TRANSCRIPT VAN DE PROVINCIALE STATENVERGADERING VAN PROVINCIE UTRECHT

TRANSCRIPT VAN DE PROVINCIALE STATENVERGADERING VAN PROVINCIE UTRECHT

d.d.

Aanwezig: de xxxx X. Xxxxxxx, (PvdA), xxxxxxx X. Xxxxxxx, (Partij voor de Dieren), de xxxx X. Xxxxxxx, (BBB), de heer S.A. Berlijn, (UtrechtNu!), xxxxxxx X. Xxxxxx-Xxxxxxxxxx (CDA), xxxxxxx X. Xxxxxxxxx (Volt), xxxxxxx X. xx Xxxx-Xxxxxxx (PvdA), de heer F. xxx Xxxxxxxxx (Forum voor Democratie), de xxxx X. Xxxxx, (SP), mevrouw X. xxx xxx Xxxxx-Xxxxx, (BBB), xxxxxxx X. Xxxxxxxxx, (Partij voor de Dieren), de heer ing. X.X. xxx xxx Xxxxxxxxxx, (SGP), de heer I. El Hamdaoui (GroenLinks), xxxxxxx X. xxx Xxxxxxx, (GroenLinks), de heer M.C. Fiscalini, (UtrechtNu!), mevrouw N. Flink, Utrecht (PvdA), de xxxx X. Xxxxxxxx, (VVD), mevrouw X.X.X.X. xxx Xxxxx, (VVD), xxxxxxx X. Xxxxxxxx-Xxxxxxxx (BBB), de xxxx X. Xxxxxxx, (D66), de xxxx X. Xxxx (GroenLinks), mevrouw W.M.M. Hoek, (50PLUS), de xxxx X. Xxxxxxx, (VVD), de heer V.C. Xxxxxxx, (VVD), de xxxx X. xx Xxxx, (Volt), xxxxxxx X. Xxxxxxx-Xxxxxxxx, (ChristenUnie), de heer M. Koren (CDA), mevrouw O. Xx Xxx, (VVD), xxxxxxx X. Xxxxxx, (GroenLinks), de xxxx X. Xxxxxxxxx, (UtrechtNu!), mevrouw A. Oude Luttikhuis, (BBB), de heer ing. D.A. Oude Wesselink, (GroenLinks), de xxxx X. Xxxxxxxxxx, (D66), de heer E. Xxxx (VVD), mevrouw X.X. Rikkoert, (ChristenUnie), de heer X.X. Xxxxxxxxxx, (ChristenUnie), de heer A. Travaille, (Partij voor de Dieren), de xxxx X. Xxxxxxx, Utrecht (BBB), de xxxx X. Xxxxxxx (SGP), de xxxx X. Xxxxxxxx, (GroenLinks), de xxxx X. Xxxxx, (BBB), xxxxxxx X. xxx xx Xxxxxx, (GroenLinks), de heer drs. X.X. Xxxx(D66), mevrouw X.X. Veen (D66), mevrouw X. xxx xxx Xxxxx, Utrecht (PVV), mevrouw L.M. Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx (CDA), de xxxx X. Xxxxxxxxxxx, Lopik (CDA), xxxxxxx xx. X. xx Xxxx (D66), xxxxxxx X. Xxxx-Xxxxxxxx, Loenersloot (BBB)

Afwezig: n.v.t.

1. Opening

De voorzitter: Goedemorgen, dames en heren. Wilt u uw plekje opzoeken? Dames en heren, van harte welkom bij de Statenvergadering van woensdag 20 maart 2024. Welkom aan de Statenleden, de commissieleden, de leden van Gedeputeerde Staten, de gasten van de Staten die vandaag aanwezig zijn en de mensen op de tribune en ook alle mensen die natuurlijk thuis meeluisteren. De fractiemedewerkers had ik ook nog niet genoemd. Ik ben vandaag uw voorzitter, omdat onze eigen voorzitter, de Commissaris van de Koning, heeft helaas een sterfgeval in zijn familie en is daardoor vandaag verhinderd. Wij … Vanaf deze plek willen wij hem condoleren en veel sterkte wensen. Ook de griffier wordt vervangen door de heer Xxxxx. Zij heeft een jaar geleden haar zoon verloren en deze week vrij genomen om dat te herdenken. Ook haar wensen wij natuurlijk veel sterkte. Toch gaan trieste mededelingen vaak gepaard ook of samen met vrolijke mededelingen, want het is vandaag een jaar geleden dat wij als Staten zijn begonnen in deze samenstelling, dus vandaar ook dat u zo'n feestelijk gebakje op uw tafel heeft of heeft kunnen pakken. Dat is toch wel heel bijzonder. Xxx hebben we ook nog een jarige in ons midden. Dat is de heer El Hamdaoui. Xxx xxxxx gefeliciteerd met uw verjaardag. Vorig jaar zijn wij op 15 maart begonnen met de nieuwe … Als de griffier ineens aan mijn apparatuur begint te rommelen, dan …

De heer Xxxxx: Je naamkaartje zie je niet.

De voorzitter: Xxx is het goed. Daar heeft de griffie aanleiding in gevonden om even op een rijtje te zetten wat wij zoal gedaan hebben het afgelopen jaar. Net zoals je dat ook wel aan het eind van het journaal bij het weerbericht van een maand, maar dit is dan na een jaar. Wij hebben met zijn allen al 93 moties ingediend waarvan er 39 zijn aanvaard. U heeft 30 amendementen ingediend, waarvan er 8 zijn aanvaard. U diende 58 verschillende schriftelijke vragen in. In totaal bent u op 12 werkbezoeken geweest die vanuit de provincie of de griffie zijn georganiseerd. Gelukkig zijn we dat … Zagen we dat u daarnaast ook nog vaak zelf op werkbezoek ging, maar daar hebben we geen officiële gegevens van. De teller voor het aantal infosessies,

webinars en websess… Werksessies staat op 66. Mocht u al die vergaderingen nog een keer terug willen kijken om uw eigen hoogtepunt van dit jaar te vieren, dan heeft u in totaal 72 uur en acht 50 minuten om door te scrollen. Dit is inclusief de schorsingen overigens, dus daar kunt u dan weer wat sneller doorheen. Ik hoop dat u deze terugblik op prijs stelt. Daarmee is de opening van deze vergadering gedaan.

2. Agenda 20 maart 2024

De voorzitter: Xxx gaan we over tot het vaststellen van de agenda. Is er iemand die daar iets over wil zeggen? Xxxxxxxx Xxxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Was een hele mooie opsomming. We zijn inderdaad een jaar geleden begonnen. We hebben vorig in de zomer ons voorgenomen om veel minder te gaan vergaderen. Een van de dingen was dat we minder actualiteitenmoties wilden doen. Ik moet zeggen dat ik dat … Tenminste, dat de app van de werkgroep Stranddagen deze week wel een beetje ontplofte vanwege de verbazing die we hadden over de motiecongestie. Volgens mij is … Het merendeel van deze moties kan prima bij de kadernota. Het merendeel is ook helemaal niet actueel. Het merendeel kan volgens mij ook prima in de commissie worden opgebouwd door vragen te stellen. Als ik even kijk naar de klok, als wij de agenda vaststellen zoals het is voorgesteld, dan voegen we in één klap 480 minuten toe aan de agenda. Er staan namelijk 12 actualiteiten moties die ongeveer 40 minuten kosten aan tijd. Dus dat is 8 uur vergadertijd. Mijn vraag aan de vergadering is, willen we dit echt? Is dit echt serieus? Ik zou heel graag, misschien kan u dat doen of de indiener van de motie, per motie een toelichting willen waarom bespreking vandaag noodzakelijk is. Wat is hier actueel aan? Misschien zouden we zelfs nog wel per agendapunt erover kunnen stemmen of we dat willen toevoegen. Want ik vind eerlijk gezegd dat we onszelf niet heel serieus nemen als we in één klap 8 uur toevoegen met punten die allemaal niet echt voldoen aan de kwalificaties die we daarvoor met elkaar hebben vastgesteld.

De voorzitter: Dank voor uw constatering en voorstel. Het is inderdaad heel erg veel. Daarom hebben wij zo meteen vanuit het voorzitterschap … Heb ik voorstellen hoe we de zaken gaan behandelen. Om nu per agendapunt deze beslispunten mee te nemen, denk ik niet dat dat de tijd gaat bekorten in de vergadertijd. Maar het is natuurlijk aan uw Staten of u dit voorstel wilt volgen of niet. U kunt ook bij deze vaststellen, bepaalde actualiteitenmoties halen we van de agenda af. Maar dan krijgen we ook een hele lange vergadertijd nu over deze agendavaststelling. Dus ik denk, misschien kunnen we het ook concluderen dat wij onszelf inderdaad een spiegel voorhouden en denken van, waren al deze tien actualiteitenmoties vandaag nodig? Wij denken wel, we hebben het in de voorbespreking met de commissaris er ook over gehad, dat het waarschijnlijk een … Xxxxx zal gaan nadat we de adviezen van de commissie Stranddagen hebben ingebed in onze manier van doen. Dan krijgt het agenderen van punten ook een grote rol in de samenwerking met het presidium bijvoorbeeld. Ik vrees dat we het vandaag zullen moeten doen met wat het is. Daarmee is dat een mooi bruggetje naar een oproep die ik naar nu allen zou willen doen en ook naar de leden van Gedeputeerde Staten, hou uw inbreng beknopt, maak niet per se gebruik van alle spreektijd die er is. Beantwoord alleen de vragen die gesteld worden. Maak het niet groter dan het is. Dat is dan aan GS. En aan u allen als Statenleden van, voeg alleen iets toe als het een nieuw in te brengen argument is dat nog niet eerder ingebracht is. Ik denk dat dat de enige manier is om deze dag op een prettige manier en op een fatsoenlijke tijd te beëindigen. Is er nog iemand die hierop wil reageren? De heer Berlijn.

De heer Berlijn: Dank u wel, voorzitter. Twee dingen. Eerst even over het punt van de xxxx Xxxxxxxxxx. Volgens mij vroeg hij om een bepaalde handeling en een bepaalt de voorzitter nu wat de Staten gaat doen. Volgens mij is dat niet helemaal de bedoeling. De tweede mededeling, die staat hier dan even los van, dat

onze fractie UtrechtNu! wordt geacht tegen te stemmen bij het Statenvoorstel Aandeelhouderschap Stedin. Even voor de notulen.

De voorzitter: Het eerste, ik .. Dat wil ik best even in stemming brengen. Dat zal ik dan zo meteen doen. Het was meer dat ik er een ander voorstel tegenover wilde zetten, zodat u ook keuze heeft. Het tweede, daar nemen we akte van. Dank u wel. Xxx lijkt het me verstandig dat we nu toch even over het voorstel van de xxxx Xxxxxxxxxx gaan stemmen per fractie. Ik kan het ook even heel simpel doen. Wie is voor het voorstel van de xxxx Xxxxxxxxxx? Dat is geen meerderheid, dus dan laten we het … Nog even opnieuw tellen. Wilt u even opnieuw uw hand opsteken? Dat is geen meerderheid, dus we laten het zoals het is. Ik denk wel dat hiermee de boodschap goed overgekomen is dat we het zoals het nu gaat eigenlijk liever niet weer zouden zien en dat we daar met elkaar op moeten letten en dat op een andere manier moeten doen.

3. Beëdiging kandidaat-commissielid xxx. Xxxxxxx (GroenLinks)

De voorzitter: Xxx gaan we nu over tot agendapunt 3, dat is de beëdiging van kandidaat-commissielid de xxxx Xxxxxxx. Ook welkom aan de mensen die hij heeft meegenomen misschien. Ik vraag u om naar voren te komen. De griffier zal de belofte voorlezen. Ik zal die belofte als plaatsvervangend voorzitter afnemen. We doen daarna geen schorsing voor felicitaties. Dat doen we in de lunchpauze, als u het daarmee eens kunt zijn.

Griffier Poort: Ik wil iedereen verzoeken te gaan staan, voor zover dat … U dat kunt. Goed. Xxx lees ik nu de belofte voor. Ik verklaar dat ik, om tot lid van een commissie benoemd te worden, rechtstreeks noch middellijk, onder welke naam of welk voorwendsel ook, enige gift of gunst heb gegeven of beloofd. Ik verklaar en beloof dat ik, om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of zal aannemen. Ik beloof dat ik getrouw zal zijn aan de Grondwet, dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als adviseur van het provinciaal bestuur naar eer en geweten zal vervullen. De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Dat verklaar en beloof ik.

De voorzitter: Gefeliciteerd. Dan bent u hierbij … Ook vanaf deze plek toch even gefeliciteerd, de xxxx Xxxxxxx, en we zien uw samenwerking met u tegemoet.

4. Verslag Provinciale Statenvergadering 7 februari 2024

De voorzitter: Xxx gaan we door naar agendapunt 4. Dat is het vaststellen van het verslag van de Provinciale Statenvergadering van 7 februari 2024. Wij hebben daar geen voorstellen over gehad om inbreng te hebben. Ik zie het nu ook niet, dus bij deze is die vastgesteld. Moet ik dan ook met die hamer tikken eigenlijk?

Griffier Poort: Ja, doe maar.

De voorzitter: Xxx moet ik even met de hamer tikken, hoor ik net.

5. Langetermijnplanning Provinciale Staten

De voorzitter: Xxx gaan we over naar agendapunt 5, dat is de langetermijnplanning. Die willen we ook vaststellen, tenzij iemand nu nog een vinger opsteekt en iets wil zeggen. Dan is die ook vastgesteld.

6. Vragenhalfuur

De voorzitter: Xxx gaan we over naar het vragenhalfuurtje. Er zijn vier vragen ingediend. Ik wil toch proberen dat ook echt in een half uur af te ronden. Dat betekent dat ik de vragensteller als eerste het woord geef om de vraag kort en bondig te herhalen. Dan gaat een van de gedeputeerden antwoord geven en, indien nodig, kan de vragensteller dan nog reageren. De andere fracties hebben bij dit onderdeel geen mogelijkheden om in te spreken. We beginnen met de vraag voor Partij voor de Dieren over het Henschotermeer. Ik geef het woord aan mevrouw Xxxxxxx.

Mevrouw Xxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Partij voor de Dieren, GroenLinks, D66, SP, VVD, FVD en 50PLUS hebben vragen ingediend over de bouw-, ontwikkel- en exploitatieplannen bij het Henschotermeer. We hebben kennisgenomen van de antwoorden inmiddels van GS, maar op een aantal punten, cruciale punten, geven die geen helderheid wat ons betreft. Met name als het gaat om de regierol van de provincie en een integraal perspectief op de implicaties van de plannen voor natuur, recreatiedruk, verkeer en veiligheid. De fractie is ook geschrokken van de manier waarop de beeldvormende vergadering van de gemeenteraad Woudenberg op 5 maart is verlopen, waarin eens te meer duidelijk werd dat de gemeente geen oog heeft voor de belangen van inwoners en bezoekers, van buur…. En van de buurgemeente Utrechtse Heuvelrug. In dat licht hebben wij een aantal vragen. In de beantwoording op de schriftelijke vragen wordt gesteld dat de zorgen bekend zijn, dus de zorgen van inwoners en andere belanghebbenden rondom de ontwikkeling van het Henschotermeer. De gedeputeerde geeft daarbij niet aan hoe hij tegen deze zorgen aankijkt. Dus het is bekend, maar er wordt geen oordeel geveld daarover. Hoe zou de gedeputeerde deze zorgen van inwoners, bezoekers en natuurorganisaties omschrijven en kwalificeren? De provi… De tweede vraag. De provincie dient in de stuurgroep vooral de afstemming tussen de gemeenten te bevorderen. Tijdens de inspreekavond werd pijnlijk duidelijk dat de afstemming tussen de gemeenten Woudenberg en Utrechtse Heuvelrug niet goed gaat. Kan de gedeputeerde hierop reflecteren? Wat gaat de gedeputeerde doen om deze afstemming te verbeteren? Vraag drie. De provincie neemt als voorzitter deel aan de stuurgroep en heeft daarin een regierol. In het ontwikkelkader is afgesproken tussentijds te reflecteren op het proces en het ontwikkelkader zelf. Ook het verloop van de afstemming de gemeenten horen in … Hoort daarin te worden meegenomen. De provincie had hierin het voortouw moeten nemen, maar dat is niet gebeurd. Waarom niet? De provincie heeft als taak het bestemmingsplan te beoordelen en te toetsen aan de provinciale belangen. In het nieuwe coalitieakkoord staan doelen omschreven als het gaat om natuur, onder andere het bevorderen van de verbinding van natuurgebieden en het versnellen van het herstel van de natuur. Hoe draagt de verdere bebouwing bij het Henschotermeer bij aan het herstellen en het aan elkaar verbinden van natuurgebieden? We weten inmiddels dat er een hek staat met prikkeldraad. In de beantwoording wordt gesteld dat het huidige natuuronderzoek voldoet voor de bestemmingsaanvraag … De bestemmingsplanwijziging die wordt aangevraagd, terwijl ditzelfde onderzoek voor het YMCA-zoekgebied, beide zoekgebieden zijn door hetzelfde bureau onderzocht, die zijn … Die is ondeugdelijk is gebleken. Nu is er eigenlijk de vraag, hoe groot is het risico dat de toekomstige bouwaanvragen worden afgewezen vanwege druk op NNN en op de aanwezigheid van beschermde soorten, gezien de ondeugdelijk van het onderzoek? Dank u wel. Dat waren de vragen.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw xxxxxxx. Dan geef ik het woord dan de heer Xxx Xxxxxxxx. Xxxxxxxx Xxx Xxxxxxxx komt even naar het kath…

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Dank voor de vragen. Ik loop ze even langs. Ik ga ze niet helemaal herhalen. U heeft dat zelf al gedaan, dus … Even over de zorgen van … Die er leven. Wij kennen de gevoelens wel van mensen en organisaties in die gemeente en ook dat mensen eigenlijk daar bijvoorbeeld

geen veranderingen willen of andere dingen niet willen. Tegelijkertijd is het Henschotermeer een belangrijk regionaal dagrecreatiegebied en … Die op dit moment privaat in stand moet worden gehouden. De ondernemer die de recreatie beheert, die moet ook voorzieningen realiseren om dat goed te kunnen doen. De voorliggende plannen voegen overigens nu beperkt functies toe en die behouden wat ons betreft ook de waarde van het gebied. Als je het hebt over de afstemming tussen gemeenten, beide gemeenten vormen … Maken deel uit van de stuurgroep die een aantal jaren geleden het in leven is groepen. Ik ken … Ik herken mij eigenlijk niet in dat er een gebrek aan afstemming is, want er is juist vrij veel en regelmatig afstemming tussen beide wethouders en mij geweest. Tegelijkertijd is het zo, dat herken ik wel, dat er misschien wel partijen in een gemeenteraad zijn of organisaties die daar zo … Die er anders over denken. Het evalueren van de samenwerking die er is geweest, ik denk dat dat de afgelopen acht jaar regelmatig is gebeurd, over afstemming, samenwerking, waarbij eigenlijk de plannen, de definitieve plannen van de exploitant, best wel op zich heeft laten wachten. Uiteindelijk is het zo dat de plannen die er liggen in ieder geval passen binnen het ontwikkelkader dat is afgesproken. U heeft het even over het coalitieakkoord in uw vraag vier. Het bestemmingsplan is getoetst aan de kades zoals in onze Omgevingsverordening is opgenomen, dus niet aan het coalitieakkoord. De provincie heeft daar ook geen zienswijze op ingediend, omdat de plannen die er lagen passen binnen de kaders van de Omgevingsverordening. Verder had u nog vragen over de bestemmingsplanwijzigingen. Er zijn twee bestemmingsplannen. Eentje is het plan voor de YMCA. De YMCA ligt in de NNN. Daar … Vanuit dat plan, omdat het in NNN ligt, is ook een kritische toets geweest op deze wens van de YMCA. Het andere is het plan voor het Henschotermeer, dat ligt niet in de NNN. We hebben ook niet kunnen constateren uit onderzoeken dat de aanwezigheid van bijzondere diersoorten de bouwplannen onbruikbaar zouden maken. Dat is niet gebleken. Wat uiteraard wel het geval is, dat is natuurlijk de zorgplicht die er is, in het kader van de Wet natuurbescherming, maar ook wel in het kader van de Omgevingswet, is dat er natuurlijk actueel onderzoek moet zijn op … Ook als er vergunningaanvragen gaan komen. Dus dat is in ieder geval wel wat nog te doen staat. Dat waren mijn antwoorden.

De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Xxxxxxx, het is niet de bedoeling dat er nieuwe vragen komen. Als u nog een korte reflectie op het antwoord wil geven, dan mag dat. U kunt ook naar uw plek.

Mevrouw Xxxxxxx: Dank u wel. Dank u wel ook voor de antwoorden. Ik heb een aantal reflecties. Ik heb altijd moeite als er gesproken wordt over gevoelens, als het gaat over … Dat blijkt maar weer. Dus als het gaat over gevoelens, als er hele serieuze partijen zijn die veel kennis hebben over de natuur, veel in… Zelf onderzoek hebben gedaan naar wat er gaande is in die omgeving en daar gewoon hele gereden argumenten hebben waarom dit een bedreiging vormt voor al die aspecten die ik al genoemd heb. Daar heb ik … Dan maak ik echt bezwaar tegen het woord gevoelens, want het zijn goed onderbouwde argumenten die serieus worden genomen. Ik heb eigenlijk in het antwoord van gedeputeerde niet terug gehoord of hij deze argumenten daadwerkelijk hout vindt xxxxxxx of dan wel niet. Dus dat als eerste. Het feit dat het een regionaal dagrecreatiegebied is, ja, dat is precies het punt. Daarom moet de provincie regie nemen en het integrale perspectief meenemen in de ontwikkeling die … Nu worden in feite hele ingrijpende ontwikkelingen bij één gemeente gelegd die grote gevolgen hebben voor de regio. Dat is onze zorg en dat vinden we dat de provincie daar onvoldoende regie in heeft genomen en de verantwoordelijkheid pakt daarin. Er zijn een aantal punten gemaakt die eigenlijk steeds terugkeren. Dat het een beperkte toevoeging is, dat bestrijden wij. Het is echt een grote verstening van dit gebied. Een verdrievoudiging van wat er nu is. Goed, wat wil ik er nog meer over zeggen? Passend binnen het ontwikkelkader, ook daar is natuurlijk weer precies … Daar gaat het over. Dat is precies de interpretatieruimte die daarin zit, waaruit de partijen die ik net noem beargumenteren dat het juist niet past binnen ontwikkelkader. Tot slot denken wij dat er echt een groot risico is dat de bestemmingsplannen bij de rechter worden aangevochten. We denken ook dat daar best nog een gerede

kans is dat de rechter hierin kritisch gaat oordelen, met name juist vanwege dat natuuronderzoek die nu juist ondeugdelijk is gebleken en grote gaten heeft vertoond. Dus dat is eigenlijk het laatste wat ik erover wil zeggen. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, mevrouw Xxxxxxx. De tweede mondelinge vraag betreffende bomenkap bij het Eemklooster, die zijn eveneens van de Partij voor de Dieren, maar daar gaat xxxxxxx Xxxxxxxxx het woord over voeren. Wat mij betreft hoeven de vraagstellers niet hun hele inbreng, alle vragen, het hele veld voor te lezen. Als het lukt om het een beetje in te korten, dan zou dat heel fijn zijn.

Xxxxxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. We hebben in de beantwoording van onze artikel 47-vragen … Daar waren we eigenlijk best geschokt, dat er is toegegeven dat er illegaal is gekapt. EarthY, ABC Vastgoed en PlegtVos hebben allerlei werkzaamheden rondom het Eemklooster gemaakt en daar ook dus een nieuwe toegang aangelegd. Zowel in de provincie als in Amersfoort willen de colleges meer natuur. Dan zou juist de vernietiging van kwetsbare natuur niet de insteek moeten zijn. We willen weten wat de sancties zijn, welke lering hieruit wordt getrokken en hoe de schade hersteld gaat worden. Want het gaat om illegale kap, dus welk voorbeeld stellen we hiermee? Door diezelfde ontwikkelaars, EarthY, ABC Vastgoed en PlegtVos is dus illegaal gekapt. Illegaal omdat het in het verkeerde seizoen was, de kapmelding te laat binnen was en de herbeplanting is gepland in foerageergebied van de das, enorme beuken en eiken zijn gekapt. We veronderstellen dat de sancties heel stevig zijn. We willen weten welke sancties er zijn. Illegale kap moeten we niet tolereren, dus wat zijn de maatregelen en voor wie? We gaan er ook van uit dat de gedane schade, de illegale kap, hersteld gaat worden. Ook weer als een stevig signaal. Illegale kap tolereren we niet en dus verdwijnt de zandhoop wat een nieuwe entree moet worden en worden vergelijkbare bomen weer teruggeplaatst. Graag een reactie van de gedeputeerde hierop. Als argument voor de nieuwe entree voerde diezelfde ontwikkelaars, ik noem ze nog een keer, EarthY, ABC Vastgoed en PlegtVos, aan dat dit nodig was vanwege de geplande westelijke ontsluitding. Die was van tafel. Er ontstond dus een nieuwe werkelijkheid.

We hebben alle stukken doorgenomen, de honderden pagina's, maar er was geen ander argument te vinden voor die komst … Dan die komst van de westelijke ontsluiting. Met een nieuw gemeentelijk college kwam er een streep door de westelijke ontsluiting. Ondanks dat de plannen juridisch klopten, was er geen argument meer voor dat nieuwe entree. Het zag er misschien wel mooier uit op de tekeningen, maar dat was het dan ook. Er zou wat ons betreft veel beter op dit soort ontwikkelingen ingespeeld moeten gaan worden, want de natuur is anders altijd het haasje. We zien dit patroon ook op andere plekken in de provincie. Welke lering trekt het college hier uit om dit in de toekomst te voorkomen? Zoals vaker komt een initiatiefnemer met veel papierwerk, mooie plannen, mooie tekeningen. Dat werkt het enthousiasme en het vertrouwen op bij gemeente en provincie. Maar dat vertrouwen is geschaad en kwetsbare waarden zijn uit het oog verloren. Er is weer illegaal gekapt in foerageergebied van beschermde diersoorten. Hoe kijkt GS aan tegen deze vertrouwensbreuk?

De voorzitter: Dank voor uw vragen, xxxxxxx Xxxxxxxxx. Dan geef ik het oord aan de heer Xxx Xxxxx. Nee, mevrouw Xxxxx wordt het.

Gedeputeerde Xxxxx: Deze vragen zouden eigenlijk door de commissaris behandeld moeten worden. Gezien de grote hoeveelheid vragen die mijnheer Van Essen vandaag heeft, dachten wij, wij nemen ook wat waar. Dus vandaar dat ik deze vragen beantwoord. Ik loop de vragen zoals die ook van tevoren zijn ingediend langs en wil daarin ook een aantal zaken corrigeren op onjuistheid in … Bij de vragenstellers. De eerste vraag gaat … Heeft drie onderdelen en het eerste punt daarvan is dat er in het verkeerde seizoen gekapt is. Dat klopt. Op dat punt heeft de eigenaar van de grond ook een bestuurlijke waarschuwing gekregen, dus daarop is

geacteerd. Maar ik wil daar wel het volgende over zeggen. Er is een positieve weigering gegeven voor werkzaamheden in de zomer, want dat is het minst verstorend voor de das. Die zomer is globaal, en dat onderstreep ik even, de periode van juni tot september. Maar als je ecologisch zou redeneren, dan moet je vaststellen dat in oktober vorig jaar de temperatuur relatief hoog was. Dus als de gemeente toen gevraagd had of de bomen gekapt mochten worden, dan had het waarschijnlijk ook geleid tot toestemming. Niet zozeer in de vorm van een positieve weigering, maar in de vorm van een ontheffing. Het tweede punt dat u maakt, is dat het bevoegd gezag te laat de melding heeft gekregen. Het klopt inderdaad dat de kap heeft plaatsgevonden zonder tijdige melding bij het bevoegd gezag. Maar naar aanleiding van die melding dat er een illegale activiteit heeft plaatsgevonden, heeft de RUD een strafrechtelijk onderzoek ingesteld. Zo gaan die dingen normaal ook. Die heeft het volgende vastgesteld, namelijk dat de gemeente de verkeerde informatie heeft gegeven. De melder dacht daardoor vijf dagen voor de kap een melding te mogen indienen, heeft dat ook gedaan, maar na de termijn is pas door de gemeente gereageerd dat niet zij het bevoegd gezag zijn, maar dat de provincie het bevoegd gezag is. Vervolgens heeft de melder bij de provincie zich gemeld, maar toen had de kap al plaatsgevonden. De RUD heeft op basis daarvan geconstateerd dat de melder dit in ieder geval niet aan te rekenen is. Dan stelt u dat de herbeplanting gepland is in het foerageergebied van de das. Op 8 maart heeft de RUD telefonisch contact gezocht met de locatiemanager van het Eemklooster. Die bleek al op de hoogte te zijn dat dat grasveld, want het foerageergebied is niet waar de bomen stonden, maar is het grasveld, dat is het essentiële foerageergebied, dat dat niet voor compensatie in aanmerking zou komen en is bezig om met andere gronden te kijken waar die compensatie wel plaats kan vinden. Als hij dat heeft gevonden, zal hij ook contact zoeken met ons en dan zullen wij dat ook beoordelen. De tweede vraag die u stelde, gaat … Of eigenlijk eis die u neerlegt, is dat er vergelijkbare bomen op dezelfde plek zouden moeten komen. De wet geeft mogelijkheden om herbeplanting ook op andere gronden toe te staan. Dus wij hebben geen enkele instrumenten in handen om dat af te dwingen dat die herbeplanting op dezelfde grond plaats zal vinden. Natuurlijk moet die herbeplanting wel voldoen aan de eisen die we bestellen in de Omgevingsverordening en daarop zal de RUD ook toezien. Dan had u ook een opmerking over de zandhoop. Die zandhoop is aangelegd om het hoogteverschil tussen het Eemklooster en de ontsluiting te overbruggen. Dat is een tijdelijke zandhoop die daar lag. Dat heeft ook tijdelijk verlies van het foerageergebied van de das tot gevolg. Dat hebben we ook meegenomen in de positieve weigering die we hebben afgegeven. Op dit moment is hij zandhoop of al of zeer binnenkort weer opnieuw ingezaaid. Daarmee is die gewoon weer opnieuw onderdeel van het essentiële foerageergebied van de das. Dan heeft u het ook over die westelijke ontsluiting. Wij als provincie mogen alleen een vergunningsaanvraag toetsen op de criteria van de wet en dus niet op andere overwegingen. Dus ook die westelijke ontsluiting is in dat opzicht een andere overweging. Die aspecten liggen echt in dit geval bij de gemeente als bevoegd gezag en niet bij ons. Als we dat wel zouden meenemen, dan doen wij niet waar wij toe zijn aangewezen. Ten slotte zegt u dat er sprake is van een vertrouwensbreuk. Dat vind ik nogal een groot woord. Nogmaals, er is niet gekapt in het essentiële foerageergebied. Dat gebied betreft namelijk het grasveld. Wij zijn dus ook niet van mening dat er sprake is van een vertrouwensbreuk. Er is een gemeenteambtenaar die een fout heeft gemaakt. Die kapmelding is daardoor te laat bij de provincie terechtgekomen. Maar ook als wel tijdig die melding was gedaan bij de provincie, dan had die … Hadden die bomen ook gewoon gekapt mogen worden. Het is wel waar dat het in het verkeerde seizoen is gekapt, maar ook daarvan heb ik u net betoogd dat ook dat waarschijnlijk had geleid tot een ontheffing, gezien de temperatuur die op dat moment aanwezig was in oktober. Dat was het, voorzitter.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw beantwoording, mevrouw Xxxxx. De heer Xxxxxxx: Voorzitter?

De voorzitter: Wil xxxxxxx Xxxxxxxxx nog een korte reflectie op het antwoord geven?

De heer Xxxxxxx: Voorzitter? Een punt van orde. We hadden aan het … Ik krijg met terugwerkende kracht sympathie voor het voorstel van de xxxx Xxxxxxxxxx. Want we hadden aan het begin van de vergadering afgesproken dat we het echt beknopt zouden houden, gezien het grote aantal agendapunten. Dus ik merk dat er bij ons enige ergernis ontstaat over de hoge mate van technische vragen en uitgebreidheid. Dus graag uw aandacht daarvoor.

De voorzitter: Dat is denk ik vooral een oproep ook aan uw collega's. Dus dank u wel. We gaan nu niet een hele discussie … Ik geef u even … U krijgt even een korte reactie, maar … De heer Travaille.

De heer Travaille: Het stoort mij een klein beetje. Wij hebben ons keurig gehouden aan de afspraken die gemaakt zijn. We hebben zelfs niet eens actualiteitenmoties. We hebben het vragenuur benut voor de actualiteit die nu aan de hand is. Bomen worden illegaal gekapt en er komt ook helemaal niks voor terug op dezelfde plek, begrijp ik zojuist uit het antwoord. Ik begrijp dat de VVD een andere orde voor de vergadering had gehoopt. Maar wij houden ons gewoon aan de procedures. Wij komen met de actualiteiten bij het vragenuur, we hebben geen actualiteitenmoties. Ik denk dat daar ook een klein beetje respect moet zijn voor die aanpak.

De voorzitter: Ik wil het hier even bij laten. U heeft allebei uw punt kunnen maken. Ik denk dat de oproep duidelijk is voor ons allemaal, dat we beknopt, zoveel mogelijk beknopt beantwoorden. Maar we moeten ook op gewoon een goede inhoudelijke manier met elkaar natuurlijk van gedachten kunnen wisselen. Daarom wil ik xxxxxxx Xxxxxxxxx alsnog de gelegenheid geven hierop te reflecteren, indien ze daar behoefte aan heeft. Xxxxxxx Xxxxxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Dank voor de antwoorden. De meeste waarvan we al hadden kunnen lezen in de schriftelijke beantwoording. Dus ik heb vooralsnog niet zoveel nieuws gehoord, behalve dus dat de zomer een rekbaar begrip is als oktober warmer blijkt dan van tevoren is ingeschat. Toch wil ik duidelijk maken dat … Er zijn regels, er zijn kaders en we houden ons aan onze wettelijke taken. Maar steeds weer een plukje hier, een plukje daar verdwijnt de natuur. En dat … Ook dit stuk is weer een heel kwetsbaar stuk wat van … Tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Soesterduinen ligt en het is een heel belangrijk passeergebied voor wild. Alleen maar omdat het er leuk, natuurinclusief en heel groen uitziet, moet er een nieuwe entree komen, met vervolgens de consequentie dat kwetsbare waarden verloren gaan. Daar wil ik het even bij laten. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, xxxxxxx Xxxxxxxxx. Dan gaan we over naar de derde mondelinge vraag. Die is van de BBB. Dan geef ik graag de heer Xxx Xxxxxx de gelegenheid zijn antwoord … Of de vragen zo kort mogelijk even te herhalen.

De heer Xxx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik zal inderdaad proberen beknopt te blijven. Maar de actualiteit vraagt ook wel om dit even te bespreken. Voorzitter, we stonden erbij en we keken ernaar. Dat is het gevoel dat ik krijg als ik kijk naar de actuele situatie in de Nederlandse melkveehouderij. Ik ben heel erg bang dat als we nu niets doen, we over een paar jaar denken, hadden we in 2024 maar wat beter opgelet en gehandeld. Want als we nu niets doen, vallen er bedrijven om. Dat zijn ook de bedrijven die aan alle maatschappelijke opgaven voldoen of bereid zijn om daarnaartoe te werken. Maar door het falen van de overheid en de crisis op de mestmarkt wordt hun nu alle mogelijkheden ontnomen. Voorzitter, een aantal weken geleden diende ik een motie in met de vraag of de gedeputeerde wilde bepleiten voor het behoud van derogatie, omdat wij

als BBB al zagen aankomen dat de afschaffing van derogatie grote gevolgen zou gaan hebben. Die motie werd ontraden en haalde geen meerderheid. Veel partijen vonden het niet zo nodig en, ach, het zal allemaal wel meevallen voor de boeren, was destijds de reactie. Hoe zuur is het dan dat we nu moeten constateren dat op dit moment meer dan een kwart van de bedrijven op omvallen staat, met grote gevolgen voor de families en gezinnen. We stonden erbij en we keken ernaar. Dat terwijl er oplossingen, zoals de toelating van Xxxxxx, oftewel kunstmestvervangers, voorhanden zijn. Daarom heb ik een aantal vragen gesteld aan het college. Ik zal ze nu niet herhalen, maar ik ben erg benieuwd naar de antwoorden. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank, mijnheer Xxx Xxxxxx. Dan geef ik het woord aan mevrouw Xxxxx.

Gedeputeerde Sterk: Voorzitter, dit is niet de eerste keer dat we er hier over dit thema spreken. We hebben er tijdens commissievergaderingen ook al eerder over gesproken. Het is ook niet de laatste keer, denk ik. Het is ook niet de enige plek waar we over deze zaken spreken, want ik spreek er denk ik eigenlijk elke keer over als ik met agrariërs in contact ben. Onlangs op een LTO-bijeenkomst waar 150 boeren waren. Afgelopen weken hebben we besprekingen gehad over het UPLG. Daar stond het op de agenda. Met stikstofcollectief, met de jonge boeren, met de boerinnen. Eigenlijk overal is het een thema. Ik heb ook al eerder aangegeven dat ik het gevoel van onrechtvaardigheid dat speelt rond die gebruikte data voor die berekening van die achtergronddepositie ook heel goed kan voorstellen. We trekken daarin dan ook nauw op, samen met de waterschappen, en in het bijzonder Xxxxx xxx Xxxx, die de woordvoerder is vanuit de Unie, richting de minister om dit punt aan te kaarten en te proberen deze onrechtma… Of onrechtvaardigheid op te lossen.

Tegelijkertijd zie ik ook dat de maatregelen die nu op korte termijn gevraagd worden van de boeren echt ingrijpende gevolgen kunnen gaan hebben. Hoe groot die precies zijn, dat was ook een van uw vragen, dat kunnen wij op dit moment moeilijk inschatten, want daar hebben wij de gegevens niet voor. Maar dat ze groot zullen zijn, die zorg deel ik met u. Het lastig voor ons provincie is dat wij geen rol hebben in die Meststoffenwet. Dus wat wij kunnen doen, is gewoon zeer beperkt. Maar wat heb ik wel gedaan in ieder geval? Ik heb twee weken geleden met minister Xxx xxx Xxx dit punt aangekaart en gezegd dat ze echt moet komen met oplossingen, samen met minister Xxxxx. Datzelfde heb ik tegen minister Xxxxx gezegd tijdens een bespreking over het Landbouwakkoord. Afgelopen maandag in een gesprek met directeur-generaal Xxx Xxxxxx, heb ik ook dit punt weer aangekaart en gezegd dat dit echt grote consequenties kan hebben en dat het echt vraagt vanuit het Rijk om echt te zoeken toch naar maatregelen die dit mogelijk, niet mitigeren, maar in ieder geval voorkomen de zorg die … De grote zorg die er is. Op middellange termijn doen wij als provincie in ieder geval ook via het convenant Versnellen innovatie emissiereductie duurzame veehouderij onderzoeken wij of vervangen van kunstmest door producten van dierlijke mest ook mogelijk is. Dus daar werken we ook samen met andere provincies in. We hebben natuurlijk ons UMDL, waarin we ook proberen om via doelen daaraan te werken. De minister zal op 1 juni de tegemoetkomingsregeling Behoud grasland bij afbouw derogatie openstellen. Dat maakt mogelijk dat melkveebedrijven tot maximaal 20.000 euro daar een beroep op kunnen doen als ze in vorige jaren gebruik hebben gemaakt van derogatie en minstens die 80 procent grasland hadden. Als IPO, ik ben ook vanuit IPO een van de landbouwgedeputeerden, trekken wij ook op … Er is binnenkort een bestuurlijk overleg met die minister. Dan zullen we ook daarom vragen en ook om de Renure, die u ook net aangaf, zullen we ook daar aan de orde stellen. Nogmaals, ik kan het niet genoeg benadrukken, we trekken echt ook samen op met waterschappen om te zorgen dat dit … Dat er een oplossing hiervoor komt. Voor wat betreft het maatregelenpakket, daar zie ik niet onmiddellijk maatregelen in die dit voor die korte termijn kunnen oplossen. Als het gaat over het mentale welzijn, ik denk dat dat vraagstuk groter is dan alleen wat er komt vanuit die NV-gebieden, daar … Dat is inderdaad echt een grote zorg die er is. Die komt veel bij de plattelandscoaches binnen. 10 procent van de gesprekken wordt aangevraagd op het

punt juist van die mentale gezondheid. Daar wordt inderdaad ook regelmatig doorverwezen naar TABOER, zoals u die ook benoemde. Dat was het, voorzitter.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw … Gedeputeerde Xxxxx, bedoel ik. De heer Xxx Xxxxxx, wilt u nog een korte reflectie geven?

De heer Xxx Xxxxxx: Een korte, voorzitter. Dank u wel voor de beantwoording. Ik ben blij om te horen dat de gedeputeerde onze zorg deelt en dat ze zich daar ook voor inzet. Ik zou nog één aspect willen meegeven aan de gedeputeerde, dat ze misschien ook in IPO-verband, richting de Europese Commissie, daar die Renure kan bepleiten. Want met name moet daar natuurlijk nu wat gebeuren. Dus … Maar in ieder geval voor nu dank voor deze antwoorden.

De voorzitter: Dank u wel. Dan komen we bij de laatste vraag van het vragenhalfuurtje. Die is ook van de BBB. Die gaat over kansrijke windgebieden. Daar zal mevrouw Xxx xxx Xxxxx het woord over voeren. Gaat uw gang.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik zal proberen de oproep van mijn collega's te honoreren, dus ik sla een deel van mijn bijdrage over en begin in eerste instantie met de twee vragen die ik heb gesteld. Naar aanleiding van de onrust in Wijk bij Duurstede na de themabijeenkomst van de gemeenteraad afgelopen dinsdag, vorige week dinsdag, 12 maart. De eerste vraag die we hadden aan het college, welke informatiepakketten en of voorzieningen zijn er voor gemeenten die een kansrijk gebied voor wind aangewezen hebben gekregen? De tweede vraag, mochten deze pakketten er niet zijn, worden deze dan wel op zeer korte termijn samengesteld en per wanneer? Voorzitter, er moet mij toch hierbij nog wel iets anders van het hart. Deze coalitie heeft de keuze gemaakt om het projectbesluit met betrekking tot het plaatsen van windturbines en het eventueel overrulen van gemeente leven te houden. De gedeputeerde kwam met het plan om kansrijke gebieden wind aan te wijzen, ook bij de gemeenten die hun RES-bod gehaald hebben of zullen halen. Kijkend naar het aantal insprekers voorafgaand aan de commissie M&M en de berichten in de verschillende media, was te verwachten dat de boodschap van de provincie op veel plekken niet met open armen wordt ontvangen. Toch wordt er naar een bijeenkomst als deze slechts een ambtenaar gestuurd die daarmee de kolen voor de gedeputeerde uit het vuur moet halen. Dat vinden wij een slechte zaak en niet getuigen van goed werkgeverschap. Want wat als de boel zou escaleren richting deze ambtenaar? Wat BBB betreft, zou de eindverantwoordelijke in dezen, de gedeputeerde in onze ogen, niet alleen de plannen moeten bedenken. Hij zou dan ok voor de mensen moeten gaan staan die erdoor geraakt worden en fatsoenlijk het gesprek met hen aangaan. Voorzitter, daarom hebben wij nog één extra vraag aan de gedeputeerde. Zou hij kort kunnen reflecteren op de bijeenkomst van vorige week dinsdag en zal hij voortaan zelf, eventueel samen met een ambtenaar, de gesprekken met gemeenteraden, belangenverenigingen en inwoners aangaan met betrekking tot dit onderwerp? Ik heb gelukkig nog wel contact kunnen hebben met de ambtenaar die hier geweest is. Zij heeft de escalatie niet meegemaakt in dit geval. Maar je weet niet wat de toekomst brengt natuurlijk.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Dan geef ik graag het woord aan gedeputeerde Xxx Xxxxx.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Eerst even de vragen. Is er een informatiepakket en voorzieningen? Ja, er zijn zeker informatievoorzieningen. De lead natuurlijk op dit moment ligt echt bij gemeentes om plannen te concretiseren, om de participatie vorm te geven, om onderzoeken te doen. Wij ondersteunen gemeentes daarbij op verzoek. Dat kan zijn het ondersteunen van … Bij een

participatiebijeenkomst, dat kan zijn ondersteunen van lokaal eigenaarschap, om dat op te zetten, bij onderzoeken naar mogelijkheden, et cetera. Dus dat is … Dat is wel echt maatwerk, want het verschilt heel erg per gemeente hoe een gemeente ermee bezig is of wat voor stadium een gemeente ook zit. Dus het is echt maatwerk. Dus dat is ook de reden dat er geen vast standaardinformatiepakket is. Ik heb ook niet de indruk dat daar behoefte aan is. Het is wel zo dat iedere gemeente die een beroep op ons doet, dat dat gehonoreerd wordt en dat wij ook op basis daarvan acteren. Dat is ook in dit geval, wat bij Wijk bij Duurstede gebeurt. Dat is misschien ook meteen twee, de tweede vraag dus. Mochten ze er nog niet zijn, die pakketten, willen we die ontwikkelen? Het is echt maatwerk. Dus een standaardpakket ontwikkelen, wij zien niet dat die behoefte er is. We zien wel dat er behoefte is aan het maatwerk en dat vullen we ook in. De bijeenkomst in Wijk bij Duurstede, ik ben er zelf niet geweest. Dat was ook nadrukkelijk het verzoek van de gemeente dat er ambtelijk iemand zou zijn van de provincie. Dus daar is ook invulling aan gegeven. Het is ook … Maar mocht een gemeente mij uitnodigen, dat kan natuurlijk altijd en dan zou ik daar zeker ook op ingaan. Maar omdat de bal bij de gemeente ligt, is dat wel de volgorde. Dus het is dan echt ook op verzoek van een gemeente. Deze bijeenkomst, ik heb uiteraard ook gewoon contact gehad met onze collega die daar was, het was een bijeenkomst in twee delen, waarbij het eerste deel de provincie ook gewoon vragen heeft beantwoord en het tweede deel insprekers waren in debat met raadsleden onderling. Zo was dat ook voorbereid ook door de gemeente. Dat is ook hoe onze bijdrage daarin vorm heeft gekregen.

De voorzitter: Dank voor de beantwoording, de heer Xxx Xxxxx. Wilt u nog een korte reflectie geven, mevrouw Xxx Xxx Xxxxx?

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: In het eerste deel van mijn bijdrage wat … Die ik nu niet gedeeld heb, had ik ook aangegeven dat het niet de schuld per se, of schuld tussen aanhalingstekens, van de provincie is, dat het iets is tussen de gemeente en de provincie. Dat moet je dan delen. Maar wij kregen duidelijk wel vanuit de gemeenteraad de berichten te horen dat er wel behoefte was aan iets van informatie waar ze mee konden werken en dat ze dat nu niet hebben gekregen. Dus dat is het enige wat ik nog wil meegeven. Ik hoop dat de gedeputeerde nog wel even gaat reflecteren, al is het voor zichzelf, om te kijken hoe die in de toekomst met dit soort zaken omgaat.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Mevrouw Xxx xx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Xxx zijn we aan het einde gekomen van het vragenhalfuurtje. In de tussentijd heb ik gemerkt dat de gasten van de Staten zijn gearriveerd. Xxx xxxxx welkom namens ons allemaal.

7. SV Wijziging Gemeenschappelijke Regeling Randstedelijke Rekenkamer

De voorzitter: Wij zijn inmiddels bij agendapunt 7. Er volgt nu een drietal hamerstukken. Daarover vindt geen debat plaats. Ik noem alleen even op waar het over gaat en dan hamer ik het af. Dan komen we bij agendapunt 10 weer in een soort debat terecht. Agendapunt 7 betreft de Wijziging Gemeenschappelijke Regeling Randstedelijke Rekenkamer. Dat is een hamerstuk. Bij deze vastgesteld.

8. SV Fractieverantwoordingen 2019-2023

De voorzitter: Agendapunt 8 is het Statenvoorstel Fractieverantwoordingen 2019 tot en met 2023. Is ook een hamerstuk. Hierbij vastgesteld.

9. SV Aandeelhouderschap Stedin Holding N.V.

De voorzitter: Agendapunt 9 betreft een Statenvoorstel Aandeelhouderschap Stedin Holding N.V.. Is ook een hamerstuk en hiermee vastgesteld.

10. SV Actualiseren motielijst

De voorzitter: Daarmee komen we agendapunt 10. Dit is ook een bijzonder agendapunt, wat ook nog niet eerder op deze wijze aan de orde is geweest. Daarmee wil ik dan ook graag weer een beroep doen op uw bijdrage om dit op een goede manier met elkaar te doen. Het gaat in dit voorstel puur om het actualiseren van de motielijst. Dat betekent dat we nu samen gaan bepalen welke amendementen en moties wij voldoende afgehandeld vinden. Daar is een voorstel voor gedaan. Partijen of fracties of personen uit de Staten die het daar niet mee eens zijn, kunnen een amendement indienen. Dat is door twee partijen gedaan. Die geef ik zo meteen dan ook het woord. Andere partijen kunnen dan via het wel of niet steunen van het amendement aan het einde van deze vergadering hun mening daarover geven. Er is verder geen debat in dit agendapunt. Ik geef dan ook, om het eerste amendement in te brengen, het woord aan het CDA. Ik weet niet wie hier de woordvoerder voor is. Even kijken. Mevrouw Xxxxxx, geloof ik, als ik het goed zie. Ik heb een amendement van het CDA. Dat doet de heer Xxx Xxxxxx van de BBB? Ik vind het mooi. Misschien moet u dat wel even toelichten.

De heer Westerlaken: Het is een amendement van CDA en BBB.

De heer Xxx Xxxxxx: We hebben het samen opgesteld, voorzitter. Mijn naam staat vooraan. Dus dan denk ik dat ik hem zal toelichten, als u dat goed vindt. Voorzitter, zoals in de commissievergadering al aangeven, willen wij dus graag een amendement indienen met betrekking tot motie 61 uit de vorige Statenperiode. Wij zijn van mening dat die nog onvoldoende is uitgevoerd en dat zit hem dan met name op het aspect rondom het landbouwverkeer. Dat is namelijk bij de uitvoering buiten beschouwing gelaten, terwijl wij van mening zijn dat als we … Als dat wel was gebeurd, er mogelijk een andere afweging was gemaakt. Gedeputeerde is dat eigenlijk ook wel met ons eens. Daarom heeft hij in de commissie van november daar een aantal toezeggingen over gedaan, dat hij een verdiepende sessie zou organiseren met alle stakeholders van N199 over het afwegingskader landbouwverkeer en de positie van het landbouwverkeer op de N199. Wij vinden dus dat bij die sessie eerst zal … Of dat … Wij vinden dat die sessie eerst zal moeten plaatsvinden met in ieder geval Cumela, LTO Noord en de Fietsersbond en dat we dan daarna weer in een commissievergadering over die uitkomsten daar van gedachten kunnen wisselen voordat we deze motie als afgedaan kunnen beschouwen. Dus bij deze een amendement waarvan het dictum luidt, het gevraagde besluit te wijzigen, hieruit, motie 61 Op zoek naar de juiste snelheid voor de Bunschoterstraat te verwijderen en de motie niet … Als niet-afgedaan te beschouwen. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank voor het indienen van dit amendement. Dat kunt u dan meenemen in uw beraadslagingen straks voor het wel of niet stemmen. Ik heb hem hier niet, ik moet hem op een of andere manier ook nog echt krijgen. Mag via … Dank u wel. Dan geef ik graag de tweede partij die een amendement wil indienen de gelegenheid toe te lichten. Dat is de Partij voor de Dieren. Wie gaat daar het woord voor nemen? Mevrouw Xxxxxxx, gaat uw gang.

Mevrouw Xxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Zoals aangekondigd in de commissievergadering RGW dienen we hierbij een amendement in om de motie 19 Behoud Oude Tempel niet als afgedaan te beschouwen en dus van deze motielijst af te houden … Af te halen. Onze onderbouwing is duidelijk. We hebben het meermaals

soort voor het voetlicht gebracht. Naar onze overtuiging en die van onze mede-indiener Volt heeft GS niet voldaan aan de opdracht om naar alternatieve locaties te kijken voor bouw en per locatie een analyse te geven van kansen en mogelijkheden. Zo is er niet gekeken naar de locaties aangedragen door de lokale partij, POS, en ook niet onderzocht welke kansen en mogelijkheden zijn op het defensieterrein bijvoorbeeld. In de voortgang van de planvorming GS erop toe te zien dat er geen onomkeerbare beslissing worden genomen, zoals de uitzet van dassen. Mochten er nieuwe ontwikkelingen en nieuwe planvorming plaatsvinden, zoals wij uit ons netwerk begrijpen, ook dan blijven de doelen en effecten van deze motie actueel en relevant. Sterker nog, juist dan is het zaak dat GS zich inzet om bouw ten koste van bos en natuur bij landgoed Oude Tempel te voorkomen en concreet onderzoek te doen naar de alternatieve mogelijkheden voor woningbouw. Omdat wij dus hebben begrepen dat er nieuwe planvorming is, daar waar wij dus als Statenleden niet over zijn geïnformeerd, hebben wij een aanvullende motie gemaakt om erop toe te zien dat ook bij nieuwe planvorming … Dat de effecten en doelen die we beogen ook worden meegenomen. Dank u wel.

De voorzitter: Even voor de duidelijkheid. U dient dus een amendement in om deze motie niet als afgedaan te beschouwen. Daarnaast dient u een motie in, een nieuwe motie. Die staan denk ik nog niet in het systeem.

Mevrouw Xxxxxxx: Die zullen we zo indienen. De voorzitter: Die gaat u zo inleveren.

Mevrouw Xxxxxxx: Het amendement staat er wel in. Beide zullen we zo indienen.

De voorzitter: Prima. Dank u wel. Sorry, de overige fracties kunnen deze zaken meenemen in hun beraadslagingen. De rest van de moties geldt dan in ieder geval dat iedereen het daarover eens is dat die van de lijst af kunnen. Dus bij deze is dat dan vastgesteld. Daarmee komen we aan agendapunt 11. Dat is het Statenvoorstel Leidende Principes Energievisie. Dat is een … Ik sla een belangrijk onderdeel over. Dat had ik natuurlijk even … Dat had ik even direct ook moeten doen na het inbrengen van het eerste amendement en ook het tweede. Dus dat … Neem me niet kwalijk. Ik moet even denken … Wie heeft … Misschien, dat is het handigste, dat het eerste amendement, de gedeputeerde daar de gelegenheid voor geven. Even kijken. Wie is dat dan?

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Heel fijn als u mij de gelegenheid wil geven in elk geval de motie van CDA en BBB nader te beschouwen vanuit het college, voorzitter. Fijn. Xxxx, voorzitter. Zoals gezegd, hebben we dit inderdaad in de commissie natuurlijk ook besproken. Het college blijft nog steeds van mening dat de motie is afgedaan, omdat we met de partijen die op het moment dat de motie werd ingediend zich hadden aangediend voor een gesprek ook gesproken zijn. Het punt dat de heer Xxx Xxxxxx natuurlijk aanhaalt met betrekking tot het landbouwverkeer, is natuurlijk parallel aan die discussie ontstaan, maar minder relevant voor de snelheidsverlaging, zoals ik in de commissievergaderingen ook al heb aangegeven, omdat op deze tachtigkilometerweg in theorie in elk geval heel goed de mogelijkheid bestaat om het landbouwverkeer ook mogelijk maken. Dat is precies ook de reden waarom we het gesprek erover nog aangaan ook met de partijen die ook in de motie worden genoemd. Die zullen we dan ook uitnodigen voor dat gesprek. Ook als anderen nog daaraan willen deelnemen, zijn ze van harte welkom. Het gaat in elk geval een Cumela, de LTO, de Fietsersbond en degenen die ook het landbouwverkeer daar in de buurt gebruiken, met name buurtbewoners natuurlijk die annex aan de weg ook een bedrijf hebben. Dus volgens mij sluit het een het ander niet uit en kan de motie prima als afgedaan van de lijst, gaan we toch sowieso dat gesprek aan en wil ik dus met nadruk ook zeggen dat het misverstand dat op een tachtigkilometerweg per definitie geen landbouwverkeer mogelijk is, in elk geval bij ons niet bestaat en ook bij de bewoners niet zou moeten bestaan en tegelijkertijd ook wel

de winstwaarschuwing denk ik geven dat al deze gesprekken die we nog gaan voeren, ook niet gaan leiden tot waarschijnlijk nieuwe inzichten, want ook in de gesprekken die we daarna met de insprekers hebben gehad natuurlijk ook de inzichten die we allemaal overwogen hebben bij de heroverweging van het netwerk perspectief ook betrokken hebben. Xxxx, voorzitter.

De voorzitter: Dank u wel. Dat was een reactie dan op het eerste amendement. Het is niet de bedoeling dat we hier inhoudelijk op debat gaan. Ik wil wel alleen indiener nog even de gelegenheid geven om daarop te reageren. Tenzij … Mevrouw Rikkoert, ik geef u heel even het woord, misschien …

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter. Dat is een beetje een verhelderende vraag. Wij hadden ook een motie bij dit agendapunt aangeleverd. De vraag is wanneer ik dat even kort kan toelichten.

De voorzitter: Die mag u nu indienen. Maar als u het goed … In dat geval even eerst het woord aan de heer Xxx Xxxxxx, dat hij kan reageren op de reactie van de heer Xxx Xxxxx. Dit heb ik een beetje rommelig aangepakt, dit agendapunt. Vergeef me. Maar we komen er wel weer samen uit. Daarna krijgt u dan het woord en kunt u de motie indienen.

De heer Xxx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik ben wel een beetje verbaasd, want er ligt wel gewoon een Statenvoorstel voor. Dus volgens mij moeten we daar wel over kunnen debatteren. Maar even in reactie op de gedeputeerde. Ik heb denk ik niet gezegd dat wij van mening zijn dat als er landbouwverkeer naar de hoofdlijnbaan gaat, dat het dan per definitie 60 zou moeten worden. Dus dat even daar … Een reactie daarop. Maar ik heb nog wel een andere vraag dan aan de gedeputeerde. Op welke manier houden wij dan nu vinger aan de pols, als u zegt, u kunt deze motie prima als afgedaan beschouwen? Want ik heb al in de vorige commissie gevraagd van, wanneer horen we daar dan meer over? Toen kreeg ik geen reactie. Ik heb via de commissiegriffier daar via de mail een vraag gesteld, wanneer horen we hier meer over? Daar krijg ik ook geen reactie. Dus dat maakt voor mij wel een beetje dat ik denk, ik hou liever deze motie nog even … Ik beschouw hem nog even niet als afgedaan, want we hebben geen vinger aan de pols meer op die manier.

Dank u wel.

De voorzitter: We kunnen … We hebben … Het gaat er nu vooral om, kan iets wel of niet van de lijst af? Dat heb ik ermee bedoeld, en niet een inhoudelijke discussie of debat over de inhoud. Misschien wil de heer Xxx Xxxxx nog even kort reageren.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Kort, want het is … Terecht. Daar heb ik geen licht over gegeven. Ik zal … Ik zeg u in elk geval toe dat ik voor de zomer een Statenbrief naar u stuur over de resultaten van de gesprekken die we hebben gevoerd en de gevolgen die dat heeft voor het gebruik van de weg.

De voorzitter: Met die toezegging denk ik dat de heer Xxx Xxxxxx tevreden is. Dan geef ik graag mevrouw Rikkoert alsnog de gelegenheid een motie in te brengen.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter. Wat ons betreft en dus ook als indiener van motie 61 over de Bunschoterstraat, is deze grotendeels afgedaan. Maar helaas zijn diverse belanghebbenden niet meegenomen en zijn betrokkenen niet blij met de conclusies van de provincie. Het gaat ons echt om de verbetering van de leefbaarheid rondom de Bunschoterstraat. Daarom willen wij samen met BBB, GroenLinks, PvdA en de SP de gedeputeerde middels een nieuwe motie aansporen om opnieuw met partijen in gesprek te gaan om de overlast te beperken en de veiligheid te verbeteren. In het bijzonder, en dat slaat ook … Sluit ook aan bij wat net vanuit de BBB werd benoemd, in het bijzonder willen we dat er een verdiepende sessie wordt

georganiseerd met alle relevante stakeholders, zoals de Fietsersbond, Cumela, LTO Noord om over het afwegingskader landbouwverkeer op de N199 te spreken. Bedankt.

De voorzitter: Dank u wel. De motie moet ook nog even echt ingeleverd worden, denk ik. Of is dat al gebeurd?

Mevrouw Rikkoert: Bij deze dien ik de motie in. Bedankt.

De voorzitter: Dank u wel. Misschien wil de heer Xxx Xxxxx daar nog kort op reageren, of misschien iets van een reactie.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, graag in het verlengde natuurlijk met de toezegging die ik heb gedaan aan de heer Xxx Xxxxxx, kan ik hier natuurlijk ook van zeggen dat de … Waar de motie om vraagt, natuurlijk zaken zijn die we in beginsel allemaal aan het doen zijn of willen doen, dus het gesprek daarover voeren.

Maar ook hier wil ik wel nadrukkelijk ook, met betrekking tot het laatste dictum, aangeven dat we natuurlijk altijd openstaan voor nieuwe ontwikkelingen en gedachten over wat de nut en noodzaak is, maar dat we niet verwachten dat dit op korte termijn tot een nieuw inzicht zal leiden over het snelheidsregime op de Bunschoterstraat. Tegelijkertijd gaan we inderdaad met iedereen in gesprek en gaan we dus dat nog met u samenvatten ook in de Statenbrief die u voor de zomer kunt ontvangen. Dus als het een motie is, dan zou ik zeggen, oordeel Staten. Maar het … Alles wat … Waar de motie om vraagt, zijn we van plan te doen.

De voorzitter: Hartelijk dank. Dan wil ik ook de heer Xxx Xxxxxxxx nog even de gelegenheid geven te reageren op het amendementen en de motie van de Partij voor de Dieren, betreffende de Oude Tempel. Gaat uw gang.

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik ken geen motie van de Partij voor de Dieren, dus ik kan er ook niet op reageren. Dat is een beetje …

De voorzitter: Xxx houden we die nog te goed voor na een schorsing. Dan kunt u … Want die motie wordt zo meteen ingediend en dan kunt u daar op een later moment nog op reageren.

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Nu wel het amendement doen, voorzitter?

De voorzitter: Ik denk dat het handig is dat u even reageert op het amendement, wat al ingediend … Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Dat doe ik nu wel even. Doe ik.

De voorzitter: De heer Xxxxxxxx. De heer Xxxxxxxx, sorry.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, de heer Xxxxxxxx is de draad een beetje kwijt. Want volgens mij werd er net een amendement en een motie ingediend en u geeft aan van, de motie wordt na de schorsing ingediend.

De voorzitter: Nee. Ik zal u even weer op gang helpen. Ik geef toe dat dit wat rommelig verloopt. Maar goed, het kan ook niet altijd goed voorlopen. Even kijken. Het amendement is al ingediend en er komt nog een motie. Die is al ingediend, maar die hebben we nog niet fysiek in het syst… Die hebben we nog niet in het systeem staan, die heeft de heer Xxx Xxxxxxxx ook nog niet kunnen bestuderen. Dus om die reden reageert

hij nu wel even op het amendement en komen we later even terug met een reactie van de Gedeputeerde Staten op de motie. Is dat akkoord wat u betreft?

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Ik vroeg me wel af van, wanneer dan? Want we sluiten zo meteen de beraadslaging over dit agendapunt zonder reactie op de motie. Het is voor ons wel heel wezenlijk om te kunnen beoordelen hoe dat we gaan stemmen over dit agendapunt.

De voorzitter: Maar als de heer Xxx Xxxxxxxx de motie niet kent, kan die er ook nog niet op dit moment op reageren. Dus ik weet niet zo goed een oplossing hiervoor dan. Of … Kunt u de strekking van de motie misschien nog kort herhalen? Is dat een oplossing, dat u daarop reageert?

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Ik wil niet uit de losse pols gaan reageren. Dit is een onderwerp dat iedere keer weer terugkomt en zo. Dus ik wil het echt op papier hebben en er even over na kunnen denken, dus …

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx.

De heer Travaille: Een punt van orde. Ik denk dat de heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx terecht zegt, en de gedeputeerde ook, we kunnen niet reageren op de motie op dit moment. Ik wil daarbij wel even aantekenen dat … In de procedure voor behandeling van dit agendaonderwerp is ook niet voorzien dat we een debat aangaan over de inhoud. Dus sowieso zouden we als Staten volgens mij niet aan het woord komen over de inhoud als reactie op de dingen die worden ingeleverd. Het tweede punt is dat, die wil ik wel maken, het feit dat wij nu pas komen met deze motie en dat we die nu pas indienen, komt ook omdat wij in eerste instantie gevraagd hadden, is dat mogelijk bij dit onderwerp, kregen we als reactie, nee, dat kan niet. Vanmorgen is gebleken dat het alsnog kan. Dat betekent ook dat wij alsnog deze motie hebben ingeleverd en inmiddels ook in handen van de gedeputeerde, begrijp ik, en hij is ook digitaal in ieder geval aanwezig op dit moment bij de griffie. Dank u wel.

De voorzitter: We zullen in elk geval de gang van zaken rondom op dit agendapunt meenemen in de evaluatie na deze Statenvergadering. Ik wil nu eigenlijk voorkomen dat allerlei fracties inbreng gaan leveren, want het gaat nu niet over de inhoud, het gaat echt puur om, willen we iets van wel of niet van de lijst af? Een punt van orde van mevrouw Xxx Xxxxxxx.

Mevrouw Xxx Xxxxxxx: Punt van orde inderdaad. Ik wilde eigenlijk voorstellen om dan misschien even kort vijf minuten te schorsen, zodat mijnheer Xxx Xxxxxxxx de motie kan bestuderen en dan vervolgens met een antwoord kan krijgen … Kan komen. Ik denk dat het wel wenselijk is dat de gedeputeerde even de mogelijkheid heeft om te reageren op de motie.

De voorzitter: De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, een vraag van orde, denk ik, aan u en aan de heer Xxxxxxxxx. Begrijp ik nou dat het de bedoeling is dat we een motie over de Oude Tempel in stemming brengen zonder dat haar enig debat hier in deze zaal heeft plaatsgevonden? Is dat ook de bedoeling van de Partij voor de Dieren?

De voorzitter: Xxx kan het in dit geval alleen maar gaan om het wel of niet te afhalen eigenlijk van de … Het is ingewikkeld. Ik weet niet zo goed … Ik zal … We gaan even vijf minuten schorsen. Heb ik even de gelegenheid om te bedenken, welke mogelijkheden zijn er? En heeft de heer Xxx Xxxxxxxx even de gelegenheid om de motie te bestuderen. Zullen we dat even doen? Vijf minuutjes. Ze staan ook in het systeem, toch? Als

iedereen weer zijn plekje heeft gevonden, wil ik het volgende voorstellen. Het is natuurlijk een nieuwe manier van doen nu. Het moet voor ons allemaal even wennen. We willen ook recht doen aan degenen die natuurlijk hun inbreng hebben gedaan met een amendement en met een motie. Met moties is het nou eenmaal de gewoonte dat we wel met elkaar daarover in debat gaan. Dus ik wil dat verzoek toch gehoor geven. Dat betekent dat we beide moties apart behandelen. Met een korte inbreng van max. twee minuten per fractie, wie dat xxx. Het is natuurlijk niet verplicht om daarop te reageren. Als het goed is staan beide moties nu in het systeem. Dan stel ik voor dat we beginnen met het debat over de motie Bunschoterstraat. Volgens mij waren de … Nee, ik zit nog even met Gedeputeerde Staten … Ze worden even opgezocht. Maar u kunt alvast de motie van de Bunschoterstaat voor u nemen. De heer Van den Dikkenberg.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Maar, voorzitter, dan gaan we nu alleen de Bunschoterstraat doen? Want ik ben echt benieuwd naar de reactie op de Oude Tempel namelijk.

De voorzitter: We doen nu eerst een rondje Bunschoterstaat en dan doen we een ronde Oude Tempel. Helemaal duidelijk voor iedereen? GS wordt gezocht. Dat hebben we ook nog niet eerder meegemaakt. Het wordt een dag val verrassingen volgens mij. De GS druppelt binnen, zullen we maar zeggen.

De heer Peer: Voorzitter, van de orde. Zou u mij kunnen vertellen waar in het systeem ik de motie kan vinden?

De voorzitter: Dat gaat de griffie even beantwoorden.

Griffier Poort: Ik mag hopen bij het agendapunt, maar ik kijk even mijn griffiecollega's aan. Hij is gevonden. Heel goed.

Mevrouw Rikkoert: Voorzitter?

De voorzitter: Even voor Gedeputeerde Staten. We hebben zojuist afgesproken dat we recht willen doen aan de moties en daarom een kort rondje doen langs alle fracties per motie. We beginnen met de motie Bunschoterstraat Amersfoort. Daarvoor is de gedeputeerde aanwezig. Mevrouw Rikkoert.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter. Ik ga even met de griffie overleggen, want het is niet de goede versie die erin staat. Bedankt.

De voorzitter: Dit wordt ongeveer de wet van Xxxxxx. Is het dan een idee dat we met de andere motie beginnen? Kan ieder… Is iedereen het daarmee eens? Dan beginnen we met de motie Oude Tempel. Die heeft iedereen in het systeem kunnen vinden? Dan kan de andere motie nog even in orde gemaakt worden. Ik ga een rondje maken langs alle partijen. En u … Het is aan uzelf of u wel of niet het woord wil hebben. Dat is de eigen verantwoordelijkheid. De vijf minuten zijn ruim voorbij. Oude Tempel gaat het nu over. We gaan beginnen met Oude Tempel. De motie Oude Tempel. Ik geef als eerst het woord aan de heer Xxx Xxxxxx van de BBB. Xxxxxxxx Xxx Xxxxxxxxxx.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, volgens mij waren we nog in afwachting voordat we het rondje langs de fracties gingen doen van een antwoord van GS op de ingediende amendementen en de motie.

De voorzitter: U heeft gelijk. De heer Xxx Xxxxxxxx gaat eerst reageren op het ingediende amendement. Ik wilde net met de Bunschoterstraat beginnen. Dat was daarom … Dit komt niet meer goed met dit

agendapunt. Maar we komen er doorheen met zijn allen. We zijn nu overgeschakeld naar Oude Tempel en daarop krijgt nu een reactie van de heer Xxx Xxxxxxxx op het amendement en de motie.

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik begin even bij het amendement. De aanleiding voor het amendement is, alle locaties, zijn die onderzocht? Alle locaties die zijn aangereikt die zijn onderzocht, ook op inpassing en ook op opbrengstpotentie. Dus GS is echt van mening, dat hebben we al eerder gehad, dat echt de motie afgehandeld is, is volledig uitgevoerd. We gaan er ook niks anders meer mee doen. Wat wel denk ik belangrijk is, is dat we in de beantwoording op de motie van GS, dat is in september geweest, hebben we ook aandacht gevraagd in de verdere uitwerking, aandacht voor natuurinclusief wonen en aandacht voor de natuurwaarde en het groen in het plan. Op dit moment is het zo dat in Soest keihard gewerkt wordt om de uitwerking van het plan inhoud en vorm te geven. Daar ben ik zelf heel blij om. Op het moment dat er duidelijkheid is in Soest, die is verantwoordelijk voor de uitwerking van het plan, zal ik u zo snel mogelijk ook informeren over het plan en de uitwerking van. Dus deze amendement ontraad ik ten zeerste. Dan de motie. Als ik kijk naar de beslispunten, dan … In zijn algemeenheid wil ik ook zeggen, ik ontraad hem ook ten zeerste. Eén, wat ik net ook al zei, het informeren van de Staten, dat ga ik doen op het moment dat er echt duidelijkheid is gekomen over de uitwerking van het plan, dan ga ik u zo snel mogelijk informeren, dat u inzicht heeft over hoe uitwerking is gegeven aan dat natuurinclusief wonen en ook natuurwaarde. Een tweede punt, afspraken en hoe dat allemaal is, we hebben een SOK. In die SOK zijn kaders aangegeven waar de … Soest zich aan moet houden. Die uitwerking die er is, daar geldt hetzelfde als wat ik bij het amendement al zeg, aandacht voor die natuurinclusief wonen en die natuurwaarde en ook nog een keertje geen onomkeerbare besluiten. Ik … Echt 100 procent op tegen. Het is echt van belang dat de uitwerking van het plan nu eindelijk eens op tafel komt te liggen. Ik hoop dat Soest er keihard aan werkt om dat inzicht te geven. Dan kan ik u ook zo snel mogelijk inzicht bieden hoe de uitwerking eruitziet. Dus …

De voorzitter: Dank u wel. Heeft de heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx nog een punt van orde? De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Nee, een vraag aan de gedeputeerde.

De voorzitter: Dat doen we nu niet. We gaan nu een rondje maken en dan kan u dan de vraag stellen. We doen een kort rondje langs alle fracties. U bent natuurlijk niet verplicht om iets in te brengen of te zeggen, maar u krijgt in ieder geval wel de gelegenheid. Om te beginnen bij de BBB. Dat is dan de heer Xxx Xxxxxx, denk ik.

De heer Xxx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik ben officieel niet woordvoerder op dit thema, dus ik probeer even … Dus ik … Eigenlijk kan ik er niet zo heel veel over zeggen nu, voorzitter. Ik wil eigenlijk even tegen de … Richting de Partij voor de Dieren zeggen dat het best wel lastig is om nu hier iets over deze motie te zeggen terwijl die nu pas binnenkomt. Dus ik wil eigenlijk wel straks nog binnen de fractie overleggen wat we met deze motie doen, dus kan er nu verder niet zoveel over kwijt.

De voorzitter: Dank u wel. GroenLinks. Mevrouw Xxx xx Xxxxxx.

Mevrouw Xxx xx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Allereerst, ik ben blij dat er vanuit de provincie aandacht is gevraagd voor de natuur op dit plan, zeker naar aanleiding van de motie. We zijn ook blij met dat wij zo snel mogelijk worden geïnformeerd. Want dezelfde geluiden die de Partij voor de Dieren heeft had over dit plan en dat er een aanpassing aan zit te komen of een wijziging, daar zijn we gewoon heel nieuwsgierig naar. Zij hebben al op korte termijn een bijeenkomst en worden geïnformeerd. Dus ik zou die ook zo … Graag zo snel mogelijk in onze agenda's dan zien. Xxxxx, wat wilde ik daarop zeggen? We willen natuurlijk, en daarom staat

hij ook op de agenda, we willen een vinger aan de pols blijven houden op deze … Op dit gebied. Ik heb de motie nog niet gezien, maar als … Of dat nou met een amendement of een motie is, we willen gewoon weten wat dan dat aangepaste plan is en of dat effecten heeft op de natuur. We moeten nog even zien wat we dan met het amendement en de motie doen.

De voorzitter: Dank u wel. VVD. De heer Peer.

De heer Peer: Dank, voorzitter. het amendement is nog spannend, want wij vinden ook wel dat het college het onderzoek heeft uitgevoerd op een manier waar je zegt, is dat het meest diepgaande onderzoek geweest naar alternatieven, ja of nee? Maar dat brengt wel met zich mee dat wij uiteindelijk de doelstelling van het onderzoek niet ondersteunen. Dus slaat bij ons toch de mening door dat wij tegen het amendement zijn. Ten aanzien van de motie, de motie lezen wij als een politiek signaal, ga nog eens heel goed kijken wat er voor alternatieven zijn. Wij weten niet van alternatieven die er bij Soest leven. We weten alleen wel dat de consequenties van een eventueel niet doorgaan van deze locatie, op zijn minst 300 woningen die niet doorgaan en een tekort van 18 miljoen, hevig zijn. Niemand heeft het hier over wat er voor een woningcrisis op dit moment is. We hebben het de hele tijd over wat de effecten op natuur zijn. Allebei belangrijk, maar wij vinden de balans hier te ver doorgeslagen op een locatie die uit en te na al besproken is in de politiek. Dus wij zullen ook tegen deze motie stemmen.

De voorzitter: Dank u wel. D66 mevrouw Xx Xxxx.

Mevrouw Xx Xxxx: Voorzitter, dank u wel. De beantwoording van de gedeputeerde is wat ons betreft helemaal duidelijk. Wij zijn tevreden met een toezegging om ons als PS van het vervolg op de hoogte te houden. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Dan het CDA, de heer Westerlaken.

De heer Westerlaken: Dank u, voorzitter. Wij hebben al eerder meegedeeld dat we vonden dat motie 19a naar ons oordeel voldoende was behandeld en afgedaan. Derhalve kunnen we niet … Zullen wij niet voor het amendement stemmen. De motie die vervolgens wordt ingediend, gaat wat ons betreft weer veel te veel over details en verantwoordelijkheden van gemeenten, dus zullen wij ook niet voorstemmen.

De voorzitter: Dank u wel. Partij van de Arbeid, de xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Dank, voorzitter. We hebben in eerder in het debat het college opgeroepen om echt te kijken wat er nog kan, als het gaat om natuurinclusief bouwen, maar ook om betaalbaar bouwen. Daar heeft gedeputeerde een aantal keren, en ook nu weer, een hele deel duidelijke toezegging over gedaan over hoe die daarover in gesprek is met de gemeente Soest. Wat deze motie toch een beetje doet, voorzitter, is Provinciale Staten op de stoel van het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Soest zetten. Ik zou echt ook aan alle collega's hier willen vragen, laten we dat niet doen. Laten we niet denken dat we hier met 49 mensen vergunningverlening en beoordeling van plandetails moeten gaan doen, wat echt een bevoegdheid is van het College van Burgemeester en Wethouders. Daar moeten we hier geen politiek over vergunningverlening gaan maken. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Dan sla ik de Partij voor de Dieren even over, die heeft natuurlijk de motie ingebracht. Dan ga ik naar de ChristenUnie. Nee. U wilt toch iets zeggen? Xxxxxxxx Xxxxxxxxx. Mevrouw Xxxxxxx.

Mevrouw Xxxxxxx: We willen zelf … Dank u wel. Daar willen we zelf natuurlijk ook even op reageren. Er wordt verwezen dat we de motie nu op een laat moment indien. We snappen dat dat ingewikkeld is. Maar dat heeft dus toch vooral te maken met de ingewikkeldheid van dit … Deze procedure, hoe we hem hebben ingericht. We horen VVD zeggen dat ze zich kunnen vinden in het feit dat de oorspronkelijke motie inderdaad niet volledig is uitgevoerd. Dat vinden we fijn om te horen. Voor ons is het belangrijk dat we zekerheden hebben. Dus niet alleen maar vinger aan de pols, want we merken dat we onvoldoende geïnformeerd zijn over wat mogelijk plaatsvindt. Daarnaast, zoals de gedeputeerde zegt, zijn … Er wordt gezegd dat alle alternatieven zijn onderzocht. Die zijn misschien onderzocht, maar die zijn niet in detail en met een analyse aan de PS gepresenteerd. Er zijn ook heel veel locaties niet bekeken en in detail en op basis van de financiële en ecologische consequenties aan ons gepresenteerd. Dus dat is wat ons betreft nog steeds niet uitgevoerd.

Daarmee wilde ik het bij laten. Dank u wel. De voorzitter: Dank u wel. ChristenUnie.

De xxxx Xxxxxxxxxx: Dank, voorzitter. Wat de ChristenUnie betreft, is het volstrekt helder wat steeds is beoogd met de moties en amendementen rond de Oude Tempel. Wij zijn het daarom helemaal eens met de BBB in de Partij voor de Dieren en andere fracties dat er nog niet voldoende is afgedaan en wij zullen voor beide stemmen.

De voorzitter: Dank u wel. UtrechtNu!, de heer Nagtegaal. Geen inbreng? Volt. Sorry. gaat uw gang, mijnheer Xx Xxxx.

De heer Xx Xxxx: Links van midden, voorzitter. Dank. Volt dient het amendement van de Partij voor de Dieren mede in. We hebben dit debat nu een aantal keer gevoerd. De motie die Provinciale Staten heeft aangenomen, is gericht op het onderzoeken van alternatieven. Of alle betrokkenen het hier nu wel of niet mee eens zijn, meerderheid in deze zaal heeft die motie aangenomen. De fractie van Xxxx is nog niet overtuigd dat er geen haalbare alternatieven zijn voor het plan om een oud bos te kappen voor een reeks omvangrijke woningen, zeker gezien onze flinke opgave op het gebied van natuurbescherming en natuurherstel, waar we toch flink achterlopen. Ook hadden we meer hoop op samenwerking met de lokale partijen. We zien daarom graag nog een verdere uitwerking van deze motie, waarbij alle opties goed worden bekeken. Daarom steunen wij het amendement van de Partij voor de Dieren en dient Volt die ook mede in.

Dan de motie, voorzitter. Daarin gaat het in principe natuurlijk gewoon om maximale bescherming van bos en natuur. In deze situatie met deze natuurwaarde is dat meer dan gepast. Xxxxx als we niet overtuigd zijn dat het ook anders kan. Natuurinclusief wonen, dat klinkt mooi. Maar we vragen ons af of dat dan ook gaat gelden voor de dassen en andere soorten. We steunen daarom de motie.

De voorzitter: Hartelijk dank. SGP, de heer Van den Dikkenberg.

De heer Van den Dikkenberg: Voorzitter, dank. We zitten als SGP best wel in een spagaat, als het gaat over het amendement. Voor de motie staat het wel helder dat we inhoudelijk vinden dat er gebouwd moet worden. De woningnood is groot en de bestuurlijke afspraken zijn oud. Laten we trouw zijn aan die afspraken en tot uitvoering overgaan. Daarom was ik ook wel benieuwd, maar die vraag mocht ik niet stellen, wat het praktisch gevolg zou zijn als we het weer zouden gaan onderzoeken voor de vertraging van de woningbouw. Maar het amendement ziet ook op de positie van PS. Als PS vindt dat de opdracht uit de motie onvoldoende is uitgevoerd, dan brengt dat me wel in een lastige spagaat, omdat we staan ook voor de positie van PS ten opzichte van GS. Dat maakt in … De weging voor het amendement best wel lastig. Daar zitten we ook nog

middenin. Alle argumenten die we links en rechts horen, slaan we ook op in onze gedachte om tot een oordeelvorming te komen over deze procedurele spagaat. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. PVV. Geen behoefte. SP.

De xxxx Xxxxx: Ik beroep mij op mijn zwijgrecht, voorzitter.

De voorzitter: Helemaal goed. Forum voor Democratie, mijnheer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij als Forum voor Democratie zullen zowel het amendement als de motie steunen. We gaan mee met de argumentatie van Partij voor de Dieren dat er eigenlijk niet goed gezocht naar alternatieve locaties en dat het college, wanneer zij deze motie niet uit willen voeren, moeten zeggen, nee, we leggen deze naast ons neer. Niet dat die al afgedaan is.

De voorzitter: Hartelijk dank. 50PLUS, mevrouw Xxxx.

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. 50PLUS dient beide moties, een motie en een amendement, in. Wij steunen dat volledig. Wij vinden gewoon dat er te veel rekening gehouden wordt met het verdienmodel van de ontwikkelaar en geen rekening gehouden wordt, in de breedste zin van het woord, met de natuur en de beschermde dieren. Inderdaad, wat mijn buurman, mijnheer Xxx Xxxxxxxxx, zojuist ook zei, er zijn ook … Toch niet voldoende serieus gekeken, dat is onze gedachte, in ieder geval mijn gedachte, naar alternatieve locaties. Dus wij steunen dit in de breedste zin van het woord daarbij het amendement en de motie.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxxx. Dan geef ik de heer Xxx Xxxxxxxx nog even de gelegenheid voor een slotwoord. Het is een klein debat, dus daar laten we het dan bij.

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: Ik alleen maar herhalen dat de soort discussie over locaties … We hebben daar zelfs een bijlage, ook nog geheime bijlage, echt informatie over gegeven en echt gekeken naar de inpassing, ook locaties die van lokale partijen zijn gekomen en ook naar locaties gekeken in hoeverre opbrengstpotentie is. Zoals de heer Xxxx al zegt, daar hangt nu al een prijskaartje van 18 miljoen. Dat … Daar hebben we natuurlijk naar gekeken van, hoe zit het met de opbrengstpotentie? Dus dat dat niet onderzocht is, ik bestrijd dat. Ik herken het ook niet. Maar ik ga niks herhalen wat ik net al verteld heb, dus …

De voorzitter: Hartelijk dank. Mevrouw Xxxxxxx, u wilt eigenlijk interrumperen, begrijp ik. Gaat uw gang.

Mevrouw Xxxxxxx: Ik wil even bezwaar maken tegen het noemen van een bedrag, want dat hangt nu … Dat … Daar gaat dit amendement natuurlijk niet over, dat we het over 18 miljoen hebben. Dus dat heeft … Dat hangt hier niet mee samen. We kunnen daar ook weer een debat over voeren, over wat het gaat kosten. Dus dat … Daarom reageer ik daarop.

De voorzitter: Dank u wel. Kunnen we de discussie over deze motie hiermee afsluiten? Dan kunt u die meenemen in de beraadslaging. Xxxxxxxx Xxx xxx Xxxxxxxxxx.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, ik had nog gevraagd wat het praktisch effect is als het amendement wordt aangenomen op de voortgang van de ontwikkeling.

De voorzitter: Dat is dan de laatste vraag die we hierover beantwoorden.

Gedeputeerde Xxx Xxxxxxxx: De motie die in juli is aangenomen, heeft ertoe geleid dat die hele planvorming drie maanden heeft stilgelegen. Echt drie maanden stilgelegen, in een project wat het eigenlijk niet kon hebben, wat juist uitwerking wil geven. Dus op het moment dat er wederom een amendement wordt aangenomen op dit vlak, krijg je wederom dat de boel in vertraging gaat, dat met in afwachting gaat. Dus echt, mijn oproep is, laat nu zorgen dat Soest, en die kent alle kaders en alle zorgvuldigheid, met die planuitwerking gaat komen, waar echt aandacht gaat besteden ook waar jullie aandacht voor hebben gevraagd. Dus ik hoop dat het voldoende is, want ik denk dat we nu weer de boel stilleggen en dat heeft … Daar is niemand mee gediend.

De voorzitter: Goed. Hiermee ronden we de beraadslaging over de motie Oude Tempel af en gaan we even over naar de motie Bunschoterstraat. Is iedereen in het bezit van de juiste motie? Mevrouw Rikkoert? Dan gaan we gewoon … U heeft hem al ingebracht en toegelicht, dus we kunnen gelijk het rondje afgaan.

Beginnen we weer met de BBB. Wie is hier woordvoerder? De heer Xxx Xxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Volgens mij heb ik gezegd wat ik daarover te zeggen heb, dus ik zou zeggen, van harte steun voor deze motie ook. Dank u wel.

De voorzitter: Prima. Dank u wel. XxxxxXxxxx. Xx xxxx Xxxx Xxxxxxxxx.

Xx xxxx Xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Naar aanleiding van het betoog van gedeputeerde Xxx Xxxxx heb ik eigenlijk op dit moment alleen de vraag, hij heeft aangegeven, hij gaat nog de gesprekken aan met de aanvullende personen en organisaties die genoemd zijn. Daarbij gaf hij ook aan, ik verwacht echter niet dat daar nog wat anders uitkomt. Daarin is GroenLinks toch wel heel erg teleurgesteld. Als deze organisaties en personen meeluisteren, dan kan ik mij zo voorstellen dat zij het gevoel hebben, waarom zullen wij dan überhaupt nog dat gesprek aangaan? Dus ik hoop ook … Ik hoop dus dat de gedeputeerde toch aan kan geven dat hij er in elk geval met een open blik naartoe wil gaan, serieus luisteren naar wat zij te zeggen hebben.

Wellicht dat hij het gevoel heeft dat er nog weinig aan zal veranderen, maar ik vind het toch heel erg jammer dat hij dat dan ook zo openbaar aangeeft. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. De VVD. Wie mag ik … De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Dank u wel. De motie is in principe sympathiek. Al gingen wij er eigenlijk ook al wel van uit dat GS en de gedeputeerde dit sowieso gingen doen. Hij staat voor ons vooral een beetje op gespannen voet, ook met het eerdere amendement, want het roept op om snel aan de slag te gaan. Volgens mij zou precies ook wat nodig is, dat we ophouden met de hele tijd erover vergaderen en uitstellen en dat we die bewoners en die bedrijven die daar zitten snel een veilige en meer leefbare situatie geven, dus aan de slag gaan met wat er wel mogelijk is, bijvoorbeeld betere geluidswering. Dus we hopen dat de gedeputeerde, wat er ook uitkomt, hier gewoon met aan de slag gaat. Dank u.

De voorzitter: Dank u wel. D66, de heer Xxxx.

De heer Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik zit de hele vergadering al een beetje op mijn tong te bijten, want ik wil toch even in gedachten roepen, de openingswoorden van de xxxx Xxxxxxxxxx over overbodige moties. Ik heb de motie gelezen, ik heb het antwoord gehoord van de gedeputeerde. Ik zou het chique vinden van de opstellers, ChristenUnie en GroenLinks, om de motie gewoon in te trekken. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. CDA. Mevrouw Xxxxxx, denk ik.

Mevrouw Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Deze motie heeft wel een aanvulling ook in zich ten opzichte van het amendement dat genoemd is, bijvoorbeeld waar het gaat over het aanpassen van infrastructuur indien dat nodig is. Dus wij zijn eigenlijk wel voornemens om deze motie bij nader inzien dan toch te steunen. Verder sluit ik me ook aan bij de woorden van GroenLinks, dat de gesprekken ook open gevoerd moeten gaan worden. Dus daar wilde ik het bij laten voor nu. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Dan de Partij van de Arbeid, mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wat wij terug horen van bewoners van de groepen die wij hier ook met deze motie oproepen om extra nog in gesprek te gaan, is dat hun visie, hun woorden niet goed zijn teruggekomen in die Statenbrief waarmee wij destijds zijn geïnformeerd. Daarom sluiten we ons ook bij de motie en het amendement aan dat we zeggen van, grotendeels is het uitgevoerd, maar ga nou, wat GroenLinks ook al opriep, open die gesprekken in, zodat wij dat als PS ook terugkrijgen en zien wat daar de uitkomst van was. Daarom … Meer woorden ga ik er ook niet aan vuilmaken. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Dank u wel. Partij voor de Dieren, mijnheer Xxxxxxxxx.

De heer Travaille: Dank u. Wij schrokken ook een beetje van de bewoording van de gedeputeerde en sluiten ons aan bij de richting die GroenLinks hierbij zocht, voor open gesprek aangaan. Wat ik ook nog wil toevoegen, we krijgen heel veel reacties van bewoners die zeggen dat er juist heel veel mogelijkheden zijn op die plek om die snelheid te verlagen en dat die mogelijkheden ook niet allemaal goed onderzocht zijn. Ik wil eigenlijk op het hart drukken, gebruik die kennis. De ervaringsdeskundigen wonen daar gewoon in de wijk.

Dank u wel.

De voorzitter: Interruptie van de heer Xxxx.

De heer Xxxx: Voorzitter, ik vraag me af wat hier gebeurt. We hebben een jaar geleden een kader vastgesteld, afwegingskader over 80 naar 60. Daar heeft de hele Staten ja tegen gezegd. Nou gaat er toch weer een opening gecreëerd worden om van 80 naar 60 te gaan. Ik vind het merkwaardig.

De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Rikkoert, denk ik. ChristenUnie. Geen behoefte. UtrechtNu!. Geen behoefte. Volt, mevrouw Xxxxxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxxxxx: Dank, voorzitter. Vanuit Volt zijn wij voor deze motie en wij sluiten ons aan bij de woorden van GroenLinks.

De voorzitter: Dank u wel. De SGP, de heer Van den Dikkenberg. De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Toch nog enkele woorden hieraan. De verwoording van de gedeputeerde zien wij dan toch iets anders dan anderen in deze Staten, als meer van realistisch en ook eerlijk richting de omwonenden na alle gesprekken die zijn gevoerd. Daarin zitten we met het amendement, daar zullen wij niet voorstemmen, maar volgens mij is er al wel een meerderheid in de Staten hiervoor.

Tegelijkertijd ligt er dan een motie van de ChristenUnie die eigenlijk zegt van, de motie is uitgevoerd, maar we willen dat het gesprek blijft gevoerd worden. Ik sluit me dan … Daar zitten wij een beetje … De motie misschien wel steun omdat het gesprek blijft gaan ook voor andere wijzigingen dan alleen van 60 … Van 80 naar 60. Daarom sluiten we aan bij D66. Er is een keuze gevallen en daar moeten we mee aan de slag. Dus de steun voor de motie, daar moeten wij nog intern over beraden.

De voorzitter: Dank u wel. PVV. Geen behoefte. SP, de xxxx Xxxxx.

De xxxx Xxxxx: Steun voor zowel de motie als het amendement. Daar wil ik het bij laten op dit moment.

De voorzitter: Dank u wel. Forum voor Democratie, de heer Xxx Xxxxxxxxx. Geen inbreng. Mevrouw … 50PLUS, mevrouw Xxxx.

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. 50PLUS dient ook mee in. Ik ken dat gebied ook toevallig heel goed. Ik heb er ook 30 jaar gewoond. Het is gewoon een levensgevaarlijke weg. Veiligheid hoort gewoon bovenaan te staan. Niet alleen voor de gebruikers, maar ook voor de … Voor alle gebruikers. Dan heb ik het ook over schoolkinderen en ik heb het over vrachtrijders, maar ik heb het over particulieren, alles, alles, alles. Het moet gewoon naar 60, want ze blijven toch wel 80 rijden. Dus je moet er altijd 20 kilometer bij optellen bij wat mag. Dus laten we hiermee doorgaan en voor veiligheid gaan. En ons niet verschuilen over allerlei andere fantasieën. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Dan geef ik de heer Xxx Xxxxx graag het woord, slotwoord.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Laat ik beginnen met ook de onduidelijkheid even weg te nemen over met welke houding zo'n gesprek natuurlijk wordt aangegaan. Ik heb gezegd dat we met betrekking tot het landbouwverkeer en wat dat betekent graag heel open het gesprek aangaan en ook zoeken naar oplossingen om dit veilig en verantwoord mogelijk te maken. Waar het gaat om van een gesprek aangaan waarvan de oplossing is, wat er ook gebeurt, het moet naar 60, dat heeft niet zoveel zin, dat gesprek. We hebben het gesprek op de inhoud over welke maatregelen we kunnen nemen om, precies zoals mevrouw Xxxx zegt, de verkeersveiligheid en doorstroming, overlast te beperken. Daar zijn de maatregelen die we nu in voorbereiding hebben op dit … Deze weg ook op gericht. Ook daarover gaan we graag open en transparant het gesprek aan met de bewoners. Wat we niet doen, is met die bewoners inspreken van, hoe gaan we nou het netwerkperspectief aanpassen en het kader dat daarvoor gemaakt is? Want dat is er nu eenmaal. Dat hebben we zorgvuldig gewogen, alle argumenten ingebracht. Die helderheid heb ik ook geprobeerd te geven. Die opdracht van uw Staten over … Bij het netwerkperspectief, die staat ook nog steeds overeind. Dus volgens mij heb ik als het gaat over een motie van … Die voorligt, eigenlijk alles toegezegd waar de motie om vraagt. Is in die zin overbodig. Wat ik nog wel ook wil aangeven, omdat daar natuurlijk ook nadrukkelijk naar wordt gevraagd, is dat, dat netwerkperspectief hebben we natuurlijk vastgesteld en dat is … Elke weg en ook deze is dus nu meerdere malen gewogen met het kader dat we daarvoor hebben. Dat betekent niet dat het denken en de ontwikkelingen daarmee natuurlijk helemaal tot een stilstand zijn gekomen. Er kunnen altijd veranderende omstandigheden zijn. Alleen de veronderstelling om te denken dat tussen drie weken geleden, of intussen zes weken geleden, en nu die omstandigheden veranderd zijn, die helderheid heb ik willen geven, dat is niet zo. Maar dat betekent niet dat het denken ophoudt of dat we nooit meer iets kunnen doen.

De voorzitter: De heer Xxx Xxxxx, er is een interruptie van de xxxx Xxxxxxx. Ik wachtte op een punt, maar u bent heel goed in puntkomma's.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Even op punt 6 van de motie. U geeft in uw antwoorden aan dat u heel helder ben over 80 naar 60. Maar is dan niet beslispunt 6 uit de motie juist weer die opening die mogelijkheid geeft om … Waarin die duidelijkheid weer van tafel gaat? Hoe kijkt u daar dan tegenaan?

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, ik heb geprobeerd duidelijk te zijn dat het netwerkperspectief het kader is waarmee wij opereren. Dat hebben we nu meermalen gewogen en er komt steeds dezelfde uitkomst uit. Ik

heb niet de verwachting dat dat op korte termijn gaat veranderen. Tegelijkertijd houdt het denken nooit op. Dus als er veranderende omstandigheden zijn in de toekomst, en ik voorspel dat dat niet de nabije toekomst gaat zijn, dan kunnen we natuurlijk altijd nog een keer weer heroverwegen. Maar op dit moment is het niet aan de orde. Die helderheid wil ik geven aan de bewoners, ook aan uw Staten, voorzitter. Op dat punt zeg ik dus ook van, het verwachtingsmanagement heb ik proberen aan te geven dat het gesprek … Als het gesprek daar alleen maar over gaat, dat het niet heel veel perspectief gaat bieden op de korte termijn.

De voorzitter: Hartelijk dank. Daarmee zijn we dan nu wel echt aan het einde gekomen van de beraadslaging van dit punt. We nemen straks eerst de amendementen in behandeling en daarna de motielijst.

11. SV Leidende Principes Energievisie

De voorzitter: Ik stel voor dat wij beginnen met agendapunt 11, dat is een normaal debat over de leidende principes Energievisie, en dat we ernaar streven dat we voor lunch alle eerste termijnen van elke fractie hebben gehad, waarbij u dan ook de amendementen kunt indienen, zodat we tijdens de lunch, in de schorsing, tijdens de lunch die alvast mee kunnen nemen in de opstap naar de tweede termijn. Tweede termijn is altijd kort, twee minuten, ook voor de Gedeputeerde Staten, voor de duidelijkheid. Xxxxxxxx Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Voorzitter, een punt van orde. Zojuist wordt het idee gegeven om alle eerste termijnen voor de lunch te doen. Echter vraag ik me dan af hoe laat wij gaan lunchen? Ik heb geen vertrouwen dat wij de eerste termijnen binnen een afzienbare tijd eigenlijk zullen doorbrengen.

De voorzitter: Het is een ambitie om dat af te hebben, zullen we maar zeggen. Op enig moment zullen we wel een pauze inlassen.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Zeer ambitieus.

De voorzitter: De eerste termijnen van een normaal debat vinden plaats vanaf het katheder. Ik wil dan als eerste de BBB dan ook de gelegenheid geven om de eerste inbreng hier te komen doen.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Voorzitter, dank u wel. Ik denk dat ik een beetje door blijf gaan in de chaos van vandaag. Dat is dus echt wat … Zo beter? Ik moet … Het is ineens weer helemaal even een andere situatie. Dank u wel, voorzitter. De leidende principes Energievisie. Ik kan mij nog goed de commissie van M&M herinneren waarin verschillende Statenleden onder ons, waaronder ikzelf, elkaar aankeken en vonden dat wij hier ook echt nog wel iets over te zeggen hadden. Dankzij de meerderheid aan stemmen van onze motie staat nu dit punt op de agenda. Inderdaad, wij hadden hier nog wel iets over te zeggen. Je hoeft alleen maar te kijken naar de stapel amendementen aangaande dit onderwerp. Tijdens de laatste commissie M&M had BBB al aangegeven dat wij lokaal zeggenschap, gezondheid en leefomgeving een belangrijk onderdeel van de leidende principes vinden. We hebben toen al verschillende amendementen hierover aangekondigd en daar zijn de volgende amendementen het resultaat van. Het amendement over gezondheid en leefomgeving en het amendement Lokaal zeggenschap en eigenaarschap. Na voor de zoveelste keer echter het document te hebben gelezen bij de voorbereiding, realiseerden wij ons dat we nog een amendement moesten indienen en dat werd nummer drie. Het amendement Hernieuwbare of duurzame energie. Dit laatste amendement vinden wij belangrijk, omdat er in het document van de leidende principes Energievisie alleen wordt gesproken over hernieuwbare energievoorzieningen en -bronnen. Daar hebben wij moeite mee. Want daarmee sluit je andere duurzame vorm van energievoorzieningen zoals bijvoorbeeld kernenergie

bijvoorbeeld uit. Dat is iets wat we niet zouden moeten willen. Verschillende amendementen van andere partijen die dienen waarmede in, zoals Lokaal eigendom van de SGP, Innovatie en experimenteerruimte als leidend principe van Volt. Daarnaast steunen we nog enkele andere amendementen en moties met betrekking tot dit onderwerp. Kortom, er is veel te zeggen over dit onderwerp. Ik ga nu graag over tot het voorlezen van de verschillende dicta. Ik lees wel het dictaat van het eerste amendement voor. Xxx moet ik even … Ik heb natuurlijk een stapeltje. Over Gezondheid en leefomgeving. Echter, gisteravond laat is er ook een amendement binnengekomen van CDA en SGP. Die heb ik nog niet kunnen bespreken met mijn fractie. We gaan nog even in conclaaf later of we kijken of we iets kunnen combineren of dat we het iets anders gaan doen. Maar ik dien hem wel in eerste instantie in. Ik weet niet of dat dan ook de procedure is, maar … Het dictum van dit amendement is, Provinciale Staten van Utrecht in vergadering bijeen op 20 maart 2024 ter bespreking van agendapunt 10, of ondertussen 11, dacht ik, SV Leidende principes Energievisie, besluit, de volgende punten toe te voegen aan de leidende principes. Er moet zicht zijn op gezondheidsrisico's op zowel korte als lange termijn via gevalideerd onafhankelijk onderzoek, zodat tijdig in het proces maatregelen kunnen worden getroffen om gezondheidsschade op korte en op lange termijn te voorkomen. Er wordt nadrukkelijk rekening gehouden met het aspect ruimtelijke kwaliteit en beleving van het landschap. Het dictum van … Nee, dan moet ik … Sorry. Nog even … Het dictum van de ander, nummer twee, met betrekking tot lokaal zeggenschap luidt, het besluit, uitgangspunt is lokaal eigenaarschap van de energievoorziening te vervangen door uitgangspunten zijn lokaal zeggenschap en lokaal eigenaarschap van de energievoorziening. Dan hebben we dus nog nummer drie. Daar luidt het dictum van, het besluit, punt B in SV Leidende principes de hernieuwbare energiebronnen in de provincie Utrecht worden optimaal benut, te wijzigen in, de duurzame energiebronnen in de provincie Utrecht worden optimaal benut.

De voorzitter: Mevrouw Xxx xxx Xxxxx, er is een interruptie van mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Flink: Dank u wel. U heeft veel amendementen. Mooi. Ik zag … Het ging eigenlijk zo snel, dat ik een beetje laat was, maar ik hoop dat de voorzitter mij toch toestaat een vraag te stellen over het amendement over het lokaal zeggenschap. Ik vroeg mij af, want dat werd mij niet duidelijk uit dit amendement, hoe mevrouw Xxx xxx Xxxxx lokaal zeggenschap definieert. Hoe moeten wij dit zien?

De voorzitter: Mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Lokaal zeg… De mensen die in de omgeving van de windturbine of iets anders, want het gaat natuurlijk niet alleen maar over windturbines, komen te wonen en die daar de lasten van zullen dragen, moeten daar ook zeggenschap over kunnen krijgen. Wij vinden dat het niet alleen wordt opgelost door lokaal eigendom, want iemand die het niet kan betalen om in een energiecoöperatie te … Plaats te nemen en wel de lasten ervaart, dat vinden wij niet goed. Dus vandaar dat wij lokaal zeggenschap daarboven zetten. Dat is ook iets wat al uit het burgerforum ook naar voren is gekomen dat dat heel belangrijk is. Dus daar sluiten we graag bij aan.

De voorzitter: Voldoende, of heeft u nog een vervolgvraag? Mevrouw Flink: Kleine vervolgvraag.

De voorzitter: Kleine vervolgvraag. Gaat uw gang.

Mevrouw Xxxxx: Hoe definieert u dat als het gaat om … Op welke manier ziet mevrouw Xxx xxx Xxxxx het voor zich om die mensen dan wel inspraak te geven? We hebben dat burgerforum gedaan inderdaad dat gegeven was. Is dat dan ook een vorm van lokaal zeggenschap, of zijn er andere vormen die u voor u ziet?

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Nee, ik denk dat je dan … Burgerforum, daar heb je niet per se de direct omwonenden van zo’n locatie. Dus je zal daar toch iets verder in moeten gaan. Dat zullen dan de gemeentes, want die zijn dan uitvoerend, echt met die mensen in gesprek moeten. En zo … Maar goed, ik ga niet op de uitvoeringsstoel zitten. Dat mogen de mensen zelf die daarover gaan, gaan doen. Maar echt de lokale mensen die eromheen wonen, die moeten echt zeggenschap krijgen.

De voorzitter: Dank u wel. Xxxxxxx Xxxxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Dank u wel. PvdA heeft inderdaad … Ik had dezelfde vraag, maar ik heb daar nog een aanvullende vraag ook op. Is het die zeggenschap ook als het eigendom er al is, of in aanloop naar het verkrijgen van eigendom? Want als het eigendom er is, dat is misschien een beetje juridisch- technisch, hoe … Dan ben ik wel benieuwd, maar misschien kan GS daar antwoord op geven, hoe je zeggenschap dan vormgeeft zonder dat er eigendom is. Dat lijkt mij juridisch best lastig inpasbaar. Dus ik weet niet of u daar nu al antwoord op heeft of een gedachte erbij, maar dat is wel belangrijk voor ons.

De voorzitter: Wilt u dat beantwoorden, mevrouw Xxx xxx Xxxxx?

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Het is wel een technische vraag en daar ben ik niet zo goed in. Dus dat laat ik liever aan de experts over.

De voorzitter: Dan geven we de vraag … Misschien dat GS straks iets over kan zeggen. Maar gaat u verder met uw inbreng. Is dat oké voor u?

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Waar was ik. De voorzitter: Amendement drie.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: De hernieuwbare of duurzame energie. Dus volgens mij was ik mijn besluit aan het voorlezen. Punt B in SV Leidende principes, de hernieuwbare energiebronnen in de provincie Utrecht worden optimaal benut, te wijzigen in, de duurzame energiebronnen in de provincie Utrecht worden optimaal benut. En punt F in de SV Leidende principes, de transitie naar een hernieuwbare energievoorziening wordt zoveel mogelijk gecombineerd met andere opgaven, aan te passen naar, de transitie naar een duurzame energievoorziening wordt zoveel mogelijk gecombineerd met andere opgaven. Waarvan toepassing bovenstaande aanpassingen, hernieuwbaar vervangen door duurzaam, ook door te voeren in de bijbehorende toelichtingen. Voor zover mijn bijdrage, voorzitter.

De voorzitter: Misschien wilt u nog even blijven staan. Ik denk dat xxxxxxx Xxxxxx u nog iets wil vragen. Gaat uw gang.

Xxxxxxx Xxxxxx: Dank u wel. Voorzitter, ik ken mevrouw Xxx xxx Xxxxx als iemand die zich graag wil inzetten, ook voor de gezondheid van onze inwoners en hun zorgen daarover heel serieus neemt. Ze heeft dit amendement onder anderen ingediend, met eronder als een van de redenen dat we ook moeten kijken naar kernenergie. Nou hebben we recent een informatiesessie gehad met experts die vertelden over dat eigenlijk

een normale kerncentrale in Utrecht neerzetten niet mogelijk is en dat de nieuwere, de SMR’s, dat die in Utrecht plaatsen, dat dat altijd hele nieuwe innovaties zijn waarvan eigenlijk nog weinig bekend is over de veiligheid daarvan. Ik ben benieuwd hoe mevrouw Xxx xxx Xxxxx reflecteert op de gezondheid van onze inwoners en hun zorgen daarover, als zij juist die mogelijkheid open wil maken met dit amendement.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Het laatste viel een beetje weg. Dat heb ik niet goed verstaan.

Xxxxxxx Xxxxxx: Ik ben benieuwd hoe mevrouw Xxx xxx Xxxxx kijkt naar de gezondheid van onze inwoners, als we hele nieuwe vormen van kernenergie weer gaan introduceren, waarvan eigenlijk de veiligheid nog minder duidelijk is, omdat het hele nieuwe experimentele vormen zijn.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Daar moet natuurlijk altijd gewoon goed onderzoek worden gedaan, net zo goed als naar windturbines waar nu ondertussen al veel meer klachten over binnenkomen. Maar dat is voor een vervolg. Dus ik … Die onderzoeken moeten plaatsvinden, ook naar andere vormen van duurzame energie. Dus ik heb nu kernenergie als voorbeeld gebruikt omdat dat geen hernieuwbare energie is. Zo zijn er meer. Dus die moeten we gewoon niet uit het oog verliezen en niet alleen maar focussen op hernieuwbaar als we dingen willen bereiken. Gezondheid staat altijd bovenaan natuurlijk.

De voorzitter: Daar zult u het mee moeten doen, xxxxxxx Xxxxxx, denk ik? De xxxx Xxxxxxxxx, u heeft ook een interruptie.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Het was eigenlijk meer een aanvulling ook en … Richting xxxxxxx Xxxxxx is dat kenenergie is de veiligste vorm van energie die er is. Dat wilde ik nog wel even meegeven. Verder hebben we ook een hele mooie folder waar dat soort informatie in te lezen staat, voorzitter.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, xxxxxxxx Xxxxxxxxx.

De voorzitter: Dank. Dat was geen vraag. U kunt … Dank voor uw inbreng. Uw amendementen ontvang ik graag. Dan is xxxxxxx Xxxxxx aan de beurt van XxxxxXxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxx: Dank u wel. Ik heb vandaag goed nieuws. Twee weken geleden hebben namelijk klimaatwetenschappers in twijfel getrokken of het meest slechte klimaatscenario nog steeds relevant is. Volgens mij komt dat omdat we plannen aan het opstellen zijn zoals deze, waarin we ons in gaan spannen voor een klimaatneutrale energievoorziening in 2040. Omdat we dit soort stappen zetten, zijn we bezig met het vormgeven van een toekomst waarin we onze CO2-uitstoot beperken en daarmee zorgen dat de scenario's waarin we, om het maar te vertalen naar iets niet letterlijk bedoeld, maar waarin we in 2050 allemaal hier weg aan het koken zijn, die zijn misschien niet meer zo relevant. Desalniettemin zullen we ons nog verschrikkelijk moeten inspannen om in 2040 klimaatneutrale energieopwekking te voorzien daadwerkelijk ook te realiseren. Vandaag hebben we het specifiek over de leidende principes. Pas na de zomer krijgen we een document waarin deze principes worden uitgewerkt. Eigenlijk hebben we het vandaag dus over acht zinnen. Zoals ik net al aangaf, het is niet zo dat die acht zinnen niet belangrijk zijn, want dingen zoals, in 2040 klimaatneutraal worden, is nou eenmaal een enorm belangrijk streven dat heel veel impact gaat hebben op hoe dat document er zo meteen uit komt te zien. Ik denk alleen wel dat het belangrijk is dat we als Staten enigszins terughoudend zijn in proberen elk woord aan te passen omdat de uitwerking van de woorden zo meteen in het document na de zomer komt.

De voorzitter: Neem me niet kwalijk, xxxxxxx Xxxxxxxx, ik had u over het hoofd gezien. Maar u kunt alsnog interrumperen.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: Ik heb even een korte vraag. U noemt met veel enthousiasme alle inzet ten aanzien van het klimaat, ook dat dat enorme impact gaat hebben. Ik zou in deze context toch ook willen vragen hoe u die relatie ziet ten aanzien van natuur, van drinkwater, et cetera. Want daar zit mogelijk een niet-lineair verband met elkaar.

De voorzitter: Gaat uw gang.

Xxxxxxx Xxxxxx: De inspanningen om de CO2-uitstoot te verminderen, zullen ook impact gaan hebben op hoe het gaat met onze natuur en daarmee ook goed zijn voor onze natuur en daarmee drinkwater, et cetera.

De voorzitter: Dat is het antwoord. Zeker. Even de microfoon aan.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: Excuses. Het punt is natuurlijk dat bijvoorbeeld windturbines ook zonne-energie andere schades toebrengen aan natuur in de grond, in de bodem. De hoeveelheid beton, dat een zeer vervuilend materiaal feitelijk is, de grond ingaat, is in deze context contrair, denk ik.

De voorzitter: Ik hoor geen vraag. Dat is een uitleg. Dank u wel. U kunt verder gaan met uw betoog. Xxxxxxx Xxxxxx: Ik zou daar toch graag op reageren.

De voorzitter: Dat mag.

Xxxxxxx Xxxxxx: Ik denk namelijk, het klopt dat … Windmolens zijn nu nog niet 100 procent circulair. Dat is nog niet de meest duurzame manier. Dus laten we daar vooral verder naar op zoek gaan. Maar tegelijkertijd de stappen vooruit die we zetten door af te stappen van fossiel, door te stoppen met het verbranden met kolen en gas en te beginnen met het gebruikmaken van hernieuwbare energie, zoals wind en zon, dat zorgt ervoor dat we al een heel stuk schoner worden. Als we dan ook bijvoorbeeld kijken naar bijvoorbeeld de uitstoten van vervoer en als we daarop overstappen op elektrisch in plaats van diesel en benzine verbranden, lijkt me een heel stuk schoner voor onze omgeving en de gezondheid van onze inwoners. Dat gezegd hebbende, in de commissie hebben we al de kans gekregen om een hele hoop aandachtspunten mee te geven. Dat hebben wij ook gedaan. Hopelijk wordt een deel daarvan zichtbaar in de uitgebreidere versie na de zomer, want volgens mij hoeft niet alles wat we in deze Staten willen bereiken in de Energievisie voor 2050 te vangen in deze acht zinnen in deze acht principes. Niet alles hoeft vandaag geregeld te worden, want we krijgen nog een versie na de zomer. Desalniettemin heb ik samen met Partij voor de Dieren, PvdA, ChristenUnie en het CDA een amendement ingediend, omdat op één principe toch wel een cruciaal stukje tekst voor ons miste, namelijk, we willen onze energie beschikbaar en betaalbaar hebben voor onze inwoners en bedrijven, maar ook graag voor onze maatschappelijke organisaties, zoals musea en voor organisaties simpelweg zoals wij, zodat wij hier deze vergadering kunnen voeren. Want ook hier hebben we energie voor nodig. Die wil ik graag bij deze indienen. Ik heb hem niet geprint, ik weet niet of dat nodig is, maar … Precies. Ik heb hem digitaal ingestuurd. Dat was hem. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, xxxxxxx Xxxxxx. Dan gaan we over naar de VVD. Dan geef ik graag het woord aan mevrouw De Man. Die was al onderweg.

Mevrouw De Man: Ik zal geen gebruik maken van de spreektijd van xxxxxxx Xxxxxx. Wat de oproep was voor deze aparte bespreking, was eigenlijk eensgezindheid. En wat krijgen we? We krijgen twijfel en heel erg veel meningen. Ik hou wel van zo'n proces, dus we genieten ervan. De VVD zegt dan ook, laten we het met elkaar vandaag dan ook maar wat scherper maken. Laten we ons, voor ons betekent dat in ieder geval, laten we ons niet blindstaren op de stand der techniek. Ik zag daar net een klein debat tussen xxxxxxx Xxxxxx en mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Maar open ogen houden voor alle innovaties die op ons afkomen en hoe we daar als provincie kunnen meehelpen om dat los te krijgen. U kunt dan ook binnenkort van ons als fractie van de VVD een uitnodiging ontvangen voor het bezoek aan de provincie Gelderland, waar zij een energiefonds hebben en daar willen wij graag met u van gedachten wisselen over op wat voor manier wij aan in… Aan die innovatie ook boter bij de vis kunnen geven. Ten tweede vinden wij het belangrijk dat alle vormen van energie moeten worden meegerekend met de Energievisie. De BBB heeft daar een voorstel voor. De Partij voor de Dieren steunen wij in dat de doelstelling geen leidend principe is. Voor het overige hebben wij op dit agendapunt geen andere voorstellen. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw De Man. Dan geef ik het woord aan D66, mevrouw Xxxx.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. Ik denk dat het goed is dat we als Staten et elkaar deze tussenstap nemen om eigenlijk inderdaad dat gelijke startpunt met elkaar te creëren. Inderdaad, deze acht zinnetjes is daarvan het startpunt. Wat ons betreft, zien we dat dus ook als basis, eigenlijk als een lege kerstboom en gaan we die met elkaar optuigen in de Energievisie. Maar die lege kerstboom is natuurlijk wel de basis van waar wij zo meteen met elkaar gaan … Over gaan spreken. Want als je niet een goede kerstboom uitkiest, dan wordt die … Kan je er ballen in hangen wat je wil, maar dan wordt het gewoon een heel lelijk ding. Dus wat ons betreft, is waar we het vandaag over hebben, die mooie spar die we samen hebben uitgezocht in dat bos. Dat is belangrijk, dat we het met elkaar hier vandaag over hebben. Want we hebben namelijk … Er zijn zoveel redenen waarom die energie transitie zo belangrijk is. Voor de ene is dat klimaatverandering, voor de ander is dat de afhankelijkheid van buitenlands gas. Maar ook netcongestie is een belangrijk aspect waar de energietransitie en de Energievisie waar wij het vandaag met elkaar over hebben een rol in gaat spelen. Hoe gaan we dat met elkaar voor elkaar krijgen? We hebben volgens mij een hele mooie boom uitgezocht met elkaar. Maar wat ons betreft, kan die nog een klein beetje mooier. Dus we hebben drie punten die we mee willen geven. Voor ons is het belang van lokaal eigendom dat die spar ook daadwerkelijk van ons is met elkaar. Dat vinden we echt ontzettend belangrijk. In dat kader dienen we ook het amendement met de SGP samen. Die zal de xxxx Xxxxxxx straks indienen tijdens zijn termijn. En dienen we ook de motie van Volt mee die ingediend zal worden tijdens hun termijn. Dan willen we ook het belang van innovatie onderstrepen.

Want we denken dat de energiemogelijkheden die we nu tot onze beschikking hebben, dat dat in de

toekomst misschien er anders uitziet, dat dat meer kunnen zijn. Wellicht ook kernenergie. We beraden ons nog op de … Op het amendement van de BBB over de vervanging van duurzaam, omdat wij inderdaad wel onderschrijven dat we alle vormen van energieopwek moeten overwegen. Dus daar zullen we nog op terugkomen. In het kader van die innovatie, zullen we dus ook het amendement van Volt wat daarover is inge… Of ingediend gaat worden straks, mee indienen.

De voorzitter: U heeft een interruptie van de heer Xx Xxxx. Gaat uw gang.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Uiteraard zijn we ontzettend blij met … Om samen op te trekken met D66 op dat onderwerp. Ik wilde één onderwerp terug nog. U steunt ook, of u dient zelfs in, samen met de SGP een amendement over lokaal eigenaarschap. Vinden … Vindt Volt ook ontzettend belangrijk. We vragen ons alleen af, voorzitter, is D66 het met Volt eens dat als we gaan streven en als we er een principe van gaan

maken, dat het 100 procent zou moeten zijn, terwijl het 20 over 12 is voor het klimaat en alle vormen van duurzame energie die we tot onze beschikking hebben, er eigenlijk al zouden moeten zijn, willen we nog een goed antwoord geven aan klimaatverandering, dat een principe een streven naar 100 procent mooi is en fijn zou zijn, maar als dat de snelheid van de implementatie significant in de weg gaat staan, dat voor het klimaat echt desastreus gaat zijn en dus niet handig. Dat is de vraag, voorzitter.

De voorzitter: Mevrouw Veen.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. De motie is ind… Het amendement is aangepast. Het streven is niet meer 100 procent, het streven is naar zoveel mogelijk. Dat onderschrijven wij ten volste. Want het is inderdaad wat ons betreft de afweging tussen zo snel mogelijk en de 10 over 12 en ook zoveel mogelijk lokaal eigenaarschap mogelijk maken. Wat ons betreft is met de verwoording van zoveel mogelijk, kun je de balans houden tussen die twee.

De voorzitter: Daar moet u het mee doen, denk ik. Een korte aanvulling.

De heer De Jong: Een korte … Ik wil dit goed begrijpen. Dus de conclusie, dat is ook voor ons belangrijk voor de eventuele steun, wat we in eerste instantie niet van plan waren , dat u die motie interpreteert, bij zoveel mogelijk, tenzij het de implementatie significant vertraagt. Is dat uw interpretatie? Want die zin hebben wij gevraagd erin te zetten, staat er nu niet in. Maar als u hem wel zo interpreteert, dan wil ik dat graag weten. Dank u, voorzitter.

De voorzitter: Gaat uw gang.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. In het laatste dictum dat ik heb gelezen, is dat wel hoe ik hem interpreteer.

De voorzitter: U heeft ook een interruptie van de heer Xxxxxxxxx. Gaat uw gang.

De heer Travaille: Dank u, voorzitter. We hebben een coalitieakkoord waarin geen keuze wordt gemaakt tussen de modaliteiten voor mobiliteit. Nu hoor ik D66 eigenlijk ook zeggen, eigenlijk ook alle vormen van energieopwek zijn ons even lief. U benoemt specifiek kernenergie. Als u kijkt naar de leidende principes, dan staat er niet in dat fossiele bronnen niet meer worden gebruikt, waar ik kernenergie dan ook onder reken. Er staat alleen in, de hernieuwbare energiebronnen in de provincie Utrecht worden optimaal benut. Dus in … Op welke manier heeft uw statement dan eigenlijk impact op de leidende principes zoals die hier staan?

De voorzitter: Mevrouw Veen.

Mevrouw Veen: U vat een heleboel in uw interruptie. Ik ga hier proberen zo goed mogelijk antwoord op te geven. Het statement dat ik heb gepoogd te maken, is dat wij als D66 onderschrijven dat er heel veel verschillende vormen van energie zijn die we kunnen opwekken met elkaar en dat we in deze acht zinnen een aantal keuzes maken in onze provincie, waar we volledig achter staan. Maar, zeggen we, de ontwikkelingen gaan ook zodanig snel. Als het veilig en gezond kan, dan zeggen we, dan moeten we niks uitsluiten. Dus dat is wat ik heb geprobeerd duidelijk te maken met mijn opmerking. Daarom zeg ik ook, we beraden ons nog op het stukje … Op het amendement van de BBB over de verwoording van duurzaam, omdat dat voor ons eigenlijk die ruimte biedt om te zeggen, we moeten … We maken nu keuzes, we moeten nu vooruit. Maar we moeten ook onze blik openhouden naar wat er nog meer kan.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx, een korte vervolgvraag.

De heer Travaille: Ik denk dat dat helemaal klopt. Onze partij sluit zich daar eigenlijk ook gewoon helemaal bij aan. Maar ik zie niet waar dat conflicteert met de leidende types zoals die nu voorliggen. Daarin zeggen we niet dat we dingen uitsluiten of dat we innovaties niet willen meenemen.

De voorzitter: Misschien is het goed … Daar komt straks nog een reactie ook van de gedeputeerde, denk ik, op dat conflicteren wel of niet. Maar als u zelf nog wil reageren, mag het natuurlijk ook. Xxxxxx xxxx u uw betoog vervolgen.

Mevrouw Veen: Misschien even heel kort. Ik denk dat het belangrijk is dat we het benadrukken en dat we dat er expliciet in opnemen. Dus vandaar mijn … Het amendement samen met Volt. Dan tot slot, de derde basis die wij aan onze spar gunnen, is dat we in die acht zinnetjes bij het vervolg bij het traject dat er nu achteraan komt, dus daarvan zult u ook geen motie of amendement van ons zien, oog houden voor het belang van de integratie van deze opgave in alle andere opgaven die we hebben en de ruimtevragers die we in de provincie kennen en dat we daar goed oog voor houden, dat we goed de afwegingen maken in het volledige systeem en dat we met andere ruimtevragers goed in balans zullen zijn. Daar wilde ik het even bij laten, voorzitter.

De voorzitter: Hartelijk dank. U dient de amendementen ook hierbij in? Of dat doen … Dat gaat gezamenlijk gebeuren. Is prima. Dan gaan we over naar het CDA? Xxxxxxx Xxxxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Vanuit het rentmeesterschap wil het CDA, het woord dat bij het CDA past, zuinig zijn op onze kwetsbare planeet, zodat onze kinderen en iedereen die daar weer op volgt veilig en gezond kunnen leven. De gevolgen van klimaatverandering en de geopolitieke ontwikkelingen tonen op pijnlijke wijze aan dat we ons energiestelsel moet … Herzien moet worden, om deze robuust te maken voor de toekomst. Een gezamenlijk gedragen toekomstbeeld voor het energiesysteem in onze provincie draagt daaraan bij. We moeten in de komende jaren concrete stappen zetten om in de nabije toekomst minder en uiteindelijk geen fossiele energie te gebruiken en een aanzienlijk deel van het energiegebruik in de provincie duurzaam op te wekken. Vandaag ligt het Statenvoorstel Leidende principes Energievisie voor. De leidende principes, herstel, eigenlijk de voorlopige leidende principes, dienen als uitgangspunt voor de Energievisie.

Het is een visie op het energiesysteem. De principes vormen de basis voor het maken van keuzes van … Bij het vormgeven van een energiesysteem en daarmee het kader waarbinnen de Energievisie wordt opgesteld. Ik herhaal het nog maar even, want het is een groot en complex onderwerp. Dus ik zoek altijd eventjes weer, waar zitten we ook alweer in die enorme opgave waar we met elkaar voor staan? In die Energievisie maken we keuzes over het hele energiesysteem, inclusief alle energievormen. Bijvoorbeeld elektriciteit, waterstof, warmte, gas, de hele … Het hele pakket. Een aantal van die principes voor het opstellen van de Energievisie gaan CDA extra aan het hart. Ik noem principe C, de energiebesparingsmogelijkheden, en principe D, het in voldoende mate beschikbaar en betaalbaar zijn van energie in de provincie. De fractie van het CDA mist echter ook een aantal elementen. Belangrijk ook bij het vormgeven van het energiesysteem is om oog te hebben voor draagvlak onder de inwoners. Dat streven komt al dan niet indirect al tot uiting in veel van de principes zoals die nu al in het Statenvoorstel zijn opgenomen. Maar het is ook nog relevant met het oog op de zorgen van inwoners rondom gezondheid en ruimtelijke inpassing bij het verder vormgeven van het systeem. Reden waarom wij samen met de SGP een amendement indienen met een tweetal extra principes. Zoals net ook al genoemd, zijn dat het waarborgen van de gezondheid van onze inwoners en zorgvuldige ruimtelijke inpassing van het systeem. Het Statenvoorstel noemt ook lokaal eigenaarschap. Belangrijk hierbij is dat er ook echt sprake is van lokaal eigenaarschap. De inzet van het CDA is erop gericht dat constructies waarbij slechts een aantal kleine private of zakelijke partijen dit lokaal eigenaarschap vormgeven zoveel als

mogelijk worden tegengegaan. Lokaal eigenaarschap, daar past wat het CDA betreft gemeenschap bij, de lokale gemeenschap. Verder, naast deze principes zijn we nog mede-indiener van een aantal andere amendementen. Het zijn er een aantal. Die over lokaal eigenaarschap, innovaties, toevoeging van maatschappelijke organisaties en het amendement over hernieuwbaar vervangen door duurzaam. Tot slot, naast dit werk heb ik ook nog een echte baan. In dat kader zag ik laatst in een … Bij een bijeenkomst een bordje hangen waar … Het was in de Metaal Kathedraal, volgens mij ook hier in Utrecht. En er stond een mooi bordje bij de trap. There is no elevator to success, so you need to take the stairs.

De voorzitter: Zou ik u even mogen onderbreken? Want u heeft een interruptie van de xxxx Xxxxx.

De xxxx Xxxxx: U geeft aan, het amendement te steunen dat hernieuwbaar wordt vervangen door duurzaamheid, dat met het oog om ook kernenergie tot de mogelijkheden te rekenen. Nou hebben we vorige week een hele interessante sessie gehad over kernenergie, waar mij een aantal dingen duidelijk werd.

Bijvoorbeeld dat de techniek voor eindopslag van kernafval, dat die pas over 100 jaar in gebruik kan worden genomen. En dat de enige plek in de provincie die geschikt is voor een kerncentrale, dat dat Bunschoten- Spakenburg is. Dat is niet, er komt een kerncentrale bij Bunschoten-Spakenburg, maar Bunschoten- Spakenburg gaat vervangen worden door een kerncentrale. U begon uw betoog met rentmeesterschap, dus ik vroeg mij af hoe die twee met elkaar te rijmen zijn.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Ik weet niet of u mij de woorden in de mond wil dat ik voor ik een kerncentrale ben op de plek waar nu Bunschoten … Dat gaat voor mij veel te ver. Ik koppel hem wel heel graag aan het andere amendement dat wij mee indienen, dat van innovaties. Het is nu 2024. Als je al een paar jaar terugkijkt, dan zijn er al zo veel meer inzichten, innovaties gekomen. Daarom moeten we ook niet statisch blijven kijken, wat is er in 2024 mogelijk? Maar, wat komt er allemaal nog? Daar is zo veel ontwikkeling en zo veel onderzoek nog. Dus met het oog daarop steunen we ook die. Ik hoop dat ik uw vraag hier ook mee heb beantwoord.

De voorzitter: Tevreden, xxxxxxxx Xxxxx?

De xxxx Xxxxx: Zeker. Dank u wel voor het antwoord.

De voorzitter: Ga ik naar de volgende interruptie van de heer Xxxxxxxxx.

De heer Travaille: Dank u. U gaf aan het begin aan hoe waardevol rentmeesterschap is, zorg voor de omgeving. U zei ook letterlijk, dan is er geen fossiele energie meer. Als je geen fossiele energie meer …

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Op den duur, zei ik.

De heer Travaille: Als je geen fossiele energie meer hebt, welke … U geeft aan, ik wil in het amendement hernieuwbare uit de leidende principes halen. Als je geen fossiele energie meer hebt, dan heb je toch alleen maar hernieuwbare energie? Of ziet u nog een andere optie?

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Volgens mij zijn er nog extra vormen. Bijvoorbeeld kernenergie valt niet onder beide. Ik wil het allemaal openhouden. Dit wat nu voorligt, is een Energievisie op het energiesysteem. Daar wil ik het ook op toepassen, want daar doelt dit amendement ook op, en niet over mijn totale … Daar wil ik in dat we de ruimte houden om het hele spectrum van energievormen te kunnen blijven onderzoeken en toepassen indien mogelijk of noodzakelijk.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx. Een korte vervolgvraag.

De heer Xxxxxxxxx: Dus daarmee doelt u ook op fossiele energie?

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek De komende jaren nog wel, maar daarna hopelijk niet meer. Maar ik ben geen … Ik kan niet in de toekomst kijken. Maar dat lijkt mij wel de insteek van hoe het nu … Welke weg we zijn ingeslagen. Dus dat is niks nieuws voor u ook, denk ik.

De heer Xxxxxxxxx: Maar, voorzitter, als u mij toestaat, we hebben het hier over leidende principes. Die gaan ons helpen om de doelstelling voor 2050 en 2040 te realiseren. Dus die op den duur geen fossiele energie …

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Energiesysteem. De heer Travaille: Sorry?

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Het energiesysteem.

De heer Xxxxxxxxx: Die leidende principes gaan ons helpen om die doelen te realiseren voor 2050, 2040. Xxxxx, hè? Als dat zo is en u zegt, op den duur hebben we geen fossiele energie meer, dan kun je toch prima vinden met dat de hernieuwbare energiebronnen optimaal worden benut? Dus ik zie niet waar dan het probleem is.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Omdat er nog een derde restcategorie is, waaronder bijvoorbeeld kernenergie, wat niet onder hernieuwbaar per se valt. Ik wil, misschien zijn we het daar niet over eens, maar omdat we het daar misschien niet over eens zijn, wil ik hem er nog wel buiten houden en wil ik … Vind ik duurzaam een veiligere optie.

De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Flink.

Mevrouw Xxxxx: Dank, voorzitter. Ik heb een kleine … Ik hoorde xxxxxxx Xxxxxxxx net zeggen van, ik wil eigenlijk alle opties openhouden. In principe, als je breed kijkt naar, hoe gaan we deze uitdaging aan, dan is het wel mooi om alle opties open te houden. Maar het gaat hier wel om de leidende principes voor hoe we die uitdaging gaan aanpakken. Daarin vraag ik me af hoe xxxxxxx Xxxxxxxx weegt, als je alle opties wilt openhouden of … Wat dan het leidende principe is. Wat is dan belangrijker? En daarbij ook voortbordurend op, hernieuwbaar, is dat de prioriteit? Of alle opties openhouden, onder de brede noemer van duurzaamheid?

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Die tweede, duurzaamheid. Een oog houden voor innovaties. Je weet niet wat er allemaal … Misschien over tien jaar kijken we terug naar deze film en dan zeggen we, als we toen hadden geweten … Met het oog daarop is dit de keuze.

De voorzitter: Dat is een helder antwoord, denk ik, op uw vraag. Uw heldere vraag ook. Vervolgt u uw betoog. U was gebleven bij de lift en de trap.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Bij de lift. Die uitspraak sprak mij aan. Ik dacht, wat kunnen we daar nou mee? Ik dacht, de idealisten moeten wat realistischer worden en de realisten wellicht wat idealistischer.

Anders gezegd, er zijn inderdaad idealistische ambities nodig, maar wel gekoppeld aan realistische plannen,

ook ten aanzien van het energiesysteem. Als we met elkaar op weg zijn, dan is het nemen van die trap ook nog eens veel gezonder en duurzamer dan in een lift willen stappen. Tot slot, als je die trap oploopt, kun je halverwege nog eens om je heen kijken en genieten van het uitzicht van wat je tot dan hebt bereikt en terugkijkend op de stappen die je al met elkaar hebt afgelegd, om vervolgens de weg naar boven te vervolgen. Dank u.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, xxxxxxx Xxxxxxxx. Mevrouw Xxxxx van de Partij van de Arbeid.

Mevrouw Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Toen het in eerste instantie in het debat opkwam, willen wij nog een extra debat over die Energievisie, willen we dit als PS samenstellen, ondanks dat er … Vaststellen, ondanks dat er ook al een participatietraject met inwoners loopt, toen waren wij als PvdA een beetje huiverig. Dachten we, wacht nou even dat Participatietraject af, anders dan ga je iets vaststellen wat eigenlijk … Waar je ook de inwoners juist over wil meepraten. We zijn een klein beetje tot inkeer gekomen dat een debat hierover heel waardevol is. Zowel in de commissie als in de Staten hebben we veel plezier beleefd aan het debatteren over, wat is onze visie op de toekomst, op het energiesysteem van de toekomst? We zijn het ook grotendeels eens met de Energievisie die er nu al ligt. We denken dat de kern van de principes, dat het echt inderdaad de kern is van hoe we de visie voor de toekomst willen vormgeven. We dienen wel nog een amendement mee in inderdaad met GroenLinks voor die maatschappelijke organisaties, want naast burgers, bedrijven, zijn maatschappelijke organisaties … Hebben ook onwijs veel baat bij een betaalbaar en duurzaam energiesysteem. En zullen we ook het amendement van SGP mee indienen over lokaal eigendom. Enkele amendementen zullen we steunen, niet mee indienen, maar dat hoort u straks in onze stemverklaring. Wij wensen de gedeputeerde heel veel succes met het uitwerken van de Energievisie, van het afronden van participatietraject en kijken uit naar de 90-procentversie. Daar wil ik het bij laten. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxxxx. De heer Travaille van de Partij voor de Dieren.

De heer Travaille: Dank u, voorzitter. Ik was zo aandachtig aan het luisteren en een notitie aan maken, dan vergeet je weleens dat je zelf ook aan de beurt bent. Fijn dat dat nu kan. Fijn dat de leidende principes als voorlopig beslispunt naar voren zijn gehaald. Mooi dat de leidende principes tekstueel en qua opbouw nog een mooie verbeter slag hebben gehad sinds de infosessie. In de werkbijeenkomst die we gehad hebben, hadden wij het graag gehad met de commissie over die leidende principes en ook wat verder doorgesproken. Echt inhoudelijk ook verdiept van, wat betekent dat nu? Waarschijnlijk had dat ook als resultaat gehad dat er heel wat minder amendementen zouden zijn geweest bij dit punt. In plaats daarvan zijn we in de werksessie ingegaan op het publieke belang, betrouwbaarheid bijvoorbeeld en duurzaamheid. Ook hartstikke waardevol, maar die verdieping van de leidende principes, die was eigenlijk wel gewenst. We spreken … We bespreken hier nu de leidende principes. Dat zijn principes, dat zijn dus punten op hoofdlijnen die we de komende maanden nog als organisatie kunnen uitwerken. Bij de start van de Energievisie verwachtte ik dat de Energievisie de basis zou zijn voor de energietransitieaanpak en daarmee voor het nieuwe energieprogramma. Maar de startnotitie is heel helder. De Energievisie gaat over het energiesysteem en is primair gericht op de investeringen, pMIEK, en heeft daarnaast gevolgen voor de omgevingsvisie en het energieprogramma. Het gaat dus niet over een effectieve strategie voor bijvoorbeeld energiebesparing bij burgers en gemeenten of wat Energievisie vooral … Of het gaat niet over wat de provincie zou moeten doen als organisatie in hun eigen verantwoordelijkheid bijvoorbeeld, maar het gaat echt over het systeem zelf.

Daarom willen wij die Energievisie ook meer richten op het energiesysteem, ook tekstueel. Dus we hebben

een amendement opgesteld waarin we oproepen om de Energievisie te vervangen in de leidende principes door Energiesysteemvisie. Dat wijkt wellicht een klein beetje af van de landelijke aanpak, maar we kunnen

het natuurlijk noemen zoals we willen, als het maar accuraat is. De leidende principes zelf gaan bijna allemaal over hoe we iets willen bereiken, bijvoorbeeld het benutten van besparingen en het zoveel mogelijk benutten van mogelijkheden van opwek van energie, of de laagste maatschappelijke kosten, lokaal eigendom. Het eerste principe uit de huidige leidende principes, dat is echter geen principe, maar is een doel. Het gaat over, 2040 is een klimaatneutrale energievoorziening. Dat is natuurlijk een heel belangrijk onderdeel, maar dat is geen principe. Het is een doelstelling. Daarom hebben wij een amendement opgesteld met als doelstel… Met als titel, een doelstelling is geen principe, waarin we de doelstelling wel gewoon in de besluittekst willen laten, maar het ook daadwerkelijk willen benoemen als een doelstelling. De volgorde van de leidende principes geeft geen prioriteit aan, maar de opbouw is wel redelijk logisch. We beginnen met de kernprincipes, dan benutten, gebruiken, verbinden enzoverder. Wij willen daarom voorstellen om in de volgorde B en C om te draaien. Dat betekent dat we eerst benoemen dat we zoveel mogelijk willen gebruik maken van opwek van energie en als C, zoveel mogelijk gebruik willen maken van hernieuwbare bronnen.

Niet omdat het meer prioriteit heeft, maar omdat het eigenlijk een landelijke logische volgorde is die overal wordt gehanteerd. Dan het punt van lokaal eigendom. Dat vinden we hartstikke belangrijk. Maar lokaal zeggenschap misschien wel net zo belangrijk. BBB noemde dit punt ook al, andere partijen hebben daar ook iets over gezegd. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om eigenaar te worden van opwek van energiesystemen, maar we willen ook de mensen die daar geen mogelijkheid toe hebben om zelf eigenaar te worden, wel uitnodigen om enige zeggenschap te hebben. Nogmaals, dit zijn principes. Dus hoe we dat vervolgens inrichten, dat is eigenlijk de volgende stap. Dat vergt een praktische uitwerking. Maar ook als je geen lokaal eigenaar kunt worden moet je toch enige vorm van zeggenschap kunnen hebben over wat er gebeurt in jouw omgeving.

De voorzitter: U heeft ook gezien dat er twee interrupties zijn. U kwam ongeveer gelijk aanlopen, maar ik acht dat de xxxx Xxxxxxx net iets eerder bij het spreekgestoelte was. Gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Ik heb deze interruptie even gewacht tot de echte, hoe zeg je … De indiener van dit amendement over dat lokaal zeggenschap. We hebben het in de eerdere informatiesessie daar ook over gehad, wat versta je eronder? Mijn vraag aan Partij voor de Dieren is, hebt u ook de definitie gelezen die bij de RES Nationaal Programma staat? Ik citeer dan even. Als het gaat over het lokaal eigendom, daar wordt dan uitgelegd, dat zij kunnen meebeslissen over projecten en over een deel of over alle opbrengsten. Je hebt dan wat te zeggen over een project. Dat heeft dan inderdaad de naam lokaal zeggenschap gekregen. Is dat wat u bedoelt met zeggenschap? Want dan valt hij onder lokaal eigendom. Wat ziet u er anders onder?

De voorzitter: De heer Travaille.

De heer Travaille: Nee, dat is niet wat we daaronder verstaan. Ik wil nadrukkelijk eigenlijk zeggenschap en eigendom loskoppelen. Dus, ja, zeggenschap volgt uit eigendom. Logisch. Maar ook als je niet de mogelijkheden hebt, bijvoorbeeld als je financieel de mogelijkheden niet hebt, om eigenaar te worden, dan zou het toch wel heel zuur zijn dat je helemaal niks meer te zeggen hebt over je eigen omgeving. Dus we willen dat nadrukkelijk loskoppelen en willen eigenlijk kijken of we kunnen onderzoeken of we die zeggenschap ook een vorm kunnen geven als je niet de mogelijkheid hebt of niet de wil hebt om eigenaar te worden.

De voorzitter: Nog een korte aanvullende vraag.

De xxxx Xxxxxxx: Ja, voorzitter. Met deze reactie is de vraag, hoe ziet u dan de representatieve democratie als het gaat over besluiten die de gemeenteraad slash de provincie neemt in een omgeving? Heeft u daar ook over nagedacht?

De voorzitter: De heer Travaille.

De heer Xxxxxxxxx: Of ik weleens nagedacht heb over de representatieve democratie, ja, ik denk dat we dat allemaal regelmatig doen in dit huis. Zeker. Die heeft natuurlijk een eigen rol. Ik wil daar ook zeker niets aan afdoen. Ik wil daarnaast alleen plaatsen dat als het voor … Grote ingrijpende veranderingen zijn in de omgeving, wil ik ook kijken of we lokale partijen enige mate van zeggenschap kunnen geven. Hoe we dat in willen vullen, nogmaals, dat is eigenlijk een volgende stap.

De voorzitter: Dank u wel. Dan de heer Xx Xxxx.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Interessant voorstel van de Partij voor de Dieren, waar in eerste instantie zou je denken, dat is taal naar ons hart. Maar dan bestuur je het verder en dan hoor ik ook zo de heer Xxxxxxxxx hier spreken, voorzitter, dan denk ik, wacht even, de uitvoering, dat komt dan later. Maar dat is wel een beetje belangrijk om te beslissen nu wat we eigenlijk willen doen en hoe dat eruit gaat zien. Want met … Als dit voorstel het zou halen, dan spreken wij ook wel bepaalde verwachtingen met elkaar uit. Die worden ook opgepakt door mensen op straat. Dus hoe manage je die verwachtingen? Voorzitter, ik heb de volgende vragen. De motie gaat over energievoorzieningen. Is het zo, de … Het idee van Partij voor de Dieren dat bij elk transformatiehuisje zo meteen zeggenschap geldt? Welk beeld heeft de Partij voor de Dieren bij deze uitvoerbaarheid en uitvoering, zeker ook met het management van verwachtingen? Betrekken van burgers bij de ontwikkelingen gaat bijvoorbeeld ook via de Omgevingsvisie. Zou dat niet een beter instrument ervoor zijn. Dank u, voorzitter.

De voorzitter: De heer Travaille.

De heer Xxxxxxxxx: Om bij dat laatste punt te beginnen, de Omgevingsvisie is daar een uitstekend instrument voor, maar dat gaat veel breder. We hebben het over leidende principes. U moet mij dan niet verleiden om te gaan vertellen hoe de eigendomssituatie in de toekomst voor transformatorhuisjes geregeld is. Zoals voor al die leidende principes in dit stuk, voor betrouwbaarheid, voor betaalbaarheid, voor duurzaamheid, al die punten geldt, dat moeten we nog uitvinden en dat moeten we nog uitwerken en daar moeten we nog afspraken over maken. Dat er een verwachting wordt gecreëerd, ik denk dat ik dat met u eens ben. Dat is ook logisch, want we vinden dat belangrijk. Zoals we ook betaalbaarheid belangrijk vinden of duurzaamheid belangrijk vinden. Maar die uitwerking die volgt nog. Daar hoeven wij denk ik in dit debat niet de details voor te bespreken.

De voorzitter: Voldoende, mijnheer Xx Xxxx?

De heer De Jong: Nee. Ik zal het wel tot een laatste inbreng houden, voorzitter. Want dat we dat nu niet hoeven te bespreken, is misschien … Daar ben ik het denk ik niet helemaal mee eens, maar dat neem ik van de heer Xxxxxxxxx aan. Doen we dat niet. Ik heb nog wel een slotvraag. Want hoe belangrijk het ook is dat we die zeggenschap voldoende faciliteren vanuit het bestuur, als dit de uitvoering van een innovatief klimaatneutraal energiesysteem gaat vertragen, dan lopen wij niet in de pas met de klimaatambities die we echt moeten gaan verwezenlijken. Dus, ja, laten we ervoor streven. Maar laten we er oog voor houden in die

uitvoerbaarheid dat het ook een andere kant op kan gaan. Dat is het gevaar dat ik achter deze motie zie. Ik vraag me af of de Partij voor de Dieren het daarmee eens is, voorzitter.

De voorzitter: De heer Travaille.

De heer Xxxxxxxxx: Toch nog een vraag aan het einde. Dank u wel. Uiteraard. Wij hechten net zoveel waarde als u denk ik aan de voortgang van de energietransitie die nodig is. Tegelijkertijd, we vragen hier niet mee om alles op slot te zetten en eerst allerlei vormen van zeggenschap uit te gaan werken. Dat vragen we niet. We vragen alleen er aandacht voor en we willen kijken of er een mogelijkheid is om dit toch als een onderdeel te zien van ons energiesysteem en daarmee van onze energietransitie. Ik zou graag vervolgen, voorzitter. Dat voor wat betreft lokaal eigendom en, los daarvan, lokaal zeggenschap. Ons laatste amendement bij de leidende principes, wat ons betreft ook gelijk de belangrijkste, dat is het amendement dat stelt dat de provincie uitgaat van duurzame bronnen. In de werksessie in 14 februari zijn de publieke belangen, waar wij als provincie Utrecht garanties voor moeten bieden, uitgebreid aan bod geweest. De meeste publieke belangen hebben uiteindelijk ook een plek gekregen in deze leidende principes. Maar we missen echt nog duurzame energiebronnen. Dit komt niet overeen met bijvoorbeeld hernieuwbare bronnen of klimaatneutraal. We hadden daar net al in het debat enige discussie over. Stel, je gaat een heel bos kappen, bijvoorbeeld bij Soesterberg, je verbrandt het en je vangt de CO2 op, dan is het wel hernieuwbaar en klimaatneutraal, maar niet duurzaam. Het is niet duurzaam op dat moment. De provincie Utrecht kan de komende tijd ook voor dit punt nader invullen wat duurzaam dan precies betekent. Daarom willen wij een amendement indienen, waarbij we eigenlijk praktisch gezien maar één woordje toevoegen aan de, ik geloof, de tweede bullet van de leidende principes, dat het niet alleen gaat om hernieuwbare opwek, maar dat het gaat om duurzame hernieuwbare opwek. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, mijnheer Xxxxxxxxx. Ik wil eigenlijk voorstellen, en dan, ook voor uw amendementen, om nu eerst te gaan lunchen. Ook omdat wij gasten van de Staten hebben. Die willen we ook niet met de honger in de hals op de tribune hebben. Ik wilden de gasten van de Staten nog even melden dat er voor u een aparte tafel is. Dus daar kunt u samen aan gaan zitten. Dan hoeft u ook niet steeds heen en weer te lopen om iets op te halen. De andere leden van de Staten weten hoe het werkt. We schorsen wat mij betreft tot 13:45 uur. Dan gaan we weer verder met dit onderwerp. Dan is als eerste spreker de ChristenUnie aan de beurt. Tot straks. Dames en heren, het is inmiddels 13:45 uur geweest en wij hervatten de vergadering. Mevrouw Rikkoert staat al te popelen van ongeduld om haar inbreng te mogen brengen. Stel ik zeer op prijs. Als iedereen zijn plekje gevonden heeft, we wachten nog enkele momentjes … Het woord is aan mevrouw Rikkoert. We zijn … We gaan verder met de geschorste vergadering over de leidende principes voor de Energievisie. Gaat uw gang.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter. Ik probeer een beetje de vaart erin te houden, dus ik sta hier al even. Wat betreft de leidende principes, dat zijn een aantal belangrijke vertrekpunten voor de Energievisie. Zoals in de commissie ook besproken, is het proces om hiertoe te komen anders verlopen dan wij hadden gehoopt. Toch goed dat er nu een aantal aanscherpingen komen vanuit de commissie. Wij zullen de amendementen omtrent de maatschappelijke organisaties en lokaal eigenaarschap en zeggenschap mee indienen. Wij kijken met grote nieuwsgierigheid uit naar de uitwerking in de Energievisie. Nog even in reactie op het debatje van zojuist over het amendement Lokaal zeggenschap. Het eigenaarschap brengt automatisch zeggenschap. Als je niet kunt investeren, heb je niks te zeggen. Er zitten risico's aan als eigenaren veel te zeggen krijgen over bijvoorbeeld een windpark. Dat kan problemen geven, want die mensen met zeggenschap dragen niet altijd

de lasten van slechte besluiten. Dat is allemaal op te lossen in een goede vorm en daarom dienen we deze … Dit amendement in. Dat was het.

De voorzitter: Hartelijk dank, mevrouw Rikkoert. Dan is de beurt aan UtrechtNu!, de xxxx Xxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij hebben hier voor ons een Statenvoorstel vol met nobele principes waarop volgens ons, op slechts enkele uitzonderingen na, vrijwel iedereen het in deze zaal met elkaar eens zal zijn. Enkele uitzonderingen zoals … Zijn bijvoorbeeld het nieuwe modewoord hernieuwbare energie. Xxxx komt dit opeens vandaan? En wie heeft dit verzonnen? Want, voorzitter, door ons te beperken tot enkel nieuw hernieuwbare energie, lijken we andere duurzame bronnen rücksichtslos aan de kant te schuiven. Wellicht denkt u, waarom maakt UtrechtNu! zich zo zorgen om dat woordje? Voorzitter, dit woordje zorgt er namelijk voor dat je bijvoorbeeld kenenergie zou kunnen uitsluiten. Wij zien daarom ook graag een reflectie van de gedeputeerde hoe dit woordje er in is komen te staan. Want ik heb het coalitieakkoord er nog bij nagelezen en daarin is geen enkele verwijzing naar het woordje hernieuwbare energie. Voorzitter, UtrechtNu! dient daarom ook het amendement van de BBB in om dit aan te passen mede in. Voorzitter, hoe komt het dan eigenlijk dat we het volgens ons hier vrijwel allemaal met elkaar eens zullen zijn? Waarschijnlijk omdat de bewoordingen in dit stuk vrij algemeen zijn en niet bepaald concreet. We kijken dan ook verder uit naar de verdere concretisering van deze begrippen en zinnen. Daarnaast was … Stond er ook een stukje in, dat was een vrij bedroevend idee, dat we het nu al mogelijk hebben over energieschaarste en wie dan voorrang zou moeten krijgen. Dit is iets wat ik en waarschijnlijk velen met mij enkele jaren geleden nooit voor mogelijk hadden gehouden. Daarom vinden wij het dermate ook belangrijk dat het woordje duurzame energie wordt gebruikt en niet hernieuwbare energie. Laten we de CO2-vrij-krachtpatsers niet bij voorbaat al buitenspel zetten. Xxx, voorzitter, tot slot hebben wij zelf ook nog een amendement. Met dit amendement willen we eigenlijk duidelijk stellen dat we als provincie niet te ambitieus moeten zijn. Om deze ambities bij te stellen en gelijk te trekken met de nationale overheid, dienen wij het amendement in om het bij de kernprincipes, zoals genoemd in het Statenvoorstel. We willen met het amendement duidelijk maken dat we als provincie Utrecht ons in ieder geval committeren aan het beleid van de Rijksoverheid. Dat was het.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw inbreng. Begrijp ik nu dat dit een andere versie is dan die in het systeem staat, of niet?

De xxxx Xxxxxxxxx: Nee, dit is de …

De voorzitter: Het is dezelfde versie. Prima. Hartelijk dank. Dan is het woord aan Volt, de heer De Jong.

De heer Xx Xxxx: De tekst was weg. Dank u, voorzitter. Dat er grote energieopgave liggen in Europa en ook in onze provincie, is meer dan evident. Ontwikkelingen … Ontwikkeling van een visie op energie wordt door Xxxx daarom ook ten zeerste aangemoedigd, maar dan wel in nauwe samenhang met andere Europese regio's en Europese bestuurslagen. Want wat als … Want wat ons betreft, is de grootste energiepuzzel te leggen op Europees niveau. Een gecoördineerde aanpak zorgt dat we samen efficiënt en effectief kunnen zijn, optimaal opwekken van duurzame stroom daar waar dit het meest logisch is en die energie dan opslaan in delen via … En delen via Europees gekoppelde netwerken. Even kijken. Als we samen de transitie en innovaties faciliteren hebben we veel sneller veel meer voor veel minder. Dat is wat Volt betreft dus het primair leidende principe, nauwe afstemming met en ondersteuning van de Europese visie en ambities. We zijn blij met de toezegging in de commissie van de gedeputeerde om de link met Europa en de Europese energieambities verder expliciet te maken straks in de Energievisie. Voorzitter, de Energievisie zal een toekomst wil scheppen van de

ontwikkelingen van ons energiesysteem, met als doel een toekomstig Energiesysteem beter te kunnen plannen, zo stelt het Statenvoorstel. Nu zal dat plannen in de toekomst mogelijk grotendeels inmiddels artificiële intelligentie gebeuren en is ons energiesysteem nog meer gestoeld op digitale systemen. Maar het energiesysteem zelf zal ook uit oplossingen bestaan die wij vandaag nog niet kennen. Innovaties aan de horizon, zeg ik met een verwijzing naar het Europees subsidieprogramma voor onderzoek en innovatie. Volt wil dat de provincie Utrecht innovaties en experimenten gaat stimuleren en faciliteren, dat doet en dat blijft doen. Dit betreft ook innovaties die integrale systemen bevorderen met combinaties van opwek, opslag en mogelijk warmte. Innovaties moeten die ruimte krijgen, ook om te kunnen experimenteren. Daarom dient Xxxx een amendement in om als leidend principe te laten opnemen, innovaties en experimenten krijgen een belangrijke rol in de energietransitie.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xx Xxxx, u heeft een interruptie van mevrouw Xxxxx. Gaat uw gang.

Mevrouw Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik heb een interruptie die gaat eigenlijk over de vraag, en eerder heb ik daar ook al geprobeerd bij een andere indiener van het amendement naar te vragen, dat is, in hoeverre is het wenselijk om innovatie en experimenteerruimte leidend te maken? Als ik aan de andere kant de heer Xx Xxxx in andere debatjes en interruptiedebatjes hoor zeggen, het is 20 over 12, we moeten nu zeker de stappen nemen, betrouwbaar, betaalbaar energiesysteem. Volgens mij zijn de meest betaalbare en betrouwbare bronnen die we nu hebben wind en zon. Moet het dan leidend worden om in te zetten op innovatie en experimenteren, of moeten we inzetten op betrouwbare bronnen, betaalbare bronnen en een betrouwbaar energiesysteem?

De voorzitter: Gaat uw gang.

De heer Xx Xxxx: Dank u. Nou wordt een beetje een tegenstelling gecreëerd door de PvdA die ik niet herken. Dus die hoor ik van u, dat zie ik anders. Wat mij betreft, is het niet of of, maar is het alle zeilen bij om alles te kunnen halen wat we moeten halen. U noemt het betaalbaar en betrouwbaar. Dat zijn uw woorden. Die heb ik niet in een interruptie gebruikt. Volt is ervan overtuigd dat ruimte voor innovatie hartstikke hard nodig is om juist die klimaatdoelen te halen. Dat betekent niet dat wat we nu hebben kunnen ontwikkelen dankzij de ruimte die die innovatieve technologieën zoals zon en wind, die ze 80 jaar geleden … Die we niet kenden, die er nu wel zijn en ons kunnen helpen in onze strijd tegen klimaatverandering, dat we die nu kunnen gaan opschalen. Dat is dankzij de ruimte die die innovatieve technologie in het verleden heeft gekregen. Hetzelfde geldt voor de oplossingen voor morgen. Dus naast dat we alle zeilen bijzetten, moet er ook zeker ruimte blijven voor innovaties, willen we alle doelen halen.

Mevrouw Flink: Voorzitter, ik heb een korte vervolgvraag. Volgens mij gaat de Energievisie ook vooral, hoe willen we in 2040, 2050 eruitzien? Ik vraag me dan af, voor die komende 20, 30 jaar, wat is dan belangrijker? Innovatie en experimenteren, of betrouwbare bronnen? Dat was eigenlijk de kern van mijn vraag, als we kijken naar, wat moet leidend zijn?

De voorzitter: Xxxxxxxx Xx Xxxx.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Dat was uw vraag. Volgens mij heb ik die ook naar behoren beantwoord in mijn antwoord net. Het komt er voor mij op neer dat die tegenstelling die u creëert bij ons niet bestaat. Het is en en. Zeker ook in 42 blijft het belangrijk dat we in ons energiesysteem ruimte bieden voor innovaties, want ik geloof ook niet dat we in 2040 alle eieren al hebben gelegd.

De voorzitter: Hartelijk dank. Mevrouw Xxxx heeft ook een interruptie.

De heer Xxxx: Voorzitter, ik wilde eigenlijk ook reageren op de vorige interruptie. Want ik sluit me erg aan bij wat meer Xx Xxxx zegt. Het is een tegenstelling die gecreëerd wordt die wat ons betreft niet juist is. Wij zeggen juist, de bestaande betrouwbare energiebronnen die moeten we vooral op inzetten en vooral mee doorgaan. Maar hou nou dat open vizier, want je weet niet wat er nog meer komt. Innovatie gaat snel en gaat rap. Juist om een robuust systeem te creëren, moet je dat volgens mij ook in ogenschouw nemen.

De voorzitter: Ik hoor niet echt een vraag. Het is meer een aanvulling op. Mevrouw … Xxxxxxxx Xxxxxxxxx, gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Het was eigenlijk meer een interruptie op mevrouw Xxxxx, omdat … Ik hoor haar nu al een paar keer zeggen in het debat dat betrouwbare bronnen die we nu hebben, en ze schrijft daarmee eigenlijk gewoon duurzame en innovatieve bronnen aan de kant. Ik vraag me eigenlijk af, wat ziet zij dan als betrouwbare energiebronnen en waarom zet zij eigenlijk innovatie opzij?

De voorzitter: Wilt u dat beantwoorden, mevrouw Xxxxx? Het mag vanuit uw plek.

Mevrouw Xxxxx: Ik zie als betrouwbare bronnen zon en wind. Dat zijn hernieuwbare bronnen, die zijn bewezen effectief. Het zijn ook de bronnen die het goedkoopst zijn. Dus met een van leidende principes, betaalbare energie, zelfs zon, wat nu best al een dure wordt op de energierekening, is nog altijd goedkoper en betaalbaarder dan kern. Laten we het beestje maar bij de naam noemen. Volgens mij wordt dat bedoeld met innovatie en experimenteerruimte. Dus ik denk, ook als we het gaan hebben, dat was ook een beetje iets wat ik meenam uit informatiesessie of discussie over kern die we recent hebben gehad, hoeveel tijd we besteden aan het onderzoeken of dat een mogelijkheid is, willen we het hier met elkaar erover hebben, of willen we alle zeilen bijzetten om te zorgen dat we in elk geval onze doelen voor een duurzaam systeem halen met bronnen die bewezen effectief zijn?

De voorzitter: De xxxx Xxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Een van de bronnen die effectief bewezen zijn, dat is kernenergie namelijk. Want als de zon niet schijnt en de wind waait niet, hebben we ook nog steeds energie uit het stopcontact. Dat is met die betrouwbare bronnen waar ik toch wel een beetje aanhalingstekens bij wil zetten, of het echt betrouwbaar is. Daarnaast is het volgens het onlangs verschenen rapport uit de EU, is volgens mij gewoon dat erin stond dat kenenergie een stuk goedkoper is. Als we het hebben over de zogenaamde discussiesessie, wat helaas geen discussiesessie mocht zijn afgelopen woensdag, was het wat ons betreft een eenrichtingsverhaal van een spreker dat gewoon zelf als activist bestempeld staat, die propaganda maakte tegen kenenergie. Er zijn ook andere sprekers die hadden kunnen zeggen, die we uit hadden kunnen nodigen, die wij ook aangedragen hebben, juist een heel ander verta… Verhaal vertellen over kenenergie. Ik raad u aan bijvoorbeeld de onlangs verschenen film over kernenergie te kijken waarin staat dat er veel meer mogelijk is in veel kortere mogelijke tijd is met kernenergie dan dat de spreker van WISE wordt beweerd.

De voorzitter: Hartelijk dank voor de toelichting. Ik wil u er nog even op wijzen, we hebben het nu over de leidende principes van de Energievisie. Dat we niet de hele discussie naar kernenergie gaan verschuiven. Maar u heeft dit punt wel kunnen maken in ieder geval. Volgens mij … U wil hier nog op reageren, xxxxxxx Xxxxxx?

Xxxxxxx Xxxxxx: Ik vind het belangrijk om bezwaar te maken tegen het gebruik van het woord propaganda. Volgens mij, als we een expert uitnodigen, moeten we hem als expert waarderen en niet op zo'n manier wegzetten. Dus daar wil ik graag bezwaar tegen aantekenen.

De voorzitter: Prima. We gaan niet steeds …

De xxxx Xxxxxxxxx: Voorzitter, daar maak ik heel graag bezwaar tegen. Want op de website van WISE staat namelijk precies dat ze actief… Activisten zijn, actie voeren tegen kenenergie. Dus of het een expert is, valt te betwisten.

De voorzitter: Ik vind deze discussie te ver af gaan van het agendapunt, dus ik sluit het hierbij af. Mevrouw Xxxx, u wilt graag interrumperen.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. Ik wilde gewoon alleen nog even benadrukken dat wat ons betreft het onderwerp innovatie breder gaat dan de zojuist niet nader te noemen, voordat het uit de hand loopt, vormen van energie. Wij zeggen juist, alle vormen van energie moeten in de gaten gehouden worden op het gebied van innovatie en vernieuwing. We moeten vooral uitgaan van de meest betrouwbare bronnen die we nu hebben, maar we moeten absoluut onze ogen niet sluiten voor de ontwikkeling in de rest van het energieveld.

De voorzitter: Hartelijk dank. Ik hoor geen vraag, dus ik ga door naar xxxxxxx Xxxxxx. U heeft nu een interruptie op de heer Xx Xxxx.

Mevrouw Master: Graag. Ik dacht, laten we de interruptie weer gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn, namelijk een interruptie …

De voorzitter: Xxxxxx pak ik even een stoel voor hem.

Xxxxxxx Xxxxxx: Precies. U dient in dat u het heel belangrijk vindt om innovatie centraal te stellen. Maar ik denk dat … De rest van het stuk sluit helemaal niet uit dat we gaan innoveren. Volgens mij is innovatie heel hard nodig, maar waarom is dat zo belangrijk om op te nemen als leidend principe, als alle innovatie die we moeten gaan doen, die zal moeten komen, als we over willen stappen naar hernieuwbare bronnen, als we onze doelen willen gaan behalen? Ik heb het idee dat u daar eigenlijk iets anders mee bedoelt. Het is zojuist al gevallen, maar ik ben benieuwd of u daar zelf nog op zou willen reflecteren. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. De heer Xx Xxxx vervolgt, of reageert op xxxxxxx Xxxxxx.

De heer Xx Xxxx: Zal ik eerst op xxxxxxx Xxxxxx reageren? U heeft het idee dat ik er iets anders mee bedoel. Xxx laat ik die intentie bij u, en u gaat over uw eigen stemmen. Ik denk, wij denken, Xxxx denkt dat innovatie en experimenteerruimte essentieel zijn in de ontwikkeling van ons energiesysteem naar de toekomst toe.

Doordat op deze manier toe te voegen aan de leidende principes, maken we het extra duidelijk. Dat is wat ons betreft belangrijk om te doen. Als u zegt, ik vind hem overbodig, moet u tegenstemmen.

De voorzitter: Daar zult u het mee moeten doen, xxxxxxx Xxxxxx, denk ik. Dan vraag ik mijnheer Xx Xxxx zijn betoog te vervolgen.

De heer Xx Xxxx: Dank u, voorzitter. Mijn iPad heeft een leuke verrassing door een vorige versie van mijn tekst voor me te geven en niet mijn oude. Dus ik wil zeggen dat wij de ambtelijke ondersteuning willen

bedanken voor de actieve samenwerking bij de totstandkoming van dit amendement. Nou hoop ik dat ik het goed gaan zeggen. Er zijn een aantal partijen waarmee we dit amendement mede indienen. Dat zijn de VVD, D66, ChristenUnie en BBB. Maar ik meen in mijn nieuwe versie ook SGP en CDA te hebben gezien. Er wordt geknikt, dus dat klopt. Gaan we door. Naast innovatie is lokaal eigendom een belangrijk onderdeel binnen de energietransitie. Utrecht kent wel 59 coöperaties. De mogelijkheden rond energiecoöperaties zijn echter bij de meeste Utrechters onbekend. Hoeveel Statenleden zijn er eigenlijk al lid van een coöperatie, vraag ik me af. De grote onbekendheid, deze stilte zegt het misschien, is ook volgens energie van Utrecht een groot probleem. En toch, met bekendheid alleen komen we er niet. Er zijn ook mensen met weinig geld die ook de relatief lage contributie niet kunnen betalen of mensen die door een taalachterstand, intellectuele of culturele uitdagingen of belemmeringen of andere belemmeringen minder makkelijk toegang hebben. Dit kan en moet beter, want energiecoöperaties zijn er voor iedereen. Hier hebben alle betrokken partijen een rol in. Daarom dient Volt een motie in die het college oproept in haar gesprekken met energiecoöperaties, gemeenten en relevante experts te bekijken wat ervoor nodig is om die mogelijkheden van lokaal eigenaarschap bij energieprojecten voor inwoners van Utrecht bekender en inclusiever te maken. De motie dienen we in samen met GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, SP en D66. Wij danken wederom de uiterst positieve samenwerking met de bestuurlijke en ambtelijke ondersteuning. Nu is een stuk tekst weggevallen, maar ik weet nog wel wat ik daar wilde zeggen. Dat was namelijk een reactie op het amendement van de SGP over het streven naar zoveel mogelijk lokaal eigenaarschap. Toen daar nog het getal 100 procent in stond, dachten we, dat kan de snelheid van de uitvoering in de weg staan. Het is inmiddels anders verwoord. Met de interpretatie van D66, naast de twee interrupties net die glashelder ook vertaalden wat ik dacht, voelen wij veel comfort en hebben wij de SGP gevraagd om te kijken of Volt het daar nog mede kan indienen. De SGP was zo vriendelijk het Volt-logo daar ook boven te zetten. Tot slot, voorzitter. We dienen ook een amendement van de BBB mede in waarmee we ruimte bieden voor alle duurzame energiebronnen in plaats van hernieuwbaar. Niet alle duurzame bronnen zijn immers volledig hernieuwbaar. In het verlengde hiervan heeft Xxxx al vaker een lans gebroken voor kernenergie. Waaronder een motie die we hebben ingediend voor de start van een maatschappelijke dialoog rond kernenergie. Die willen we graag in een andere vorm opnieuw aan uw Staten voorleggen. Tot zover, voorzitter.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, mijnheer Xx Xxxx. Dan is de SGP aan de beurt. De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Ik begin mijn bijdrage met een vraag, namelijk, wat hebben lokaal eigendom, gezondheid, draagvlak, kernenergie en innovaties met elkaar te maken? Wat het antwoord is, hoort u later. Voorzitter, ik heb hier staan, krijg je er energie van, of kost het energie? Hoe is de balans er eigenlijk tussen vraag en aanbod? Vragen die passen bij de bespreking van de leidende principes. Want als het over leidende principes gaat, geeft het eigenlijk richting aan over hoe wij ons energiesysteem verder willen vormgeven en hoe we dat met elkaar willen doen. Uiteindelijk komt daar de Energievisie uit voort. Voorzitter, voordat ik dieper inga op het besluit zelf, wil ik toch even terug naar de vergadering van 13 december 2023, waarbij met best wel wat pijn en moeite, kostte dus best wel wat energie, een motie werd aangenomen om de leidende principes door onze Staten te laten vaststellen. Als ik dan zie hoeveel amendementen inmiddels zijn ingediend, kunnen we beoordelen dat we toen als Staten een verstandig besluit hebben genomen. Die gedachte gaf mij energie. Om in de lijn van het onderwerp te blijven, dan hoop ik dat deze congestie, met andere vertaling, ophoping, van amendementen niet voor kortsluiting gaat zorgen bij de Gedeputeerde Staten, in het bijzonder bij de heer Xxx Xxxxx, zijn ambtenaren of ons als Staten, zodat we aan het einde van deze dag de juiste keuzes maken hoe de Energievisie verder moet worden uitgevoerd. Voorzitter, nu de leidende principes zelf. Als SGP zijn we blij met het realisme over het onderwerp energieneutraal. Want zo staat er, we kunnen daarom als provincie niet energieneutraal worden. Tussen

haakjes staat erachter, zelfvoorzienend op het vlak van energie, waarbij alle energie die gebruikt wordt op het oppervlak van de provincie wordt gebruikt, en dan sluit hij weer af, maar uiteindelijk streven er wel naar om de energiebronnen die we hebben te benutten en dat de verschillende principes gelijkwaardig zijn.

Voorzitter, maar wat is nu eigenlijk het antwoord op de vraag? Misschien denkt u, ons verkiezingsprogramma en standpunten van de SGP. Ja, dat klopt. Maar in deze specifieke vergadering zijn het de onderwerpen waarover wij zelf of met andere fracties amendementen indienen of hebben ingediend. Daarom als eerste, voorzitter, lokaal eigendom. Begonnen we twee weken met alleen het logo van de SGP erboven, vanmorgen en eigenlijk tot ongeveer een uurtje of één, half twee vanmiddag, kwamen er steeds meer partijen bij. Dus nu moet ik zeggen dat wij samen met … Dus de SGP samen met de BBB, SP, 50PLUS, D66, GroenLinks, CDA, PvdA, Volt en ten slotte ook nog ChristenUnie het amendement willen indienen. En het nu nog principe H, uitgangspunt is lokaal eigenaarschap van de energievoorziening, aan te passen, in, uitgangspunt is zoveel mogelijk lokaal eigenaarschap van de energievoorziening, met minimaal 50 procent lokaal eigenaarschap bij opwek. Met zoveel indieners geeft dat ook mij weer energie. Voorzitter, dan gezondheid en draagvlak. Daar heeft de SGP altijd gepleit om voor de … Bij de energietransitie nadrukkelijk oog te hebben voor de gezondheidseffecten van onze inwoners en daarmee ook zorg te dragen voor draagvlak voor de energietransitie in het geheel. Daarom dienen we het amendement over gezondheid zorgvuldig en ruimtelijk inpassen en winning dicht bij het gebruik, samen met het CDA en volgens mij ook inmiddels BBB in. Maar dat is even nog een twijfeltje of dat nu wel of niet zo was. In ieder geval zeker met het CDA.

De voorzitter: Ik ga u even onderbreken. Er is een interruptie van mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Xxxxx: Voorzitter, ik ren wel heel vaak naar de interruptiemicrofoon vandaag, maar er zijn gewoon heel veel … Als het gaat om leidende principes, dan wil ik graag een beetje … Wat is de achterliggende gedachte eruit of wat betekent het eigenlijk als we dit toevoegen? Bj dit amendement had ik die vraag ook en dat ging vooral omdat stukje van die eerlijke balans tussen stedelijk en landelijk gebied, als we dat toevoegen. Ik vroeg me af of de xxxx Xxxxxxx misschien een verduidelijking had voor mij wat de achtergrond daarvan is, hoe wij dat moeten interpreteren en hoe wordt dat dan gewogen als het gaat om dit energiesysteem, hoe passen we dit leidende principe dan toe? Dank u wel.

De xxxx Xxxxxxx: Voor… De voorzitter: Gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Het is een … Het is … geworden, het besluit. Als je kijkt naar de balans, en eigenlijk hebben we… Net heb ik al het woordje draagvlak erbij genoemd, draagvlak hebben we ook van gemeentes nodig om de energietransitie vorm te geven zoals we dat willen vormgeven. U kent ook de geluiden denk ik wel uit de velden, als het gaat over, het platteland moet alles oplossen voor de steden, want daar hebben ze geen ruimte, dus wij moeten het doen. Ik denk dat precies in dit besluit, deze leidende principes, is vormgegeven om die balans ook in de verre vormgeving van de Energievisie dat daar ook voor te hebben. Dus ook richting opmerkingen vanuit de internetconsultatie, die wij ook, nog dank daarvoor, ook kunnen zien, de zorgen die er leven. Dat is onderdeel van die … Wat er hier staat bij de balans tussen landschappelijk en stedelijk. Je moet er woorden aan geven en deze woorden zijn samen met het CDA hiervoor gekozen.

De voorzitter: Dank u wel. Dan kunt u verder gaan met uw betoog. U komt aan een afronding, denk ik.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, want het onderwerp kernenergie, gelukkig al een aantal keer gevallen, en innovatie, daar staan wij ook voor. Xxxxxx is dat alleen met zon en wind we het niet gaan redden. Helaas is dat de ruimte wel die we via de RES, Regionale Energietransitie, tot nu toe hebben gehad. Wat de SGP betreft, hebben we daarmee kostbare tijd verloren, daarmee energie, om te werken aan duurzame energiebronnen en niet alleen hernieuwbare energiebronnen. Daarom dienen we ook samen met … Het amendement van BBB mee in, in lijn daarvan als ook het amendement van Volt en andere om innovaties en experimenteerruimte mee te nemen in de leidende principe. Voorzitter…

De voorzitter: Dank u wel, xxxxxxxx Xxxxxxx. Ik ga nog één keer onderbreken, want xxxxxxxx Xxxxx staat bij de interruptiemicrofoon.

De xxxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. De SGP toont zich een voorstander van kernenergie. Ik neem aan dat de SGP ook bij de bijeenkomst was waar duidelijk bleek dat de enige plek in de provincie die geschikt is voor een kerncentrale, dat dat Bunschoten-Spakenburg is. Ik ken Bunschoten-Spakenburg als een gemeente waar veel SGP'ers wonen. Ik vroeg mij af, waar wilt u uw kiezers dan laten?

De voorzitter: Een prikkelende vraag, xxxxxxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Ik laat ze graag daar, waar ze wonen en waar ze zijn. Toch dank voor de eer, maar volgens mij staat ChristenUnie nog steeds bovenaan in Bunschoten. Maar we zijn met een opmars bezig. Maar de tijd zal het leren.

De voorzitter: U heeft alweer een interruptie, dit keer Van de heer Xx Xxxx.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik wil even reageren op wat de xxxx Xxxxx net zei, want nou doet u misschien de gedachten rijzen, ook aan mensen die hiernaar kijken, dat dat als serieuze locaties zijn aangewezen. Wij hebben een informatiesessie met elkaar gehad om heel goed te kijken, wat betekent deze technologie en hoe ziet die toekomst uit zo voor de technologie en voor de opties binnen Utrecht? Toen is er in een zin genoemd dat er door één iemand naar een kaart is gekeken en die heeft deze locaties genoemd. Er is allerminst serieus gekeken of dat een locatie is voor kernenergie. Laat dat bij alle toehoorders duidelijk zijn. Die discussie gaan we wel voeren, maar die komt nog.

De voorzitter: Dank voor uw toelichting. Ik hoor geen vraag. U kunt uw betoog verder gaan.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, voordat ik de laatste zin uitspreek van mijn bijdrage, toch ook even een serieuze reactie op de xxxx Xxxxx. Inderdaad, sluit aan bij Volt, als het gaat over, er is een locatie genoemd. Maar eigenlijk, waar ons punt om gaat, ook wat ik al ze, dat we eigenlijk kostbare tijd hebben verloren, is omdat wij geen mogelijkheid kregen om buiten wind en zon aan de slag te gaan. Dat is net in de discussie … Kwam ook. Als de overheid geen duidelijkheid geeft welke richting zij op wil, dan zijn ondernemers veel minder bereid om daar die in… Investeringen daarvoor te doen. Dus ik weet echt al misschien al vijf jaar geleden dat er bedrijven waren die zeiden van, als de overheid nu zegt, wij gaan voor zoveel nieuwe kerncentrales, dan weet ik zeker dat er in de … bedrijven zijn die gelijk die investering willen doen. Maar de overheid bleef daarin vaag van, we weten het niet. Er lijkt nu wat beweging in te zijn. Laten we dat vooral vasthouden en ook die route openen. Voorzitter, dan de laatste zin die ik hier heb staan. Van deze bovenstaande wijzigingen krijg ik energie en ik hoop u ook. Ik dank u.

De voorzitter: Dank voor uw energieke inbreng, xxxxxxxx Xxxxxxx. Dan geef ik graag het woord aan mevrouw Xxx xxx Xxxxx van de PVV.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. We hebben natuurlijk vandaag al veel gehoord. Ik geloof ook wel dat iedereen ondertussen gezien heeft dat er nog heel veel spreekminuten bij elke partij over zijn voor de rest van de dag. Dus ik ga proberen het gewoon lekker kort te houden. Want ik heb geen zin om met zijn allen tot vier uur 's nachts hier te zitten. Iedereen heeft het natuurlijk over hernieuwbare energie en iedereen is zeer compleet blind aan het staren, voorzitter, op alleen maar hernieuwbaar. Dat is dus te zeggen, zonnepanelen en windturbines. Nou wil ik over die windturbines helemaal niet zoveel zeggen, want we hebben geloof ik vandaag nog twee punten op de agenda staan waar het ook over die windturbines gaat.

Maar waar ik het wel over wil hebben, is dat, als het goed is, in 2040 wij 25 procent meer inwoners kunnen verwachten in deze provincie, aldus het college, of tenminste, aldus de Gedeputeerde Staten in het coalitieakkoord. Ook staat er in het document dat we nu bespreken dat de provincie niet in staat is om zelfvoorzienend te zijn met energieneutrale opwek. Als wij nu al een probleem hebben met de hoeveelheid land die wij hebben en wat wij daar allemaal doen, hoe is het dan in vredesnaam een goed idee om vol in te zetten met navelstaren op nog meer windturbines en zonnepanelen? Die ruimte hebben wij niet, ook als wij mensen willen huisvesten. Vervolgens lees ik in deze …. In dit voorstel ook een aantal woorden waar mij de haren recht van overeind gaan staan. Er wordt de hele tijd gesproken over betaalbare energie voor iedereen. Maar ook lees ik dan het perverse woord prijsprikkels terugkomen. Dus eigenlijk wil de provincie dan maar met invloed op de prijs bepalen wat inwoners wel en niet moeten gaan doen. Maar wat nou, voorzitter, als die inwoners gewoon niet een hele grote beurs hebben? Hoe moeten zij dit dan straks gaan betalen? Dan kunnen dus de mensen die wel een grote beurs hebben doen en laten wat ze willen en dan hebben ze wel die energie om dingen te kunnen doen, en mensen die dat niet hebben, die kunnen helemaal niks. Dat slaat natuurlijk nergens op. Die gedragsverandering is wat de PVV betreft niet wenselijk om als provincie door te drukken. Keuze zou er moeten zijn voor de inwoners van deze provincie. Verder stond er 21 januari 2024, dus dit jaar, een bericht in The Telegraph uit het Verenigde Koninkrijk, waarin Xxx Xxxxxx, de voormalig CEO van Siemens, aangeeft dat windturbines ontzettend verliesgevend zijn en dat deze kosten voor dit hele verhaal doorberekend worden aan de consumenten. Als wij extra windturbines neer gaan zetten, dan zal dit dus ook doorberekend worden aan de inwoners van onze mooie provincie. Hoe is dit dan nog te doen qua de kosten? Ook is er volgens Xxxxxxxxx, en nou zitten wij in deze provincie niet met Alliander, maar goed, al die gasten zijn een beetje hetzelfde, zijn 60.000 mensen nodig om die transitie waar te maken. Al die extra mensen die moeten we allemaal weer ergens vandaan trekken, die moeten weer ergens gehuisvest worden, die moeten weer ergens aan de slag kunnen. Waar gaan wij die mensen vandaan halen? Dus hoe haalbaar is dit hele verhaal eigenlijk? En dan, voorzitter, kom ik nog even op het punt dat al een aantal andere partijen ook aangestipt hebben, kernenergie komt natuurlijk niet terug in het hele verhaal zoals het nu op papier staat.

Daar vinden wij als PVV natuurlijk wat van en daarom dienen wij samen met Forum voor Democratie en

50PLUS een amendement in. Neem kernenergie op in voorlopige leidende principes Energievisie. Die zal ik u zo overhandigen. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Dank voor uw, inbreng, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Dan gaan we over naar de SP, de xxxx Xxxxx.

De xxxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik kan het eigenlijk heel kort houden. In de commissie had ik al gezegd dat het kernprincipe klimaatneutrale energievoorziening in 2040 is erg ambitieus, maar is het ook haalbaar of blijft het bij streven? Dat is eigenlijk de vraag die ik daar stelde. Wat mij betreft, kon het verder een hamerstuk zijn. Wel wil ik nog even aandacht vragen over de … Voor de discussie over eigenaarschap en zeggenschap, met name de motie die Volt heeft ingediend. Want je kunt een onderscheid maken tussen

eigenaarschap en zeggenschap en ook aangeven, voor niet iedereen is eigenaarschap een haalbare kaart, en je kunt het daarbij laten. Maar je kunt hier er ook voor inzetten om dat eigenaarschap wel voor iedereen een haalbare kaart te maken. Dus extra aandacht voor die motie, en daar wil ik mijn bijdrage voor nu bij laten.

Dank u wel.

De voorzitter: Dank, xxxxxxxx Xxxxxx. Dan is Forum voor Democratie. Sorry. Ik zeg het goed. De heer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij bij Forum voor Democratie zijn erg geschrokken van het Statenvoorstel Leidende principes Energievisie. Een ideologische Energievisie die onder meer streeft naar een klimaatneutrale energievoorziening in 2040, energiebesparingsmogelijkheden optimaal benut worden en het uitgangspunt lokaal eigenaarschap van de energievoorziening heeft. Voor het klimaat rammende oor zijn dit natuurlijk mooie uitgangspunten. Echter is er geen oog voor de betaalbaarheid en stabiliteit, twee factoren die hand in hand gaan, van de levering van energie aan onze burgers, bedrijven en alle overige organisaties die energie behoeven. Totaal geen oog is natuurlijk een leugen. Onder het kopje Gebruiken kunnen wij punt D vinden. Energie is in voldoende mate beschikbaar en betaalbaar voor alle inwoners en bedrijven. Bij Forum voor Democratie haalden we even opgelucht adem. Er is toch wel oog voor de beschikbaar- en betaalbaarheid van energie. Wat nobel. Toen lazen we de argumentatie. Energie mag geen bron van armoede zijn. Goed. Tegelijkertijd zal via prijsprikkels ook gewenst gedrag tot stand moeten worden gebracht en, in het geval van energieschaarste, zal er middels een integrale maatschappelijke analyse bepaald worden wie met voorrang energie krijgt. Hoe rijmt dit college betaalbaarheid en beschikbaarheid van energie met prijsprikkels, wat klinkt als, op bepaalde momenten energie voor de rijken, en de … Het lijkt toch wel geplande energierantsoenen. In dit Statenvoorstel wordt dus eigenlijk al geanticipeerd op Zuid-Afrikaanse praktijken qua energievoorziening. Praktijken die in de gemeente Stichtse Vecht met regelmatige stroomstoringen al steeds vaker voor lijken komen. Praktijken veroorzaakt door onzekerheid aan zowel de levering- als de afnamekant van het energienet, veroorzaakt door zonnepanelen, windturbines en elektrische auto's. We kunnen niet genoeg benadrukken dat dit de princ… Dat de principes in dit Statenvoorstel en het algemene beleid rondom energie simpelweg niet te rijmen valt met een betaalbare en stabiele energievoorziening.

Daarom hebben we ook geen amendement op dit Statenvoorstel ingediend. Het hele Statenvoorstel is wat

Forum voor Democratie betreft niet haalbaar en zit vol met voorbeelden van dubbelspraak om het haalbaar te laten lijken. Ik hoorde mevrouw Xxxx, die wel vaker mooie beeldspraak gebruikt, net de vergelijking maken met het optuigen van een kerstboom. Wij hopen dat Driekoningen zo spoedig mogelijk komt. Wat ons betreft, geeft het college in het voorstel al toe dat het streven naar klimaatneutraliteit en het maximaal benutten van hernieuwbare energiebronnen, bronnen die vaak met haken en ogen in de vorm van milieu en gezondheidsrisico's komen, resulteert in een dure en onbetrouwbare energievoorziening in de provincie Utrecht. Naast de absurde kosten voor mensen, hun gezondheid en portemonnee, vragen wij ons ook af, hoe duurzaam is de energievoorziening, wanneer we om de 20 à 30 jaar alle windturbines en zonnepanelen weer moeten vervangen? Naast dreiging van Zuid-Afrikaanse praktijken of juist vanwege deze dreiging wil de provincie invloed uitoefenen op de individuele keuzes van burgers, bedrijven, overheden en andere organisaties die stroom behoeven, zodat ze ook meer stroom gaan besparen. Als de provincie invloed, oftewel druk, wil gaan uitoefenen op de energieconsumptie van iedereen die energie behoeft, wat blijft er dan nog van individuele keuzes over? Forum voor Democratie is zeker niet tegen besparen, maar gedwongen besparing door middel van onbetaalbaarheid is geen vrijwillige keuze, dat is gewoon onbetaalbaarheid. Zo zal ik ook nooit claimen dat ik in mijn maandlasten bespaard heb door geen Lamborghini te kopen. Er was geen keuze. Ik kan het helaas simpelweg niet betalen. Want wat ook vaak vergeten wordt, is dat heel veel mensen inmiddels al geen keuze meer hebben. 600.000 huishoudens in Nederland hebben al last van

energiearmoede. Betekenend dat ze meer dan 12 procent van hun besteedbaar inkomen kwijt zijn aan energie. In combinatie met absurde algemene kosten voor huur, levensmiddelen vervoer, eigenlijk alles wat leuk is en alles in het leven zijn energiekosten inmiddels ook een steeds groter wordende bron van armoede. Dit mag natuurlijk nooit het gevolg zijn van het beleid dat de provincie voert. Daarom dienen wij samen met PVV, 50PLUS en BBB de motie Terugdringen energiearmoede met een stabiele en betaalbare energievoorziening in. Dit omdat wij graag zouden zien dat er maximaal ingezet wordt op betaalbare en stabiele energie in de provincie Utrecht. Geen wiebelstroom, prijsprikkels en gedwongen gedragsveranderingen, maar stabiele en betaalbare energie voor alle Utrechters. Aangezien wij geen steun in de Staten verwachten om hiernaar te streven door middel van traditionele vormen van energieopwekking, maar toch een zeer acceptabel alternatief zien, dienen wij ook het amendement Neem kernenergie op in voorlopig leidende principes Energievisie mede in. Kernenergie biedt stabiliteit, relatieve betaalbaarheid, veiligheid en ruimtebesparing. Ik zie de xxxx Xxxxx.

De voorzitter: Wat fijn dat u zo goed mee oplet. De xxxx Xxxxx, u mag even interrumperen.

De xxxx Xxxxx: Dank u wel. Kernenergie is natuurlijk een interessant punt, zeker als je het hebt over de kosten van energie waar de heer Xxx Xxxxxxxxx het net terecht over had, want energiearmoede is echt een groot maatschappelijk probleem. Nou komt bij kernenergie het punt van het afval kijken dat wij naar Frankrijk verschepen. Daar laten we het uit elkaar halen, er komt weer afval terug. Dat gaat daar een tijd … Opgeslagen wordt bij COVRA en uiteindelijk moet het onder de grond, wat pas over 100 jaar mogelijk is. Al die opslag van het afval komt natuurlijk ook met een prijskaartje. Wat denkt de heer Xxx Xxxxxxxxx dat dat doet met de prijs van onze energie?

De voorzitter: De heer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Wat ik denk dat dat doet met de prijs van energie, ik denk dat daar eigenlijk integraal inderdaad gekeken naar moet worden. Maar tot dusver is het niet gebleken dat op plekken waar kernenergie inderdaad opgewekt wordt, dat daar gigantische kosten mee komen kijken. Kernenergie is nog over het algemeen goedkoper dan vele andere vormen van energieopwekking. Het is inderdaad een dure investering om te doen inderdaad, daar ben ik het helemaal mee eens. Maar op een lange termijn, als je faciliteiten ervoor hebt, kan het behoorlijk goedkoop. En het is al niet superduur.

De voorzitter: Dank voor uw antwoord. De heer Travaille.

De heer Travaille: Dank u, voorzitter. Als ik de heer Xxx Xxxxxxxxx zo hoor, eerst complimenten voor consequentie in eigenlijk een jaar lang debatvoering over dit thema. Consequent zijn, bedoel ik dan. Heel mooi. Aan de andere kant, als ik het zo beluister, ik heb twee punten. U schetst eigenlijk het belang van voorkomen van energiearmoede, u bent voor een betaalbaar energiesysteem. Dat staat precies in punt D. Dus precies wat u bepleit, staat in dat leidende principe. De toelichting die daarbij staat, daar wordt ook het punt van prijsprikkels genoemd. Maar prijsprikkels is natuurlijk een van de vele onderdelen waarmee we energiebesparing vormgeven. Voor energiebesparing, daar zult ook niet tegen zijn. Dus waar zit nou eigenlijk de pijn als het gaat om energiebesparing en het organiseren van prikkels die leiden bij bedrijven, bij organisaties, bij individuen tot energiebesparing. Waar zit uw pijn?

De heer Xxx Xxxxxxxxx: De pijnpunten waar het het meest eigenlijk zit, is hoe deze prijsprikkels vormgegeven zullen gaan worden. Komt er een limiet op hoeveel stroom je mag gebruiken of wanneer je stroom mag gebruiken? Stel, als burger, jij komt uit de nachtdienst of je hebt een irregulier schema qua werk, dan zullen

er gewoon momenten zijn waarop jouw telefoon opladen of de was doen of andere acties ondernemen die energie vragen significant duurder zullen worden. Dus in die zin, daar zitten wel een paar pijnpunten inderdaad. Ik denk niet dat er prijsprikkels in die zin zouden moeten zijn. Ik denk dat energie stabiel goedkoop zou moeten zijn. Dat zou ook het streven van de provincie moeten zijn. Dus de hele tijd met prijsprikkels gekomen die op een bepaalde manier toch eigenlijk gedragsbeïnvloeding zijn vanuit de overheid op het gebruik van energie, ben ik geen voorstander van. Daar zit de pijn.

De heer Xxxxxxxxx: Ik constateer dat u erg voor energiebesparing bent, maar prijsprikkels als onderdeel van het hele palet van gedragenbeïnvloeding van bedrijven, andere organisaties, individuen, misschien minder van gecharmeerd bent. Dan het tweede punt, ik … De motie gaat over, benoem kernenergie als een van de vormen in deze leidende principes. Die gaan niet over vormen van energie. Die gaan niet over gebruik gascentrales of gebruik windmolens. We hebben het niet over één specifieke vorm van energie, we hebben het alleen over criteria waar die vormen van energie aan moeten voldoen, bijvoorbeeld dat ze duurzaam moeten zijn of hernieuwbaar. Dus ik snap niet zo goed hoe die … Hoe ik dat moet rijmen, één specifieke vorm dan benoemen bij alle leidende principes en voor de rest niet.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Ik snap heel goed wat u bedoelt. Alleen vind ik dit een hele rare tegenstelling die wordt geboden. Want u zegt, we kiezen niet voor de vormen, niet voor de specifieke vormen. Maar tegelijkertijd wordt er ook in de discussie en het debat gezegd, de hernieuwbare of de duurzame, welke daar wel of niet onder vallen. Dus dat is gewoon een implicatie welke er wel en niet onder vallen. Waarom zou je het dan niet expliciet willen zeggen over welke vormen we nog meer moeten gaan bekijken? Want de keuzes zijn qua betaalbaarheid en haalbaarheid redelijk gelimiteerd, dus dan mag je daar best wel expliciet in zijn, denk ik.

De heer Xxxxxxxxx: Je zou kunnen zeggen, dat is eigenlijk wat het komende halfjaar gebruikt wordt om dat explicieter te maken. Maar dank voor uw antwoord.

De voorzitter: Wilt u uw betoog vervolgen en afronden, als dat kan? De heer Xxx Xxxxxxxxx: Ik was eigenlijk klaar met het betoog.

De voorzitter: Dat dacht ik al. Er komt geen slotzin?

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Nee, volgens mij had ik die net uitgesproken, dus …

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw inbreng. Dan is tot slot 50PLUS, mevrouw Xxxx, aan de beurt.

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. 50PLUS kan hierin kort zijn. 50PLUS is tegen windmolens, en al helemaal onder dwang en zonder draagvlak, en zal dus praktisch alle alternatieve vormen ondersteunen, waaronder kernenergie. Wil niet bijdragen aan de fabricatie van windmolens, voornamelijk in China. China telt vele kantoren … Kankerdorpen waar rivieren en rijstvelden vervuild zijn met het cadmium en indium voor zonnepanelen of de groene elementen voor windmolens. Plattelanders betalen zo de prijs voor de schone energie van buitenlandse stedelingen in de vorm van kanker, geboorteafwijkingen of luchtwegenaandoeningen. Ik wil dat maar even gemeld hebben, want misschien weet niet iedereen het, hoe die wieken van de windmolens tot stand komen. Dan wil ik ook nog even zeggen dat daar oorspronkelijke schone meren nu pikzwart zijn van het gif met gore gifpluimen die de atmosfeer ingaan. Moeten wij dan het beste jongetje van de klas zijn? Want de atmosfeer cirkelt om de hele aarde heen. Daarnaast, alarm

huisartsen. Dat heeft namelijk van de week op de voorpagina van het AD gestaan en nog twee pages binnenin. Inmiddels wordt het duidelijk hoe dramatisch windmolens de gezondheid van omwonenden … En laten wij de dieren niet vergeten in de lucht, die vermalen worden door de wieken, en hoe het oude … Het onderwatersysteem bij windmolens op zee voor de dieren desastreus werkt met de nodige navigatiecommunicatie via sonarsystemen van de dieren zelf. Ontwrichting compleet. Over gezondheidsschade omwonenden slaan huisartsen groot alarm. Het wordt … Men wordt gillend gek van de windmolens. Mijn vraag aan de gedeputeerde is, wil de gedeputeerde dit op zijn geweten … In zijn geweten meenemen, dat zoveel mensen … Als je echt doorgaat en doordramt om windmolens te plaatsen, terwijl er vele andere middelen zijn? Vele andere middelen is bijvoorbeeld inderdaad kerncentrale. Natuurlijk zijn er nog veel meer windmolens … Of veel meer middelen. Ik heb al zo vaak gezegd, ga in de winter niet op blote voeten en een T-shirtje door je huis lopen. Doe er wat aan. Dus het is veel breder, wat kunnen we er zelf aan doen? Ik hoorde hier nu dus dat er dus een optie is voor, hoe heet het, Spakenburg, Bunschoten. Ik weet een veel betere plaats. 45 jaar geleden, toen werd … al bij DHV, kan ik zeggen, toen werd de Markerwaard drooggelegd, of althans, het gebied daar voor de nieuwe Flevopolder. Daar was in het begin in de grote kom waar eigenlijk het Markenmeer nu is … Eerst was er een groot plan om daar een luchthaven aan te leggen.

Dat is niet doorgegaan. Vervolgens heb ik daar ongeveer 1000 windmolentjes in moeten tekenen, omdat men toen daar een windmolenpark zou willen ontwikkelen. Maar dat is eigenlijk een prachtige plek voor een kerncentrale. Dan kan Bunschoten-Spakenburg gewoon behouden blijven. Dat is ook heel belangrijk. Ik geef het maar aan. Ik zit natuurlijk nou aan de tekentafel om te zeggen, waar moet hij gaan komen, maar ik kan het wel aangeven. Tot zover, voorzitter, eigenlijk. Daarnaast dienen wij een aantal moties in die allemaal te maken hebben, mee in, die allemaal te maken hebben met, hoe kunnen we het anders doen, hoe kunnen we het beter doen, behalve windmolens? Een ervan is de actualiteitenmotie Wie goed doet, goed ontmoet van de VVD. Tot zover voorzitter. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank, mevrouw Xxxx, voor uw inbreng. Ik begreep dat de gedeputeerde in principe klaar is, maar hij heeft nog niet alle paperassen die nodig zijn.

De heer Xxx Xxxxx: Nog niet alle moties.

De voorzitter: We hebben nog niet alle moties. Daar wordt aan gewerkt, begreep ik, door de griffie. Dus we schorsen even vijf minuutjes, denk ik. Dan zullen ze er wel zijn. Dus niet te ver weg gaan. Dames en heren, u mag weer plaatsnemen op uw zetel. Dan vraag ik gedeputeerde Xxx Xxxxx naar het katheder te lopen en de inbreng van uw fracties te beantwoorden. We gaan meteen door. De heer Van Essen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Dank ook aan alle fracties voor inbreng in de eerste termijn. Ik zal

… Twee hele korte inleidende bespiegelingen en daarna de amendementen en moties langslopen. Misschien even qua inleidende bespiegelingen, we hebben acht leidende principes in het Statenvoorstel opgenomen. Er zijn inderdaad veel amendementen vandaag langsgekomen. In de wandelgangen werd al eens geroepen van, als we straks met 23 leidende principes de deur uitgaan, dan zijn dat er misschien een beetje veel. Dus dat zou ik u sowieso ook ter overweging mee willen geven, in de beperking herkent men de meester. Het aantal leidende principes, ik kan me voorstellen dat het … Dat er aanleiding is om een aantal toe te voegen, maar om misschien ook de overlap die bijvoorbeeld tussen een aantal amendementen zit, ik heb daar een aantal voorbeelden van, om die ook aan te grijpen om het aantal principes toch enigszins binnen de perken te houden. Het andere is, een aantal van u noemt ook, terecht, denk ik, dat dit vrij algemene abstracte principes zijn. Dat klopt. Dat is ook de aard van deze principes. De concretisering daarvan, de doorvertaling daarvan naar verschillende delen van het energiesysteem, naar verschillende bronnen, naar warmte, naar elektriciteit,

naar opwek, naar gebruik, naar opslag, et cetera, dat zijn allemaal elementen die zijn beslag zullen krijgen bij de verdere uitwerking en bij meer de structurerende keuzes in het vervolg. Dus dat is denk ik goed om te beseffen. Dat zit … Past ook bij de aard van deze leidende principes, waarbij we, dat is denk ik ook goed om te benoemen, het Nationaal Plan Energiesysteem, een beetje de Rijkstegenhanger van deze Energievisie, ook nadrukkelijk naar gekeken hebben ook om daar zoveel mogelijk bij aan te sluiten. Dan kom ik bij de verschillende amendementen en moties. Daar wilde ik het overgrote deel gewoon op volgorde doen zoals ze zijn ingediend. Ik heb nog een beetje een kriebelhoestje, voorzitter, dus ik zal af en toe even hoesten. Maar maakt u zich verder geen zorgen. Dat slijt, heb ik laten … Heb ik onlangs begrepen van iemand die het hetzelfde kwaaltje had. Ik begin bij de … Het amendement van onder andere de BBB en een groot aantal andere fracties, die zeggen … Die vragen eigenlijk om het woord hernieuwbaar te vervangen in duurzaam, als het gaat om energie in twee punten van het Statenvoorstel. Dat raakt natuurlijk ook aan het … Kijk eens even. Dank u, voorzitter. Dat is attent. Dat raakt ook aan het amendement van Partij voor de Dieren dat vraagt eigenlijk om …

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxx Xxxxx, excuus. Vanwege mijn cateringactiviteiten had ik even de interruptie van de heer Xxxxxxxxx gemist. Dus alsnog geef ik u graag het woord.

De heer Travaille: Dank u wel. We hebben inderdaad zo'n grote lijst met amendementen. Misschien is het handig om, als het mogelijk is, in ieder geval de nummers even erbij te noemen. Dat is het meest concreet en helder voor ons allemaal en ook voor thuis natuurlijk, die dat zit te volgen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Zal ik doen, voorzitter. Ik begin dan met A24-19 en X00-00. X00-00 is onder andere van BBB. Die vraagt dus om niet te spreken van een hernieuwbare bronnen, maar van duurzame bronnen.

Partij voor de Dieren zegt eigenlijk, laten we ervan maken, hernieuwbare … Of duurzame hernieuwbare bronnen. Dan alleen bij een van de twee leidende principes. Ons advies zou eigenlijk zijn om het amendement van BBB en andere te volgen, omdat wij inderdaad denken dat duurzaam … Dat omvat sowieso alle hernieuwbare bronnen. Dat zijn natuurlijk … Zeker in onze provincies is dat gewoon een belangrijk onderdeel van de bronnen waar we het over hebben. Het sluit ook meteen aan bij de wens van Partij voor de Dieren, om ook duurzaamheid als aspect daarbij mee te wegen. Dus dat is ons advies voor die twee amendementen. Dus positief advies voor amendement A24-19 en daarmee is amendement A24-27 wat ons betreft overbodig. Kom ik bij amendement nummer A24-20. Dat is die ook onder andere van de BBB en 50PLUS. Die gaat over gezondheid onder andere. Die raakt ook aan een ander amendement van het CDA. Dat is nummer A24-23. In de commissie kwam al langs dat wij ons goed kunnen voorstellen dat er een toevoeging komt aan de leidende principes op het onderwerp gezondheid en op het onderwerp ruimtelijke kwaliteit. Als we kijken naar de formuleringen, dan vinden wij de formuleringen in het amendement van de … Of onder andere het CDA wat beter uitgewerkt en passend bij de typen formuleringen van de leidende principes. We zouden daar die positief willen adviseren, maar wel met een verzoek richting de indieners. Er staat één woordje in waarvan wij zeggen, dat is wat … Kan wat verwarrend werken of misschien wat … Daar zouden we een suggestie voor willen doen. Dat is in het tweede punt, onder J, er wordt gezegd, bij het ontwerp van het energiesysteem wordt nadrukkelijk rekening gehouden met, en dan staat er onder bij, en een eerlijke ruimtelijke verdeling. Eerlijk is natuurlijk heel subjectief. Dus wij zouden de suggestie willen doen aan de indieners om daarvan te maken, een zorgvuldige ruimtelijke verdeling. Dus als dat aangepast kan worden op die manier, kunnen we hem positief adviseren. Dus dan zouden we nummer A24-23 positief adviseren en de indieners van nummer A24-20, BBB en andere, willen adviseren om misschien … Die staan er trouwens ook al op, zie ik, op dat andere amendement. Dus dat is … Ik wilde zeggen, om daarbij aan te sluiten, maar dat heeft u zelf al geregeld. Xxx kom ik bij amendement nummer A24-21. Dat gaat over zeggenschap. Die zegt, laten

we het woordje zeggenschap toevoegen. Ik hoor een aantal van u die eigenlijk ook als motivatie geven van, er zijn mensen die geen geld hebben om eigenaar te worden en het is belangrijk dat die ook een stem krijgen en dat ook die invloed kunnen hebben. Met die duiding kunnen we het positief adviseren. Waarbij denk ik ook, de SGP zei dat, geloof ik, die zeiden ook van, we hebben uiteindelijk natuurlijk wel, als het gaat bijvoorbeeld om besluitvorming, zijn het natuurlijk gewoon de gekozen volksvertegenwoordigers die uiteindelijk aan zet zijn. Dus dat is uiteindelijk … Dus het is ook niet zo dat dit amendement wat ons betreft gelezen kan worden dat bijvoorbeeld … Dat er een soort veto zou kunnen komen van direct omwonenden van een energie ontwikkeling. Of dat nou gaat om een zonneweide of een hoogspanningsstation of een geothermieboring, dat is dan misschien even minder interessant, maar dat is wat ons betreft niet hoe het gelezen mag worden.

Maar wel zeggenschap dat over de wijze waarop dingeninvulling krijgen, dat dat niet alleen maar de eigenaars zijn, bijvoorbeeld dus de lokale eigenaars, maar dat ook mensen die dat niet kunnen betalen daarin mee kunnen praten. Met die duiding kunnen wij deze positief adviseren. Dat was nummer A24-21. Dan kom ik bij nummer A24-22, Energie voor de hele maatschappij. Dat zegt, naast inwoners en bedrijven hebben we ook maatschappelijke organisaties. College, u bent vergeten dat op te nemen in de opsomming. Dat klopt.

Heel scherp. Positief adviseren, amendement A24-22. Xxx kom ik bij amendement nummer A24-24 van Partij voor de Dieren. Dat zegt eigenlijk, even kijken, om de klimaatdoelen eigenlijk apart te zetten van de leidende principes. Een beetje een cosmetisch amendement, zou ik zeggen. Het verandert inhoudelijk natuurlijk niks. De redenering was een beetje, je hebt het wat en het hoe, je hebt de doelen en hoe je het wil bereiken.

Voorzitter, ons beeld is dat … Ook in de andere dingen zit een aantal doelen, namelijk dat energievoorziening betaalbaar moet zijn. Dat is ook een doel. Dus we vinden het een wat kunstmatig onderscheid. Wij denken ook dat als je dit weer apart gaat zetten, wordt het ook lastig om het ook op het netvlies te houden en aan de buitenwereld te communiceren. Dus wij zouden het om die reden willen ontraden. We zien het ook, nogmaals, als een beetje meer cosmetisch amendement. We zien er niet echt de toegevoegde waarde van. Eerder dat het verwarrend kan werken. Dat geldt ook voor de volgende, dat is nummer A24-25, dat vraagt om een volgorde om te draaien. In het Statenvoorstel staat expliciet dat de volgorde niet een prioritering is. Als u dan volgorde gaat omdraaien, dan wekt u toch de indruk dat het wel een soort waarde heeft. Dus daarom, om die reden, zouden we ook u dat amendement willen ontraden. Dat was A24-25. Kom ik bij nummer A24- 26, ook van Partij voor de Dieren. Die zegt, Energievisie, maak daar Energiesysteemvisie van. Het zijn een beetje amendementen op de vierkante millimeter, zeg ik er eerlijkheidshalve bij. Ook deze zeggen wij van, wij zouden dat willen ontraden. Om een andere reden, namelijk dat ook gewoon in de landelijke stukken, wat wij ook gevraagd krijgen vanuit EZK, wordt overal gesproken over een Energievisie. Dus laten we daar gewoon consistent in zijn, ook voor de herkenbaarheid. Kom ik bij amendementen A24-28 van UtrechtNu!. Dat vraagt om, even kijken, kernprincipe te wijzigen, niet klimaatneutrale energievoorziening 2040, maar het committeren aan Rijksdoelen. Die 2040, dat is wel iets dat u ook eerder heeft vastgesteld, is ook wat expliciet benoemd staat in het coalitieakkoord. Dus om die reden moet ik dat ook ontraden. Kom ik bij amendement nummer A24-29. Dat gaat over innovatie toevoegen. Het kwam net in het debat … Werd het denk ik een beetje smal gemaakt. Het ging heel erg voor, als u … Dit amendement gesteund wordt, ben je voor kernenergie en als je tegen innovatie bent, ben je tegen kernenergie, of andersom. Ik zie een interruptie, voorzitter.

De voorzitter: Ik zag hem ook. De xxxx Xxxxxxx, gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Het gaat nog op het vorige amendement over die plek van die doelstelling. Ik hoor de gedeputeerde zeggen dat hier al een besluit over is genomen. Ik dacht in een eerdere commissie dat juist daar de conclusie was dat het wel in het coalitieakkoord stond, maar er in de Staten nog geen besluit over was genomen. Heb ik dat juist?

De voorzitter: De heer Van Essen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, ik meen dat het ook wel eerder in stukken gestaan heeft. Wellicht in het Energieprogramma. Ik heb dat niet helemaal scherp, moet ik u zeggen. Ik kan dat eventjes checken en de tweede termijn daarop terugkomen. Wat ik wel zeker weet, is dat het in het coalitieakkoord staat. Dus dat ik in ieder geval dat wel als opdracht voel om het op te nemen en dat ook om die reden het amendement negatief geadviseerd wordt. Kom ik wederom bij X00-00. Xxxxx, X00-00, Innovatie. Ik begon al dat ik dat een beetje smal vond opgevat in het debat. Want wij werken natuurlijk op dit moment aan innovatie en dat gaat ook meer … Verder dan techniek. Wij hebben net een energiedienstencentrum in het leven geroepen. Dat is hartstikke innovatief. Dat gaat over samenwerking, dat gaat over collectief inkopen, het gaat over nieuwe arrangementen. We hebben een aanpak met soortenmanagementplannen om ecologisch verantwoord te isoleren. Hartstikke innovatie … Innovatief. Heel Nederland kijkt mee. Dus laten we, als we het hebben over innovatie … We zijn bezig met de energiehubs om vraag en aanbod lokaal te commun… Te combineren. Dat gaat over techniek, dat gaat over contracten, dat gaat over samenwerking. Ook dat is innovatie. Dus ik zou u wel als … Wat mij … Wat ons betreft, is innovatie heel erg belangrijk. Maar laten we het ook breed zien. Want die … Ook op al die terreinen, techniek, samenwerking, contracten, regelgeving is innovatie heel erg belangrijk. Dus met die interpretatie kunnen we ook het innovatieve amendement A24-29 positief adviseren. Kom ik bij amendement A24-30, Lokaal eigendom.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxx Xxxxx, excuus, er is een interruptie van de heer Xx Xxxx. Gaat uw gang.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Heel kort. Ik wilde … Ik voel de behoefte even te zeggen dat dat ook de intentie was bij het schrijven van de motie. Dank.

De voorzitter: Dank voor uw toevoeging. Daar gaat gelijk een interruptie van mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Flink: Dank u wel. Door de beantwoording van de gedeputeerde ben ik me gaan afvragen van, wat is de impact voor het uitwerken van de Energievisie, als we dit nu als leidend principe ook opnemen? Is daar een impact van en zo ja, hoe moet ik dat wegen?

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, die vind ik best lastig te beantwoorden. Ik denk wel, het gaat … De Energievisie gaat met name over waar je na 2030, of sorry, 2040-2050 naartoe wilt. Ik denk dat je het … Het vooral betekent dat je … Een soort adaptieve route, dat je inbouwt dat je onderweg gewoon innovaties tegenkomt die ook weer tot nieuwe inzichten, nieuwe oplossingen kunnen leiden en misschien ook wel beseft dat het gewoon innovatie vraagt. Dus ook dat je …Dus ik denk dat het wel invloed heeft. Leidt het tot een totaal andere visie? Dat denk ik niet. Maar ik denk dat het wel een belangrijke notie is. Dus vandaar ook, met de uitleg die ik eraan gaf, dat we hem positief kunnen adviseren. Lokaal eigendom. Uitgangspunt is lokaal eigenaarschap. Dat wordt voorgesteld om dat uit te breiden met minimaal 50 procent lokaal eigenaarschap bij opwek. Hij is wat specifiek voor algemeen leidende principes, maar wij kunnen … Ik vind het een logische toevoeging. Is … Past ook bij wat u eerder daar al heeft over vastgesteld. Dus kunnen we positief adviseren.

Waarbij denk ik wel goed … Ik geloof dat dat vanuit Volt kwam of mevrouw Xxxx, geloof ik, van, het is wel zo dat uiteindelijk lokaal eigenaarschap natuurlijk ook bedoeld is om te komen tot betere projecten. Het hangt natuurlijk ook een beetje af van de onderdelen van het energiesysteem waarin het toepasbaar is. Ik kan me voorstellen dat voor een hoogspanningsstation lokaal eigenaarschap buitengewoon ingewikkeld is om te organiseren. Dus dat vraagt ook wel enigszins maatwerk. Het moet niet heel erg vertragend gaan werken. Dat heb ik u ook horen zeggen. Dus daar… Waarvan akte. Dus daarom ook positieve advisering. Dan heb ik nog het amendement van onder andere PVV, dat heet Neem kernenergie op. Maar het amendement doet iets

anders. Dat schrapt eigenlijk alle acht principes en vervangt die door drie nieuwe. Daarmee schrapt die wat ons betreft ook wel heel veel andere hele belangrijke principes op het gebied van opwek, op het gebied van energiebesparing. U licht er één techniek uit. Principes, wellicht is het u opgevallen, zijn echte techniekneutraal. Het lijkt ons verstandig om dat zo te houden. Dus daarom ontraden wij amendement A24-

31. Tot slot twee moties. Motie zonder nummer van Xxxx en andere over de energiecoöperaties voor ons allemaal. Ik moet zeggen, daar zitten wij een beetje dubbel in. Want deze vraagt om in gesprek met energiecoöperaties aandacht te vragen ook voor de bekendheid eigenlijk daarvan en ook om … Voor het inclusiever maken ervan. Daar zijn wij zeer voor. Maar daarna vraagt u om een plan op te stellen en dat aan u voor te leggen. Excuses, voorzitter. Ik word er emotioneel van. Want het is wat ons betreft een … Heel belangrijk dat het gebeurt, maar het is niet heel logisch dat we als provincie dit een beetje voor de energiecoöperaties gaan doen. Dat we hen daarin faciliteren ondersteunen, ja. Maar dat wij een plan gaan maken en dat gaan uitvoeren, los van de energiecoöperaties, dat vinden we niet zo logisch. Dus als we hem echt mogen interpreteren dat dit een plan is ook van de energiecoöperaties, bijvoorbeeld ook van hun koepel, dat wij hen daarbij ondersteunen en dat we dat hier bij u terugleggen, dan kan ik hem positief adviseren. Als u echt bedoelt van, het college, de provincie gaat hier een plan voor opstellen, dan denk ik dat wij echt een rol pakken die ons niet helemaal past omdat dit … Wij vinden het ook wel belangrijk dat de energiecoöperaties hier zelf voldoende in lead blijven.

De voorzitter: De heer Xx Xxxx, gaat uw gang.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Om daarop in te gaan, voorzitter, de intentie van deze motie is dat de provincie in gesprek gaat, die is al in gesprek, met de energiecoöperaties, gemeenten en relevante experts en uit die gesprekken gaat kijken van, wat moet er gebeuren of wat zou er kunnen gebeuren om de energiecoöperaties bekender en inclusiever te maken? Daarin kan je natuurlijk ook gaan onderzoeken wie welke rol heeft. Dan kan ik me zo voorstellen dat u vanuit de provincie rolvast blijft en de nadruk gaat leggen bij de energiecoöperaties. Maar ik zie wel een rol voor de provincie in het engageren van dat gesprek, het adresseren van dit onderwerp en dan ook wel met een open houding te kijken wat we daar eventueel ondersteunend in zou kunnen betekenen. Dat is wat de motie in mijn optiek zegt.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, precies zoals de heer Xx Xxxx het zegt. Met die interpretatie, dat betekent dus ook echt dat het iets is ook van de energiecoöperatie wat wij op gang brengen, wat wij het gesprek … Waar we ook kunnen faciliteren en ondersteunen, waarvan we het niet gaan overnemen van de sectorale wereld, dan kunnen wij dat met die interpretatie positief adviseren. Tot slot, Terugbrengen energie armoede met een stabiele en betaalbare energievoorziening. Die verzoekt ons om … Het is … Eigenlijk is het een soort prioritering. U zegt, het streven van de provincie Utrecht om zo spoedig mogelijk, 2050, klimaatneutraal zal zijn, niet ten koste mag gaan van oplopende energiearmoede en het laten prevaleren van terugdringen energiearmoede boven klimaatneutraliteit. Dat is eigenlijk … Twee punten lijken veel op elkaar, maar het is wat ons betreft ook een beetje een vals dilemma dat hier wordt geschetst. Want energietransitie gaat bijvoorbeeld ook heel erg over beter isoleren van woningen. Je zag natuurlijk juist bij de stijgende energieprijzen dat juist mensen met slecht geïsoleerde woningen of mensen die niet het geld hebben om zelf zonnepanelen op hun dak te hebben, die worden het hardst geraakt. Dat is ook waarom betaalbare energie nadrukkelijk ook als leidend principe staat genoemd, maar deze motie vraagt eigenlijk een soort prioritering die wat ons betreft niet passend is, ook niet bij de urgentie van de aanpak van klimaatverandering.

De voorzitter: Misschien wilt u nog heel even blijven staan, want ik zie een vraag van de xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Dank ook voor de reactie op alle amendementen. Nog één vraag die is een beetje bij … In ieder geval een opmerking die u maakte, is bij mij blijven hangen. Dat is over het amendement als het ging over de ruimtelijke inpassing en het woordje dat u graag wil dat eerlijk werd vervangen door zorgvuldig. Als je daar lang over nadenkt, denk ik, zorgvuldig gaat wat mij betreft meer over het proces dat je loopt en in die leidende principe gaat het ook over de herverdeling landelijk, stedelijk en dat op een eerlijke … Dat zit meer op die verdeling. Nu wil u dat woordje … Hebt u geadviseerd om dat te vervangen. Wat zou u ervan vinden als we in beide opnoemen dat het een eerlijke en zorgvuldige verdeling daartussen is? Dat je beide elementen meeneemt?

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxx Xxxxx.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Het woord eerlijk dat suggereert dat het … Dat dat ieder evenveel bijvoorbeeld zou moeten krijgen. Dat is natuurlijk niet aan de orde, omdat je gewoon heel veel verschillende opgaven en ruimtelijke mogelijkheden hebt. Het aantal transformatorhuisjes in het stedelijk gebied zal vele malen hoger zijn dan in het landelijk gebied. Dat wordt niet eerlijk verdeeld, kan ik u zeggen. Dus dat gaan we ook niet doen. Een windmolen zal toch iets sneller in het landelijk gebied eindigen dan midden in een dorp of een stad. Alleen … Al is het al om de gezondheid van omwonenden. Het andere punt trouwens van dit amendement. Dus daarom vinden wij het woord eerlijk hier niet helemaal passend. Zorgvuldig, het mag voor mij ook goed, een goede verdeling, maar misschien … Zorgvuldig is … Lijkt ons een betere term. Dus eerlijk, we denken dat we dan een beetje te veel komen in het van, overal evenveel. En dat … Gezien de opgaven heb je gewoon verschillen. Past het een … Of is het hier … Is het een hier meer noodzakelijk. Warmte wil je gewoon, dat staat er denk ik terecht, wil je bijvoorbeeld dichtbij waar het gebruikt wordt. Dat … Is dat eerlijk? Dat is ook vooral zorgvuldig en een goede ruimtelijke inpassing.

De voorzitter: Dank u wel. Ik laat het hier even bij. Het is een woordenkwestie. De heer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx Dank u, voorzitter. Dank aan de heer Xxx Xxxxx voor zijn beantwoording. Hij gaf net inderdaad aan dat de motie van Forum voor Democratie ook draait om prioritering en dat die prioritering hier niet gegeven wil worden. Maar als er een daadwerkelijke keuze gemaakt moet worden tussen bepaalde vormen van energie, het klimaatbeleid en betaalbare energie, dan … Dat clasht soms. Soms moet je daar keuzes in maken. Daarom is deze motie ook exact ingediend, om aan het geven van, wat is de prioritering van de Staten? Dus daarom lijkt het me juist een hele goede motie om duidelijk te maken welke partij waar staat in die prioritering. Deelt hij deze mening of …

De voorzitter: Daar kwam de vraag. De heer Van Essen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dat … We hebben niet voor niks al die leidende principes niet in een bepaalde volgorde gezet, omdat het wat ons betreft niet een … Het is allemaal belangrijk. U licht er nu twee uit en zegt, deze is belangrijker dan die. Dat lijkt ons in die zin niet verstandig, ook omdat deze leidende principes gaan over het hele energiesysteem. Wij kunnen ons best voorstellen dat bijvoorbeeld in de ene sector of het ene gedeelte, bij de industrie, misschien iets anders werkt dan bijvoorbeeld bij … In de gebouwde omgeving. Dus wij vinden hem in die zin ook heel specifiek. Het lijkt ons ook meer iets, een discussie die past bij de structurerende keuzes, dus bij de verdere uitwerking van de Energievisie.

De voorzitter: Dank voor de toelichting. We laten het hier even bij, als u het goed vindt. Dank voor uw reactie. Dan komen we nu toe aan de tweede termijn. Gezien de tijd en het feit dat we hierna nog 11 agendapunten hebben te gaan, wilde ik eigenlijk voorstellen dat ik niet alle fracties afgaan maar eventjes inventariseer wie

er nog wil reageren. U heeft dan twee minuten max. en tot slot heeft de gedeputeerde ook nog twee minuten om te reageren. Dus doe het alleen indien nodig, als je nog echt iets toe wil voegen. Maar u hoeft niet weer opnieuw kracht bij te zetten bij wat u al gedaan heeft. De BBB wil graag van het … Inbreng gebruikmaken.

Gaat uw gang.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Ik in ieder geval … Dank u wel, voorzitter. Sorry, ik word terecht gewezen. Dat vergeet ik iedere keer. Dank u wel, voorzitter. Ik wilde aangeven dat wij amendement A24-20 terug… Hoe ze je dat? Intrekken.

De voorzitter: Intrekken.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: En dat wij ons aansluiten bij het amendement van het CDA de SGP. Dus dat wilde ik doorgeven. Ik moest nog iets doorgeven. Even kijken. Sorry. Met betrekking tot motie … A24-21, dat … Daar gaf de gedeputeerde aan dat hij hem positief kan adviseren, als het zeggenschap alleen gaat over het betrekken van omwonenden, maar dat besluitvorming bij de gekozen volksvertegenwoordiging hoort. Wij zien toch wat dat zeggenschap dan toch wel iets meer is dan alleen maar meepraten. Dat is het enige wat we nog wilden meegeven. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. GroenLinks, xxxxxxx Xxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxx: Dank u wel. Ik zou toch kort graag reageren op twee amendementen, namelijk het amendement om hernieuwbouw eruit te halen met als doel om dan in de provincie aan de slag te kunnen met kernenergie, zullen we overtuigen tegen te stemmen. We denken dat we daar niet op tijd onze doelstellingen mee gaan halen, dat het onbetaalbaar is, wat betekent dat waarschijnlijk ook niet in lokaal eigendom plaats zal vinden. Bovendien creëert dat een nieuw probleem voor de toekomstige generaties rondom opslag. Maar de innovatiemotie of -amendement van Volt dat nu breder wordt geïnterpreteerd dan alleen kernenergie, zullen we dan … Zal ik dan wel positief voorleggen aan de fractie. Ik moet natuurlijk wel even met de fractie afstemmen of zij daadwerkelijk ook met mij mee hiervan eerst de interpretatie willen wijzigen. Dat was het. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Mevrouw Xx Xxx, VVD. De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter?

De voorzitter: Ik hoor iets. Iets harder mag van mij. U wilt iets interrumperen, iets vragen?

De xxxx Xxxxxxx: Interruptie op xxxxxxx Xxxxxx, maar u keek te veel naar links, dus dat u mij niet zag. De voorzitter: Dat heb je.

De xxxx Xxxxxxx: Dus daarom dacht ik, ik wacht. Eigenlijk had ik moeten wachten op het woord van de voorzitter. Dus daar wacht ik netjes op. Voorzitter, een vraag. Ik hoorde xxxxxxx Xxxxxx zeggen van, het onbetaalbare in de toekomst. Tegelijkertijd dat de internetconsultatie … Wordt ook … Komt van inwoners, bedrijven en instellingen, dat zij een betrouwbare energievoorziening willen. We weten ook, een van de positieve punten van kernenergie, is de punten, de positieve en stabiele bijdrage. Hoe kijkt u daar dan tegenaan, als u zegt van, weet je, als ik dan goed … Uw woorden goed beluister, kernenergie is sowieso niet aan de orde als het aan GroenLinks gaat over de toekomst.

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxx: Volgens mij is dat juist het mooie wat ik heb aangegeven over dat we het andere … Het andere amendement mogelijk wel gaan steunen, omdat … Innovatie kan ook gebeuren op het punt van bijvoorbeeld energieopslag. Dus de energie die we daadwerkelijk duurzaam opwekken, kunnen we ergens gaan opslaan, zodat in tijden dat inderdaad de zon niet schijnt of de wind niet waait, we wel nog toegang hebben tot energie. Ik moet toch wel opmerken dat als we kernenergie en betrouwbaarheid als principes bij elkaar brengen, dat ik vooral moet denken aan dat de betrouwbaarheid van dat een kerncentrale er op tijd staat om daadwerkelijk de energie te gaan leveren heel erg laag is. Die projecten duren vaak veel langer dan voorspeld. Dus ik denk dat dat de betrouwbaarheid van ons energiesysteem geen goed zal doen. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw reactie. Dan gaan we … Nog een interruptie van xxxxxxx Xxxxxxxx? Geen interruptie. Maar u heeft het woord. De heer … Mevrouw De Man is aan de beurt. Ik was even in verwarring. Gaat uw gang, mevrouw.

Mevrouw De Man: Dank u wel, voorzitter. Ik dacht al, dat gaat wel heel snel. Het debat horende van zowel het CDA alsook van 50PLUS en alle krantenartikelen van de afgelopen tijd over die gezondheid, deel ik alleen even mee dat wij het voorstel of het amendement over gezondheid van het CDA zullen steunen.

De voorzitter: Dank u wel. Dan gaan we naar D66, mevrouw Xxxx.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. Ook even heel kort. Gehoord ook het advies van de gedeputeerde zullen we in ieder geval voorstemmen voor het ad… Even, dan moet ik het goed zeggen, voor het amendement van de BBB over hernieuwbare en duurzame energie en de tekstwijziging daarin. Wij hadden nog wel … Maar ik merk dat bij ons nog een beetje de vertwijfeling zit in amendement A24-21 over lokaal zeggenschap. Ik denk dat lokaal zeggenschap en lokaal eigenschap heel belangrijk is. Maar we maken ons wel een beetje zorgen over hoe dat lokaal zeggenschap … Wanneer is er voldoende lokaal zeggenschap geweest? Hoe ga je … De praktische uitwerking daarvan, daar zetten wij onze vraagtekens bij. Ik denk dat het heel belangrijk is dat er aan de voorkant een zorgvuldig proces wordt ingericht, dat er zoveel mogelijk wordt ingezet op lokaal eigenaarschap. Maar ik heb te weinig beeld bij hoe je dat lokaal zeggenschap wil inrichten en ook ervoor zorgt … Wanneer is er genoeg zeggenschap? En dat … Die discussie daar moeten wij ons nog op beraden en dat vinden we voor nu niet voldoende helder. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Xxxxxxx Xxxxxxxx van het CDA.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Dank u wel. Allereerste dank aan gedeputeerde Xxx Xxxxx voor zijn reactie op het amendement Gezondheid en ruimtelijke inpassing. We zullen … We nemen uw suggestie over om die tekst aan te passen van eerlijk naar zorgvuldig en dienen hem daarmee opnieuw in, namens de partijen die er al bijstonden. Landelijk en stedelijk werd ook nog even genoemd. Daar wil ik nog wel een aanvulling op geven. Ik wil het ook, omdat het het energiesysteem is als geheel en bijvoorbeeld niet alleen wind, daarom was ik ook wel blij met het voorbeeld over die huisjes in de stad die … Of warmte in de stad. Ik wil ook wel de gezamenlijkheid van landelijk en stedelijk benadrukken, dus niet vanuit de tegenstelling dit … Deze reis aangaan, maar ook opereren vanuit een gedeeld belang, zolang dat mogelijk is. Natuurlijk zullen er ook botsingen blijven, maar dat wil ik nog even gezegd hebben. Dan verder inderdaad het amendement over zeggenschap. Daar zal ik ook nog met mijn fractie naar kijken. Sympathiek. Ik snap de gedachte erachter. Daar willen we ook in mee. Maar ook nog niet concreet genoeg. Ik ga even met mijn fractie bespreken of we dat toch het voordeel van de twijfel zullen geven. Tot zover.

De voorzitter: Dank u wel, xxxxxxx Xxxxxxxx. Dan is mevrouw Xxxxx van de Partij van de Arbeid.

Mevrouw Xxxxx: Voorzitter, dank aan de gedeputeerde voor de uitgebreide beantwoording en ook advisering over hoe wij de ingediende amendementen ook moeten wegen. Dat helpt enorm. Ik zal mijn stemverklaringen bewaren voor de stemming. Dank u wel.

De voorzitter: Heel goed. Dank u wel. De heer Travaille, Partij voor de Dieren.

De heer Travaille: Dank u wel. Vier punten van onze kant. Allereerst, CDA en D66 geven aan dat ze wat moeite hebben met de praktische invulling van zeggenschap. Dat kan ik me ook goed voorstellen. Maar aan de andere kant, daarom zijn het ook principes. Die moeten we verder nog invullen wat dat praktisch betekent.

Dat moeten we denk ik gezamenlijk doen, maar ook vooral via de ambtelijke organisatie. Het andere punt is, waar GroenLinks op aanhaakte, moeten we nou hernieuwbaar eigenlijk uit de leidende principes halen en vervangen door duurzaam? Wij willen duurzaam vooral toevoegen. Wat ons betreft is het eigenlijk heel bijzonder en heel raar als de provincie Utrecht niet langer streeft in de leidende principes naar hernieuwbare energiebronnen. Dat is toch een heel raar signaal dat wij zouden afgeven als provincie? Niet passend, denk ik. Dan, we zijn blij met het positief advies als het gaat over het toevoegen van maatschappelijke organisaties, over zeggenschap, over energiecoöperaties. Maar we zijn ook een beetje teleurgesteld over de reactie over drie moties die de gedeputeerde eigenlijk samenvatte, als dat is wel een beetje … Het zijn maar kleine punten. Xxxxx dat die punten eerder aan de orde hadden kunnen komen als we op een normale manier het debat hadden kunnen voeren in de commissie hierover. Ik vind het ook van belang om te noemen dat het punten zijn die een heel duidelijk signaal moeten geven, zeker als het gaat over systeem. Als het een energiesysteemvisie is, dat is veel smaller in definiëring en dat sluit ook veel beter aan bij wat we nu doen.

Wij hadden graag een bredere strategie willen afspreken in de commissie en bredere strategische principes willen afspreken over, hoe gaan we dit doen, waar leggen we onze nadruk op? Nu is het een vrij smal pakket, dat gaat echt over het systeem. Maar noem het dan ook het energiesysteemvisie en noem het vooral geen klein punt. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. Mevrouw Rikkoert, ChristenUnie. De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, alsnog dan een interruptie.

De voorzitter: U zit helemaal niet in mijn ooghoek of zo. Ik zal het beter doen. De xxxx Xxxxxxx, gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxx: Dank u wel. Een vraag aan de Partij voor de Dieren. In het amendement staat, duurzame hernieuwbare energiebronnen. Wat verstaat u daaronder? Want duurzame energiebronnen kennen we ook een nieuwbare energiebronnen ook. Maar u heeft een combinatie van twee gemaakt. Die definitie, volgens mij komt die nergens nog in terug. Dus ik ben benieuwd wat u daaronder verstaat.

De voorzitter: De heer Xxxxxxxxx, kort.

De heer Travaille: Het zijn twee criteria. Het moet dus voldoen aan duurzaam en het moet voldoen aan hernieuwbaar. Ik denk dat beide op zich hartstikke duidelijk zijn. Er staat dus niet in dat er alleen maar duurzame hernieuwbare bronnen mogen zijn in Utrecht. Er staat alleen dat de provincie daarnaar streeft en optimaal wil benutten. Dus er staat helemaal niet in dat je geen fossiele bronnen meer kan gebruiken. Alleen als provincie streven wij naar duurzaam en hernieuwbaar. Dat lijkt me op zich heel evident.

De voorzitter: Dank u wel. Ik zie een vinger van de xxxx Xxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik wil daar nog wel eventjes concreet dan vragen, want hernieuwbare bronnen, dat zijn … Dat is dan bijvoorbeeld zonne-energie, windenergie biogas, aquathermie, maar ook natuurlijk biowarmte. Duurzame bronnen, dat bijvoorbeeld … Is bijvoorbeeld … Volgens de EU is groen gas is … Is dat gas, kernenergie, zon, wind en biomassa. Nou kan ik me bijna niet voorstellen, maar daarom vraag ik het ook nog eens een keer, hoe kijkt dan de Partij voor de Dieren aan als ze de weg openlaten voor de biomassa?

De voorzitter: De heer Travaille.

De heer Xxxxxxxxx: U hanteert daar een definitie die wij niet hanteren. Wij vatten bijvoorbeeld biomassa en mestvergisting niet onder de duurzame bronnen. Dat valt niet uit te leggen.

De voorzitter: De xxxx Xxxxxxxxx, heel kort.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Volgens de taxonomie in de EU, als je kijkt bij de Green Deal, wat veel collega hier weleens vaker aanhalen, daar staat onder andere … Ik noemde niet biovergisting, maar biomassa wordt daar wel degelijk gezien als een duurzame energiebron ook. Dank u wel.

De voorzitter: Toelichting. Gaat u iets nieuws zeggen?

De heer Travaille: Ik ga iets helemaal nieuws zeggen. We zijn van mening veranderd dankzij de … Nee. De xxxx Xxxxxxxxx: Zou mooi zijn.

De heer Travaille: Wat belangrijk is … Al die begrippen, lokaal eigendom, zeggenschap, duurzaamheid, betaalbaarheid, al die punten moeten wij nog gaan uitvinden wat we daar precies mee bedoelen. Dat geldt zeker ook voor duurzaamheid. Maar om nou dan hernieuwbaar op te geven in de leidende principes, ik denk dat het als provincie Utrecht een verkeerd signaal geeft.

De voorzitter: Dank voor uw uitleg en toelichting. Dan is nu mevrouw Rikkoert.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter. Ik heb enkel nog te noemen, bedankt voor de positieve advisering van de moties die wij mede hebben ingediend.

De voorzitter: Dank u wel. De xxxx Xxxxxxxxx van UtrechtNu!.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik had de gedeputeerde een vraag gesteld eigenlijk en dat ging ook, hoe kan het ook anders, over hernieuwbare bronnen. Mijn vraag was, hoe is dat woordje erin gekomen? Hoe kijkt de gedeputeerde daartegenaan dat het woordje hernieuwbare energie er nu in staat? Daarnaast ben ik positief verrast dat de gedeputeerde de mo… Het amendement omarmt en … Over de wijziging van hernieuwbare energie naar duurzame energie. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. De heer De Jong van Volt.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik zal het ook kort houden. Wij zijn ook blij met de positieve adviezen op het amendement en de motie van Volt. Hartstikke fijn. Goede beantwoording ook vanuit het college,

waarvoor dank. Dat ging … Xxxxx ook trouwens ook voor de samenwerking met de ambtelijke ondersteuning daarbij. Het debat over zeggenschap, dat blijft bij ons toch nog een beetje hangen. Dat was voor ons toch … Gaf onvoldoende duidelijkheid. We blijven toch een gevaar zien voor het verwachtingsmanagement met burgers op straat en denken dat de eerste stappen moeten worden gezet met de energiecoöperaties om die maar eens goed te positioneren. Tegelijk voelen we veel voor het versterken van lokale participatie met zeggenschap. Al met al, we gaan ons nog even beraden.

De voorzitter: Hartelijk dank, mijnheer Xx Xxxx. De xxxx Xxxxxxx, SGP.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank voor de beantwoording en de positieve ontvangst van de diverse amendementen. Er zijn al een paar pijnpunten misschien of twijfel die er nog is over bepaalde amendementen … Die hangen in die zin ook nog boven de markt. Ik sluit me aan bij andere partijen, als het over het stukje … Die zeggenschap. In een interruptie gaf ik al aan van dat de definitie daarvan gegeven wordt vanuit de Regionale Energie Strategie, dat het onderdeel is van lokaal eigendom, dat je daarmee ook … Zeggenschap heeft. Maar we moeten inderdaad de representatieve democratie niet uithollen door andere verwachtingen te scheppen. Dus wij nemen dat nog even mee in de fractie hoe we daar tegenover staan.

Voor de rest denk ik dat we met de vele amendementen die worden ingediend en mogelijk ook worden aangenomen een mooie vervolgstap zetten naar de verdere uitwerking van de Energievisie en wensen daar de gedeputeerde en de ambtelijke organisatie heel veel succes bij.

De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Xxx xxx Xxxxx, heeft u nog inbreng? PVV? Dan gaan we doen aan de SP, de xxxx Xxxxx. Geen inbreng? Forum voor Democratie, de heer Xxx Xxxxxxxxx, ook geen inbreng. Mevrouw Xxxx, nog een laatste woord.

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. Ik heb het net natuurlijk al gezegd, maar 50PLUS heeft de schade aan gezondheid hoog in het vaandel staan. Ik heb al een aantal keren het berichtje rondgestuurd dat een rechter in Frankrijk al 100.000 euro als schadevergoeding heeft geëist aan degene die voor … De windmolens heeft geplaatst. De bewoners die zo ziek werden, dat ze echt verhuizen moesten. Ik weet ook dat er in Zeeland al een aantal mensen zijn verhuisd, dat het in de Wieringermeerpolder al gebeurt dat ze weggaan. Ik wil toch wel benadrukken dat dat wel een punt is. Als die windmolens net geplaatst worden, voorzitter, dan is … Zijn nog niet de veroorzaakte ziektes waarneembaar. Dat ontstaat in … Binnen een jaar bijvoorbeeld. Ik neem … Ik hoop dat de gedeputeerden beseft dat, als het dan zover is, dat ook rechtelijke uitspraken gaan komen met schadevergoedingen van 100.000 of nog meer, dat dan … Denk ik dat u er rekening mee moet houden dat dan de gedeputeerde, oftewel de provincie, oftewel het college, hiervoor verantwoordelijk is. Dus dat kan ons heel veel geld gaan kosten. Dat wil ik nog wel even benadrukken. Maar het hoogste wat ik dus vind, wat in mijn vaandel staat van 50PLUS, is de gezondheid, los van het geld. Maar dat is wel een consequentie. Dat wil ik nog wel even benadrukken. Hou daar rekening mee. Dus niet onder dwang en niet zonder draagvlak. Dat wilde ik nog gezegd hebben.

De voorzitter: U heeft een interruptie van de heer … Dank u wel.

Mevrouw Xxxx: Ik weet niet waarom ik knipper, want ik heb nog heel veel tijd.

De voorzitter: U heeft een interruptie van de xxxx Xxxxxxxxx. De tweede termijn is twee minuten, dus u had niet zo heel veel tijd meer. De tweede termijn is twee minuten. Xxxxxxxx Xxxxxxxxx wil u denk ik iets vragen.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik had een vraag aan mevrouw Xxxx. U staat onder een am… Onder twee amendementen. Een staat voor het woordje hernieuwbaar eruit te halen en de ander is om de definitie te veranderen naar duurzame hernieuwbare energie. Het lijkt mij een beetje tegenstrijdig. Ik denk dat u toch zal moet kiezen tussen een van de twee.

Mevrouw Xxxx: Als het kan, voorzitter, maar dan gaat het volgens mij niet van mijn tijd af, want het is een vraag. Ik heb ook inderdaad moties mee ingediend, zo, als het een het niet haalt, dan kan iets anders het nog wel halen. Dan bereik je in ieder geval iets, want je haalt nooit altijd 100 procent van wat je wilt. Dus vandaar, xxxxxxxx Xxxxxxxxx, ga ik ook mee met andere voorstellen om te kijken van, als dit niet lukt, dan lukt dat misschien wel en dan hebben we in ieder geval iets bereikt en dan kunnen we het daarop weer anticiperen.

Mevrouw Veen: Voorzitter?

De voorzitter: Wilt u nog reageren, de xxxx Xxxxxxxxx? Kort.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik vind het wel vreemd, aangezien ze toch wel tegenstrijdig van elkaar zijn, als je bij eentje het woordje eruit wil halen en bij de ander laat je het er juist expliciet inzitten. Dus

…

De voorzitter: Ik zie dat als een constatering. Dan laten we het daarbij. Mevrouw Veen.

Mevrouw Veen: Voorzitter, ik was even benieuwd of mevrouw Xxxx misschien zou meedoen aan het gedachte-experiment dat als ze er één zou moeten kiezen, welke het dan zou zijn.

De voorzitter: Mevrouw Xxxx hoeft niet per se te reageren.

Mevrouw Hoek: Hoog … Voorzitter, hoog in het vaandel staat gezondheid.

De voorzitter: Goed. Dank u wel voor uw inbreng. Hiermee zijn we aan een afronding gekomen van de tweede termijn. De gedeputeerde krijgt nu nog twee minuten om te reageren op de laatste inbreng.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Dank voor de vragen. Allereerst, dank voor de aanpassing van het CDA. Daar gaat mijn tijd. Die kan ik alsnog positief adviseren, kunnen we ook positief adviseren. Ik was ook heel blij dat xxxxxxx Xxxxxxxx ook aangeeft, het gaat ook om een gezamenlijk belang van stedelijk en landelijk gebied, met ook allebei de eigen mogelijkheden, opgaven, en gezamenlijk ook die energietransitie een plek geven. Dus laten we daar niet tegenover elkaar staan, als landelijk en stedelijk gebied, maar juist die samenhang zoeken. Volgens mij is dat heel belangrijk. Er waren twee zaken die er een beetje uitsprongen, denk ik, in de tweede termijn. Eentje is zeggenschap. BBB zegt, dat is meer dan meepraten. Dat denk ik ook. Eigenaarschap is bijvoorbeeld een heel sterke manier om ook zeggenschap te hebben. Eigenlijk de oproep was, zo heb ik het ook net vertaald, dat door het toevoegen van zeggenschap eigenlijk ook u uit wil spreken als Staten dat ook mensen die niet misschien de middelen hebben om eigenaar te worden wel ook op die manier invloed hebben. Geen vetorecht, maar wel ook invloed hebben. Dus het is meer dan alleen maar meepraten. Het is denk ik goed om dit ook te koppelen aan het lokaal … Of het kader lokaal eigenaarschap voor … Dus dat gaat dan wel alleen over wind, dus dat is maar een klein gedeelte natuurlijk van alle … Van het hele energiesysteem. Maar daar … Dat komt natuurlijk nog uw kant op. Daar zullen we ook zeggenschap bij betrekken. Dat raakt ook erg denk ik aan de motie die natuurlijk is ingediend, die vraagt om inclusieve energiecoöperaties. Juist ook mensen met een kleine beurs, dat die misschien ook toch op een of andere

manier ook mede-eigenaar kunnen worden. Dat helpt natuurlijk ook omdat daarmee ook dat zeggenschap beter en breder te borgen. Een ander onderwerp dat ik merk dat veel terugkomt, is duurzame energie versus hernieuwbare energie. Het probleem natuurlijk van beide is dat iedereen daar een beetje de eigen definities aanhangt. Ik zie veel gezwaai, voorzitter.

De voorzitter: Ik hing aan uw lippen, dat zag u wel. Een interruptie van mevrouw Xxx xxx Xxxxx, PVV.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik hoor de gedeputeerde zeggen dat mensen met een kleine beurs dan ook eigenaarschap kunnen krijgen. Maar hoe kun je dat dan betalen als er geen geld is, vraag ik mij af.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Daar zijn zeker modellen voor. Dat je bijvoorbeeld wel via een lid energiecoöperatie ook daaraan mee kan doen, ook als je geen middelen inbrengt. Maar dit is nou typisch een onderwerp dat we volgens mij in dat kader ook verder zullen uitwerken. Dat komt naar u toe.

De voorzitter: Dank voor uw toelichting. Eigenlijk, de gedeputeerde is net klaar. Maar … Dat dacht ik. U stopte heel aardig omdat u zag dat er een interruptie was. Gaat uw gang, mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Xxxxx: Dank, voorzitter, dat ik alsnog deze interruptie mag doen. Wij waren op basis van de beantwoording van de gedeputeerde over het amendement met lokaal zeggenschap in beraad of als de interpretatie van de indieners blijft, en dus niet hoe de gedeputeerde had gezegd van, mag het deze invulling zijn, of het dan alsnog positief geadviseerd kan worden, of dat dan de advisering verandert. Want dat konden wij er niet helemaal uithalen. Dus ik vroeg me af of dat gedeputeerde dat nog iets zou kunnen aanscherpen voor ons. Dank u wel.

De voorzitter: Ik wil de gedeputeerde graag weer het woord geven, maar wel erop wijzen dat u al buiten de twee minuten bent, dus hou het kort.

Gedeputeerde Van Essen: Ik … Volgens mij ben ik heel duidelijk. Met die interpretatie die wij aangeven, kunnen we het positief adviseren. Maar als u zegt van, wij merken dat hier heel veel onduidelijkheid over is en iedereen daar zijn eigen uitleg aan geeft, dan is het misschien verstandiger om als Staten te zeggen, wij nemen hem niet aan, want dit is alleen maar verwarrend. Maar als hij aangenomen wordt, zullen wij dat in ieder geval doen met die interpretatie. Dan kom ik nog bij tot slot duurzaam versus hernieuwbaar. Ik zei al, daar zijn veel verschillende definities van. Het is niet zo dat ik dit lees, dat wij dit lezen, als van, daarmee gaat het vooral over kernenergie. Want de oproep volgens mij van Partij voor de Dieren was juist ook, kijk ook naar duurzaamheid. Dat betreft meer aspecten dan hernieuwbaarheid. Dus wat ons betreft is het streven naar duurzame energie en benutten van de mogelijkheden daarvan heel verstandig en beslaat dat meer aspecten. Dus het is … Het was juist een idee van, we horen verschillende amendementen die heel veel raakvlakken met elkaar hebben en ons leek het verstandig om op die … Op deze manier te combineren. Dus het heeft een duidelijk bredere interpretatie. U zoekt echt naar duurzame bronnen in de brede betekenis.

Met die interpretatie hebben we dat positief geadviseerd. Tot slot, twee dingen nog. Partij voor de Dieren zegt, een aantal kleine punten niet positief geadviseerd. Dat had niet met omdat het wat kleinere punten waren, maar echt met de inhoudelijke onderbouwing die ik daarbij in de eerste termijn heb gegeven. Dat is de reden waarom we die negatief hebben geadviseerd, die redactionele wijzigingen. Tot slot, mevrouw Xxxx die vroeg bij de eerste termijn, de gezondheidsschade, in uw geval specifiek over windenergie. Uiteraard is dat een belangrijk element. Niet alleen van windenergie overigens, ook voor andere aspecten van het energiesysteem, van hoogspanningsstation of uitstoot of kernafval of geothermie, relaties met drinkwater. Al

dat soort aspecten zijn van belang. Dat is waarom wij dat … Ook het amendement daarover positief hebben geadviseerd voor vandaag.

De xxxx Xxxxxxxxx: Voorzitter?

De voorzitter: Hartelijk dank aan de gedeputeerde. De xxxx Xxxxxxxxx: Voorzitter?

De voorzitter: Xxxx nog een laatste …

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik heb nu twee keer een vraag gesteld aan de gedeputeerde, waar het woordje hernieuwbare energie vandaan komt en hoe dat erin gekomen is, aangezien het er nooit eerder is over gehad. Heb ik de, voorzitter, heb ik de gedeputeerde horen zeggen dat er allerlei definities aangeplakt kunnen worden. Nou staat de definitie, zeker in de Europese Unie, is dat het allemaal duidelijk ingeschreven wat hij hernieuwbare bronnen zijn en wat duurzame bronnen zijn. Maar mijn vraag ook, wil ik hem voor de derde keer wel herhalen, waar komt het woordje hernieuwbare energie vandaan? Aangezien we dat nog nooit eerder in dit huis op papier hebben gehad.

De voorzitter: De heer Van Essen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Of het hier nooit eerder op papier is geweest, dat waag ik te betwijfelen. Waarom hier in dit stuk voor die term is gekozen, ik … Volgens mij worden allebei de termen, duurzaam en hernieuwbaar, worden allebei veelvuldig gebruikt in allerlei stukken. Er is … Hernieuwbaar is voor gekozen. Er zit niet een hele beschouwing achter of dat daar op een gegeven moment … Dus dit is wat ik daarvan weet op dit moment. Ook zo een technische vraag, als ik zo vrij mag zijn.

De voorzitter: Ik sluit het hierbij af, want het wordt nu een discussie over woorden.

De xxxx Xxxxxxxxx: Er staat … In het hele coalitieakkoord is het woordje hernieuwbare bron nog nooit gebruikt. We hebben het over energievisies … Gaat het steeds over duurzaam, dus …

De voorzitter: Ik geef u niet meer … We zijn er nu klaar mee, xxxxxxxx Xxxxxxxxx. Excuus. Maar we moeten het ook een keer afsluiten. Dit is niet het hele … Waar … Hangt niet het hele stuk om en de hele besluitvorming. Ik denk dat we een prima debat hebben gehad over de leidende principes Energievisie. Advies van de gedeputeerde is er ook over de amendementen en de moties.

12. SV Wijzigingsbesluit Verordening Europese Landbouwsubsidies 2023-2027 provincie Utrecht

De voorzitter: Dat maakt dat wij door kunnen naar agendapunt 12. Het Statenvoorstel Wijzigingsbesluit Verordening Europese Landbouwsubsidies 2023-2027 van de provincie Utrecht. Het is een klein debat. Betekent dat u allen één keer het woord krijgt. Het hoeft niet. U mag ook rustig overslaan. Dat is geen schande. Dan starten we daar nu mee. Gaat op volgorde van grootte partijen. Ik wil eigenlijk ook voorstellen om alle kleine debatten gewoon vanuit uw plek te doen, tenzij het natuurlijk uw maidenspeech betreft. Xxx nodig ik u straks van harte uit bij het katheder. Dat betreft mevrouw Xxxxxxx, die gaat straks haar maidenspeech … Xxxxx xxx Xxxxxxxxx wil iets vragen.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Punt van de orde. Dienen de indieners niet naar het spreekgestoelte te komen, of zullen die ook gewoon vanuit achter hun …

De voorzitter: Xxx voorstel was om praktische en tijdbesparende maatregelen om op je plek te blijven, tenzij het je maidenspeech is.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Begrijp ik.

De voorzitter: Maar in uw geval is dat vast niet het geval. Dus dat geldt alleen voor mevrouw Xxxxxxx. Dat weten we van tevoren. Dan geef ik bij de BBB graag als eerste de heer Xxx Xxxxxx het woord.

De heer Xxx Xxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik ga hier inderdaad kort over zijn. We hebben hier in de commissie verschillende technische vragen over gesteld die voor ons voldoende zijn beantwoord, dus daarvoor ook onze dank. Wij dienen de … Het amendement van de VVD mede in. Ik ga ervan uit dat mevrouw Xxx Xxxxx die zo meteen nader zal toelichten. Maar die is volledig met … In lijn met onze visie. Wij moeten geen onderscheid maken in typen landbouw of bepaalde vormen van landbouw, een voorkeurshandeling geven. Dus vandaar van harte steun voor het amendement van de VVD. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. Geef ik graag het woord aan de heer Xxxx van GroenLinks. U kunt gewoon gaan praten. Het beeld volgt u vanzelf.

De heer Xxxx: Liep het hele leven maar zo soepel, voorzitter. Dank u wel. Eigenlijk is dit een vrij technisch Statenvoorstel, maar toch even een korte bijdrage. Want in dit wijzigingsbesluit wordt het aanjagen van samenwerking duidelijk benoemd. Ook in de commissievergadering heb ik al benadrukt dat GroenLinks heel veel waarde hecht aan het aanjagen van die samenwerking, en het liefst gebiedsgericht. Met als doel een sector die niet alleen economisch rendabel is, maar ook ecologisch rendabel. Daarom vinden wij het heel positief dat in deze verordening landbouwers met een biologische bedrijfsvoering, maar ook landbouwers die willen omschakelen naar biologisch, een hoger aantal punten kunnen krijgen. Daar is GroenLinks gewoon heel erg blij mee.

De voorzitter: Hartelijk dank, mijnheer Xxxx. VVD, mevrouw Xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx Xxxxx: Dank voor het woord, voorzitter. We hebben in de provincie Utrecht een hele diverse agrarische sector met allerlei soorten landbouw op allerlei soorten manieren en ook heel veel nevenactiviteiten bij de boerenbedrijven. Wij vinden het daarom ook heel erg belangrijk dat onze subsidieregelingen daar ook rekening mee houden en ruimte voor geven. Er liggen grote opgaven in onze provincie voor het landelijk gebied en het is belangrijk dat iedereen gestimuleerd wordt stappen in de goede richting te zetten. De wijziging die nu voorligt, stelt onder andere voor om de extra punten die gegeven kan worden aan biologische boeren en boeren die daarnaartoe omschakelen uit te breiden naar een onbegrensd aantal. Ter afweging van … Aan GS. Dit kan Gedeputeerde Staten vastleggen in haar openstellingsbesluiten. Daar hebben wij vervolgens als Provinciale Staten geen invloed meer op. Mijn angst is daarom dat de woorden tenminste, die voor een extra punt zullen worden gezet, dat die zo kunnen worden uitgewerkt in een vaststellingsbesluit op een openstellingsbesluit dat dit zorgt voor onzekerheid bij boeren en dat het willekeur in de hand zou kunnen werken. Het is goed als boeren, welke bedrijfsvoering dan ook, van tevoren weten waar zij aan toe zijn en dat alle boeren, ongeacht welk labeltje, gestimuleerd worden om stappen in de goede richting te zetten. Daarom dien ik graag met 50PLUS, SGP en BBB een amendement in om de woorden tenminste niet toe te voegen aan de verordening. Ik hoor graag hoe de gedeputeerde hiernaar kijkt en hoe zij

van plan is in die openstellingsbesluiten te borgen dat mijn geschetste schrikbeeld geen realiteit wordt. Laten we samen met alle boeren de goede kant opgaan in ons landelijk gebied. Dank u.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw inbreng. Ik beschouw uw motie nu als ingediend. Het amendement. Pardon. Die krijgen we ook nog, denk ik. U mag hem even … Kan. Even kijken. We gaan door naar de D66. De xxxx Xxxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxxx: Heel kort, voorzitter. Wij beschouwen dit nogal technische stuk als een uitstekende basis van waaruit wij op een heel evenwichtige manier subsidies kunnen gaan verdelen onder de verschillende soorten agrarische ondernemingen in onze sector. Ik kan nu al wel zeggen dat wij de zorgen van VVD hierin niet delen, maar we zijn wel benieuwd naar de beantwoording van de gedeputeerde. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. De heer Westelaken, CDA.

De heer Westerlaken: Dank, voorzitter. Heel kort. We zijn blij dat deze juridische basis gelegd is voor een goed openstellingsbesluit en we verwachten en vertrouwen erop dat de gedeputeerde de gehele agrarische gemeenschap in de provincie Utrecht hiermee kan versterken.

De voorzitter: Hartelijk dank. Partij van de Arbeid, de xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Dank, voorzitter. Omwille van de tijd en omdat onze fractiespecialist belangrijke taken elders aan het doen is, sluit ik me aan bij de woorden van de heer Xxxx van GroenLinks.

De voorzitter: Vooruit dan maar. Dan komen we nu toe aan mevrouw Xxxxxxx. Die gaat haar maidenspeech vanaf deze plek doen. Dat betekent dat zij niet geïnterrumpeerd mag worden terwijl ze haar maidenspeech doet. Op enig moment gaat ze misschien over op haar inbreng. Ik vraag haar dan ook om dat eventjes aan te geven op het moment … Wanneer uw maidenspeech voorbij is en u gaat over op uw inbreng, of u dat even … Precies. Want dan mag er wel weer geïnterrumpeerd worden. Gaat uw gang.

Mevrouw Xxxxxxx: Het is misschien een beetje ongebruikelijk om een jaar na de Provinciale Statenverkiezingen een maidenspeech te houden, maar dat bent u inmiddels van ons als fractie, van Partij voor de Dieren wel gewend, denk ik. We doen dingen soms graag anders, verwoorden dingen net even anders, gebruiken andere termen, vragen geëigende paden, plaatsen kanttekeningen bij wat vanzelfsprekend doorgaat. Het voordeel van op een later moment een maidenspeech houden, is dat we collega's zijn geworden. We kennen elkaars partijpolitieke standpunten, maar zijn ook meer vertrouwd met elkaars manieren van spreken. Er zijn politie overstijgende persoonlijke connecties, verrassende gedeelde interesses, vriendschappelijke uitwisselingen en we vinden elkaar over en weer op specifieke onderwerpen. Het is dus mooi om een speech te kunnen houden voor mede-Statenleden leden die ik al wat beter ken en die mij al een beetje kennen. Ik wil deze gelegenheid gebruiken om het over stilte te hebben. Wij volksvertegenwoordigers praten graag, vertellen graag hoe het zit, blinken uit in het stellen van scherpe vragen, we weten dat taal ertoe doet in een debat, we houden van woordgrapjes en stijlfiguren. Maar stil zijn, nee, dat is niet zo ons ding. Daarvoor zijn we niet de politiek ingegaan. Want als het goed is, willen we iets veranderen. Dat doen we met woorden, argumenten, betogen. Toch is stilte van wezenlijk belang. Want de ruimtes tussen de woorden, het wit tussen de regels, daar bevindt zich vaak het grootste onrecht. Dat wil zeggen, degenen die niet gehoord worden en wiens belangen over het hoofd gezien worden. De stilte is een plek waar we vaak, zonder het zelf door te hebben, aan voorbijgaan. Filosoof Xxx Xxxxx schreef daarover in haar boek, verwar het niet met afwezigheid. Verwijzend naar een gedicht van Xxxxxxxx Xxxx, die ik hier parafraseer, stilte is een

aanwezigheid. Het heeft een geschiedenis, een vorm. Verwar het nooit met enige vorm van afwezigheid. Xxxxx laat zien dat de macht en taalstructuur waarbinnen we de politiek bedrijven niet alleen bepalen wie er mee kunnen praten, wiens perspectieven we serieus nemen, wie we wel of niet onderdeel uit laten maken van de politieke gemeenschap, maar zelfs ook van invloed zijn op wat … Of we spreken als spreken herkennen. Onderdrukkende systemen kunnen anderen onzichtbaar maken omwille … Om onmondig zelfs dusdanig het zwijgen opleggen, waardoor levende wezens niet meer als zodanig herkend worden. Niet als ademende, denkende, liefhebbende, voelende, handelende wezens, maar als objecten waarmee we kunnen doen wat we willen. Xxxxxxxx hun stemmen, die wel degelijk klinken, niet als spreken worden onderkend, maar als geluid of als voorgeprogrammeerd gedrag bij dieren, of, in het geval van mensen, als irrelevant, niet ter zake doend. Laat ik concreet worden. Lang hebben we gedacht dat dieren geen taal hebben, geen cultuur. Het waren bioautomaten. Of we noemden het instinct, voorgeprogrammeerde gedragingen. Maar inmiddels weten we dat dat niet zo is. Iedereen die samenleeft met een hond of kat, ieder die dagelijks omgaat met kippen, varkens, paarden, koeien weet dat dieren communiceren, eigen voorkeuren, vriendschappen, unieke karakters hebben, gelukkig kunnen zijn, maar ook kunnen lijden, emotioneel en fysiek. Hoe hebben we hier oog voor gekregen? Doordat onderzoekers kritische vragen stelde over onze menscentrische benadering van dieren. Ze zijn onderzoeken gaan doen waarin de menselijke opvatting over taal en cognitie niet langer het uitgangspunt zijn, maar de unieke eigenschappen van het dier zelf. Van daaruit zijn we anders gaan spreken over dieren. Niet langer als objecten, als bioautomaten, maar als individuen die net zoveel waarde hechten aan hun eigen leven als wij dat doen. Dat anders spreken heeft het beeld doen kantelen. Dat is het doorbreken van stilte. Als je het eenmaal ziet en hoort, kun je het niet meer niet zien en je kunt het ook niet meer niet horen. De diepe drijfveer voor mij in de politiek is om oog te hebben voor de stilten die in politieke systemen in ons denken besloten liggen en ruimte te maken voor diegenen die nog niet worden gehoord. Het gaat daarbij om het vormgeven van het principe van radicale gelijkwaardigheid. Het humanitair recht is daarbij onze leidraad, ons ijkpunt. Van daaruit kunnen we dierenrechten en natuurrechten gaan vormgeven. We kunnen dus niet selectief zijn in wie we laten spreken en wie niet of principes van rechtvaardigheid willekeurig toepassen, de ene mens bestaansrecht gunnen en de andere niet, onderdrukking en geweld tegen onschuldige burgers onbenoemd laten. Of het nu gaat om oorlogsmisdaden, discriminatie, uitsluiting en uitbuiting van mensen of om het systemische geweld tegen de vele miljoenen dieren die in ons land een kort en ellendig bestaan leiden in de bio-industrie, het is mede aan ons als vertegenwoordigers om niet te zwijgen en moedig te zijn, vanuit liefde te spreken en de kant te kiezen van de onschuldigen en de kwetsbaren. Alleen zo behouden we ook onze eigen menselijkheid. Tot slot, stilte is niet alleen een onderdrukkende stilte. Xxx Xxxxx legt uit dat er ook een hoop en een belofte in besloten liggen, in stilte. Want we weten niet wat er gaat komen. Onze politieke gemeenschap kan zoveel rijker en meer verscheiden worden, zoveel meer stemmen laten klinken en te horen brengen. Om ons te bekwamen in de kunst van het luisteren, kunnen we die stilte ten goede keren. Namelijk als de ruimte waar we de stem van de ander, die we misschien nu nog niet kennen, ineens wel kunnen horen. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk bedankt voor uw indrukwekkende maidenspeech. Xxx gaat u nu over tot uw inbreng. Mevrouw Xxxxxxx: Ik ga over … Inderdaad.

De voorzitter: Dat mag u ook daar doen. U staat er nu toch.

Mevrouw Xxxxxxx: We hadden naar aanleiding van dit … Dit is even een overgang naar een technisch verhaal. Dat is altijd even schakelen. Wij hadden eigenlijk wat betreft het wijzigingsbesluit van de verordening nog één punt die we wilden inbrengen. Dat gaat over dierenwelzijn, uiteraard. Vandaar ook mijn maidenspeech die

daarover ging. We hebben begrepen dat er negen … Er zijn negen prioriteiten of doelen vanuit de EU verwerkt in het GLB, dus het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Die zijn weer overgenomen in ons Nationaal Strategisch Plan, waar deze verordening weer op is gebaseerd. De gedeputeerde stelt in de memo dat dierenwelzijn in dit specifieke subsidie-instrument, dus die samenwerking in de integrale gebiedsontwikkeling, dat dierenwelzijn daarin geen doel op zich is, maar wel terugkomt in andere openstellingen die nog eraan komen in 2024. Verder wordt er gesteld dat er in een later openstellingsbesluit aandacht gaat besteed worden aan dierenwelzijn. Voor ons is het dus heel belangrijk, en we vinden het dus eigenlijk jammer dat het niet al in die verordening is meegenomen, want we kennen wel meer punten toe aan biologische boeren die die transitie willen ingaan, maar we hebben eigenlijk … Maken we dierenwelzijn daarin niet expliciet, dus we hadden het liever in deze verordening gehad. Maar nu begrijpen we dat in … Bij het openstellingsbesluit dat alsnog … Dat daar aandacht aan besteed gaat worden. Voor ons is dat niet een mogelijkheid, maar we vinden dat echt een voorwaarde, een noodzakelijke voorwaarde. Want het kan natuurlijk niet zo zijn dat bij initiatieven die subsidie ontvangen dierenwelzijn achteruit gaat. Dus voor ons is het heel belangrijk dat daar een criterium in gaat komen. Dus daar zou… Dat zouden wij willen … Voor willen pleiten dat bij de beoordelingen, bij de toekenning, dat je zo wil aansturen met criteria op verbetering van dierenwelzijn. Dat is natuurlijk ook in lijn met onze motie, onze transitie, Ook onze transitie, waarin dierenwelzijn een structurerend principe vormt. Dus die … Daarom zou ik eigenlijk aan gedeputeerde willen vragen of er een toezegging kan worden gedaan bij de openstelling van subsidie-instrumenten naar aanleiding van deze verordening of dierenwelzijn daar een plek in gaat krijgen en dat er dus die selectiecriteria geëxpliciteerd worden. Dat zou ook dan mooi deel uit kunnen maken van de verdere uitwerking van motie M14, waar ook aan gerefereerd is in een memo, Utrechtse aanpak dierenwelzijn. Dus dat we dan ook dat in onze subsidie openstellingsbesluiten verwerken. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. ChristenUnie, geen behoefte om inbreng. UtrechtNu!, geen behoefte. Volt, geen behoefte. SGP, mijnheer Van den Dikkenberg.

De heer Van den Dikkenberg: Voorzitter, dank. Grotendeels kunnen we ons aansluiten bij de woorden van mevrouw Xxx Xxxxx van de VVD. In de commissie is erover gesproken. We hebben de beantwoording ook nog eens teruggekeken. Terecht, volgens mij, daarom dienen we hem ook mede in, het amendement, want waarom … Wat is het doel van de EU van de subsidies uiteindelijk, is dat we bottom-up initiatieven stimuleren die ecologische, sociale of economische innovaties aanjagen. Het is dan apart als we een hele grote sturende rol in de puntentelling maken voor biologische boeren, want juist de maatschappelijke baten op onze investering, zo zie ik dan de subsidie maar, kan juist het groot zijn bij andere boeren. Kan juist zijn, daarom zeggen we ook van, het is goed als het één punt was geweest. Maar om de limitering weg te halen van de puntentelling, dan is er ook geen kader meer en dan ben ik wel benieuwd van uiteindelijk hoe het uitpakt als het tenminste één punt wordt in plaats van maximaal één punt. Daarom dit amendement. We kijken ernaar uit om de beantwoording van de gedeputeerde te horen. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. SP, de xxxx Xxxxx. Geen inbreng?

De xxxx Xxxxx: Jawel, voorzitter. Een hele korte. Aangezien ik in de commissie had aangegeven een amendement te overwegen om LEADER uit het voorstel te halen. Maar aangezien mijn fractie geen potentiële meerderheid zag voor dit amendement, hebben we besloten om dit niet te doen en gewoon tegen het voorstel te stemmen. Gezien de vele moties en amendementen die vandaag zijn ingediend, denk ik dat daar enige dankbaarheid vanuit deze Staten voor op zijn plaats is. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. Ik sloeg per ongeluk mevrouw Xxx xxx Xxxxx van de PVV over. Bij deze mag u natuurlijk alsnog uw inbreng doen.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij hebben een motie om in te dienen, Geen extra punten voor biologische landbouwers. Doordat … Door innovatie en aangescherpte regelgeving is het verschil niet zo heel groot. Dus wij vinden extra punten niet gepast. Vandaar de motie. Dus ik zal hem zo even naar u toe brengen. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. De heer Van den Dikkenberg wil hierop reageren.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, die motie, is die niet overbodig op het moment dat we het amendement in stemming brengen, vraag ik aan mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

De voorzitter: Dat vraagt u aan mevrouw Xxx xxx Xxxxx? De vraag van de heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx is of de motie nog nodig is als het amendement wordt aangenomen. Of u wilt reageren? Het staat u vrij om de motie alsnog in te dienen natuurlijk.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Vind ik ook wel lastig. Weet u wat, we houden hem gewoon aan. Veel plezier.

De voorzitter: U komt de motie nog even … Of is die net al ingeleverd? Dat komt nog. Dan gaan we naar de heer Xxx Xxxxxxxxx van de Forum voor Democratie.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u, voorzitter. We hebben eigenlijk weinig meer toe te voegen, we sluiten ons aan bij de woorden van BBB, VVD en SGP. Het is ook fijn als een ander … Anderen een keer voor je spreken.

De voorzitter: Dank u wel. Dan tot slot, mevrouw Xxxx. Mevrouw Xxxx, wilt u iets inbrengen?

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. 50PLUS dient het amendement mee in, dus wij zijn het ermee eens. Dus dat … Ik kan natuurlijk alles wel oplezen weer wat, waarom en overwegende. Maar … En constaterende. Maar wij staan erachter. Dus bij deze.

De voorzitter: Dank u wel. Dan is nu het woord aan de gedeputeerde. Kunt u gelijk reageren, wilt u even schorsen? U kan gelijk gaan reageren. Dat doet u vanuit het katheder.

Gedeputeerde Sterk: Is dat goed? De voorzitter: Doe maar.

Gedeputeerde Sterk: Voorzitter, ik denk dat nog even goed is om kort te zeggen waar we het vandaag dus over hebben. We hebben het vandaag over een modelregeling die voorligt, die is gebaseerd op het Nationaal Strategisch Plan en dat is weer gebaseerd op het GLB-beleid, dat is vastgesteld door de Europese Commissie. De Europese Commissie heeft aangegeven dat ze graag een inzet willen op biologische landbouw. Dat is in die zin zo doorvertaald en in deze modelregeling gekomen die hier vandaag voorligt. Het betreft echt een technische aanpassing van de verordening die wij hebben met elkaar. Ik begrijp dat dat in zichzelf een discussie oproept. De volgende stap die we gaan zetten vanuit deze kaderstelling, zou je kunnen zeggen, is dat het inderdaad een openstellingsbesluit gaat worden. Het is niet dat wij daar als GS de vrije hand in hebben om daar zelf wat voor te bedenken en op basis daarvan een openstellingsbesluit te maken. Want dat moeten wij doen op de kaders die u als Staten heeft meegegeven. Die kaders die liggen in de Landbouwvisie,

die kaders die zitten in het UPLG en die kaders zitten ook in het coalitieakkoord en die liggen soms ook in moties die zijn ingediend in de Kamer. Eén motie die ik daarbij expliciet wil noemen, is de motie rond de koplopers die is aangenomen. We willen graag die boeren die eigenlijk al wat verder zijn dan de andere boeren richting de doelen die we met elkaar willen bereiken als provincie willen we ook op een bepaalde manier extra belonen. Dat is wat u eigenlijk ook terugziet in deze nog steeds modelregeling, die overigens in elke provincie op dezelfde manier er uitziet. Maar het is ook eens iets wat ik zou willen door vertalen in de openstellingsbesluiten die we nemen, dat we natuurlijk ook daarin moeten doorvertalen wat wij met elkaar hier hebben afgesproken. Biologische landbouw is een van de transitiepaden die we ook met elkaar hebben afgesproken, net zo goed als innovatie een transitiepad is, net zo goed als extensivering een transitiepad is. Daar maken we de subsidieregelingen bij. De subsidieregeling die vandaag voorligt, is een wijziging die alleen betrekking heeft op de productieve investeringen. Er komen ook nog andere, of er zijn soms ook wel andere, openstellingsbesluiten. Deze openstelling die gaat komen, staat voor iedereen in principe open. Dus iedereen kan eraan meedoen, iedereen maakt ook kans. Ja, inderdaad, als je biologische landbouw bedrijft of van plan bent om dat te gaan doen, dat staat ook iedereen natuurlijk vrij om dat te gaan doen, dan heb je daar inderdaad net in dit geval een streepje voor. Maar als we het hebben over subsidies die gaan over hoogtechnologische innovaties, wat we ook willen bespoedigen, dan is … Ligt dat weer net anders. Dat is denk ik niet te voorkomen, want dat heeft te maken met de breedheid aan landbouwperspectief dat we in onze provincie willen stimuleren. Dat zie je dus ook terug in de openstellingsbesluiten die we hier hebben liggen. Dus ook deze openstelling zal uiteindelijk voor iedereen openstaan. Inderdaad, als je op weg bent naar de biologische landbouw of je bent er al, heb je net een klein streepje voor. Ik zou goed letten op, als wij die openstellingsbesluiten gaan uitwerken, dat dat inderdaad wel redelijk blijft. Dus dat het niet zo is dat je alleen nog maar als biologische boer in aanmerking komt voor deze regeling, want dat is natuurlijk ook niet de bedoeling. Daar zit volgens mij een deel van de zorg ook van de VVD, dat het wel uiteindelijk … Voor elke boer moet er iets zijn in de provincie waarmee hij geholpen kan worden om die transitie te maken op de manier die hij zelf wil. Dan zeg ik er wel bij, wat ons betreft wel richting de doelen die we als provincie ook stellen, want daarvoor zijn natuurlijk ook die middelen uiteindelijk bedoeld. Dan was er nog een ander punt rond dierenwelzijn en wat …

De voorzitter: Mag ik u heel even onderbreken, mevrouw Xxxxx? Gedeputeerde Sterk: Zeker.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxx xxx Xxxxxxxxxx.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, bij welke doelgroep kun je maatschappelijk de hoogste opbrengsten halen in de doelrealisatie van de doel die we als provincie gezet hebben in de landbouwtransitie?

Gedeputeerde Sterk: Ik begrijp de vraag niet helemaal. Bij welke doelgroep?

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Bij welke doelgroep kun je nu met de investering die we doen het meeste rendement maken op de subsidie die we verlenen in de verduurzaming van de sector?

Gedeputeerde Sterk: Ik denk dat dat voor … Dat dat bij elke boer in principe kan, maar zeker ook bij boeren die hebben aangegeven, wij willen graag in de transitie gaan naar de biologische landbouw. We weten allemaal dat de biologische landbouw op een aantal punten echt goed scoort als het gaat voor de doelen in de provincie. We weten ook dat die omschakeling naar de biologische landbouw kostbaar is. Dat hoor ik ook in gesprekken met jonge boeren. Die zeggen, ik wil best wel eigenlijk die omschakeling maken, maar dat

vraagt behoorlijk wat de investering aan de voorkant. Als je net begint met je bedrijf, heb je soms nog geen middelen daarvoor. Daarvoor zijn subsidies dan juist een goed instrument, denk ik, om hen daarbij te ondersteunen. Maar we zeggen niet dat we alleen voor die groep hem openstellen. We stellen hem in principe open voor alle boeren. Ik denk dat je dus niet één soort van instrument kunt hebben waarmee je iedereen in een klap helpt en dat je dat dus altijd toe zult moeten spitsen op, welke richting wil welke boer uit en hoe zullen we dat kunnen ondersteunen met de openstellingen die wij met elkaar vormgeven hier? Dus daar is niet één antwoord op te geven volgens mij.

Mevrouw Hoek: Voorzitter? De voorzitter: Mevrouw Xxxx.

Mevrouw Hoek: Ik … Mag ik een vraag stellen? Mijn vraag is, er zijn ook agrariërs die door de situatie waarin ze nu zitten dus van groot naar kleiner moeten, maar toch nog wel een volwaardig bedrijf willen runnen en dan dus eigenlijk hierdoor switchen naar een andere vorm van het bedrijf. Kunnen die ook aanspraak maken op subsidie?

Gedeputeerde Sterk: Er zijn natuurlijk ondersteuningsmiddelen die soms in de vorm van deze subsidies zijn, maar soms ook in regelingen die we als provincie zelf daarnaast nog ontwikkelen, waarbij we mensen proberen te ondersteunen om de stap te maken richting de doelen die we met elkaar stellen. Als een boer zijn bedrijf kleiner maakt omdat hij dat misschien wel door de discussie rond de NV-gebieden die nu speelt, dat boeren misschien terug moeten in het aantal koeien, dan zullen we kijken, daar hebben we bijvoorbeeld plattelandscoaches voor, wat kunnen we dan betekenen voor deze mensen? Hoe kunnen we zorgen dat … Of kijken wat voor bedrijfsvoering er nodig is dan om toch uiteindelijk een boterham te kunnen blijven verdienen?

De voorzitter: Ik denk dat uw vraag hiermee beantwoord … Mevrouw Xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx Xxxxx: Dank voor het woord, voorzitter. De gedeputeerde geeft aan haar best te doen dat alle boeren een stap in de goede richting kunnen gaan zetten en gebruik kunnen gaan maken van deze, of in ieder geval, daar aanspraak op zouden kunnen gaan maken. Alleen hoe kan de gedeputeerde ons verzekeren dat dat ook echt gaat … Echt zo gaat gebeuren? Daarnaast nog de vraag hoe onzekerheid en willekeur tegengegaan gaat worden in de openstellingsbesluiten.

Gedeputeerde Sterk: Op dat laatste punt, in het openstellingsbesluit zullen we duidelijk aangeven welke criteria er zullen zijn om te kunnen voldoen hieraan. We hebben daar ook altijd een nette commissie voor die dat ook bepaalt hoe dat soort dingen gaan. Dus dat is volgens mij een manier om te ondervangen dat er een soort willekeur zou ontstaan. Het is natuurlijk wel zo dat op een gegeven moment, wie het eerst komt, wie het eerst maalt soms. Als je voldoet aan die criteria, dat dat natuurlijk meespeelt. Maar dat werkt bij andere regelingen ook zo. Ik zie dat mevrouw Xxx Xxxxx nog een vraag wil stellen.

De voorzitter: Gaat uw gang.

Mevrouw Xxx Xxxxx: Heel kort over die criteria. Want bedoelt u dan ook dat er ook overal eigenlijk al een vast soort puntenverdeling al komt, of blijft dat eigenlijk totaal onduidelijk van tevoren?

Gedeputeerde Sterk: Nee. Wij zullen aan de voorkant in dat openstellingsbesluit duidelijk maken bijvoorbeeld voor hoeveel punten iemand in aanmerking zou komen. Wat mij betreft zijn dat er geen tien of zo. Dus het lijkt een beetje alsof er een soort openeindregeling hier is. Dat zal niet het geval zijn, want we zullen in het openstellingsbesluit duidelijk aangeven waar je aan moet voldoen om in aanmerking te komen voor die subsidie en wat, als je biologische landbouwer bent, wat dat dan eventueel extra telt? Nogmaals, dat zullen geen tien punten zijn of zo die je daarmee kunt verdienen waardoor je een enorme scheve balans krijgt. Ik vind ook dat wij de mogelijkheid moeten bieden aan alle boeren om gebruik te maken van die regeling. Maar, zoals ik al zei, uw Staten heeft ook gezegd, kijk hoe je ook koplopers kunt bevoordelen. Dit is ook een manier waarop je dat zou kunnen doen in ieder geval. Volgens mij is hij niet zo, hoe moet ik dat zeggen, zo dwingend dat dat betekent dat dit alleen nog maar voor biologische boeren opengesteld zou kunnen worden en andere boeren daar helemaal geen kans mee zouden maken. Ik denk dat het grootste deel toch nog steeds wel daaruit zal bestaan.

De voorzitter: Ik zie nog een interruptie van de heer Xxx Xxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxx: Voorzitter, en eigenlijk in de laatste zin van gedeputeerde sorteerde ze al een beetje voor op mij vraag, want ik wilde hem dan inderdaad ook vragen van, als uw kop… Of als de gedeputeerde koplopers wil stimuleren, waarom dan toch de keuze voor de biologische boeren? Want er is natuurlijk niet gezegd dat een gangbare boer niet ook een koploper kan zijn.

Gedeputeerde Sterk: Maar we hebben het nu over deze regeling. Ik heb u ook genoemd, we hebben ook andere regelingen rond innovatie bijvoorbeeld. Ook daar wil je uiteindelijk zorgen dat daar ook in geïnvesteerd kan worden en geïnnoveerd kan worden. Maar dat is dan bijvoorbeeld weer niet voor de biologische boeren weggelegd. Dus het is een ingewikkelde discussie. Als je echt wil gaan bepalen van op … Bijna op de vierkante meter, wie wil je waarvoor in aanmerking laten komen? Wij gaan er niet over welke keuzes de boeren maken. Wij geven alleen aan wat wij graag zouden willen bereiken in deze provincie en hoe wij daarin … Om daar te komen, wat voor een stimulerings… En wat voor instrumenten we daarvoor hebben. Biologische landbouw is daar één van, dus naast de andere paden die ik net heb genoemd. Wat we in deze regeling doen, is dat we net een klein beetje voordeel geven aan een biologische landbouwer, waar we bij andere regelingen misschien juist weer voordeel geven aan boeren die echt geloven in die technische innovatie.

De voorzitter: Xxx een verduidelijkende vraag.

De heer Xxx Xxxxxx: Om hier toch even op door te gaan. Want ik snap wel dat je dan wel een klein beetje voordeel wilt geven, dus daarom kan ik ook best wel inkomen met dat ene extra punt. Maar nu met … Het voorstel is natuurlijk om daar een groter voordeel aan te geven. Dus vanwaar is daar dan het die behoefte … Waarom is die behoefte er dan?

Gedeputeerde Sterk: Waar we het nu over hebben, is gewoon een modelregeling die wordt voorgesteld landelijk om dat op te nemen in je eigen verordening. Dat is wat we hiermee doen. Wij geven daarin aan dat het mogelijk moet zijn dat je misschien niet één maar twee of drie punten zou kunnen verdienen. Maar zover zijn we nog niet. Wat we alleen doen, is nu het kader bieden. We gaan vervolgens uitwerken in de openstellingsbesluit. Als je kijkt naar ons eigen beleid, wat willen we daar dan bij stimuleren? Dan zou het dus zo kunnen zijn, ik acht de kans op zich ook wel waarschijnlijk, dat je inderdaad wel een klein voordeel geeft aan boeren die of op weg zijn … Nogmaals, die vraag krijg ik ook van jonge boeren, hoe kunnen wij die omslag maken? Help ons daarbij. Dit is een middel om daarbij te helpen. Maar we sluiten hem niet af alleen maar

voor de boeren die die weg in willen gaan. Ook andere boeren blijven gebruik kunnen maken van het openstellingsbesluit wat mij betreft.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw beantwoording.

Gedeputeerde Sterk: Voorzitter, ik had nog een ander punt, maar dit ging over de eerste.

De voorzitter: Mevrouw Xxx Xxxxx, ik wil u vragen uw interruptie te beperken, want dit is uw derde interruptie in één onderwerp. Maar als u nog een heel belangrijk …

Mevrouw Xxx Xxxxx: Want dat was eigenlijk nog op het … Op de reactie op de interruptie van de heer Xxx Xxxxxx. Want de gedeputeerde geeft steeds aan van, dit is alleen een model en daar komt er … Maar hoe kunnen wij er als Provinciale Staten er nou gerust op zijn dat dat goed landt in die openstellingsbesluiten? Want dat mis ik steeds nog. Een soort garantie of geruststelling dat dat inderdaad goed geborgd wordt.

Gedeputeerde Sterk: Dan zult u mij toch op mijn bruine ogen moeten geloven in zekere zin. Dat is een beetje flauw om te zeggen, maar ik heb aangegeven dat er natuurlijk kaders zijn gesteld door u als Staten. Er zijn kaders gesteld in het coalitieakkoord, er liggen moties. Het is mijn rol om daar zo goed mogelijk vorm aan te geven. Dat geef ik aan, een van die dingen die daar volgens mij in staan, is dat we ook de biologische landbouw willen stimuleren. Ik heb geprobeerd aan te geven dat deze openstelling ertoe kan leiden dat je net een klein voordeel hebt, maar dat het niet uitsluitend bedoeld is alleen maar voor de biologische boeren. Ik vermoed eerlijk gezegd zegt dat er meer reguliere boeren een plekken in zullen krijgen dan biologische boeren. Ook gezien, als je kijkt naar wat de wens is van veel boeren in onze provincie. Maar dat je daar, vanuit het idee dat je ook koplopers wil belonen, daar wel iets mee doet in deze subsidieregeling, dat is wel wat ik van plan ben.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxxxx.

Gedeputeerde Xxxxx: Als u dat anders ziet, dan heeft u een instrument in handen denk ik om daar iets aan te

… Mee te doen.

De voorzitter: Er was ook nog een interruptie van de heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx. Gaat uw gang.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, de gedeputeerde gaf net een paar keer aan dat wij kaders gezet hebben … Gesteld hebben. Dat hebben we inderdaad. Maar dat was het kader van maximaal één extra punt in de beoordeling. Dat wordt nu ten minste. Waarom heeft de gedeputeerde dan niet overwogen om bijvoorbeeld maximaal drie of maximaal vijf? Dan heb je een kader en dan weet je wat je met elkaar afspreekt. Het kunnen er nu ook duizend zijn.

Gedeputeerde Sterk: Nu ridiculiseert een beetje. Ik heb net al gezegd, het zullen er zeker geen tien zijn. Maar als u zegt, het mogen er niet … Maar maximaal drie zijn, dan wil ik daar best wel akkoord op geven.

De voorzitter: Dank u wel. Gedeputeerde Sterk: Voorzitter …

De voorzitter: Mevrouw Xxxxxxx had nog een interruptie en de heer Xxxxxxxxxxx. Mevrouw Xxxxxxx was eerder.

Mevrouw Xxxxxxx: Ik wilde eigenlijk op iets anders ingaan. Ik ga … Maar … De voorzitter: Ik versta het niet. Sorry.

Mevrouw Xxxxxxx: Ik wilde eigenlijk op iets anders ingaan, namelijk de koppeling tussen biologisch landbouw en innovatie.

De voorzitter: Maar misschien heeft mijnheer Xxxxxxxxxxx nog wel …

Mevrouw Xxxxxxx: Maar als we dit debatje dan af willen maken, is het ook goed. De voorzitter: Had u over dit punt nog een inbreng, mijnheer …

De heer Westerlaken: Dank u, voorzitter. Ik zat iets eerder met mijn hand te zwaaien, maar goed. U hebt een

… Kennelijk een linkse oriëntering.

De voorzitter: Mevrouw Xxxxxxx had uit beleefdheid haar hand even naar beneden gehaald.

De heer Xxxxxxxxxxx: Maar ik had nog een vraag aan de heer Xxx den Dikkenberg. Want er wordt nu met … Over allerlei punten en puntensysteem. Maar weet de heer Xxx den Dikkenberg dan, ik weet het niet, maar ik

… Hij heeft het over duizenden punten. Maar volgens mij zitten er zoveel punten niet in het systeem.

De voorzitter: Ik moet eerlijk zeggen dat ik het vrij technisch begin vind te worden. Dat had ook op een ander moment misschien eerder gekund. Op een gegeven moment moeten we dit toch een beetje met elkaar afsluiten en dan eventueel moet u dan maar met een motie of een amendement komen om dat aan te passen. Dat lijkt me dan het beste. Dan zou ik willen … Xxx heeft mevrouw Xxxxxxx iets nieuws, of wilt u dan

…

Gedeputeerde Xxxxx: Ik wil nog graag even dit punt nog afronden en dan wil ik nog even de moties … De voorzitter: Doen we dat even. Is dat oké met u?

Gedeputeerde Sterk: Want er is dus, en het … Ik denk dat dat op zich uit deze discussie voortvloeit niet mensen zal verbazen, maar daar ligt een amendement van de VVD, BBB en SGP. Dat moet ik dus ontraden op dit punt. Met de toezegging dat we echt niet enorme voorrang gaan geven aan de biologische landbouw, maar we willen wel op deze manier uitdrukking geven aan dat je koplopers wel iets in sommige gevallen voorrang, tenminste, voorrang moet ik ook niet zeggen, maar in ieder geval de mogelijkheid geeft om een iets grotere kans te maken. De motie van de PVV ontraad ik ook om diezelfde reden.

De voorzitter: Hartelijk dank. Misschien wilt u nog even blijven staan. Mevrouw Xxxxxxx kan dan … Gedeputeerde Sterk: Ik moet ook nog een ander punt zo, voorzitter …

De voorzitter: Precies.

Mevrouw Xxxxxxx: Ik wilde inhaken op wat ik begreep te horen, dat er voor biologische landbouw, dat innovatie daar niet van toepassing is. Daar wilden we even een verduidelijkende vraag over stellen. Klopt het

dat dat niet als … Maatregelen binnen biologische bedrijfsvoering niet als innovatie worden gezien, of wat is dan wel innovatie?

Gedeputeerde Xxxxx: Waar ik het over heb, is dat er soms subsidieregelingen zijn waarbij mede geld vrijkomt om te investeren in technologische innovaties als bijvoorbeeld monovergister of dat soort innovaties. Die zie ik niet onmiddellijk plaatsvinden bij de biologische landbouw. Voorzitter, dan was er nog een ander punt dat mevrouw Xxxxxxx ook opbracht over dierenwelzijn. Dat … Ze heeft natuurlijk ook al een motie ingediend op dat punt. We zijn ook bezig om die motie verder uit te werken. Ik beloof u dat wij gaan kijken hoe we dat zouden kunnen doen, hoe je dat erin zou kunnen verwerken. Want ik wil even kijken hoe … Wat dat dan betekent als je zegt, het mag niet bijvoorbeeld achteruitgaan of zo, als je een … Want ik … Dat vraagt denk ik even wat denkwerk hoe dat dan het beste een plek kan krijgen. Dus ik hoop dat u van mij ook weer op mijn bruine ogen aanneemt dat ik daar in ieder geval mee aan de slag ga. Ik heb er alle vertrouwen in dat u mij daar nog wel een keer op aanspreekt.

De voorzitter: Hartelijk dank. Er is nog een interruptie van de heer Xxx Xxxxxx. Dat is ook uw laatste, denk ik.

De heer Xxx Xxxxxx: Zeker. Dank u wel, voorzitter. Ik worstel hier een klein beetje mee, want eigenlijk net in het debatje van net was het argument van, we willen eigenlijk zoveel mogelijk boeren de kans geven om mee te doen aan deze subsidie. Nu wordt er natuurlijk wel weer iets aan toegevoegd van, het moet ook bijdragen aan dierwelzijn. Xxx, daarmee … Er zullen ongetwijfeld ook initiatieven zijn die daar niet direct toe bijdragen, dus ik zou daar wel willen … Toe willen oproepen dat we daar niet die beperking eraan toevoegen.

Gedeputeerde Sterk: Precies. Dat is precies waarom ik ook daarnaar wil kijken. Maar ik denk wat mevrouw Xxxxxxx ook zegt, dus dat je niet iets gaat subsidiëren waarmee er ineens een enorme achteruitgang voor dierenwelzijn dat tot het gevolg heeft. Ik denk dat we daar met elkaar wel snel over eens zijn dat dat … Dat je dat niet wil met wat je subsidieert. Maar hoe je dat een vorm geeft, daar wil ik even naar kijken voordat ik toezeg dat ik dat ga doen op die manier. Dus dat is wat ik heb bedoeld te zeggen.

De voorzitter: Hartelijk dank. Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van agendapunt 12.

13. Actualiteitenmotie Natuur niet belangrijker dan drinkwater, ingediend door PVV e.a.

De voorzitter: Xxx komen we nu toe aan het grote aantal moties. Een aantal moties is, actualiteitenmoties, is bij elkaar gezet, omwille van de … Om dat wat handiger in te delen. Ik wil de volgende aanpak voorstellen om dit een beetje in de tijd goed te kunnen blijven doen. Er komt per motie, ook al zijn er vijf indieners, één hoofdindiener aan het woord, dan reageert Gedeputeerde Staten en daarna kunnen andere partijen nog reageren. Tot de afsluiting mag de indiener dan nog iets zeggen. Dat hebben we vanmorgen ook even in het fractievoorzitters overleg besproken. Daar was iedereen het mee eens. Dus ik hoop dat dat nog steeds zo is. Ik wilde dat nog even goed uitleggen van tevoren. Ik kan me ook voorstellen, want … De heer Virginia.

De heer Virginia: Dank, voorzitter. Uiteraard ben ik het daar wel mee eens, maar het is me niet helemaal duidelijk wat we doen met interrupties. Als er interrupties zijn bij de indiener, mogen die wel gesteld worden voordat de gedeputeerde heeft gereageerd?

De voorzitter: Ik kan me niet voorstellen dat u al gaat interrumperen als iemand nog een motie aan het indienen is, want … Maar goed, het kan. Maar ik zou u vooral … We hebben er nu nog volgens mij meer dan tien zelfs, want er zitten dus nog een aantal bij elkaar. Als we dat vandaag af willen krijgen, dan moeten we

ook met zijn allen een beetje mee willen werken. Anders krijgen we het gewoon niet af en dan moeten we het volgende week afmaken, volgende week woensdag. Want we hebben nu over dit onderwerp, dat ook toch niet zo … Dat was ook een klein debat, hebben we ruim een halfuur gedaan. Als we dat zo per elk agendapunt nu gaan doen, kunt u zelf uitrekenen hoe laat het wordt. Dus ik doe echt een groot beroep op u om mee te gaan in een … In deze werkwijze. Ik stel ook voor om dat nu even gaan oefenen met het eerste punt. Daarna zouden we dan bijvoorbeeld even tien minuten een kleine korte pauze kunnen doen, als iemand daar behoefte … Of misschien hebben jullie daar geen behoefte aan. Maar ik kan voorstellen dat iemand even de benen willen strekken, de handen willen wassen. Dan doen we dat. Dus we gaan door met agendapunt 13. Dat is een actualiteitenmotie die wordt ingebracht door de PVV, Forum voor Democratie en 50PLUS. Ik geef mevrouw Xxx xxx Xxxxx, of nee, de heer Xxx Xxxxxxxxx graag het woord.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. De PVV en FVD hebben besloten om de twee actualiteitenmoties die wij samen ingediend hebben samen met 50PLUS te verdelen. Ondanks dat PVV natuurlijk de hoofdindiener is, vonden we het wel leuk om jullie wat afwisseling te bieden. Anders wordt het hier ook zo saai. Om kort te zijn, zal ik toelichten waarom deze motie ingediend is. Want het is een samenvoegsel van een … Eigenlijk een aantal zeer relevante problemen die niet los van elkaar gezien kunnen worden. Utrecht heeft een aantal grote problemen, niet alleen Utrecht, deze problemen zien we eigenlijk ook wel landelijk terug, problemen met drinkwatervoorziening op de lange termijn, de woningcrisis en de snelgroeiende bevolking zoals in het coalitieakkoord wordt omschreven tot wel 25 procent in 2040. Daarom richt het dictum van deze motie zich ook op meerdere integrale problemen betreffende onze drinkwatervoorziening. Een drinkwatervoorziening waarvan ik hoop dat deze ons allen dierbaar is, maar om deze voorziening veilig te stellen en ook duurzaam en voldoende te laten zijn, moeten er wel keuzes gemaakt worden, keuzes die soms lastig zijn. Natuurlijk moeten we altijd focussen op ontwikkeling, waarin meerdere belangen zo goed mogelijk gecombineerd worden. Natuur en drinkwater kunnen we natuurlijk ook echt niet los van elkaar zien, maar om bij conflicterende belangen in de toekomst duidelijk te hebben welk belang de prioriteit geniet, stellen wij dat het belang van drinkwater boven natuurdoelstellingen gezet moet worden.

Daarnaast is voorkomen beter dan genezen. De toename aan de vraag naar drinkwater, maar ook het tekort aan woningen kan niet los gezien worden van de bevolkingsgroei. Een bevolkingsgroei die niet los gezien kan worden van de immigratie in Nederland. Daarom ook het verzoek om een signaal te geven aan het Rijk dat het asielbeleid strenger moet, zodat er minder mensen binnenkomen in Nederland en dus ook Utrecht.

Natuurlijk, we hebben nu de Spreidingswet. Minder mensen betekent simpelweg meer water per hoofd van de bevolking.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Ik weet niet wat u nu gaat doen, mijnheer Xxxxxxxxx, want we hebben eigenlijk net afgesproken dat we dit niet zouden doen, dat … We zouden eigenlijk dat proberen op te sparen. U krijgt nadat de gedeputeerde aan het woord is geweest de kans om iets in te brengen, omdat we ernaar streven deze vergadering af te maken vandaag.

De heer Xxxxxxxxx: Maar ik wil een interruptie doen.

De voorzitter: Maar dat hadden we net afgesproken dat we dat niet gingen doen.

De heer Xxxxxxxxx: Maar het instrument interruptie is dat ik dan ook meteen reactie krijg. De voorzitter: Xxx heeft u niet goed geluisterd bij het …

De heer Xxxxxxxxx: Ik heb redelijk goed geluisterd, alleen ik geef er geen gehoor aan.

De voorzitter: Ik geef u straks het woord.

De heer Xxxxxxxxx: Mag ik een interruptie plegen, vraag ik u?

De voorzitter: Nee. Ik geef het woord aan de gedeputeerde. U mag straks het woord. De heer Xxxxxxxxx: Maar dan hoop ik wel dat ik meteen reactie krijg.

Gedeputeerde Xxxxxx: Voorzitter, dank voor de ingediende motie. Ik ga ook geheel aansluitend bij uw voorstel het proberen kort te houden. Wij gaan de motie ontraden, niet omdat we dit geen belangrijk onderwerp vinden, zeker wel. Volle aandacht namelijk voor dit onderwerp. Gister nog is er een campagne gestart, Wees wijs met water. We zijn volop bezig landelijk met een actieprogramma drinkwater, beschikbaarheid en bronnen. Veel overleg met Xxxxx onder andere, de koepel van drinkwaterbedrijven, veel overleg met Vitens, onder andere over Schalkwijk. Eigenlijk wat u zegt over natuur en drinkwater, hoe verhouden die zich tot elkaar, daar hebben wij ons gehou… Te houden aan wettelijke verplichtingen die daarover zijn. Waar het gaat over Natura 2000, geldt gewoon, dat mag niet verslechterd worden daardoor. Voor andere natuurgebieden geldt dat het gelijkwaardig wordt getrokken. Ik denk ook een beetje … Volgens mij is de grote zoektocht die er is, en daar proef ik bij bijvoorbeeld een partij als Vitens ook zeker bereidheid toe, hoe gaan we de twee meer met elkaar verbinden? Ik was een tijdje terug in Tull en Het Waal. Daar wordt dat heel mooi gedaan. Daar wordt ruimte geboden aan bijvoorbeeld weidevogels. Daar moeten we heen. U kunt dat ook zelf onder de aandacht gaan brengen, want als het goed is staat 12 juni ook een werkbezoek aan Vitens voor Provinciale Staten op de agenda. Maar deze motie ontraden wij. Tweede bullet vinden we eigenlijk een wat andere discussie. Is niet aan ons op dit moment. Dat is echt een Rijksoverheidsdiscussie. Al was het aan ons, dan hebben we niet dezelfde mening en zijn we niet toegedaan als de indieners. Dus focus op drinkwater, beschikbaarheid en bouwen van woningen. De rest laten we even. Dank.

De voorzitter: Hartelijk dank. Dan inventariseer ik nu even wie er dat wil zeggen zo meteen, waarbij ik heb gezien dat mijnheer Xxxxxxxxx dat wil. Die krijgt van mij ook bij uitzondering zo meteen als eerst het woord. Maar ik wil even kijken of er nog meer fracties zijn. Nog een paar inderdaad. De heer Nagtegaal. Ik geef u als eerste het woord.

De heer Nagtegaal: Dank, voorzitter. Allereerst, excuses. Mijn stem is weg, dus ik klink een beetje als, voor de liefhebbers, de vieze man van Xxx Xxxxxx en De Bie. Ik heb eigenlijk een drietal punten die ik bij de indieners wil leggen. Ik zal trouwens geen kuikentjes aanbieden vandaag. Allereerst, waarom eigenlijk het instrument actualiteitenmotie? Als ik bijvoorbeeld het eerste beslispunt lees, lees je, om het in kaart te brengen van eventuele oplossingen en daar ook een soort prioriteit in te stellen, drinkwater boven natuur, en is dit eigenlijk niet een perfect iets zo… Dat je bij de kadernota zou kunnen … Aan de kaart zou kunnen stellen? Dat is eigenlijk mijn eerste vraag die ik aan de indiener heb. Ten tweede, het tweede beslispunt, een van de indieners is de PVV. De PVV, ik heb net nog in het … In de krant kunnen lezen dat daar waarschijnlijk binnen acht weken een nieuw kabinet of iets dergelijks is. Ik vind daarom het tweede precies punt een beetje cru en een beetje gek. Want je zit zelf als partij zijnde niet direct hier natuurlijk maar wel als partij zijnde aan tafel en dan ga je hier in de Staten voorstellen voor een strenger immigratiebeleid. Ik snap dat niet helemaal. Dus ik hoop dat de indieners daarop kunnen reageren.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Dan kijk ik nu even rond. Iemand van de BBB die inbreng heeft? Nee. GroenLinks? Ook niet. VVD? Nee. D66? Ook niet. CDA.

De heer Xxxxxxxxxxx: Ik ga hier geen woorden aan vuil maken.

De voorzitter: Goed zo. Partij van de Arbeid. Partij voor de Dieren, ook geen inbreng. ChristenUnie. De xxxx Xxxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik had dezelfde overweging als de heer Xxxxxxxxxxx om hier geen woorden aan vuil te maken. Maar soms moeten dingen denk ik wel gezegd worden. Ik vind het behoorlijk beschamend hoe deze motie asielbeleid en natuur in een valse tegenstelling brengt met drinkwater. Ik wil gezegd hebben dat ik dat echt heel ver van mijn werp. Dank.

De voorzitter: Dank u wel. UtrechtNu!. Die hebben natuurlijk al gereageerd in de persoon van Xxxxx Xxxxxxxxx. Volt, geen inbreng. SGP, geen inbreng. PVV heeft natuurlijk mede ingediend. SP, de xxxx Xxxxx.

De xxxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik had dit ook in een stemverklaring kunnen doen, maar ik wil eigenlijk de complimenten die ik maak in het debat echt tot recht laten komen, dus niet afdoen met een stemverklaring, want er staat nogal wat in die motie. Er wordt een tegenstelling gecreëerd tussen natuur en drinkwater. Er wordt ook nog een link gelegd naar het asielbeleid. Dit is toch wel verreweg de meest verwarrende motie die ik ooit heb gezien. Daar wil ik graag mijn compliment voor maken.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Dan krijgen de … Mevrouw Hoek, 50PLUS. Die is ook mede-indiener. Dan krijgen de indieners nog het slotwoord. De heer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik hoorde zeker een aantal dingen ook van de gedeputeerde, daar zal ik als eerste op ingaan. We zijn in ieder geval blij dat we te horen krijgen dat de focus op het veiligstellen van onze drinkwatervoorzieningen … Dat die focus er zeker is. Inderdaad, voor de Natura 2000- gebieden is de prioriteit wettelijk gezien op de Natura 2000-gebieden. Maar er wordt inderdaad aangegeven dat betreffende andere natuurgebieden de prioritering eigenlijk niet bestaat. Ze staan gelijk. We zouden willen zien, heel graag, dat xxxxxxxxxx echt een nummer één-issue wordt, als we het over natuur versus drinkwater hebben. Natuurlijk zien we heel veel problemen die ook samen daarin op te lossen zijn. Dat moet dan ook gebeuren wanneer dat kan. Maar wanneer er harde keuzes moet gemaakt … Gemaakt moeten worden, moet drinkwater wat ons betreft op nummer één staan. Xxx kreeg ik ook nog het verzoek of verwijt van UtrechtNu!, waarom de actualiteitenmotie? Wij denken dat drinkwater altijd een actueel probleem is, net zoals UtrechtNu! dat één à twee vergaderingen ook nog dacht. Xxxxxx hadden recent echt zo'n zelfde motie, dus ik vind het een frappant verwijt van deze kant. Daarnaast is het ook nog … Het asielbeleid, er wordt eigenlijk het verwijt gegeven dat wij het asielbeleid compleet de schuld geven van de drinkwaterproblematiek. Nee, niet alleen het asielbeleid. Het is het hele immigratiebeleid, het bevolkingsgroeibeleid.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxx Xxxxxxxxx, er is een interruptie van de heer Xxxxxxxxx.

De heer Nagtegaal: Dank, voorzitter. Dank, mijnheer Xxx Xxxxxxxxx, door het verkeerd in kaart te brengen waar wij bezig zijn geweest. Want dat is niet zo, wat u net zegt. Wij hadden geen motie ingediend die een soort tegenstelling creëert immigratie versus drinkwater. Wij hebben inderdaad eerder drinkwater aan de kaak gesteld. Ik zou ook nog heel graag willen dat u ingaat op mijn opmerking, vraag over waarom actualiteitenmotie, tegenover dat bijvoorbeeld over, wat is het, twee maanden, drie maanden, de kadernota eraan komt, dat u dit ook kunt aankaarten.

De voorzitter: De heer Xxx Xxxxxxxxx.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Het ding met deze actualiteitenmotie is dat die al even op de agenda staat. Die komt niet uit de lucht vallen. Dus inderdaad, toentertijd toen deze motie ingediend is, die hebben we helaas niet eerder kunnen behandelen, waren er heel veel signalen vanuit de media dat er problemen waren met drinkwater. Dan wil ik ook nog even verder ingaan, waarom inderdaad het verband? Ik heb dat verwijt ook nooit gemaakt dat u een verband had tussen asielbeleid en drinkwater. Maar … Geen … Maar ik denk dat over het algemeen wanneer de bevolking groeit, en asielbeleid is daar een onderdeel van, van die bevolkingsgroei, dat er dan gewoon simpelweg minder water per hoofd is. We moeten ook denken aan hoe vol Nederland raakt en tot wanneer onze drinkwatervoorzieningen die capaciteit aankunnen. Dus ik denk dat het best wel een hele relevante vraag is. Het is ook een vraagstuk waar snel iets aan gedaan kan worden. Voor de verdere verwijten, misschien uit oud zeer richting de PVV, ga ik niet verder op reageren, want het is niet aan mij om daarop te reageren. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. Xxx is hiermee punt 13 … Gaan we er nog langer … Xxxxxxxx Xxxxxxxxx. Gaat u iets nieuws toevoegen, of een vraag stellen?

De heer Xxxxxxxxx: Ik ben zeer vernieuwend, dus ik voeg altijd iets nieuws toe. Voorzitter, het laatste is helemaal geen verwijt, maar is meer gewoon van, ik probeer me dan te verplaatsen in een ander. Ik denk,

wat zou ik doen als ik nu in deze positie zat, ook als je krijgt naar het landelijke? Ik had dat dan niet zo gedaan. Laat ik dat even vooropstellen. Het is geen oud zeer of wat dan ook. Ik vind het gewoon vreemd. Ik heb eigenlijk nog een laatste vraag aan Forum voor Democratie van, is Forum voor Democratie eigenlijk überhaupt tegen bevolkingsgroei?

De voorzitter: Die vraag kunt u met ja of nee beantwoorden en dan kunnen we dit agendapunt afsluiten. De heer Xxx Xxxxxxxxx: Momenteel ja.

De voorzitter: Hartelijk dank. Dan hebben we agendapunt 13 hiermee behandeld. Xxx wil ik even rondkijken. Is er behoefte aan een korte pauze om de benen te strekken, handen te wassen, dat soort dingen? Ja. Of niet? Wel. Dan gaan we dat nu doen, tot 16:30 uur. Tien minuutjes. Dat is meer dan genoeg. Tot zo.

14. Actualiteitenmotie Onderzoek naar aanwezigheid van Bisfenol A in het oppervlaktewater en de bodem rondom windturbines”, ingediend door PVV & Forum voor Democratie

De voorzitter: Dames en heren, het is 16:30 uur, zelfs al een beetje geweest. Een pauze bevalt goed, zie ik. Dus als iedereen zo vriendelijk wil zijn zijn plek weer in te nemen, dan kunnen we met gezwinde spoed door met agendapunt 14. Ik doe ook een beroep op u om de … Het geroezemoes in de zaal een beetje te beperken. Zeker als er nog debatten gaande zijn, dan wil ik u verzoeken, ook uit respect naar de sprekers, om niet te veel te praten of anders eventjes de zaal te verlaten en daar te praten met elkaar. Dus dat is het verzoek. Dan hebben we even uitgerekend. Er zijn nog elf moties te gaan. Sommige zijn geclusterd. Als we dan zeggen, gemiddeld tien minuten per motie, dan zouden we toch nog zo tegen 18:30 uur klaar kunnen zijn. Dat wil ik heel graag, zodat we dan kunnen gaan eten en schorsen en daarna de stemmen en de stemverklaringen. Dus ik hoop dat jullie dat ook een goed idee vinden en dat we dus de … Het blijven hanteren zoals we net hebben afgesproken, de indiener dient de motie in, de reactie van de gedeputeerde komt en daarna krijgt u de gelegenheid om te reageren. Op die manier gaan we nu dus verder met motie 14. Dat is de actualiteitenmotie Onderzoek naar aanwezigheid van bisfenol A in het oppervlaktewater en de

boden rondom windturbines, ingediend door PVV en Forum voor democratie. Wie gaat deze motie indienen? Mevrouw Xxx xxx Xxxxx, gaat uw gang.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Laat ik gewoon alles maar even voor zijn door te zeggen dat ook deze motie natuurlijk twee maanden geleden eigenlijk al op de agenda heeft gestaan, maar wegens omstandigheden helaas niet doorgang … Of geen doorgang kon vinden. Vandaar dat wij hem vandaag natuurlijk ook graag in willen dingen. Windturbines zijn een hot topic. De gezondheid van onze bevolking is een hot topic. Iedereen heeft waarschijnlijk de laatste tijd wel in de krant gelezen dat windturbines toch wel voor behoorlijke schade aan gezondheid kunnen zorgen. Nou zijn de laatste berichten vooral gericht op geluid. Maar in de provincies Flevoland en Noord-Holland zijn ze een onderzoek gestart dus naar aanwezigheid van bisfenol A in het oppervlaktewater en in de bodem rondom de windturbines, omdat dit van de bladen van de windturbines af zou komen. In de commissie M&M van 22 november 2023 hebben wij de Gedeputeerde Staten gevraagd om ook deel te nemen aan dit onderzoek, waarop gedeputeerde Xxx Xxxxx heeft geantwoord dat gezien het relatief lage aantal windturbines in de provincie Utrecht in vergelijking met Flevoland het zinvoller lijkt om het onderzoek in Flevoland af te wachten. Wel gestart? Dit onderzoek is dus nog niet gestart en wat ons betreft kan de provincie daar dus ook nog prima bij aanhaken. Wij hadden dus gevraagd of de gedeputeerde daar ook aan mee wilde doen. Maar door het lage aantal windturbines wilde hij dit niet. Maar we gaan natuurlijk nu een hele zooi aan windturbines erbij krijgen en dat lijkt ons ontzettend belangrijk om ook daadwerkelijk zeker te weten, voordat we starten met het hele verhaal, of de gezondheid van onze inwoners dan ook niet beschadigd raakt door die dingen. Dus bij deze zouden wij in eerste instantie graag weer het verzoek bij GS willen neerleggen om toch mee te doen aan dit onderzoek. Als u daar een toezegging op kunt doen, dan trekken wij de motie in. Xxx doet u dat niet, dan zou ik toch heel graag onze motie in willen dienen. Dus het onderzoek naar aanwezigheid van bisfenol A in het oppervlaktewater en de bodem rondom windturbines. Omwille van de tijd zal ik het hierbij laten. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. De gedeputeerde, u mag het ook vanuit uw plek doen.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Dank ook voor deze motie. Goed dat deze alsnog hier aan de orde komt. Het is wat ons betreft belangrijk dat hier inzicht in komt, in het voorkomen van de stoffen die u noemt rond windturbines. Bisfenol A is overigens de stof die in heel veel zaken voorkomt, ook in hardplastics, in lijmen, in cd's, in bouwmaterialen, in pesticiden, ook in inkt van kassabonnen. Dat maakt dat het best lastig is om causaliteit tussen windturbines en het voorkomen van die stof te detecteren. Dat vraagt een goed onderzoek. Het inderdaad zo dat Flevoland dat onderzoek start. Daar kijken wij ook met belangstelling naar uit. Ik kan u ook toezeggen dat we dat onderzoek volgen en de resultaten delen. Om daar nog een keer extra middelen van onze begroting in te stoppen, dat lijkt ons niet noodzakelijk, ook niet zoveel toegevoegde waarde. Daar speelt inderdaad mee dat er natuurlijk in Flevoland veel meer materiaal is om dit onderzoek op toe te passen en dat we dus absoluut het belang zien van het onderzoek, dat we ook belangstelling volgen en u daar de informatie van zullen delen. Maar om daar een soort nog een Utrechtse variant aan toe te voegen, daar zien we niet echt de toegevoegde waarde van.

De voorzitter: Een duidelijk antwoord, lijkt mij. Welke fractie wil hier graag het woord over voeren? De heer Virginia, GroenLinks.

De heer Virginia: Dank, voorzitter. Het is … Het was als interruptie bedoeld, maar goed, dat mocht niet. Als woordvoerder Bodem en water word ik steeds meer een scheikundige, want nu heb ik ook weer wat geleerd over bisfenol A. Op de website van RIVM staat waar het allemaal in zit. Inderdaad bouwmateriaal, elektronica, plastic flessen, et cetera, et cetera. Ik was daarom zo verbaasd waarom mevrouw Xxx xxx Xxxxx,

of in ieder geval de indieners, zich richten op windmolens terwijl eigenlijk die stof veel meer voorkomt, inderdaad met alle gevaren, dus ik ben heel blij wel dat het onderwerp aangekaart is, maar waarom specifiek windmolens? Want ik vroeg me af, als er nou een windmolen naast een landbouwbedrijf staat met landbouwplastic en je vindt daar heel veel bisfenol A, sluiten we dan het landbouwbedrijf dat plastic… Ik begrijp het dus niet waarom die specifieke keuze gemaakt is en niet verzocht om een breder onderzoek.

De voorzitter: Hartelijk dank. We doen even het rondje. Dan kunt u straks in één keer reageren. Andere fracties? De heer Travaille.

De heer Travaille: Dank u. De gedeputeerde onderschrijft het belang van gezondheid en specifiek ook rond deze stof. Inderdaad, Flevoland heeft heel iets … Heel wat meer te onderzoeken dan wij. Sommige mensen zouden zeggen, ook helaas. Maar aan de andere kant, ik denk dat als het voorstel van de PVV eigenlijk is van, laten we goed in beeld brengen wat dit betekent voor Utrecht, dan kan ik me ook zomaar voorstellen dat de gedeputeerde zegt van, we wachten het onderzoek af van Flevoland en we kijken dan in een soort toelichting erbij van, en wat betekent dit voor Utrecht, als het al iets betekent? Dat was een suggestie. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Nog andere fracties het woord? Mevrouw Rikkoert.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt, voorzitter, ook in aansluiting met wat er zojuist al werd gezegd van, bisfenol A zit eigenlijk overal in. Ik vroeg me eigenlijk af, waarom wordt er dan niet gevraagd naar een bisfenol-breed onderzoek in onze hele provincie?

De voorzitter: Hartelijk dank. Nog ander… Mevrouw Hoek.

Xxxxxxx Xxxx: Dank u, voorzitter. Mijn vraag aan de gedepu…De vraag van 50PLUS aan de gedeputeerde is, wat moet er gewoon …

De voorzitter: Mevrouw Xxxx, er is geen vraag mogelijk aan de gedeputeerde. Het is uw reactie op de motie en de indiener krijgt zo meteen nog de gelegenheid om te reageren. We doen niet meerdere rondjes met vragen en antwoorden aan de gedeputeerde.

Mevrouw Xxxx: Daar mag helemaal geen reactie op gegeven worden, op de gedeputeerde? De voorzitter: Die heeft al gereageerd en dat is het.

Mevrouw Xxxx: Maar je mag er toch wel wat van vinden?

De voorzitter: U mag er wel wat van vinden, maar u wilde een vraag … Mevrouw Xxxx: Xxx zeg ik wel …

De voorzitter: Ik dacht, ik doe even aan verwachtingsmanagement.

Mevrouw Xxxx: Ik wil graag weten wat de gedepu… Wanneer is het genoeg bij de gedeputeerde om te stoppen met de idioterie, om van alles maar gewoon te realiseren, terwijl er heel veel schade op allerlei niveaus toegebracht wordt? Vooral ook inwoners.

De voorzitter: Het is ook misschien wel meer een statement. Heeft iedereen die het woord wilde hebben, dat gekregen? Behalve de xxxx Xxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij zitten misschien iets te rechts voor uw beeld. Wij willen toch een korte reactie erop. Ik zag een aantal van onze collega's die vroegen zich af, waarom dan bisfenol A en met windturbines? Dat komt omdat windturbine bladen die hebben een … Door het vele gebruik ontstaat erosie en dan ontstaat verlies van fijnstof. In het fijnstof zit onder andere bisfenol A. Wij vinden het inderdaad ook belang… Gezondheid belangrijker. We snappen dan ook het onderzoek in de andere provincies. Alleen we willen er wel bij melden dat als er onderzoek wordt gedaan dat wij het inderdaad zonde vinden om van onze financiële middelen om dat … Om dan dat uit te gaan geven aan een onderzoek hier in de provincie Utrecht. Wat ons betreft, als een onderzoek wordt gedaan naar bisfenol A voor het verlies van windturbines, dan maakt het niet uit waar de windturbine staat, of dat nou in Utrecht is of in Flevoland. Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw reactie. Xxx krijgt … Is er nog iemand … Mevrouw Xxx Xxxxx. Die zit voor mij net weer een beetje achter het … De VVD, gaat uw gang.

Mevrouw Xxx Xxxxx: Dank voor de … Voor het woord, voorzitter. De VVD vindt een veilige leefomgeving zeer belangrijk. We vinden dit onderzoek echter lastig. Want wanneer weet je, net als de heer Virginia aangaf, hoe

… Wanneer weet je nou of het daadwerkelijk van windturbines komt of niet? En wat kun je er vervolgens aan doen of niet? Dus wij houden wel de ontwikkelingen in Flevoland in de gaten, maar zullen deze motie niet steunen.

De voorzitter: Hartelijk dank. Mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Heel kort. Volgens … Dank u wel, voorzitter, voor het woord. Volgens mij hebben wij net een toezegging van de gedeputeerde gehoord met betrekking tot het in de gaten houden van het onderzoek van Flevoland. Dus volgens mij … Je kunt er iets mee doen, maar …

De voorzitter: Dank u wel. De heer De Jong, Volt.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel, voorzitter. Wij begrijpen een beetje dat dit misschien niet per se gaat om bisfenol A, maar het gaat om vervuiling van oppervlaktewater en bodem. Als we dat nou centraal stellen, hebben we eigenlijk een vraag aan de indieners, omdat in het verleden voorstellen die waren gericht op vervuiling van water en bodem niet zijn gesteund door deze indienende partijen. Dat leidt tot een conclusie van onze kant dat het echt gaat over de windmolen, en elke andere vorm van vervuiling steunt u niet. Die reactie zie ik graag tegemoet.

De voorzitter: Hartelijk dank. Ik kijk nog even rond of ik nu iedereen de gelegenheid heb gegeven. Xxx krijgt mevrouw Xxx xxx Xxxxx het slotwoord.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik vind die vergelijking van landbouwplastics bij boerderijen eigenlijk best wel onzinnig. Er staan namelijk genoeg windturbines niet in de buurt bij boerderijen waar dus makkelijk getest kan worden. Dus dan kun je ook heel makkelijk zien of dat inderdaad van die windturbines komt of dat dat dan dus bij een boerderij dus zou komen van de microplastics die daar gebruikt zouden worden. Zou je wellicht ook een onderzoek naar kunnen doen, heer Virginia, via de voorzitter, bij een boerderij en dan weer bij losse windmolens die daar niet in de buurt staan, om te kijken of die microplastics of bisfenol A dezelfde hoeveelheid bevat. Zou natuurlijk ook kunnen. Dus dat is in onze optiek een beetje een

loos argument. De xxxx Xxxxxxxxx die gaf natuurlijk aan dat dat onderzoek al wordt gedaan. Maar er worden vrij veel onderzoeken gedaan en extra investeren in de gezondheid van de eigen inwoners is wat ons betreft belangrijk. Dus daarom is het in onze optiek niet verkeerd om hier toch aan mee te doen. VVD was leuk. Dat was een soort stemverklaring. Hetzelfde antwoord als de heer Virginia, denk ik. En Volt, waarom hierop wel en bij andere zaken niet? Ik hoor graag welke moties u dan bedoelt. Want ik vind het lastig om te plaatsen daar wij natuurlijk in deze provincie al langere tijd zitten, al een langere tijd ook voor en tegen moties hebben gestemd en ook niet dezelfde fractieleden altijd dus in deze fractie hebben gezeten. Dus daar heb ik niet echt gegrond of een gericht antwoord op.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw inbreng. De motie is ingediend, dus die kan hiermee verder straks meegenomen worden.

15. Actualiteitenmoties Meest kansrijke gebieden voor windenergie

De voorzitter: We gaan nu door naar agendapunt 15. Daar komen drie moties tegelijkertijd aan bod. Ze betreffen allemaal de kansrijke gebieden voor de windenergie. De eerste motie heet Zonder vastgestelde landelijke windturbinebepalingen geen projectbesluit toepassen. Die is ingediend door BBB en 50PLUS. De tweede is Geen extra windturbines voor gemeenten die een RESbod hebben gehaald. Die is ook ingediend door BBB en 50PLUS. De derde is, Wie goed doet goed ontmoet. Die is ingediend door de VVD en 50PLUS. De eerste twee moties kunnen wat mij betreft in één keer ingebracht worden. Wie is daar de woordvoerder over? BBB. mevrouw Xxx xx Xxxxx, gaat uw gang.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Voorzitter, collega-Statenleden, collega- volksvertegenwoordigers in de provincie Utrecht en natuurlijk onze inwoners. Voor u staat hier, had ik bedacht. Maar ik zit hier natuurlijk. Hier zit vandaag een voorzichtig hoopvolle en optimistische BBB’er. Afgelopen vrijdag, 15 maart, was het een jaar geleden dat BBB in alle provincies de grootste partij werd. Tot ieders verbazing zelfs ook hier in de provincie Utrecht. Dat had een reden. De kiezers hadden aangegeven dat zij veranderingen in beleid wilden. Een van die veranderingen waardoor zij voor ons kozen, is het beleid met betrekking tot de energietransitie. Al vanaf dag één hebben wij aangegeven tegen grote windturbines te zijn. Deze stellingname heeft ons de winst in de provincie opgeleverd, maar ook mede de coalitieonderhandelingen hier gekost. Persoonlijk heb ik het met dit laatste toen best even moeilijk gehad en dat was vooral vanwege de verantwoordelijkheid die ik toen voelde, en nog steeds voel overigens, richting de inwoners die zo graag die verandering van beleid willen. Ondertussen moet ik echter toegeven dat wij behoorlijk blij zijn dat wij niet in deze coalitie zitten en dat wij daarom op dit punt geen water bij de wijn hebben hoeven doen. Dat kan in onze ogen namelijk niet als het gaat om gezondheid en welzijn van mensen en hun leefomgeving. Afgelopen vrijdag, 15 maart, was het een jaar geleden dat wij dit huis binnenliepen, het afgelopen jaar was er een met soms best wel grote frustraties, zeker als het aankomt op dit onderwerp. Hoe vaak hebben wij in die korte tijd namelijk niet om een pas op de plaats gevraagd ten aanzien van grote windturbines, dat hier geen ruimte is voor windturbines? Hoe vaak hebben wij hier niet geroepen dat we moeten zorgen voor onze inwoners? Hoe vaak hebben wij hier niet aangegeven dat gezondheid en welzijn van onze inwoners en hun leefomgeving in gevaar komt door plaatsing van grote windturbines? Hoeveel inwoners en belangenverenigingen kwamen hierover inspreken met dezelfde zorgen? Het voelde voor ons als roepen in de woestijn. We werden aangehoord, schouders werden opgehaald en er werd weer overgegaan tot de orde van de dag. Afgelopen vrijdag, 15 maart, een jaar nadat wij een trekker voor de deur parkeerden en binnenliepen in dit huis. Xxxx voorzichtig kon ik zeggen dat ik een heel klein beetje hoopvol en een heel klein beetje optimistisch was. Er lijkt voorzichtig beweging in de goede richting te komen, ook vanuit

verschillende coalitiepartijen in dit huis. Dit was ook maar weer te ervaren tijdens de laatste commissie M&M. De geluiden uit de samenleving worden steeds luider, zelfs raadsleden weten de weg naar dit huis te vinden om hun stem te laten horen en aan te geven dat zij niet op extra windturbines zitten te wachten. Zij roepen om dezelfde reden als wij en als de belangenverenigingen en inwoners die niet zitten te wachten op windturbines. Die roep is toch niet langer te negeren, dacht ik afgelopen vrijdag 15 maart. Toen werd het afgelopen maandag, 18 maart 2024. De dag die begon met het artikel in het AD over de huisartsen die de noodklok luidden over de gezondheidsschade die wordt aangericht door windturbines. De dag die, zoals wel vaker sinds ik in dit huis actief ben begon met een bijna uit elkaar klappende telefoon, berichtje na berichtje, telefoontje na telefoontje, heb je het bericht in het AD gezien? Eindelijk. Eindelijk worden onze geluiden breed opgepakt in de media, want ook op radio en televisie is er uitgebreid aandacht voor. Dankzij de vragen van onze Xxxx Xxxxxxx voor tijdens het vragenuurtje gisteren in de Tweede Kamer werd er ook daarover gesproken. Hij kreeg goed bijval vanuit VVD, NSC, SP en ChristenUnie. VVD vroeg om een pauzeknop en SP wilde zelfs de overlast gevende windturbines stopzetten. De heer Xxx Xxxx van de SP zei, als wij moeten kiezen tussen gezondheid van onze inwoners en het laten draaien van windturbines, dan moeten we kiezen voor de gezondheid van onze inwoners. Xxxx Xxxxxxx Van BBB vroeg onder andere om de provincies per direct te ontheffen van hun RES-verplichtingen, zodat provincies vrij kunnen handelen om de pauzeknop in te drukken. Het afgelopen jaar, toen wij onze oproepen deden voor onder andere het maken van het pas op de plaats, de pauzeknop indrukken dus, waren wij misschien de tijd nog ver vooruit. Maar gezien de ontwikkelingen van de afgelopen periode, zeker deze week, lijkt onze tijd steeds dichterbij te komen. Want, voorzitter, want, voorzitter, ik kan mij namelijk heel erg goed voorstellen dat dit vragenuurtje in de Tweede Kamer nog een interessant staartje gaat krijgen. Alsof wij dit hadden voorzien, hebben wij de volgende actualiteitenmotie ingediend, Zonder vastgestelde landelijke windturbine bepalingen geen projectbesluit toepassen. Het dictum daarvan luidt, Provinciale Staten van Utrecht in vergadering bijeen op woensdag 20 maart 2024, draagt het college op het instrument project besluit niet eerder in te zetten dan wanneer de Rijksoverheid de windturbinebepalingen heeft vastgesteld. Twee, dit te communiceren naar alle gemeenten en andere belanghebbenden. We hadden nog een actualiteitenmotie voorbereid naar aanleiding van de meest kansrijke bieden voor windenergie, Geen extra windturbines voor gemeenten die hun RESbod hebben gehaald. Het dictum daarvan luidt, draagt het college op, bij die gemeenten die naar de afgelo… Afgesproken zes maanden voldoen aan het afgesproken RESbod 1.0 geen projectbesluit toe te passen, dit te communiceren naar alle gemeenten en andere belanghebbenden. Met deze motie hopen wij iets weg te kunnen nemen van het groeiend maatschappelijk en politiek wantrouwen richting het provinciebestuur en onrust weg te nemen bij de gemeenten die aan hun RESbod voldoen. Voorzitter en collega's, ik hoop dat de roependen in de woestijn nu eindelijk gehoord worden door iedereen in dit huis en dat dit zich vertaalt in een meerderheid van steun voor onze moties. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Fijn dat de introductie meteen voor twee moties deed. Xxx is dat duidelijk. Dan vraag ik mevrouw De Man de derde motie in te dienen.

Mevrouw De Man: Dank u wel, voorzitter. In de commissie ging het al even over het braafste jongetje van de klas die netjes op tijd zijn huiswerk af had en de leerkracht die nog wat extra huiswerk oplegde, in plaats van dat de vrijheid werd gegeven om even lekker buiten te voetballen. Een wat luchtige vergelijking waarmee we proberen de gevoeligheid en het gevoel van oneerlijkheid uit te beelden in deze vreselijk lastige discussie, zeker ook voor de VVD. Xxxxxx was, in tegenstelling tot de heer Virginia, wat ik later begreep, niet het beste meisje van de klas, maar ik had wel een enorm verantwoordelijkheidsgevoel, zeker als ik in een groepje moest samenwerken. Dan dacht ik altijd, ik moet toch wel mijn bijdrage ook leveren. Dat verwachtte ik

eigenlijk ook van de andere kinderen in mijn groepje. De frustratie was dan dus ook wel groot als anderen een

beetje zaten te kletsen of een boek zaten te lezen. Dit verraad wel meteen mijn leeftijd, geloof ik, maar oké. Deze ergernis over groepsgenoten herken ik ook wel in de mensen die hier kwamen inspreken. Dat was drie weken geleden. In deze Statenzaal hoorden we van, ik heb heel goed mijn best gedaan en nu dreig ik toch extra taken te krijgen. De urgentie van de discussie is dus ook nu. Want wij hebben aan de ene kant een groep gemeenten die heel erg hun best doet en die probeert dit bod echt wel gestand te doen en aan de andere kant een groep die denkt, het zal mijn tijd wel duren. Dus deze oproep is ook echt wel een signaal naar iedereen. Kom op, pak je verantwoordelijkheid en ga ervoor. Het huiswerk dus netjes afmaken en toch nog een extra opdracht krijgen ontmoedigt en draagt niet bij aan het onderlinge vertrouwen tussen gemeenten en provincie, terwijl we elkaar zo ontzettend hard nodig hebben bij deze opgave, een herhaling van mijn bijdrage in de commissie. Om die reden een actualiteitenmotie met het verzoek van 50PLUS, het CDA en van de VVD om juist die gemeenten die als eerste hun beste beentje voorzetten als laatste te benaderen, als we onverhoopt dan toch met zijn allen een projectbesluit voor de plaatsing van windturbines moeten nemen. Ja, dat kan dus ook alleen als je met zonne-energie jouw aandeel in het RES hebt gehaald. Want wie ijverig zijn sommetjes heeft … Af heeft, mag daarna best eventjes buiten spelen. Wie goed doet, goed ontmoet. Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Dank voor het inbrengen van de moties. Daarbij, de drie motie worden nu … Wordt op gereageerd door de heer Xxx Xxxxx, gedeputeerde Xxx Xxxxx.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter. Ik zal beginnen met die over de windturbinenormen. Daarbij is … Er wordt … De motie spreekt ook van een aantal juridische risico's. Die zijn er in die zin niet, omdat een bevoegd gezag ook bevoegd is gewoon zelf normen te stellen. Er zijn ook veel gemeentes, provincies die dat op dit moment doen. Dat kan … Dat vraagt natuurlijk wel een zorgvuldige onderbouwing van die normen. Dus het kan niet dat een bevoegd gezag daar zomaar wat in winkelt, maar er moet gewoon een heel zorgvuldige onderbouwing die dat ook laat zien dat dat de gezondheid van omwonenden op een goede manier beschermd is. Dus deze motie moet ik ontraden, want die vraagt in feite op de handen te zitten als het gaat om projectbesluiten tot de landelijke normen zijn vastgesteld. We weten niet wanneer dat zal zijn. Zodra ze zijn vastgesteld, uiteraard gaan we die hanteren. Maar mocht dat nog heel lang duren, dan is het natuurlijk … Dan is het niet nodig om daarop te wachten, omdat je ook gewoon zelf goed onderbouwd normen kan vaststellen en ook veel gemeentes dat, en ook provincies, dat al doen en daarmee natuurlijk ook de doelstelling om de RES-doelen te halen in 2030 daarmee uit de tijd gaan lopen. Dus dat is de reden dat ik de motie moet ontraden. Uiteraard, mochten de landelijke normen er nog niet zijn, vraagt het wel een zeer zorgvuldige onderbouwing. Dat is ook de reden waarom wij ook in het planMER landelijke normen wel ook bekeken hebben en ook de plannen en de mogelijke locaties daaraan getoetst hebben en de conclusie ook getrokken dat alle meest kansrijke gebieden ook aan die ontwerp landelijke normen kunnen voldoen. Xxxxxx, voorzitter. Dan kom ik bij de andere twee moties. Die gaan eigenlijk over, mocht het zover komen in dit najaar dat de provincie een projectbesluit gaat doen, in welke pro… Gemeentes of op welke locaties komen daar dan voor in aanmerking? Wat mij betreft, is … Wat ons betreft, is dat wel een discussie die echt thuishoort bij het tweede startgesprek. Dat is dit najaar. Want dan wordt duidelijk of regio's, gemeentes gezamenlijk voldoende concrete plannen hebben en of het dus überhaupt nodig is dat besluit in te zetten en dan ook dan de afweging te maken op basis van een veelheid aan factoren, ook … Kijkend ook naar de aanbeveling bijvoorbeeld vanuit het burgerforum van minimale gezondheidsschade voor omwonenden, beschermen van natuur, clustering, ook vanuit aantal belangrijke aanbevelingen, om dan de balans op te gaan maken en, mocht het nodig zijn, dan ook de meest geschikte locaties daarvoor te selecteren. Om daar nu op vooruit te lopen met … Middels deze moties, lijkt ons onverstandig, omdat dat ook dat gesprek in de regio’s en … Ook doorkruist. De oproep is nadrukkelijk gericht natuurlijk aan alle gemeentes in alle regio's om

plannen voor zon en voor wind concreet te maken, voor zon en voor wind. En waarbij … Daarbij ook nadrukkelijk te kijken en de meest kansrijke gebieden, omdat die het meest kansrijk zijn voor wind, de

zon-/windverhouding natuurlijk nog steeds ook wel een aandachtspunt is en een verbetering daarvan zeer gewenst is. Dus dat is de reden dat we deze moties op dit moment niet verstandig vinden omdat dat toch nu die discussie over provinciale inzet projectbesluit eigenlijk naar voren halen waar die wat ons betreft echt thuishoort dit najaar. Dat gezegd hebbende, misschien even kort de duiding van de moties verder. Daar wil ik twee dingen over zeggen. Eén is, er wordt gesproken over gemeent… Er wordt over RES-doelen en gemeentelijke doelen … Dat husselt een beetje door elkaar. Wat natuurlijk echt … De doelen zoals ze zijn vastgesteld, zijn de RES-doelen, dat zijn regionale doelen. Hoe dat is opgebouwd, verschilt per regio. Ook welke afspraken daarover zijn gemaakt, verschilt per regio. De motie van BBB is daar vrij … Is er wat strakker in dan de motie van onder andere VVD. Dus onverlet wat ons advies is, houd deze moties aan tot het najaar, tot het startgesprek twee. Dat is ons advies voor beide moties. Mocht u zeggen, ik wil hier toch een signaal over geven, wat wij niet adviseren, dan is de motie van de VVD wat ons betreft passender dan de motie van BBB en andere. Om … Laat ik het daarbij houden.

De voorzitter: Hartelijk dank voor uw beantwoording. Welke fractie zou het woord willen voeren? Ik ga dan toch het hele rondje even langs voor de zekerheid. BBB, Mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Voorzitter, ik heb het net weer uitgebreid over de gezondheid van mensen gehad en ik heb toch nog een vervolgvraag naar aanleiding daarvan. Gisteren in de Tweede Kamer heeft de heer Xxx Xxxx van de SP gezegd, als wij moeten kiezen tussen gezondheid van onze inwoners en het laten draaien van windturbines, dan moeten we kiezen voor de gezondheid van onze inwoners. Ik wil die vraag ook aan de gedeputeerde stellen. Waar kiest de gedeputeerde voor? Want ik hoor één keer het woordje gezondheid, geloof ik. Verder gaat het alleen maar over het halen van doelen die op papier staan.

De voorzitter: We hebben afgesproken met elkaar dat we dat niet zouden doen. Dan krijgen we steeds vraag, antwoord, vraag, antwoord. Het is een klein debat, dus het is één termijn. Het gaat … U heeft de motie ingebracht. Er is een reactie geweest.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Xxx was dit, hoe noem je dat ook alweer … De voorzitter: Uw reactie.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Mijn reflectie.

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxx, GroenLinks.

Mevrouw Master: Dank u wel. Volgens mij, wat de motie die de BBB hier voorstelt, is het wachten op de landelijke normen. Dat is simpelweg het vragen om vertraging. We kunnen zelf de normen opstellen, we kunnen ervoor kiezen om de energietransitie vorm te geven. Ik zou zeggen, voorwaarts. Op haar bezwaren rondom gezondheid, zou ik willen zeggen, de echte gezondheid waarbij onze inwoners mee gediend zijn, is het stoppen met het uitstoot … De uitstoot van fossiele brandstoffen, dus stop met die te frustreren. Dan hebben de VVD en de BBB beiden een motie over de RES-doelen en of de gemeente die zich nu inspannen achter in de rij moeten komen te staan zo meteen om aangewezen te worden voor een projectbesluit. Ik zou aan hen willen vragen, wie heeft er nu de bal? Volgens mij hebben we gezegd tegen de gemeente, u heeft een RES-doel om te realiseren en u krijgt zes maanden de tijd, nu wij deze voorkeursactie in kaart hebben gebracht, om daarover met elkaar het gesprek aan te gaan. U heeft zes maanden de tijd om met elkaar te

bepalen hoe u invulling gaat geven aan uw gezamenlijke RES-doel. De VVD en de BBB willen bepaalde gemeenten nu achter in de rij zetten, maar het is juist zo belangrijk dat de gemeenten nu onderling het gesprek kunnen gaan voeren, zonder dat wij ons mengen in hun spel. De bal ligt nu bij de gemeenten en niet bij ons. We moeten ons wel voorbereiden op als de bal eenmaal wel bij ons komt te liggen. De gedeputeerde heeft ook al toegezegd dat de voorbereiding daarvoor, dat we daar een notitie voor krijgen. GroenLinks wil dan graag met die notitie een gehele afweging maken. Niet nu al zeggen, deze gemeenten staan achteraan in de rij, omdat er een aantal hier zijn komen inspreken. Maar kijken naar ook natuurinclusiviteit, zoals weidevogels, zoals andere flora en fauna, kijken naar of er coöperaties mogelijk op die plek mee kunnen doen, naar recreatie, archeologie, er waren enorm veel redenen en overwegingen genoemd bij al deze verschillende locaties die nu niet aan bod komen, die we wel moeten afwegen als we een provinciale afweging maken. We maken nu echter niet een provinciale afweging, want de bal ligt nog bij de gemeenten. Xxxxxx wilt u niet wachten en maken we zo meteen gezamenlijk een rekensom hoe we tot die doelen komen, waarin we alles meenemen? Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Is er bij de VVD nog iemand die wil inbrengen? Mevrouw De Man. De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, interruptie.

De voorzitter: Waar?

De xxxx Xxxxxxx: Vermaat.

De voorzitter: Het is toch el… Ik doe het er echt niet om.

De xxxx Xxxxxxx: Voor de derde keer, voorzitter. Richting xxxxxxx Xxxxxx zou ik u toch willen vragen, u geeft aan in uw bijdrage van, de bal ligt bij de gemeenten. Maar eigenlijk hebben we de bal al naar de provincie getrokken door een eerder besluit. Hoe kijk je dan tegen reacties van de brieven die van gemeentes zijn gekomen die al goed op weg zijn en het doel gewoon gaan halen, die tegen de provincie hebben gezegd, kijk even niet naar ons? Hoe kijkt u daar dan tegenaan?

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxx: Gemeenten hebben al … Dank u wel. Gemeenten hebben al heel lang de tijd gekregen om sam… Gezamenlijk hun doelen te gaan halen. Het is ze nog niet gelukt tot nu toe. Daarom is het belangrijk dat we op een gegeven moment provinciaal gaan kijken, hoe gaan we ervoor zorgen dat we die doelen toch halen als het onderling niet lukt? Sorry, ik ben de precieze vraag kwijt. Mag ik hem toch nog heel veel vragen om zijn vraag te herhalen? De xxxx Xxxxxxx vragen.

De voorzitter: Zeker.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, ter verduidelijking. De gemeente die al aan hun bod voldoen, dus bijvoorbeeld, ik ken er eentje van dichtbij, want de gemeente Vijfheerenlanden heeft een brief gestuurd en daar … Die hebben duidelijk het signaal gegeven richting ons ook als Staten en de gedeputeerde van, wij voldoen aan ons bod, laat ons met rust. Terwijl ik eigenlijk u in uw betoog juist een andere richting hoor.

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxx, de vr…

Xxxxxxx Xxxxxx: Dank u wel. Mijn betoog is om die overweging zo meteen provinciaal te maken en niet nu al erop vooruit te lopen en bepaalde gemeentes achter in de rij te zetten. Maar echt te zeggen aan de gemeente, u mag nu zelf deze besluiten gaan maken, als u daar niet aan toekomst, zullen wij een provinciaal besluit maken en daar zullen wij meerdere kwesties in meewegen en niet enkel deze ene kwestie die nu naar voren wordt gebracht.

De voorzitter: Bij de VVD, mevrouw Xx Xxx.

Mevrouw De Man: Dank u wel, voorzitter. Als een reactie op de beantwoording van de gedeputeerde. Ik hoor het woord spel vallen, ik hoor het woord rekensom vallen en het doorkruisen van een proces. Allemaal woorden die helemaal niets te maken hebben met het effect en de impact van een windturbine bij iemand in de achtertuin in onze gemeente. Het gaat niet om de RES-regio. Het gaat om de gemeentelijke locaties, het gaat om locaties bij mensen in de achtertuin. Die inlevendheid over de impact van onze besluitvorming in deze zaal die mis ik toch wel een beetje in dit debat. Het gaat ook over nu. Het gaat over aansporing voor degenen voor die locaties en die gemeenten die misschien denken, ik wacht nog even. Het gaat over geruststelling. Het gaat over zeggen, we hebben afspraken met elkaar gemaakt, als je voldoet aan het opwekken van terawattuur, want daar komt ook iedere keer weer de windturbine en de zontegenstelling hier om de hoek kijken, het gaat om het opwekken van energie voor ons allemaal, zodat de energietransitie betaalbaar blijft. Het gaat dus ook over de geruststelling in de verhouding die we met de gemeente hebben. Daarom is het op dit moment actueel. Om die vraag naar voren te schuiven, haal je die geruststelling en die aanmoediging, die u ook heel graag wil, dan verwijs ik even naar de bijdrage van xxxxxxx Xxxxxx, die haalt u dan ook van tafel. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel. Mevrouw Veen van D66.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. Allereerst wil ik vertellen dat ik ontzettend blij ben met de motie … Of de, ja, de motie van de BBB over de projectbesluiten. Want waar de BBB eerder faliekant tegen projectbesluiten was, zetten ze nu de deur op een kier. Ik ben niet anders dan verheugd om dat te horen natuurlijk.

De voorzitter: U heeft een interruptie van mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Sorry, moet ik toch even op reageren. Wij blijven daar niet voor. Maar je moet soms roeien met de riemen die je hebt, dus …

De voorzitter: Een goede verduidelijking. Mevrouw Xxxx vervolgt.

Mevrouw Veen: Helder. Dan de andere twee moties. Ik merk dat ik me wel een beetje met een dilemma gepresenteerd voel. Want ik voel eigenlijk wel mee met wat de BBB en de VVD hier aankaarten. Het gaat erover dat we een provinciaal doel hebben dat we met elkaar moeten halen en de gemeenten die daarin hun aandeel hebben bijgedragen. Wij durven niet als provincie blijkbaar voor hen te gaan staan en te zeggen, goed gedaan. Nee, we willen juist de ruimte overhouden om daar nog wat extra huiswerk, zoals de VVD zo mooi metaforisch omschrijft, bij op te leggen. Ik merk dat ik heel erg zoekende ben naar waar het collegiaal precies bang voor is om te zeggen, als u uw RES-doel heeft gehaald, al dan niet met wind en zon of alleen zon, dat … Die discussie zou ik dan nog even willen parkeren. Maar als u uw RES-doel heeft gehaald, dan staat onderaan in de rij. Daarmee staat u niet … Dan zeggen we niet, u staat niet meer in de rij. Want als u vervolgens … Als we de RES-doelen in totaal niet halen, dan zullen we ook naar mensen onderaan in de …

Gemeenten onderaan in de rij moeten gaan kijken. We zeggen nergens volgens mij, en zeker niet in de motie van de VVD, staat nergens dat we mensen van de wachtrij afhalen. Dus ik merk dat ik een beetje zoekende ben naar waar het college nu precies bezwaar tegen heeft en waarom dit pas in het najaar besloten zou moeten worden, terwijl het eigenlijk zeggen van, we zijn heel erg blij met jullie bijdragen en jullie input voor onze energietransitiedoelen, dank je wel en we gaan eerst kijken of we het ergens anders ook kunnen oplossen. Ik zie daar niet zozeer de vertragende factor in, ik zie ook niet wat daar probleem in zou zijn, anders dan dat je vertrouwen opbouwt bij gemeenten en dat je ze ook nog een beetje aanmoedigt om hun doel op zichzelf te halen. Dus ik merk dat ik heel erg zoekende ben naar waar het college nu precies … Waarom het college dit per se vooruit wil schuiven naar het najaar, terwijl we volgens mij ook nu kunnen zeggen, dit kan ook op een ander moment. Of dit kan ook … We kunnen ook nu aangeven dat het voldoende is op deze manier.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng, mevrouw Xxxx. De heer Xxxxxxxxxxx, CDA, inbreng? Geen inbreng. Partij van … Wel. U schudt nee.

De heer Westerlaken: Ik wees daarnaartoe.

De voorzitter: U wijst naar Xxxxxxx Xxxxxxxx. U staat bij mij op het lijstje, dus … Xxxxxxx Xxxxxxxx, gaat uw gang.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Dank u wel. Een korte bijdrage, ook omwille van de tijd. Ik denk dat mevrouw Xx Man en mevrouw Xxxx het heel goed hebben gezegd. Dank inderdaad om nog … Voor de verheldering ook van mevrouw Xxxx. Daar sluit ik me bij aan als mede-indiener.

De voorzitter: Hartelijk dank. Even kijken. Partij van de Arbeid, mevrouw Xxxxx.

Mevrouw Xxxxx: Voorzitter, ik wilde me eigenlijk volledig aansluiten bij GroenLinks, bij xxxxxxx Xxxxxx. Maar ik heb inderdaad wel een verduidelijkende vraag, want er wordt de hele tijd gedaan over … A4an de indieners van eigenlijk alle moties en het gaat de hele tijd over de boden van de gemeente. Maar het gaat volgens mij nadrukkelijk om de RES-boden. In die RES moet het gemeenschappelijk worden opgelost dat er genoeg groene energie wordt opgewekt. Om het dus even iets te verscherpen van hoe xxxxxxx Xxxxxx het net vroeg van, waarom dienen jullie dat nu al niet in en niet straks als de bal inderdaad daadwerkelijk bij de provincie ligt, over een halfjaar of in het najaar? De vraag van, waarom willen we met deze moties dus interveniëren als provincie bij een proces van die regionale afspraken die er nu worden gemaakt.

De voorzitter: De vraag is duidelijk, denk ik. De indieners zullen zo daarop reageren. Xxxxxxx Xxxxxxxx wil interrumperen?

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Graag. Ik … Inderdaad je dient het bod in met je RES-regio als gemeente, maar een projectbesluit komt wel bij de gemeente terecht, en niet bij de RES-regio. Hoe legt u dat dan uit?

Mevrouw Flink: Precies zoals ik net zei van, laten we het er dan over hebben als we het startgesprek voor het projectbesluit gaan doen. Maar dat is nu nadrukkelijk nog niet aan de orde. Nu is nog dat spel, of spel, nu is nog die gezamenlijke afweging van de gemeente. Dus het is wat mij betreft echt te vroeg om nu te gaan zeggen van, projectbesluit komt misschien dit najaar, als het niet lukt, en dan willen we al die afweging maken. Nee, laten we dat dan doen als inderdaad dat projectbesluit voorligt.

De voorzitter: Klein en kort.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-xxx xxx Xxxx: Ik ben wel toch ook wel een beetje van goed gedrag belonen, althans … De voorzitter: Maar deze argumenten hebben we al gehoord. Dat is dan geen nieuw argument.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-van der Hoek: Dat moeten de gemeenten dan onderling misschien binnen de regio … Sorry, voorzitter, ik ging voor mijn beurt.

De voorzitter: Volgens mij is het duidelijk dat u daar net iets anders in staat. Het wordt dan een herhaling. Dus er is nog een interruptie van mevrouw Xxxx.

Mevrouw Veen: Voorzitter, dank u wel. Ik ben even benieuwd naar waar de PvdA precies bezwaar maakt tegen het van aan de voorkant aangeven dat goed gedrag beloond wordt.

Mevrouw Xxxxx: Ik ben niet zozeer tegen het aan de voorkant aangeven dat goed gedrag beloond wordt, maar de manier waarop we het nu aangeven, lijkt het me dat we binnen een proces van gemeenten onderling gaan interveniëren en dat we zeggen van, jij doet het goed, jij doet het niet goed. Xx dan maar nog weer opnieuw met elkaar in gesprek. Terwijl, als we dat doen, ik ben niet per een tegenstander van goed gedrag belonen, maar dan wil ik het heel graag doen als we het startgesprek voor een eventueel projectbesluit doen. Maar dat is nu nog niet aan de orde, dus daarom wil ik mijn handen daar ook niet aan branden.

De voorzitter: Mevrouw Xxxx, tot slot, kort en bondig.

Mevrouw Veen: Tot slot. Want daarmee ontzeg je gemeenten ook de kans om nu al te zeggen, we gaan een stapje bij … Een beetje een stapje bij extra zetten om die boden of om ons doel te halen. Niet bod halen, ik zie mensen heel erg boos kijken als ik het woord bod in de mond neem. Als we die doelen halen. En dan met het aangeven van, dat goed gedrag wordt beloond, geef je in feite ook een extra incentive om voor dat eigen doel nog een stapje extra te zetten. Dus ik merk dat ik die zorg toch anders inschat.

De voorzitter: U bent het niet helemaal met elkaar eens. Maar misschien kunt u dat tijdens de schorsing nog even met elkaar over van gedachten wisselen. Wilt u ook nog interrumperen op mevrouw Xxxxx? Een reactie, dat gaan we niet doen. We gaan even het rondje afmaken. U heeft het al gereageerd en heeft ook al inbreng gehad. Even kijken, is er nog … Zijn … Welke fracties hebben nog inbreng. Mevrouw Rikkoert van de ChristenUnie.

Mevrouw Rikkoert: Bedankt. Ik dacht dat u het rijtje afging, dus dat Partij voor de Dieren nog voor ons was, maar …

De voorzitter: Ik dacht, ik kijk gewoon even wie er nog wil inbrengen. Maar de heer Xxxxxxxxx wilde … Xxx, als u zo charmant bent om de heer Xxxxxxxxx voor te laten gaan, dan doen we dat. Gaat uw gang.

De heer Travaille: Dat wordt zeker gewaardeerd. Ik denk dat wij ons makkelijk aan kunnen sluiten bij de inbreng van GroenLinks en de aanvulling van de Partij van de Arbeid. Althans, dat is een plantechnisch en procedureel kloppend verhaal. Tegelijkertijd voel ik ook wel een klein beetje mee met het gedachtegoed dat daarachter zit als je … Iets van die braafste jongetjes van de klas die moet je ook een beetje belonen. Maar er zitten wel heel veel kanten aan dit verhaal, omdat je ook een strategische doelstelling hebt, namelijk dat er zoveel mogelijk aanbod komt van in dit geval vooral wind. Zo'n genuanceerd verhaal vent u niet van ons

gewend. Tegelijkertijd een vraag die steeds weer opdoemt en waar ik wel heel graag een keer een antwoord op zou willen hebben, dat gaat over de gezondheidseffecten. Dus je hebt de gezondheidseffecten die heel vaak worden ingebracht rond windenergie. Tegelijkertijd, ik herinner mij, vier jaar geleden zat ik in een commissie rond de luchtkwaliteit en dat scheelde een x-aantal jaren levenskwaliteit door luchtvervuiling. Die komt voor een deel ook van de fossiele industrie. Dus ik zou weleens een keer graag dat kunnen willen wegen op de een of andere manier, op welke manier hangen die eigenlijk met elkaar samen? Tegelijkertijd, ik denk dat de aanpak die GroenLinks en Partij van de Arbeid aanvulden de juiste koers is.

De voorzitter: Dank voor uw inbreng. Mevrouw Rikkoert dan, ChristenUnie.

Mevrouw Rikkoert: Ik hou me in. Even in reactie op de motie van de VVD. Wat ons betreft, is volgens mij de inzet van de provincie om wind en zon meer in balans te brengen. Het is aan de regio's om gezamenlijk de doelstellingen van de RES te halen. Dat is nu echt aan hen. Nu kan het zijn dat sommige gemeenten op hun handen gaan zitten en denken, het zal mijn tijd wel duren. Die indruk heb ik inmiddels ook wel. Maar in het geval de doelstellingen niet gehaald worden, dan gaat dus de provincie aanwijzen. Ik heb de oproep gedaan bij de lokale fracties, doe je best in je regio. Want ik heb helemaal geen zin om dat gesprek hier te moeten voeren. Het zou mooi zijn als overigens iedereen dat zou kunnen doen. Maar dan is mijn vraag aan de VVD, bent u het met mij eens om eerst bij gemeenten aan te kloppen die hun huiswerk, dus ook qua balans en zon en wind, niet willen maken? Bent u het daarmee eens.

De voorzitter: Hartelijk dank. Ik ga dan toch de fracties nu maar even verder nog af. UtrechtNu!, xxxxxxxx Xxxxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. We vinden het een nobele motie. Het is inderdaad wel zo dat, wat VVD ook al zei, is dat de windturbines worden gebouwd in de gemeente en je dient inderdaad als RES-regio, waaronder gemeentes ook, dien je een bod in. Maar wij zijn als provincie een gelijkwaardige partner. Hoe mooi zou het zijn als je dan de gemeente die gewoon alles goed gedaan heeft, dat je die een steuntje in de rug heeft met te bespreken van andere gemeenten om het bod te halen? Dus daarom willen wij deze motie wel steunen. Daarnaast vonden wij het wel een vreemde motie dat die uit de koker kwam van de VVD en zo te zien nu ook van het CDA, aangezien het provinciaal inpassingsplan in het eigen beleid staat en in het coalitieakkoord staat. Wij vroegen ons dan eigenlijk af, is de VVD tot een ander inzicht gekomen met het gebruik van een provinciaal inpassingsplan? Dank u wel.

De voorzitter: Hartelijk dank. Fractie van Volt, de heer Xx Xxxx.

De heer Xxxx: Zeker. Ik dacht even de VVD de gelegenheid te geven om te reageren, maar dat doen we niet. Dan onze inbreng. Voorzitter, collega's, deze discussie doet mij een beetje denken aan een film die ik heb gezien, en die hebben anderen vast ook gezien, de film van Xxxx XxXxx met Xxxxxxxx XxXxxxxx, Don’t Look Up. Ik heb het gevoel dat we … Een meteoor op ons afkomt, klimaatverandering. Dit soort discussies blijven voeren, vind ik bijzonder. Zeker als ik collega’s hier hoor over een pauzeknop. Dan heb ik echt het gevoel, er komt een meteoor op ons af en iemand zegt, even niet omhoogkijken, druk even op de pauzeknop. Maar die meteoor die blijft bewegen, en zo ook dus klimaatverandering. Dus ik vraag me echt af als ik dit allemaal zo hoor van de indieners, maakt u zich dan geen enkele zorgen over het klimaat met al die warmterecords, met al die klimaatschade? Ikzelf kom voor mijn werk heel veel in laag- en middeninkomenlanden. Die hebben zoveel te kampen van klimaatschade. Dan drukken wij hier de pauzeknop in. Ik kan daar zo moeilijk bij. Dan een triomf opsteken dat het in de Kamer als zodanig wordt besproken, dat is toch een fataal scenario? Niet vooruitschuiven, maar aanpakken en keuzes durven maken. Dan de motie van de VVD over je best hebben

gedaan, heb ik toch echt heel veel moeite mee. Want als het niet beantwoordt aan de benodigde mix wind/zon, dan wordt niet … Xxx wordt het niet, wie goed doet, goed ontmoet, maar dan wordt het, wie het eerst het lager hangend fruit plukt, hoeft niet te klimmen. Hoe eerlijk en hoe billijk is dat nou, ten opzichte van andere gemeentes. Want het is toch geen competitie? We moeten het toch met zijn allen doen? Als je het goed gedaan hebt, dat is hartstikke goed. Maar dat is toch ook logisch, gezien de ernst van de situatie, dat je voort hebt gemaakt en dat je je aanbiedt daarna aan de voorhoede, wat kan ik nog meer doen? In plaats van dat we je achter in de rij laten aanschuiven. Wat is dat voor geks? De rol van de provincie in deze kwestie is gewoon van groot belang. We moeten samenwerken provincie-breed.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xx Xxxx, ik … De heer De Jong: Ik maak één zin af. De voorzitter: Eén zin.

De heer Xx Xxxx: Daar moeten wij wel lastige keuzes maken. Dat is al lastig genoeg. Dit soort moties dragen daar niet aan bij. Dit is een ontzettend grote afbreuk daarvan.

De voorzitter: Interruptie van mevrouw Xxxx, zag ik. Was er nog een vinger? De xxxx Xxxxxxxxx. Wie was eerst? Mevrouw Veen: Ik wees op de xxxx Xxxxxxxxx. Ik heb geen interruptie.

De voorzitter: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx, gaat uw gang.

De xxxx Xxxxxxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik hoor de heer Xx Xxxx nu wel zeggen over het aantal gemeenten, dat het niet zo mag zijn dat we ze niet zo moeten helpen. Maar dat is zijn eigen persoonlijke mening. Dat mag. Maar er kunnen natuurlijk ook gewoon gemeenten zijn die zeggen van, wij willen het … Ons bod halen met alleen zonne-energie. Dat zijn allemaal democratisch gekozen gemeenteraden, dus wat dat betreft, laten we het dan ook gewoon democratisch aan die gemeenteraden laten. Als zij een goed bod hebben ingeleverd, dan hoeven ze volgens dit amende… Deze motie ook niet meer extra te doen, als zij dat ook niet willen. Dat recht hebben ze ook.

De voorzitter: Dat is een toelichting op de motie die eigenlijk al gegeven was. De xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Ik hoor mijnheer De Jong zeggen van, als het gaat over gemeentes die hun best doen, want dat wil ik wel zeggen, die zich aan hun opdracht houden, eigenlijk worden weggezet als iemand die het niet goed doet. Terwijl ik denk van, die gemeenten houden zich aan hun bod en dat is even mijn punt dat erbij komt, de provincie is een gelijkwaardige partner in dit geheel en dan is die provincie die zegt van, wacht even, u hebt zich aan de afspraken gehouden maar wij kunnen ook nog meer van u vragen of meer besluiten. Hoe vindt u dat in de relatie gemeente, Provinciale Staten in hun geloofwaardigheid en betrouwbaarheid?

De voorzitter: Xxxxxxxx Xx Xxxx.

De heer Xx Xxxx: Dank u wel. Dat is een brugje naar wat ik als laatste wilde zeggen, denk ik, en antwoord op de interruptie van de xxxx Xxxxxxx. Want, nogmaals, ik vind het ontzettend goed en ontzettend belangrijk dat gemeenten zich inzetten. De gemeenten die dat goed doen, moeten op een podium worden gezet als voorbeeld, als helden. Maar dan niet achter in de rij aansluiten wat mij betreft. Xxx gaat het om die

samenwerking. Ik heb gewoon heel veel vertrouwen dat het college voortvarend maar ook billijk en evenredig de keuzes zal gaan maken. Dus die motie en die oproep in die motie is wat mij betreft helemaal niet nodig, omdat ik vertrouwen heb dat het college daarnaar gaat kijken. Natuurlijk als er andere opties zijn, is dit iets wat je meeweegt. Dat zei GroenLinks net ook heel goed. Het zal worden meegewogen. Maar laten we wegblijven van het frame dat het een opdracht of huiswerk is van school met voetballen daarna. Het is met zijn allen de verantwoordelijkheid oppakken om klimaatverandering en klimaatschade tegen te gaan met duurzame energiewinning. Daar hebben we iedereen hartstikke hard bij nodig.

De voorzitter: Hartelijk dank mijnheer Xx Xxxx. SGP, de xxxx Xxxxxxx.

De xxxx Xxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Allereerst, de motie als het gaat over, dan moet ik die even erbij pakken, als het gaat over de landelijke vastgestelde normen. Eigenlijk, het … We dienen mee in, ook gezien het … Vooral het … Ook het argument over de juridische gevolgen. Natuurlijk kan het zijn dat een provincie natuurlijk zegt van, we doen eigen normen. Maar als die natuurlijk afwijken van landelijke normen, dan kan het met bezwaarprocedures natuurlijk heel veel ook mogelijk problemen veroorzaken. Dan is de voorbereiding volgens mij … Kan die altijd dan gewoon doorgaan. Dus dat hoeft op zichzelf niet te vertragen. Maar het besluit dat wordt genomen, dan zeggen wij, dan is een pas op de plaats wel belangrijk. Dan de andere twee moties, laat ik zo zeggen, die van de BBB is scherper. Die zeggen gewoon, de gemeentes die voldoen, die kunnen … Hoeven niks te vrezen, om het zo te zeggen, of niks te verwachten. De andere motie, daar zit toch meer ruimte in. Dan is mijn vraag eigenlijk ook aan de indieners, dus ik hoop eigenlijk dat ze aan het einde van de ronde wel nog even de gelegenheid krijgen om daarop te reageren, is van, welke zekerheid geeft u hiermee de gemeentes die u op het oog hebt, zoals u wel bij overwegende en constaterende benoemt? Want die gevoelens die al door andere fracties zijn benoemd, geven dat ook aan. Ze hebben zich aan de opdracht gehouden, ze zijn daarin betrouwbaar, ook richting ons als provincie. Ze hebben een besluit genomen, dat hebben ze uitgevoerd. Welke zekerheid geeft u hiermee? Voor de SGP staat echt wel vast, en dat hebben we ook in de commissie als het hierover ging gezegd, van, welk betrouwbare overheid zijn wij als provincie richting onze gemeentes? Daar is toch misschien … Het is natuurlijk een korter debat, dus de diepte kan je niet met elkaar hierover ingaan, ook de rol die de provincie natuurlijk zichzelf ook heeft gegeven door eerdere besluitvorming. Dat maakt het ook wel weer lastig. Want in de commissie heeft de gedeputeerde gezegd, de gemeente, hij noemde er zelfs volgens mij ook nog de naam Vijfheerenlanden erbij, die laten we in dit geval links liggen. Want zij, met alle inspanningen, gaan ze hier aan hun bod voldoen. Terwijl, dan krijg je, wat is dan de uitspraak van de gedeputeerde, maar dat is één specifiek geval, met de rest? Dus uiteindelijk, denk ik, moeten wij ook … Xxxxxx wij met de brieven die zijn ook gestuurd vanuit de gedeputeerde richting de gemeente heeft wel de, hoe zeg je dat, de indruk gewekt van, we zijn in dit geval niet veilig ook als we aan ons bod hebben gedaan. Ik denk dat die correctie met de moties die hier worden voorgesteld wordt aangegeven. Dus in die zin steunen wij de lijn van de … Ook van de motie van de BBB als het gaat over geen extra windturbines voor gemeenten die hun RESbod hebben gehaald. Ik dank u.

De voorzitter: Dank u wel, xxxxxxxx Xxxxxxx. De PVV, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Geen inbreng? Xxxxxxxx Xxxxx, SP.

De xxxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Ik zie op de klok dat ik nog een goed halfuur heb, dus ga er even lekker voor zitten. Wat betreft zowel de motie van de VVD als die van BBB, die gaat over het al dan niet plaatsen van windturbines in gemeente waarvan het RESbod gehaald is, daar kan ik een heel end in meegaan. Je doet je best, je hebt het afgesproken resultaat gehaald en dan past het niet voor de provincie om te zeggen van, weet je wat, we zetten er toch nog een paar windturbines bij. Tegelijkertijd, je moet het wel kunnen vragen.

Want waarom heeft een andere gemeente het niet gehaald? Dat kan onwil zijn, wat je natuurlijk niet moet belonen, maar het kan ook gewoon zijn dat ze niet de ruimte zien om het bod te halen. Dan mag je als provincie best vragen, die en die gemeente heeft het niet gehaald, zien jullie nog ruimte voor een extra windturbine of iets dergelijks in jullie gemeente? Dus ik vraag mij bij beide moties af van, is de ruimte om het te vragen, is die er nog wel? Dus richten jullie puur op, we willen niet opleggen, maar vragen mag wel? Of willen jullie ook dat het die gemeentes überhaupt niet gevraagd mag worden? Dat is een stukje duidelijkheid dat ik graag nog wil over wat jullie met jullie moties beogen, vraag ik via de voorzitter. Voor de rest bewaar ik de rest van mijn halve uur voor de andere moties.

De voorzitter: We wachten met spanning af, xxxxxxxx Xxxxx. Dank u wel. De heer Xxx Xxxxxxxxx Forum voor Democratie.

De heer Xxx Xxxxxxxxx: Voorzitter, dank u wel. Het lijkt op zijn tijd of we in deze zaal af en toe in een of andere doemsdagcultus zitten. Ik schrik hier echt van. Het lijkt alsof … We spreken hier over, de wereld vergaat of de meteoor gaat inslaan, in de woorden van Volt. Maar het blijft me nog eigenlijk absurder wat er hier aan de linkerkant van de zaal gaande is. Ik heb al eerder gezegd dat ik zeker niet twijfel aan de capaciteiten van Gedeputeerde Staten om het staats- en bestuursrechtelijk rond te breien, de gedwongen plaatsing van windturbines. Echter zal ik blijven herhalen dat wij als bestuurslaag ook de wensen van gemeenten in acht zouden moeten nemen, al helemaal wanneer het betreft … Wanneer het de inzet betreft in iets waar ze eigenlijk al weinig zin in hadden. Gemeente naar gemeente doet echt keihard zijn best om de doelstellingen van hun RES-regio te halen, in ieder geval daaraan bij te dragen. Op het moment dat je dat gaat afstraffen of in ieder geval er toch nog weer een schepje bovenop gooit, dan vind ik de vergelijking die mevrouw De Man maakte over het huiswerk eigenlijk een hele goede. Er wordt inzet getoond, continu, keer op keer door gemeenten, zoals Wijk bij Duurstede, die hun onderdeel van een het regiobod van de RESsen gewoon halen. Dan gaan wij zeggen, maar het is niet voldoende, het is niet voldoende dat jullie je onderdeel hebben gehaald. Wat je dan gaat krijgen, is, dan denken gemeentes, laat maar. Als wij ons best uit onszelf doen om het te halen, worden we alsnog afgestraft. Waarom zouden wij dan de moeite vanuit onszelf nemen? Dan laten we het allemaal wel aan de provincie over, want je wordt hier gewoon met complete willekeur behandeld. Het is absurdistisch.

De voorzitter: Dank u wel, mijnheer Xxx Xxxxxxxxx. Mevrouw Hoek, 50PLUS. Geen toevoegingen meer. Dan is nu het laatste woord aan de indieners. Xxx begin ik weer met mevrouw Xxx xxx Xxxxx …

Mevrouw Veen: Voorzitter, de … Puntje van orde. De voorzitter: Mevrouw Xxxx heeft nog een voorstel.

Mevrouw Veen: Ik heb een puntje van orde, want ik merk dat in deze … In dit debat ik toch eigenlijk ook wel echt behoefte heb aan een reactie van het college. Ik heb niet het gevoel dat ik een zorgvuldige afweging kan maken over de moties die voorliggen, zonder dat mijn vragen door het college van het … Die ik naar het college heb gesteld zijn beantwoord. Dus ik snap dat dit de werkwijze is die we met elkaar hebben afgesproken. Maar er is zoveel gewisseld nu, dat ik daar wel behoefte toe heb. Het mag eventueel ook … Het lijkt me goed om dat na de reactie van de indieners.

De voorzitter: Zullen we dat doen? Dan stel ik voor inderdaad dat we eerst de reacties doen van de indienende fracties. Mevrouw De Man.

Mevrouw De Man: Punt van orde. Ik wil niet dat de gedeputeerde het laatste woord krijgt in dit debat.

De voorzitter: Mevrouw … Even kijken. Is er een specifieke vraag die u nodig heeft om antwoord te krijgen dat u mee kan doen met de besluitvorming?

Mevrouw Veen: Zeker. Ik heb … Volgens … Ik denk dat de heer Xxx Xxxxx die ook misschien wel scherp heeft. Mijn vraag zit hem voornamelijk … Ik niet. Dus dan hoef ik daar ook geen tijd …

De voorzitter: Kunnen we er allemaal meeleven dat die ene vraag even beantwoord wordt door de gedeputeerde en dat we dan het slotwoord doen aan BBB?

De heer Xxx xxx Xxxxx: Absoluut niet, voorzitter.

De voorzitter: Omdat we net dat ook niet gedaan hebben, bedoelt u waarschijnlijk. Omdat we die afspraak hebben gemaakt.

De heer Nagtegaal: Voorzitter? De voorzitter: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx.

De heer Nagtegaal: Mag ik een punt van orde maken? Even in mijn hoedanigheid als lid van de werkgroep Stranddagen, de vorige Statenvergadering is er een Statenvoorstel aangenomen waarin deze werkwijze die we nu hanteren … Die hebben we allemaal geaccepteerd, ook de fractie van D66, in de persoon van Xxxxx Xxxx. Dus ik wil gewoon voorstellen inderdaad gewoon verder te gaan en geen gehoor te geven aan dit voorstel.

Mevrouw Veen: Voorzitter?

De voorzitter: Dan … Even kijken. Ik zie nog een escape in het volgende. We gaan het dan … Dan blijven we handhaven wat we steeds gedaan hebben, want ik ben ook een beetje huiverig voor uitzonderingen, want dan … Er komen nog een heleboel punten. We lopen alweer een kwartier uit inmiddels op de planning, dus … Er is straks nog schorsing. Xxx heeft u misschien ook de gelegenheid om uw vraag nog beantwoord te krijgen rechtstreeks.

Mevrouw Veen: Wanneer is de schorsing dan? Want anders wil ik nu een schorsing. De voorzitter: De schorsing is bij de dinerpauze, want we hebben afgesproken …

Mevrouw Veen: Voorzitter, ik ga niet tot de dinerpauze wachten voor de beantwoording van mijn vraag. Die wil ik dan …

De voorzitter: Als we … Dan moeten we stemmen over, gaan we de afgesproken procedure handhaven of gaan we nu toch vragen …

Mevrouw Veen: Nee, ik stel voor om de afgesproken procedure te handhaven, alleen dan wil ik een schorsing.

De voorzitter: En dan? Maar waarom moeten we dan een schorsen? Ik heb nog … Even kijken. Want ik probeer echt met u mee … Allemaal mee te denken, om een zo goed mogelijke oplossing te hebben die niet

heel veel tijd en onnodig gedoe gaat veroorzaken. Zit uw wrevel misschien … Ik probeer even mee te denken aan dat er misschien wat feitelijke onjuistheden zijn vermeld die u graag even wil weten of dat klopt wel of niet.

Mevrouw De Man: Voorzitter, punt van orde. Er is gevraagd om een schorsing. Daar moeten we nu een besluit overnemen, of niet? Volgens mij gaan de meeste schorsingen gewoon door.

De voorzitter: Ik doe … Mevrouw Xx Xxx, ik doe even een tegenvoorstel. Daarna komt dat natuurlijk vanzelf weer aan de orde. Dat is …

De heer Westerlaken: Voorzitter? Voorzitter, mag ik een voorstel van orde doen? Dat mag altijd. Mag altijd. Er is … Er ligt een concreet verzoek tot een schorsing. Alternatieven zijn er niet voor een schorsing, behalve een schorsing nu. Ik denk dat we als Staten dat moeten toestaan. Dan kunnen allen die de vraag van mevrouw Xxxx hebben gehoord en misschien ook beantwoord willen hebben, zich verzamelen bij de gedeputeerde, zodat het in één keer opgelost wordt.

De voorzitter: U heeft altijd goede praktische voorstellen. Mijn voorstel was niet anders dan alleen te bedenken, in hoeverre kom ik het meest tegemoet aan alle Statenleden? Maar de schorsing is aangevraagd en de schorsing gaat altijd door. Ik geef een schorsing van vijf minuten. Dames en heren, de schorsing is voorbij. We gaan weer verder. Als iedereen weer op zijn plek wil gaan zitten. Qua proces handhaven we wat we hebben afgesproken. Daar blijf ik ook scherp op. Anders wordt het echt middernacht. Want het zijn allemaal belangrijke onderwerpen en ook onderwerpen waar emoties onder liggen. Heb ik ook alle begrip voor. Maar we willen ook op een fatsoenlijke tijd naar huis. Dus we blijven het doen zoals we hebben afgesproken. Dat betekent dat nu als laatste de indieners aan het woord zijn. Dan geef ik als eerste het woord aan mevrouw Xxx xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx xxx Xxxxx: Dank u wel, voorzitter. Alles aangehoord hebbende, ik had deze reacties ook wel een beetje verwacht. Wij gaan niet onze moties intrekken en zeker ook die over het RESbod niet. De gemeentes hebben aangegeven erg blij te zijn met de steun in de rug. Dus daar … Dat is alleen al … Is een reden voor ons om hem te laten staan. De andere ook, de pauzeknop, daar wordt een hoop herrie over gemaakt en wordt gezegd dat wij niks met het klimaat zouden hebben. Dat is absoluut niet waar. Maar we hebben zeker ook iets met de gezondheid van onze inwoners die eromheen wonen. De noodklok wordt niet voor niks geluid. Er wordt niet voor niks gesproken in de Tweede Kamer over een pauzeknop. Dus ik laat hem graag staan en ik hoop dat de mensen hier in de zaal ook met de gezondheid van de inwoners rekening willen houden. Dank u wel.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Xxx xxx Xxxxx. Xxx heeft mevrouw Xx Xxx het laatste woord en dat zal haar zeker aanstaan.

Mevrouw De Man: Dat wilde ik heel graag. Dank u wel, voorzitter. Ik zie dat sommige partijen zich verschuilen achter het proces en anderen de discussie gaan over de inhoud. Dus daar zit ook nog een wereld te winnen. Ik hoorde het woord startgesprek vallen. U weet, expert op het gebied van startgesprek.

Xxxxxxx Xxxxxx: Sorry, voorzitter.

De voorzitter: Er is een interruptie van xxxxxxx Xxxxxx.

Xxxxxxx Xxxxxx: Ik … Mevrouw Xx Xxx zegt, sommige partijen verschuilen zich achter het proces. Volgens mij hebben we met elkaar een proces afgesproken dat we willen volgen en we willen wij ons niet mengen in het proces dat anderen nu doorlopen hebben. Het allerbelangrijkste is dat we uiteindelijk die doelen gaan halen. Dus laat daar geen onduidelijkheid over bestaan. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw uitleg. Mevrouw De Man, u kunt vervolgen.

Mevrouw De Man: Ik hoorde geen vraag en dit was een mooi voorbeeld van verschuilen achter het proces. Wij hebben een … Maar ik heb wel een antwoord. Ik heb een inhoudelijk antwoord. Het gesprek is natuurlijk de werkwijze, de werkwijze die zowel mijnheer Xxx Xxxxx en ik vorige periode samen hebben gemaakt. Het startgesprek hebben we al gehad. We hebben deel één van het startgesprek gehad. Dat ging over het proces. Ik zou eigenlijk mijn motie willen bekijken als een soort addendum op onze procesafspraken. Het startgesprek twee gaat over de invulling en de weging van de locaties. Dus misschien moet u het met die ogen bekijken en dan val ik ook weer in het plaatje van het proces. Ik hoorde het woord pauzeknop. In de beantwoording van Volt deze middag had ik een zin opgeschreven die heel interessant was, vond ik. Ik hoor het van u, maar ik zie dat anders. Toen dacht ik, dat is een mooie zin. Nou kan ik hem ook gelijk weer gebruiken richting Volt. Dus dat was die reactie. Het gaat over achter in de rij zetten en niet uit de rij halen. Dat vond ik ook een hele mooie. Ik hoor de hele tijd hier van, het moet zon en wind zijn, het gaat om de mix. Nee, het gaat om het opwekken van energie. Dat toevoegen van we moeten meer wind en zon, dat was de tussenbalans. U vergist zich daar iedere keer in in deze Staten. Dat komt mogelijk ook door de manier waarop de beantwoording van Gedeputeerde Staten over dit debat elke keer gaat. Ik wens u heel veel goede en positieve beraadslagingen en laten we elkaar niet verliezen. Laten we, zoals we net deden in de schorsing, even de verbinding zoeken, maar het debat ook echt hier voeren in de openbaarheid. Want dat is heel erg belangrijk voor onze inwoners. Dank u wel.

De voorzitter: Dank voor uw aanmoediging, mevrouw De Man, en uw reactie. Dan zijn we hiermee aan het eind gekomen van agendapunt 15 aangaande de drie moties over de windenergie.

16. Actualiteitenmoties VAB aanpak 2024-2026

De voorzitter: Xxx gaan we door naar agendapunt 16. Dat zijn ook twee moties over de VAB-aanpak, de Vrijkomende Agrarische Bebouwing. Die zijn beide ingediend door de BBB. Ik geef dan ook als eerste xxxxxxx Xxxxxxxx het woord.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: We gaan van een heel groot wereldomvattende zaak naar iets veel kleiners, naar de Vrijgekomen Agrarische Bebouwing. Daar is beleid voor opgesteld. Naar aanleiding daarvan hebben wij een tweetal aanpassingen voorgesteld, middels moties toegelicht. Ik denk dat ze voor een heel groot deel helder zijn. Een korte toelichting op de aanpassing ten aanzien van de sloopmeterbank, die overigens niet provinciaal, zo begrijp ik inmiddels van ambtenaren, opgezet wordt, maar regionaal. Het maakt de context niet anders, namelijk dat wat wij voorstellen, is feitelijk even uit elkaar te halen, de factor tijd en de factor locatie. Dat wil ik even verder toelichten. Op dit moment kunnen namelijk boeren in sommige gemeentes niet allemaal hun leeggekomen, en dan moet ik zeggen, correctie, stoppende boeren vanzelfsprekend, want daar hebben we het over, die kunnen op dit moment hun leeggekomen stallen niet slopen, omdat het feitelijk nog niet zover is dat dit systeem of het administratief registreren van de sloopmeters geïmplementeerd is. Het is heel goed dat de provincie daar wat aan wil doen, want omdat dat op dit moment in sommige gemeentes in ieder geval niet mogelijk is, betekent het dat er … In praktijk dat zij toch met enige regelmaat benaderd worden door criminelen en ander gespuis die deze schuren voor andere doeleinden willen gebruiken, waarbij

ook chantage en dreigingen kennelijk soms niet genegeerd of zelfs toegepast worden. Dit moet stoppen. Dat kan ook, namelijk door zo snel als mogelijk te implementeren dat iedere gemeente vroegtijdige sloop zonder verlies van rechten, van slooprechten, administratief vastlegt en zodoende er op korte termijn minder last komt van deze ondermijning. Tegelijkertijd, met het registreren en flexibel maken van de sloopmeters in tijd heeft de provincie ook gedacht dat het goed is om deze ook flexibel te maken ten aanzien van locaties. Dus slopen op de ene plek en bijvoorbeeld woningen bouwen op een andere en meer geschiktere plek. Wij begrijpen deze gedachtegang heel goed. Hij is op het eerste gezicht ook logisch. Maar vervolgens vragen wij ons af, waarom zou een meer geschikte woningbouwlocatie eigenlijk sloopmeters moeten gaan inzetten?

Leidt dat niet tot extra kosten? De vraag is ook andersom, als er locaties zijn die minder geschikt zijn voor woningbouwlocaties, zou het dan kunnen zijn dat dankzij dit handelssysteem er prikkels komen waardoor init… De rijkste initiatiefnemers met de diepste zakken een ruimtelijk ordeningsproces op deze wijze ontlopen? Wat wij begrijpen, is dat deze vragen die wij hebben, ook welke locaties gebruiken wij, gaan we wel sloopmeters vragen, welke niet, dat die nog niet helemaal uitgewerkt zijn. Dat is de enige reden dat wij vragen, neem daar even pas op de plaats en zorg dat dat een heel helder systeem wordt, waar het niet in de weg gaat zitten van nieuwe woningbouwlocaties. Daarna, bij wijze van spreken, kunnen we dat alsnog implementeren. Als laatste nog, het is namelijk bij sommige gemeentes, we hebben geconsulteerd bij een aantal gemeentes, en het lijkt best tot verwarring te leiden, met name aan de initiatiefkant van woningontwikkelingen. Dat was voor wat betreft mijn eerste motie.

De voorzitter: U Kunt gelijk ook uw tweede motie indienen. Ik wil u wel verzoeken om dat iets korter te doen. Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: Ik ga … Ik had een uur. Ik ben net begonnen.

De voorzitter: We nemen die tijden niet serieus.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: Ik ga mijn best doen de tweede wat sneller dan toe te lichten. Die ziet eigenlijk toe op de grote woningnood die ons land kent, en in onze beleving niet alleen op te lossen is met alleen nieuwbouw. Dat hoeft wat ons treft ook niet, want er zijn veel bestaande gebouwen en woonhuizen die efficiënter ingezet kunnen gaan worden. De provincie voert op dit moment eigenlijk een heel stringent beleid daar waar het gaat over woonhuizen in het buitengebied, VAB of niet. Extra woonvergunning en kunnen alleen verkregen worden door middel van aanzienlijke hoeveelheid sloop. Terwijl juist in dit buitengebied heel veel grote huizen te vinden zijn die, of boerderijen, die inmiddels omgezet zijn naar een woonfunctie, maar die helemaal niet meer passen in deze of de toekomstige tijd. Ze zijn veel te duur voor … Qua energielasten, ze zijn veel te groot voor de kleine gezinnen en ze borgen een heleboel ruimte om daar meer mee te doen. Daarom hebben wij voorgesteld om er soepeler beleid op te gaan ontwikkelen. Dat ziet toe op maximaal één extra woning binnen de meters die er … Binnen de bebouwing die er al is. Dit toegankelijk te maken voor burgerwoningen en of stoppende boeren. En, werd mij na een consult van de ambtenaren verteld, dat daar waar wij eerst hadden gedacht dat we dit ook voor boeren, agrariërs, zouden moeten willen bepleiten die agrariër blijven, daarvan is gezegd, daar zit het wat complexer. Daar zal ik dan nu niet te lang bij stilstaan. Maar daarom hebben we daarvan gevraagd, kan daar onderzoek naar kijken of daar mogelijkheden zijn? Tot zover, voorzitter.

De voorzitter: Hartelijk dank voor de toelichting. Geef ik nu als eerste het woord aan de gedeputeerde. Xxxxxxxx Xxx Xxxxx.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dank, voorzitter, voor de afwisseling. Wel misschien eerst even beginnend met de motie over sloopmeterbank, sloopmeterregistratie is eigenlijk wat we willen gaan doen. Misschien voor de

helderheid, het is niet zo een provinciale sloopmeterbank, het is echt van gemeentes. We willen dat faciliteren en ondersteunen. Uit deze motie spreekt eigenlijk een zorg die ook in de commissie was gedeeld dat de inzet van zo'n sloopmeterregistratie tot allerlei excessen zou kunnen leiden. Het idee van die sloopmeterregistratie komt uit … Die is al praktijk in de provincie Gelderland, in de Gelderse Foodvalley- gemeentes. Die hebben daar hele goede ervaringen mee. Dat is ook de reden dat er ook vanuit gemeentes de wens is om ook te kijken of het aan Utrechtse kant toegepast kan worden. Vanuit de VAB-aanpak wordt voorgesteld om dat ook te gaan doen. We bespreken ook de Utrechtse gemeenten in de regio Foodvalley en de regio Amersfoort ook de mogelijkheden al om zich aan te sluiten bij die Gelders aanpak. Dus met name in de oostkant van onze provincie speelt dit en wordt de behoefte zeer gevoeld. Dus de … Ik lees deze motie eigenlijk vooral als, houd goed vinger aan de pols. Het gaat namelijk voor een deel ook om gemeentelijke kaders die opgesteld moeten worden, gemeentelijke beleidskaders. Onze verordening, dat is misschien, ik weet niet of ik dat helemaal op die manier ook juist verwoord heb in de commissie, die biedt als er kwali… Sprake is van kwaliteitstoevoeging soms wel de mogelijkheid om een … Bij een sloop een woning op een iets andere locatie te realiseren. Maar dat is heel erg gekoppeld aan aantoonbare kwaliteitstoevoeging. Met zo'n sloopmeterregistratie maak je het eigenlijk makkelijker voor agrariërs om daar gebruik, stoppende agrariërs, om daar gebruik van te maken. Ik … Als we deze motie dan mogen uitleggen dat het ook, kijken naar de Gelderse ervaring en kijken wat misschien een aantal gemeentes gaan doen, het volgen daarvan heel kritisch op van, geeft dat allemaal excessen, krijgen we woningen op plekken die we niet willen, wat zijn de ervaringen daarmee in Gelderland, dan kunnen we dat zeker doen. Maar er ligt dus wel een heel belangrijke rol ook bij de gemeentes. Dat is denk ik goed om te beseffen. Dus ook met die interpretatie, volgens mij is het ook wel ongeveer wat ik begrijp van xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx, is dat ook we de motie daarmee positief kunnen adviseren.

De voorzitter: De heer Van den Dikkenberg.

De heer Xxx xxx Xxxxxxxxxx: Voorzitter, ik zat weer in de dode hoek. De voorzitter: Xxxxx niet in dode hoek. Gewoon even uit beeld.

De heer Xxx den Dikkenberg: Het gaat om het volgen. Ik volgde de gedeputeerde. Het gaat om het volgen van, wat gebeurt er? Maar anderzijds ook het faciliteren van. Ik ben benieuwd naar de duiding van de gedeputeerde daarop. Want het focust zich nu vooral op het volgen van de excessen van, maar ook het faciliteren van, als een gemeente dit gaat doen, dat we als gemeente … Of dat we als provincie dat ook overkoepelend faciliteren. Hoe kijkt de gedeputeerde daarnaar?

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Dat is natuurlijk nu nadrukkelijk ook wel de vraag van … Aan de gemeentes, om hier wel in te faciliteren, om bij het opzetten van zo’n sloopmeterregistratie, om hen daarbij te helpen. Dus, ja. Dat geeft natuurlijk wel de mogelijkheid om ook goed te volgen wat de toepassingen daarvan zijn.

De voorzitter: Hebben … Een interruptie van de heer Xxxxxxxxxxx. Hoewel we wel … Wil ik afspreken dat we zo min mogelijk interrupties doen. Maar dit zal een verduidelijkende vraag zijn, denk ik.

De heer Xxxxxxxxxxx: Dit is een verduidelijkende vraag. Dank u. Ik zit in het midden, dus het was ietwat makkelijker in beeld. De heer Xxx Xxxxx heeft het permanent over Gelderland, maar ik kan hem ook wijzen, en misschien is het goed om dat ook mee te nemen, wat er in de linten in de Lopikerwaard gebeurt. Want ook daar worden bedrijven gestopt en ook daar gebeurt nu al, zonder overigens die sloopmeterregistratie, gewerkt op deze wijze. Ik kan u een heel concreet voorbeeld, als u dat wil, bezoeken. Dan ga ik direct mee.

De voorzitter: Dat gaan we niet nu doen. Ik wil graag dat de gedeputeerde verdergaat.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Ik was klaar met beantwoording van die motie. Dan kom ik op de andere motie, die gaat over het onderzoeken van …

De voorzitter: De laatste interruptie, mevrouw Xxx Xxxxx.

Mevrouw Xxx Xxxxx: Excuus. Dank voor het woord, voorzitter. Ik had namelijk even een vraag sowieso of de gedep… Als de motie wordt aangenomen, of de gedeputeerde kan toezeggen dat hij dan na een jaar rapporteert, de stand van zaken en wat hij daarmee heeft gedaan. Ik had nog even een vraag hoe hij nou precies kijkt naar die … Naar dat behoud van die administratieve rechten van die sloopmeters en wat dat anders is dan wat er nu waarschijnlijk mogelijk überhaupt al mogelijk gemaakt gaat worden. Hartelijk dank.

De voorzitter: Gedeputeerde.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, dat eerste, het toezeggen dat we in de loop van volgend jaar daarbij u op terugkomen. Dus dat sowieso. Het lijkt me ook goed om dan … Dat geeft … Doet denk ik ook recht, als deze motie is aangenomen, ook aan de oproepen die doet van, kijk nou of er al excessen ontstaan en hoe kunnen we dat voorkomen? Dus laat ik dat bij deze ook toezeggen. Die andere is, vind ik, wel een heel technische vraag als ik heel eerlijk ben. Dus dat is misschien beter om ook even technisch te beantwoorden.

De voorzitter: Daar komen we op terug, zeggen we dan. Dan kan u verder met beantwoording van de tweede motie.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Zeker, voorzitter. Die gaat over een onderzoek, eigenlijk onderzoeken, naar mogelijkheden voor woningsplitsing. Dat gaat inderdaad aan de ene kant over bedr… Agrarische woningen, dat … Agrarische bedrijfswoning over het algemeen. Deze motie vraagt eigenlijk om te onderzoeken onder wat voor condities dat kan en hij vraagt ook breder, woningen in het buitengebied, kan die splitsing versoepeld worden? Allebei raakt dat aan onze Omgevingsverordening. Dus ik zou zeggen voor allebei, als u als Staten zegt, wij willen inderdaad dit onderzocht hebben, dan lijkt me dat een uitst… Prima motie. Maar ik denk dat het meest passend is om hiervan te zeggen, oordeel Staten.

De voorzitter: Xxxxxxx Xxxxxxxx heeft een vraag.

Xxxxxxx Xxxxxxxx-Xxxxxxxx: Ik wilde hem iets aanscherpen. Wij maken ook, overigens op advies van de ambtenaar, een duidelijk onderscheid tussen enerzijds burgerwoningen in het buitengebied en anderzijds agrarische bedrijven in het buitengebied. Agrarische bedrijven, onderzoek het, want het ligt complex, begrijpen we om moverende redenen. Maar we proberen wel meer dan alleen een memo voor elkaar te krijgen daar waar het gaat over het splitsen van burgerwoningen, grote burgerwoningen, in het buitengebied, als dat zou moeten leiden tot een versoepelend beleid ten aanzien hiervan, omwille van de woningmarkt.

Gedeputeerde Xxx Xxxxx: Voorzitter, dat beleid is vastgelegd in onze Omgevingsverordening. Ik word er weer emotioneel van als ik het over die verordening heb. Excuses. Is zo'n mooi ding. Maar die wordt natuurlijk aangepast. De startnotitie voor actualisatie visie en ook tegelijk daarmee aanpassing verordening, die komt later dit jaar uw kant op. In dat proces, eigenlijk zegt … Spreekt u met deze motie uit, willen we die splitsen van de woningen on… Meer ruimte daarin onderzocht hebben? Ik denk, als u vandaag die motie aanneemt, is dat een goede timing, want dan kunnen we dat gaan onderzoeken en dan kunnen we op basis daarvan ook