tegenaan liep. Nieuw gedrag aanleren, betekent ook veel struikelen op de weg ernaartoe. Je nieuwe ik vinden is lastig. Maar doorgaan met de oude, verandert niks. Een jaar geleden had ik deze stap nooit durven zetten.
Daar ben ik erg trots op.’
Wie
Xxx Xxxxxx (54)
Wat
Kreeg acht jaar geleden een burn-out en belandde in de WIA.
‘Ik kwam voor mezelf op en kreeg een betaalde baan’
COMMUNICATIECAMPAGNE
‘WE ZIJN ER
VOOR CLIËNTEN ÉN VOOR DE MAATSCHAPPIJ’
TEKST XXXX XXX XXXX | BEELD XXXXXXX XXXXXXXXXX
Xxxxxxxx maakt onbemind. Dat geldt deels ook voor UWV. Veel mensen weten niet wat UWV allemaal doet voor cliënten én samenleving. Een communicatiecampagne en een nieuwe pay-off – UWV werkt voor ons allemaal – moeten dat beeld veranderen. Xxx xxx Xxxxxxxxx, directeur communicatie UWV: ‘Iedereen heefl baat bij onze dienstverlening. De campagne moet ervoor zorgen dat Nederland meer voelt bij en weet van de rol die UWV in onze samenleving speelt.’
Xxxxxx lanceert UWV dit najaar een communicatiecampagne over het belang van UWV?
‘We hebben de afgelopen jaren veel gecommuniceerd over de dienstverlening van UWV. Doel daarvan was duidelijk maken waarvoor je bij UWV moet zijn, wat je daar mag verwachten. We denken dat als we ook vertellen waarom UWV dit doet – ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen – het beeld completer wordt
en het draagvlak voor UWV verder wordt vergroot. Doe je dat niet, dan kunnen mensen zich terecht afvragen wat de toegevoegde waarde is van UWV.’
Waar staat UWV nu?
‘Het beeld beschouw ik nu als gematigd positief over UWV. Maar het is ook best beperkt, dat beeld over ons. Dat gaat
34 | OKTOBER | 2022
dan vooral over de uitkeringen die we verstrekken, maar veel minder over de arbeidsmarktdienstverlening en sociaal- medische dienstverlening die we bieden
– mensen aan het werk krijgen, mensen aan het werk houden. Én wat we daarmee betekenen voor mensen op een emotioneel niveau, hun omgeving en de samenleving als geheel.’
Wat is dat nieuwe verhaal?
‘We gaan veel meer vertellen waarom we het doen. De vorm die we kiezen, illustreert goed wat onze toegevoegde waarde is: wat wij doen raakt onze cliënten, maar ook de omgeving van die mensen. We noemen onze verhaalvorm het rimpeleffect, denk
aan de steen in de vijver en de bijbehorende golfjes. Een Wajonger die aan het werk gaat is blij met zijn baan, maar is natuurlijk ook
waardevol voor de werkgever. Bovendien kan hij nu zijn eigen huur betalen en dat is weer van waarde voor de verhuurder. De baan van die ene Wajonger verandert de context van veel meer mensen, denk ook aan de ouders die blij zijn met die baan. Daarmee laten we onze maatschappelijke relevantie zien, we zijn van mensen én voor mensen.’
De campagne, wat gaan we daarvan merken?
‘We gaan die verhalen, zoals van die Wajonger, vertellen. En dat doen we allemaal onder een nieuwe pay-off, een
pay-off die ook aangeeft wat je van ons mag verwachten: UWV werkt voor ons allemaal in plaats van Werken aan perspectief.
We plaatsen ons daarmee middenin de maatschappij en dat dus iedereen met ons
te maken kan krijgen. Direct of indirect. Het is onze opdracht om die verhalen op een impactvolle manier te vertellen. De pay-off is de mooie conclusie van al die verhalen die we de komende tijd gaan delen.’
Wat is het doel?
‘We meten dagelijks hoe mensen over ons denken, wat het sentiment is over UWV. Ons reputatiecijfer en daarmee het draagvlak voor UWV is net voldoende. Dat willen we verbeteren naar een dikke voldoende. Dan weten we ook dat het draagvlak is vergroot. We gaan overigens geen grootscheepse reclamecampagne voeren, dat past niet
bij onze organisatie. Hoe we het wel gaan doen? We zoeken naar andere manieren om dat beeld bij te stellen. Denk aan een gerichte aanpak in social media, events en via free publicity. We willen zo het publiek
*
‘We willen onze dienstverlening verbeteren, met de menselijke maat als uitgangspunt’
bereiken dat niet direct gebruikmaakt van onze dienstverlening en dat ze vervolgens ook begrijpen waarom we de dingen doen, zoals we ze doen.’
Past het in de nieuwe strategie? ‘Vanzelfsprekend. In de strategie staat dat we onze dienstverlening willen verbeteren en verbreden, met de menselijke maat als uitgangspunt en meer focus op preventie. In onze
campagneverhalen zal het vooral gaan over die menselijke maat en de kracht van persoonlijke dienstverlening. Net zo belangrijk, we haken ook in op de
actualiteit: de krapte op de arbeidsmarkt en welke oplossing we daarvoor bieden, denk aan die Wajonger ondersteunen naar de arbeidsmarkt. Of iemand in
de WIA op weg helpen naar een eigen bedrijf. Ook waardevol: als we hiermee aan de samenleving laten zien wat onze waarde is, worden we ook interessanter als werkgever. En dat is natuurlijk ook cruciaal in deze tijd.’ ■
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 35
*
HET ONDERWIJS
Landelijk Adviseur Werkgeversdiensten
Margreet Glas over de sector Onderwijs.
‘Juist bij het langetermijndenken is winst te behalen’
‘Er wordt gesproken over het lerarentekort, maar de koepelorganisaties in het onderwijs noemen het liever het personeelstekort. Er is landelijk een lerarentekort van 9 procent, maar aan directeuren en schoolleiders is er een tekort van bijna 13 procent. De sector Onderwijs is een andere dan de Bouw of de Zorg. We kunnen vanuit UWV niet zomaar even grote aantallen mensen in het onder- wijs plaatsen; om het vak van leerkracht uit te oefenen, heb je lesbevoegdheid nodig.
Je schoolt je niet in een paar maanden om naar leerkracht.’
GESPREKSPARTNERS
‘Wel zijn we veel in gesprek met de betrok- ken partijen in de sector. Zo zijn we strategische gesprekspartners van de
VO-raad, de PO-raad (verenigingen van scholen in primair en voortgezet onderwijs) en Het Onderwijsloket, de plek waar je alles kunt vinden als je aan de slag wilt in het onderwijs. UWV, het ministerie van OCW, de onderwijskoepels en Het Onderwijsloket voeden elkaar met informatie. We zien dat het onderwijs nog echt een slag te slaan
heeft in de strategische personeelsplanning. Schoolbesturen zijn nog erg bezig met de korte termijn: de formatie voor het komende jaar. Gaten worden opgevuld met stagiaires of gepensioneerden, maar juist bij lange- termijndenken zit winst. Hoe zorg je dat
je goed personeel behoudt? Hoe ga je om met de administratieve last? Hoe organiseer je het werk anders, zodat ondersteunend personeel taken van leerkrachten kan overnemen? Hoe trek je zij-instromers aan? Daarover denkt UWV mee en brengen we advies uit aan schoolbesturen.’
RAP-NETWERKEN
‘Meedenken doen we daarnaast vanuit de werkgeversservicepunten in de RAP- netwerken; regionale aanpak personeels-
tekorten. Veel van de adviseurs werkgevers- diensten zijn daarin vertegenwoordigd
en denken mee over hoe de tekorten opgelost kunnen worden.’
CONCRETE INITATIEVEN
‘Concrete initiatieven zijn er ook zeker: zo biedt UWV in Friesland een
herintrederscursus voor leerkrachten met een Pabo-diploma; een traject van 4 maanden.
Van de deelnemers keert 75 procent terug in het onderwijs. WerkgeversServicepunt Zwolle biedt een zij-instroomtraject docent basison- derwijs voor een Zwols schoolbestuur. Wie hieraan wil deelnemen, moet eerst een uitgebreid voortraject doorlopen, zodat we
er zeker van zijn dat de kandidaat kan en wil instromen in het onderwijs. Via dit zij- instroomtraject is er onder meer een kandidaat uit de WIA ingestroomd!’
36 | OKTOBER | 2022
UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 37
UWV
COMMUNICATIECAMPAGNE
HELPT...
TEKST XXXX XXXXXX | ILLUSTRATIE STUDIO IEDMAN
De krapte op de arbeidsmarkt is zo hoog opgelopen dat er in alle beroepsgroepen sprake is van een tekort aan personeel.
Hoe helpt UWV om personeelstekorten in verschillende branches op te lossen?
COMMUNICATIECAMPAGNE
DE BOUW
*
‘De nieuwe, goed geschoolde medewerker kan starten met behoud van uitkering’
DE ZORG
*
‘Het anders organiseren van werk is een van de manieren om de opgave het hoofd te bieden’
Landelijk Adviseur Werkgeversdiensten
Xxxxxxx Xxxxxxx over de bouwsector.
Landelijk Adviseur Werkgeversdiensten
Xxxxxxxx xxx Xxxxxxxxxxxx over de sector Zorg.
‘UWV doet al lange tijd veel om de personeelskrapte in de bouw te helpen oplossen. Landelijk zijn we in gesprek met de CAO-partijen in de bouw. De werkgeversservicepunten zijn bezig om mensen uit de UWV-bestanden te laten instromen in de bouw op een flexibele
manier, waarbij we maatwerk bieden. Een al langer lopend initiatief is bijvoorbeeld ‘Van Bank naar Bouw’, onderdeel van het stimuleringsprogramma Bouw en Infra, dat tot en met 2022 loopt. Dit initiatief
is ontstaan toen we veel mensen uit de financiële sector in ons bestand hadden. Deze mensen hebben vaak inzichten, skills en competenties die aansluiten bij
het vak van bijvoorbeeld werkvoorbereider of calculator.’
FASTSWITCH TRAJECT
‘Een recenter voorbeeld is het FastSwitch traject, dat de werkgeversservicepunten in de Stedendriehoek hebben opgezet samen met Saxion hogescholen. Met behoud van uitkering worden werkzoekenden met
hbo werk- en denkniveau omgeschoold tot werkvoorbereider, BIM-modelleur (3D-tekenaar) of calculator, in een traject
van maximaal 1 jaar. De deelnemers worden geselecteerd op hun skills en competenties. Voor werkgevers is het kostentechnisch aantrekkelijk, doordat de nieuwe, goed geschoolde medewerker kan starten
met behoud van uitkering. We hopen in november de eerste mensen te laten instromen in de opleidingen.’
BBL- EN ZIJ-INSTROOMTRAJECTEN
‘Er zijn nog talloze voorbeelden die ik kan noemen op lokaal en regionaal niveau. We werven mensen voor BBL- en zij-instroomtrajecten, onder andere in samenwerking met Xxxxxxxxxx-
vestigingen, maar ook voor een landelijke uitzendorganisatie voor schilders, die een compleet opleidingstraject biedt.
We werven voor zowel diploma-onderwijs
als niet-diploma onderwijs. Ik merk dat UWV voorloopt op de bouwsector wat betreft het werven van mensen. Ik twijfel er niet aan dat de wil er is, maar wij hebben inmiddels meer ervaring opgebouwd. Tot slot: alle werkzoekenden die bij UWV zijn
ingeschreven, komen in aanmerking om zich te laten omscholen voor de bouw. Iedereen is welkom. Als je maar gemotiveerd bent
en de juiste skills hebt.’
‘Personeelstekorten in de zorg zijn er altijd al geweest. De pandemie heeft die tekor- ten nog groter gemaakt, door de extra zorg voor coronapatiënten, de daardoor opstapelende uitgestelde zorg, maar ook de vele zieken en quarantaineverplichtin- gen onder het zorgpersoneel zelf. UWV denkt met de zorg mee over het vraagstuk: hoe komen we aan personeel? Het anders organiseren van werk is een van de manie- ren om die opgave het hoofd te bieden.
Vanuit de werkgeversdienstverlening kan UWV werkgevers daarbij helpen, bijvoor- beeld met het Bedrijfsadvies Inclusieve Arbeidsorganisatie (BIA). Hiermee brengen we in kaart welke werkzaamheden er wor- den uitgevoerd en door wie. Vervolgens kijken we hoe het anders organiseren van die werkzaamheden een oplossing kan zijn voor bijvoorbeeld personeelstekort, of juist het herplaatsen van eigen personeel die het eigen werk (deels) niet meer kunnen uitvoeren, een verouderend personeels- bestand, of hoe dit ruimte kan creëren voor mensen die nu nog langs de kant staan, maar heel graag in de zorg zouden willen werken. In verschillende zorgorga- nisaties is UWV al aan de slag gegaan om het werk anders te organiseren, maar dat zouden er nog veel meer kunnen zijn.’
INSTROOMTRAJECT
‘Ook in de assisterende functies in de sector, zoals bij de dokters-, tandarts- en apothekersassistenten, zijn grote tekorten. Daarom werken we samen
met bijvoorbeeld de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) aan de opzet van een instroomtraject voor doktersassistentes. Samen met de LHV en SSFH (Stichting Social Fonds Huisartsenzorg) hebben we een pilot opgezet in regio Haaglanden / Zuid-Holland Centraal, waarin we ook samenwerken met opleider ROC Mondriaan. Op basis van wat we daaruit hebben geleerd, is een draaiboek voor de werving van zij-instromers
gemaakt, dat we aanbieden aan de
huisartsenkringen in alle arbeidsmarkt- regio’s. Apothekers hebben hier inmiddels ook belangstelling voor getoond. Met een landelijke keten van tandartsen zijn we gelijktijdig bezig om een instroomtraject op te zetten waarmee we landelijk tandarts- assistentes op kunnen gaan leiden om die tekorten tegen te gaan. Als dit succesvol blijkt, is het kansrijk om ook andere prak- tijken via het netwerk van de branche- organisatie KNMT hierop aan te sluiten.’
38 | OKTOBER | 2022 UWVMAGAZINE | OKTOBER | 2022 39
‘Mensen zijn me echt dankbaar dat ze door mij iets voor elkaar hebben gekregen’
DOORZETTERS
3
'Toen ik in Nederland voor het eerst naar de school voor blinden en slechtzienden ging, sprak ik alleen maar Turks en kon niet lezen en schrijven. De eerste maanden waren dan ook erg zwaar. Maar na verloop van tijd begon ik er plezier in te krijgen.
Ik leerde de taal, maakte vrienden én voetbalde. Ik was altijd keeper, ik kan de bal heel goed horen aankomen. Inmiddels had ik ontdekt wat ik het allerliefste wilde doen: tolk-vertaler Turks worden. Ik heb meerdere keren geprobeerd om toegelaten te worden op de opleiding. En op een gegeven moment mocht ik dan toch een test doen, om te laten zien dat ik het juiste niveau voor de tolkenopleiding had. Ik bleek nét onder universiteitsniveau te zitten. UWV was daardoor bereid om mijn opleiding te betalen. Toen heb ik beloofd dat ik mijn best zou doen om alles in één keer te halen, om UWV niet verder op kosten te jagen. Dat lukte
en UWV betaalde vervolgens ook mijn opleiding tot vertaler, waarvoor ik dit jaar examen doe.
In januari 2021 begon ik mijn eigen bedrijf in tolkendiensten. Het gaat erg goed, ik werk onder meer voor psychologen, ziekenhuizen, het COA, UWV én voor rechtbanken. Daar tolk ik ook bij strafrechtzaken, wat het hoogste niveau van tolken is. Het is
leuk en nuttig werk. Mensen zijn soms echt dankbaar dat ze door mij iets voor elkaar hebben gekregen. En ik verdien nu ook wat meer, zodat ik mijn kinderen wat meer kan verwennen.
Dat maakt me blij.’
Wie
Xxxx Xxxxx (39)
TEKST XXXXXX XXXXXXXX | BEELD XXX XXX XXXXXXXX
Wat
Zat veertien jaar lang in de Wajong. Dankzij zijn doorzettingsvermogen lukte het hem om de opleiding tot tolkvertaler te volgen. Nu heeft hij zelfs zijn eigen bedrijf.