AFSPRAKENKADER

AFSPRAKENKADER

ARBEIDSMIGRANTEN REGIO DE PEEL

Gemeenten Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek, Someren

Ondertekend op 23 september 2021

AFSPRAKENKADER ARBEIDSMIGRANTEN

REGIO DE PEEL

Gemeenten Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek, Someren

Motor van de economie in regio De Peel

In regio De Peel werken circa 10.000 arbeidsmigranten.1 Dit betreft circa 10% van de totale werkgelegenheid. Arbeidsmigranten zijn veelal in de landbouw, voedingsindustrie, metaal, groothandel of bij toeleverende bedrijven, alsmede de zorg. Zij houden onze economie draai- end. Nu en in de toekomst hebben we deze aanvullende arbeidskrachten hard nodig. Niet alleen in de primaire sectoren, ook in de technische beroepen knelt het nu en op termijn op de regionale arbeidsmarkt. We willen arbeidsmigranten en hun inzet en talenten daarom bin- den aan onze regio. Daarvoor creëren wij als overheden optimale randvoorwaarden, bijvoor- beeld voor goede en humane huisvesting, scholing, zelfbeschikking, gezondheid en integratie.

Afgestemde aanpak overheden

We constateren dat de noodzakelijke randvoorwaarden op de leefgebieden wonen, werken en welzijn nog niet allemaal goed zijn ingevuld. Daar willen wij als lokale, regionale en provin- ciale overheden door middel van een afgestemde aanpak aan werken. We houden daarbij uiteraard rekening met onze mogelijkheden en actuele ontwikkelingen op nationaal niveau. Afstemming binnen regio De Peel (en verder) is nodig om te voorkomen dat een diversiteit aan voorwaarden leidt tot verschuiving van ongewenste situaties. Dit afsprakenkader vormt een stevige basis voor de afgestemde aanpak.

Solidariteit

Als Xxxx-gemeenten willen we naar elkaar solidair zijn bij opgaven rond arbeidsmigratie. Het gaat daarbij niet alleen om solidair te zijn bij het opstellen van beleid en het maken van plan- nen, maar juist ook bij de uitwerking en realisatie van de plannen. We staan in principe alle- maal voor eenzelfde opgave: ervoor zorgen dat het goed wonen, leven en werken is in onze gemeenten. Als Peel-gemeenten zien we dit als een gezamenlijke regionale opgave. Dit bete- kent ook dat we elkaar vroegtijdig informeren. Dit geldt niet alleen voor de gemeenten, maar ook voor de andere betrokken partners.

Solidariteit betekent ook dat we als overheden en werkgevers uitdragen dat arbeidsmigranten hard nodig zijn om onze economie draaiende te houden. Solidariteit is tot slot noodzakelijk om te zorgen dat arbeidsmigranten hun plek kunnen vinden en zich thuis voelen in onze maat- schappij. Als laatste moeten we juist ook de goede voorbeelden kenbaar maken naar elkaar en de omgeving en meenemen in het proces.

1 Het PON, ‘Arbeidsmigratiecijfers in Brabant’ (januari 2020)

Lokaal maatwerk

Gemeenten gebruiken dit afsprakenkader als richtinggevend document voor lokaal beleid. Daar waar de bepalingen uit dit afsprakenkader niet overeenstemmen met het lokale beleid, prevaleert het lokale beleid boven dit afsprakenkader.

Door het vaststellen van deze afspraken geven wij als regio duidelijkheid aan onze partners onder welke voorwaarden zij een bijdrage kunnen leveren aan de opgaven rond arbeidsmi- granten. Het regionale afsprakenkader laat ruimte voor lokale keuzes en besluitvorming.

Arbeidsmigranten in onze regio zijn in verschillende sectoren werkzaam. Dit kan per gemeente verschillen en dit vereist lokaal maatwerk. De urgentie ligt bij het oplossen van de huisves- tingsopgave. Met oog voor de verschillende positie van arbeidsmigranten per gemeente (‘cou- leur locale’) delen we een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor het verbeteren van de positie van arbeidsmigranten, kunnen we leren van elkaar en maken we hiervoor afspra- ken. Diversiteit is de kracht van de regio.

Samenwerking met partners

Het realiseren van goede omstandigheden voor arbeidsmigranten is een gezamenlijke verant- woordelijkheid van overheid en partners waaronder uitzendbureaus, werkgevers, huisvesters, woningcorporaties, ontwikkelaars en maatschappelijke organisaties. Zij zijn onderling afhan- kelijk en complementair in hun rollen. Zo kunnen kwalitatief goede huisvesting en arbeidsom- standigheden voor positieve beeldvorming en vergroten van draagvlak zorgen en daarmee ondersteuning van de lokale en regionale economie. Er zijn veel goede voorbeelden van part- ners die verantwoordelijkheid nemen en waarmee we graag willen samenwerken.

Daarom vinden wij het belangrijk om in een vroegtijdig stadium in gesprek te zijn met deze partijen. Want alleen samen en door rechtstreeks in contact te zijn met hen en met de ar- beidsmigrant zelf komen we verder.

Ambitie

Als regio De Peel vinden we het belangrijk dat arbeidsmigranten in de regio onder fatsoenlijke omstandigheden kunnen werken, verblijven en gebruik kunnen maken van voorzieningen.

Doel

Met dit afsprakenkader spreken wij gezamenlijk uit welke verantwoordelijkheid wij als over- heden willen nemen ten aanzien van arbeidsmigratie in de regio De Peel, welke randvoor- waarden wij stellen en op welke wijze wij gezamenlijk willen optrekken met onze partners.

Afspraken

Arbeidsmarkt en economie

1. Vestiging bedrijven

a. In de regionale afspraken bedrijventerreinen regio De Peel worden afspraken vastge- legd over de omgang met arbeidsmigratie bij vestiging of uitbreiding van bedrijven op bedrijventerreinen in regio De Peel.

b. Als regio spreken we uit dat we niet alleen de economische bedrijvigheid omarmen, maar ook de werknemers (arbeidsmigranten) die daarbij horen.

c. Met bedrijven die zich nieuw willen vestigen in onze gemeente en met bestaande be- drijven die willen uitbreiden, maken gemeenten afspraken over de realisatie van huis- vesting van arbeidsmigranten die daar komen werken.

d. In de gesprekken die de samenwerkende gemeenten in het kader van het regionaal beleid bedrijventerreinen voeren met particuliere eigenaren van werklocaties, wordt ingezet op aansluiting van deze eigenaren op de regionaal gewenste ontwikkelingen, onder andere wat betreft de omgang met arbeidsmigranten.

2. Werkplek

De werkplek en andere plaatsen binnen het bedrijf moeten veilig en gezond zijn. Wanneer dit niet het geval is, moet de productie-inrichting worden aangepast. De coronamaatrege- len worden gekoppeld aan de ARBO-catalogus, zodat ze worden getoetst door de Inspectie SZW. Het uitvoeren van risico-inspecties wordt gedaan door de Inspectie SZW en GGD.

3. Scholing

We informeren onze lokale bedrijven (uitzenders en andere ondernemers) die met ar- beidsmigranten werken over scholingsmogelijkheden die zij zelf aanbieden en informeren hen over scholingsmogelijkheden die er verder in de regio aanwezig zijn. Deze scholings- mogelijkheden betreft twee categorieën:

a. Scholing en informatie ter ondersteuning van de integratie: o.a. taalcursussen en andere ondersteunende scholing en informatie om actief te kunnen meedraaien in de samenle- ving.

b. Scholing ter ondersteuning van professionele ontwikkeling: dit zijn de scholingsmoge- lijkheden gericht op de toekomstige vraag van de topsectoren agrofood/biobased, logis- tiek, maintenance en creatieve dienstverlening. Binnen regio De Peel lopen op het gebied van her-, bij en omscholingstrajecten reeds diverse initiatieven.

4. Beeldvormingscampagne

Wij gaan met relevante stakeholders, waaronder met bedrijven, welzijns- en zorginstellin- gen, gemeenten en provincie, in gesprek om een beeldvormingscampagne te starten. Deze campagne heeft als doel om het belang van arbeidsmigranten voor onze regionale econo- mie uit te venten en om arbeidsmigranten een gezicht te geven. We sluiten aan bij de landelijke campagne ‘Arbeidsmigratie Werkt’. In samenwerking met deze partijen wordt dit actiepunt verder uitgewerkt tot een plan van aanpak.

Huisvesting en leefomgeving

5. Opgave

a. De gemeenten in regio De Peel voelen zich samen verantwoordelijk voor tenminste voldoende en kwalitatief goede huisvesting voor het aantal arbeidsmigranten dat in hun eigen dan wel in andere gemeenten binnen de regio werkzaam is.

b. Gemeenten zijn bij de huisvesting van arbeidsmigranten faciliterend en voorwaarden stellend; zij zorgen voor actuele beleidskaders en –regels. Voor 2022 heeft iedere ge- meente beleidskaders en -regels die niet ouder zijn dan 1 januari 2019.

c. Gemeenten zijn medeverantwoordelijk voor toezicht en handhaving en een goede communicatie over de geldende regelgeving naar alle partijen.

d. Marktpartijen zijn verantwoordelijk voor de realisatie van kwalitatief goede huisves- ting voor short- en mid stay arbeidsmigranten. Voor arbeidsmigranten die zich perma- nent willen vestigen in De Xxxx geldt dat zij eenzelfde positie hebben op de woning- markt (zowel huur als koop) als andere inwoners.

e. Gemeenten brengen voor hun gemeente het aantal locaties en aantal arbeidsmigran- ten in beeld. Uiterlijk in 2022 geven de gemeenten in de regio inzicht in deze cijfers met het doel regionaal sturingsinformatie te hebben.

6. Kwaliteit

a. Alle huisvesting voor arbeidsmigranten dient minimaal te voldoen aan de kwaliteits- norm Stichting Normering Flexwonen (SNF) dan wel een nieuwe landelijke vastge- stelde normering.

b. Slaapplaatsen mogen niet per etmaal aan twee verschillende huurders (dag- en nacht- ploeg) verhuurd worden.

c. Alle nieuwe huisvesting voor arbeidsmigranten kennen een ondergrens van 15 m² ver- blijfsoppervlak per persoon en voldoen aan de norm van maximaal 2 personen per slaapkamer en streven we naar zoveel mogelijk eenpersoons slaapkamers.

d. Aan eigenaren/verhuurders van geclusterde huisvesting in complexen/pensions leg- gen gemeenten eisen op ten aanzien van het beheer, communicatie, kwaliteitsnor- men, registratie en onderhoud. Hiervoor worden beschikbare instrumenten benut als (beheers)overeenkomst en/of exploitatievergunning dan wel nieuw juridisch instru- mentarium (zoals een verhuurdersvergunning) wanneer deze beschikbaar is. Voor elke locatie boven de 10 personen wordt met de exploitant afspraken over het beheer ge- maakt.

7. Locatie

a. Het is aan marktpartijen om geschikte locaties voor de huisvesting van short- en midstay arbeidsmigranten te vinden. Gemeenten hebben hierin een voorwaarden- scheppende rol en spannen zich met de provincie in om op geschikte locaties passende huisvesting van arbeidsmigranten te faciliteren.

b. Bij het zoeken van passende huisvestingslocaties voor arbeidsmigranten wordt na- drukkelijk gekeken naar de mogelijkheden voor het benutten van volledig leegstaand of leegkomend vastgoed, zoals kantoren, hotels en maatschappelijk vastgoed,

c. In bestaand stedelijk gebied vindt geclusterde huisvesting bij voorkeur niet plaats in de bestaande woningvoorraad in woonwijken. Dit om verdringing op de woningmarkt te voorkomen. Wanneer kamerverhuur wordt toegestaan wordt in het kader van de leefbaarheid clustervorming in woonwijken voorkomen door spreiding.

d. Voor geclusterde huisvesting in stedelijk gebied zijn met name zones in beeld waar wonen niet de dominante functie is.

e. Situering van grotere huisvesting op (randen van) bedrijventerreinen is een optie op basis van maatwerk waarbij geldt:

1. Dat er voor arbeidsmigranten een aantoonbaar gezond leefklimaat kan worden ge- garandeerd;

2. Dat de huisvesting geen belemmering mag zijn voor het functioneren van het be- drijventerrein;

3. Dat de locatie goed ontsloten is.

f. Huisvesting van arbeidsmigranten in het buitengebied, onder voorwaarden, is mogelijk op het terrein van agrariërs waar de betreffende arbeidsmigranten werkzaam zijn. Sa- menwerking tussen agrariërs is daarbij mogelijk.

g. Huisvesting van arbeidsmigranten in het buitengebied kan mogelijk plaatsvinden op basis van maatwerk, onder voorwaarden en afhankelijk van de ligging en ontsluiting.

8. Beheer

a. Voorafgaand aan de realisatie van geclusterde huisvesting is een omgevingsdialoog noodzakelijk met afspraken over o.a. beheer.

b. Voor geclusterde huisvestingslocaties dient een beheerder te worden aangewezen. Deze zorgt voor beheer en onderhoud van de huisvesting en is de contactpersoon voor bewoners, omgeving en instanties (waaronder gemeente).

c. Binnen het beheer valt onder andere het toezien op de veiligheid van de bewoners, het bijhouden van een adequate financiële en huuradministratie, het bijhouden van registratie van het nachtregister respectievelijk inschrijving in de BRP en het zijn van een aanspreekpunt voor de omwonenden, politie of gemeente.

9. Omgevingsdialoog

a. De eerste verantwoordelijkheid voor draagvlak en communicatie over een initiatief en de ontwikkeling van een locatie ligt bij de initiatiefnemer.

b. De gemeente heeft een verbindende rol en ondersteunt de initiatiefnemer bij kans- rijke initiatieven de omgevingsdialoog voorafgaand aan de vergunningverlening en de ontwikkelfase locatie.

Welzijn en samenleving

10. Positie arbeidsmigrant

a. Binnen onze mogelijkheden verbeteren we de positie van arbeidsmigranten door het contractueel loskoppelen van werk, huisvesting en zorgverzekering.

b. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters dat wordt toegezien op het welzijn van arbeidsmigranten en dat zij vol- doende bescherming krijgen. De diverse ketenpartners kunnen hierop individueel wor- den aangesproken.

c. We onderzoeken de mogelijkheden om in regionaal verband een contactfunctionaris arbeidsmigranten aan te stellen. Deze functionaris houdt de ontwikkelingen in de prak- tijk van alledag bij en is de verbindende schakel tussen huisvesters en bedrijven, de arbeidsmigranten zelf, de gemeente en de samenleving. Daarnaast leent deze persoon zich om te kijken of gemaakte afspraken hun uitwerking hebben.

d. Voor de hoogopgeleide expats is e.e.a. geregeld via een loket voor expats. Voor de lager en middelbaar opgeleide arbeidsmigranten wordt het idee voor een regionaal loket ook uitgewerkt. Dit loket kan werkgevers en arbeidsmigranten dan helpen bij verschillende vraagstukken.

11. Registratie

a. Een goede registratie van arbeidsmigranten is erg belangrijk. Betere borging van de registratie is afhankelijk van de wijze en de termijn waarop via nieuwe wetgeving.

b. De werkgever of de huisvester dient arbeidsmigranten bij hun in dienst actief aan te sporen zich in te schrijven in het BRP of bij het RNI-loket. In het RNI moet niet alleen het woonadres in het thuisland worden opgenomen, zoals nu het geval is, maar ook het actuele verblijfsadres in Nederland, de contactgegevens van de arbeidsmigrant, een melding van de aanvang van werkzaamheden in Nederland en een melding van afronding van de werkzaamheden en vertrek uit Nederland.

12. Gedeelde verantwoordelijkheid

a. Lokaal of regionaal zoeken we de samenwerking met (grote) bedrijven, VNO-NCW, huisvesters en uitzendbureaus en maken we afspraken over onder andere het werken met gecertificeerde huisvesters en uitzendbureaus, de in- en uitschrijving, de rol van werkgevers/huisvesters/uitzendbureaus op het gebied van taal, participatie en infor- matievoorziening aan arbeidsmigranten.

b. Jaarlijks organiseren we klankbordgroepen met betrokken partijen, waaronder huis- artsen, werkgevers en welzijnsinstellingen om knelpunten in kaart te brengen, voort- gang te bespreken en afspraken te maken.

13. Keurmerk

a. Gemeenten werken alleen samen met uitzendbureaus die aangesloten zijn bij de bran- chevereniging ABU of NBBU en/of beschikken over het keurmerk SNA. Dit keurmerk vertegenwoordigt kwaliteitseisen, onder andere op het gebied van arbeidsvoorwaar- den, afdracht van sociale premies, veiligheid op de werkvloer en gedragsregels. Ook wordt hiermee geborgd dat bij de beëindiging van het arbeidscontract (zowel opzeg- ging door werkgever als werknemer) een bewoner nog minimaal 1 maand gebruik kan maken van de huisvesting om in die periode andere huisvesting te zoeken.

b. We spreken ons uit tegen malafide bedrijven en delen negatieve ervaringen binnen de regio.

14. Medische zorg

a. Gemeenten dringen bij werkgevers aan, arbeidsmigranten te informeren over de mo- gelijkheden die er na uitdiensttreding (na afloop van de zorgverzekering) zijn voor de vergoeding van medisch noodzakelijke zorgkosten.

b. Gemeenten stimuleren werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters tot het informeren van arbeidsmigranten over de toegang tot de medische zorg, met name de huisartsen- zorg en specifiek op arbeidsmigranten gerichte zorgvoorzieningen.

c. Werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters dienen besmettelijk ziekten onder hun personeel te melden bij de GGD om verdere verspreiding hiervan te voorkomen.

15. Integratie en informatie

a. We vinden het belangrijk dat arbeidsmigranten zich welkom voelen in onze regio en dat zij hun weg weten te vinden in onze samenleving en zelfredzaam zijn. Dat geldt zowel voor de arbeidsmigranten die hier korte of langere tijd verblijven als voor dege- nen die zich permanent vestigen.

b. We zetten in op een goede informatievoorziening voor arbeidsmigranten. Wij partici- peren en investeren gezamenlijk in een (Brabantbreed) informatiepunt voor arbeids- migranten.

c. Gemeenten zorgen voor aansluiting van arbeidsmigranten op gemeentelijke basis- voorzieningen op het gebied van taal, onderwijs, gezondheid, vrije tijd en werk & in- komen, passend bij de status en wensen van de arbeidsmigrant.

16. Uitbuiting

a. We spannen ons in om misstanden rondom arbeidsmigranten aan te pakken. Dat doen we in afstemming met het RIEC (Regionaal Informatie- en Expertise Centrum).

b. In 2021/2022 zetten we in op handhaving i.s.m. het FRIT (Flexibel Regionaal Interventie Team), gefaciliteerd door de VNG. Hiermee krijgen we inzicht in de “infrastructuur” van arbeidsmigratie in onze regio en maken we afspraken met inspectie SZW, belas- tingdienst, UWV over de aanpak van misstanden.

c. We willen alleen zakendoen met bonafide uitzendbureaus en huisvesters en onder- zoeken hoe we malafide bedrijven kunnen weren, bijvoorbeeld door het aanleggen van een regionaal register. Mocht hier op korte termijn wetgeving over komen, dan sluiten wij onze werkwijze hierop aan.

d. Als regio stellen we voor 2022 een plan van aanpak op, gericht op het voorkomen van mensenhandel en arbeidsuitbuiting. Dit is in het interbestuurlijk programma (IBP) af- gesproken. De rol van de gemeente richt zich op preventie, signaleren/melden, hand- haven en hulpverlenen. De werkgevers en uitzendorganisaties hebben in dit kader van preventie en het signaleren/melden een belangrijke rol. We maken hiervoor gebruik van de handvatten die het RIEC aanbiedt.

e. Als decentrale overheid hebben we de taak actief uitbuiting van arbeidsmigranten te- gen te gaan.

Ondertekening

Aldus overeengekomen en ondertekend te Helmond op 23 september 2021

Gemeente Asten wethouder X.X.X. xxx Xxxxxxx	Gemeente Deurne Wethouder W.A. Verhees
Gemeente Gemert-Bakel Wethouder B.P.F. Xxxxxxxx	Gemeente Helmond Wethouder G. van den Waardenburg
Gemeente Laarbeek Wethouder A.J.L.. Meulensteen	Gemeente Someren wethouder A.A.H. Swinkels